بيت
سارو ڏيھ ڏياچ ، مڱڻو ڳوليو ماڻھوءَ.!
___________
آڌيءَ رات اُداسُ، اُن تي آرتيون آڱريون،
ماڻھوءَ ماڻھوءَ ماسُ، ڪوري آيو ڪِينَرو.
___________
ساڳي ساڃھ آڱريون ، ساڳي ساڃهه سازُ،
مان، منھنجو آواز، ڪنھن جون ٿو ڪارون ڪري.!
___________
نِڪتا تنھنجيءَ تند مان، ٻهه ٻهه ڪري ٻاڻَ،
ڄَر آ تنھنجيءَ ڄاڻ جي، سازن منجهه سُڄاڻَ،
آڻي ٿو اُھڃاڻَ، ڪھڙا ڪھڙا ڪِينرو.!
___________
چائنٺ چائنٺ چَنگ ُ، چوريم چوڏھينءَ رات جو،
لوٺيون ڪيئي لوڪَ جون، نڪتيون اوڙھي ننگُ،
چي : '' ھي ٿيندو ڪير آھ، اَڻ ڪوٺيو اَڙٻنگُ،
ڏاھَپَ ڏاھَپَ ڏنگ ُ، پھتو جنھن جي ڏات مان.!“
___________
ڳائيندي وچ دَڳ َ، جھُمريون ھيون جندڙيءَ،
ھڪڙي ھٿَ ۾ ڪِينرو، ٻي ۾ تنھنجي چَڳ،
ماڻھوءَ جا مارڳَ، ڪنھن ڪنھن ۾ ڪيئن ٿو لُڇين.!
___________
تو جا سمجھي سِٽَ،سا آھي ڪاتيءَ ڪوٺَ،
ڳائي ڳائي ڳوٺ َ، ڪُھندو ويو ڪِينرو.
___________
تو جا سمجھي سِٽ، سا آھي وائيءَ وَڍُ،
گھارا وِجھي گھاوَ سان، ڏاري، ڏاڍي، ڏَڍُ،
ھيڻا ھانوَ نہ ڪَڍُ، اُن مان پنھنجو آسرو.
___________
تو جا سمجھي سِٽ، سا آڳ اَٿئي انمول،
جنھن جِي سوچَ سماج کي، ڪري رک رَتول،
چارڻُ ٻاري ٻول ُ، جَرڪائي ٿو جندڙيون.
___________
تو جا سمجھِي سِٽ، سا ڀَڙڪي تہ ڀُونچال،
ڊاھي ھڻي ڍير ۾، سارو خام خيال،
پَٽَ مٿان پامال، ڪري ڪِنگرا ڪوڙ جا.
__________
تو جا سمجِھي سِٽ، سا اڄ تائين اِتھاسُ،
جنھن ۾ ڪر موڙي اُٿيو، ڪوري ڪاليداس،
آيو جنھن جي اوٽَ سان، وِدياپَتيءَ واس،
ڀٽائيءَ جي ڀِٽ تي، جنھن جو نينھُن نواس،
جنھن ۾ منھنجو ماس ،ڪوري آيو ڪِينَرو.
__________
تو جا سمجھي سِٽ، سا سپنن جو سنسارُ،
آڻي بُوء َ بسنت جي، ھِنئين وجھي ھارُ،
جوڙي سو جنسار، جنھن ۾ موت مري وڃي.
__________
آءُ، ڀٽائيءَ آءُ،! تنھنجي کِهه منھنجيون اکيون،
ڏِس،! مون تنھنجو ڪينرو، ڀوريو ناھي ڀاءُ،!
ساڳيو جوڳَ جڙاءُ، ساڳيا سڏڙا ساز جا.
__________
توکي سارِي سنڌڙي، ساري ڀٽ ڌڻي،
مُور نہ ٿيندي مارئي، ٻي ڪا ماءُ ڄَڻي،
تنھنجي پير َ پَڻِي ، ڏات سموري ڏيھ جي.
__________
آھيان آءُٗ اُساٽ َ، تنھنجي مَڌُ جي ، او ميان،!
تو سا ڪوءِ ڪَلال جي، جنھن مان منھنجي واٽ،
تو کان ٻاھر ٻاٽ ، تو تائين آ سوجھرو.
__________
آندي مون سان اوتَ ، جيڪا تنھنجي جامَ ۾،
ماري ناھي موتَ، جنھن جي ڄَرَ، جنھن جي ڄِڀي.
__________
اڳ ۾ ھُيس شاھ، شَل مون کي سمجھي سگھين،!
سنڌڙي ، تنھنجو ساھ، جَرڪيو منھنجي جيءَ ۾.
__________
چئہ تون مون کان پوءِ، ڪنھن جو ٿيندين ڪينرا،؟
واڪا ڪندي ووء ِ، صديون تو لئہ سنڌڙي.!
__________
چَنگُ کڻي چوڪٺ، رڱي ڪيرُ رتول جِي،
سنڌڙي، او سورٺ ! ٻيجلَ ٻُجھي ويا.
__________
سگھ ڏي اھڙي سچَ، منھنجي جڪڙيل جيءَ کي،
ڳِچي ٿئي ڳچ ، تہ بہ چوان جو چوڻو ھجي.
__________
ڇڪيءَ ساڻ ڇِني، ڪَڙيون تُنھنجي ڪوٽ جون،
چڙھي پوري چوٽ تي، ڏٺم ڀيڄ ڀِنِي،
مون کي ڏات ڏني، اھڙي سگھَ سرير ۾.
__________
مون وٽ ٻيو ڪجھ ڪينَ، آھي اڄ اِن کان سوا،
ھان ھيءَ منھنجي بينَ، ڄرڪي ٿي جنھن مان ڄِڀي.!
__________
روئي پيئي رَتُ ، سڏڪا ڀري سنڌڙي،
وِھُ ٿي لڳو واتَ ۾، ڀينر مون کي ڀَتُ،
ھي پورُو پربت، آخر ڪيئن پِٿون ٿئي.!
__________
ڪَنڌيءَ مٿان ڪَنڌُ ، نائي رُنو ناکئو،
سائين،!تو سوڳنڌ، ڪِشتيون سڀ ڪاڏي ويون.؟
__________
ڪنھن جي ڪشتيءَ ڪاڻ، واجھائين ٿو، ويسرا،!
ڪو بہ نہ ايندو ھاڻ ، مانجھي سڀ مري ويا.
__________
ڪڏھن ڪِرندي ڪاڪ، ڪڏھن ملندو مينڌرو،؟
پُڇان وڏي واڪ ِ، سَڏ بہ ڏئي ڪو سنڌ ۾.!
__________
آيل،! ھاريان آنءُٗ ، ھَنجون ڪنھن جي ھنج ۾،؟
دُکي سارو ديس آھ، ھَر ڪنھن ھيڻون ھانءُٗ،
جنھن کي ڏڍ نہ ڏانءُٗ، سا ڪيئن ڪاٽي ڏينھڙا.!
__________
ماڻھوءَ منجھ مِرون، اڳي کان اَڳرو ٿيو،
ڇاتي ڇاتي ڇِپَ آھ، ٿيو پيار پِٿون،
چارڻ َ، اڃا تون، چورين پيو چنگ کي.!
_________
ماڻھوءَ ماڻھوءَ ميرُ، ڇَڻي پيو ڇِتَ مان،
ڀُڻڪي پيو ڀِتِ مان، واچوڙي جو ويرُ،
ڪُٽيا تو ۾ ڪيرُ، جرڪائين ٿو جوت کي.!
_________
ڪوڙي ڪَچ تي سنڌڙي، ھِنيون نہ ھر کاءِ،!
مڻئي موھي ماڻِڪي ، ! ھاڻي بہ پڇتاءِ،
لِيلان ٿي ليلاءِ ، تہ سگھو پائين پيار کي.
_________
ووڙيندي وَتُ، ووءِ،! ھاڻي پير پنھونءَ جا،
وھاڻيءَ ويا ويسري ،! پتو ڪو نہ پيوءِ،
شال لڀيئي لوءِ، آريءَ کي اوڏي ٿئين.!
_________
اوري اچ تہ اُگھان،ڳوڙھا تنھنجي ڳل تان،
ڪيڏا ويل وَھي ويا، تنھنجن ٻچڙن سان،
ڌرتيء َ ماء ُ، ! متان، پِٽي پاراتو ڏئين.!
_________
ڏانڊِي ڪپيئہ ڏارَ مان، يا تو ڪپي ٻانھن،
ڌرتيءَ ڌرتيءَ دانھن، جنھن جي پيڙا مان پُڳي.
_________
ھاءِ ، ڀوانيءَ ڀونءَ ۾، روڪي ڪو رَت ڇاڻ،
ماڻھو ماڻھوءَ ساڻ، ڪيڏا ڪيس ڪري چڪو.!
_________
موٽِي ملندؤ شالَ، منھنجا سَرتا سانگيو،!
ميڙو ڪَندؤ ماڳ تي، اوريندؤ احوالَ،
جيء َ سوين جنجال َ، سِڪ اُھائي ساھ ۾.
________
وڃو نہ ويراڳيو،!ھِت بہ ٿيندو سوجھرو،
منھنجو جيءُ جڏو اَلا،!تنھن سان ساٿ ڏيو،
اِجھو ڏينھن ٿيو،ڪيسين رھندي راتڙي.!
________
ڪاڏي ھَليوَ ڪاپڙي، ھھڙي ڪاڪِ ڇڏي،!
وھاڻيءَ جو ٿا وڃو، ڪھڙيءَ لوءِ لڏي،
آڌيءَ رات اَڏي، اوڏا منھنجي پکڙا.!
________
ڪڏھن ايندين ڪانگَ،کڻي ڪانگون قرب جون،
سِٽبا ڪڏھن سانگ ، ماروئڙن جي ميڙ جا.!
________
آء ُ، ! کنياتا آءُ، !ڏي ڪا سُڌ ساڻيھ جي،
ڪوئي واءُ سئاءُ، سانگين جي سرچاوَ جو.
________
آڌيءَ رات اَروڙ َ، ٿڌو ساھُ ڀري چيو،؛
مورکَ ھاڻي موڙ، پُٺتي واڳ وجود جي.!
_________
شال وسين او سنڌڙي ! تنھنجا کيت وسن،
واھوندي جي واء ُ ۾، مارو شال مِلن،!
جن جي ڪوٽَ ڪَڙن، جھوريو منھنجي جيءَ کي.
___________
شال وسن ھي کيت، جِت کِلڻيون کيڪارينِ،
پانڌيئڙن کي پياسَ ۾، پاڻيءَ پيئارينِ،
جيءَ کي جيئارين ِ، جِت اَربيليون اوتَ سان.
___________
وڄَ ورڻيون، من موھڻيون،کِنوڻيون جن جا کيتَ،
مون ٿي ڀانيون بيت َ، آھن پوريون آيتون.
__________
جھُوڙا، جھائِين، جھومَڪيون،کِلڻا ماڻھوءَکيت،
ساري بَر ۾ بيتَ، چارڻ چونڊيندو رھيو.
__________
تون ٿو چونڊين ڪَکَ، مان اُڏران آڪاس ۾،
تون ڇا ڄاڻين آھ جا، لونءَ لونءَ منھنجي لَکَ،
پوياڙيء َ جا پَکَ، آکيري اوٽائتا . !
__________
مسجد مندر رَک، رکوالا اِن رَک جا،
ڪيئي مُلان مولوي، پنڊت مارن جَک،
اوري آءُ اَلک، ڏيئو ٿِي توکي ڏسان.
__________
تنھنجا پير ڇُھان، ڌرتي منھنجي مائڙِي،!
ڀاڪُر پايان ڀاوَ مان، ماڻھوءَ ماڻھوءَ سان،
آء ُٗ نہ ٻيو ڄاڻان، مذھب منھنجو ماڻھپو.
__________
مذھب منھنجو ماڻھپو، دين ڌرم سڀ ڌوڙ،
پرکي ڳالھ پروڙ، او ڪاڻيارا ڪوڙ جا.!
__________
پرينءَ کي پھچاءِ، ڪانگا،! منھنجون ماڻڪيون،
جنھن جي سونھن سواءِ، ڏسان تہ ڏوھي ٿيان.
__________
مالھا نہ مُرجھاءِ، آيو ڪِي آيو پرين،
ھِنيون منھنجو ھاءِ، ڪنھن کي پائي ڪينڪي،!
__________
سپنن ساڻ سجاءِ، جھَروڪا تون جيءَ جا،
سونيون ڪَڙيون ڪوٽ جون، پيرن منجھ نہ پاءِ،
گھوري ، ! نہ گھٻراءِ، ويجھا آھن واھرو.
__________
ڪانئر ڳولي ڪالَھ، سُڀاڻو سَرويچَ جو،
ماضيءَ ۾ مرڻينگ ئي، ڍونڍيندو آھ ڍال،
وَڌُ،وَڌُ، جيئين شالَ، مُڙي ڏس نہ ماڳ کي.!
__________
ٻُوجھَ وڌايا ٻوجھَ، سرتيون منھنجي ساھَ جا،
ڪڏھن راتيون روجھَ، ڪڏھن ھاٿي ھانوَ تي.
_________
ڌَنَ ساري جي آھ ِ جي، ڌرتيءَ ڌياڻِي،
پوءِ بہ پنھنجي جندڙي، ڪنھن ڪنھن ڇو ماڻِي،؟
ڪنھن ڪنھن جو سنسارَ ۾، سُک ڇو آ ساڻِي،؟
آخر ڇا ڄاڻِي، جوڙيئہ جوڙَ جھان جي.!
_________
وڏو نانءُ اللہ جو، پر جي ڪَجي ڪَٿ،
اُن کان وڏي وَٿ، ٻاجھارا، ھيءَ ٻاجھري.!
________
ڍوڍي جھڙي ڍالَ، سرتيون ڪائي ساھ جي،!
جوڙيا خام َ خيالَ، ماڻھوءَ مورک ڪيترا.!
_________
بُڇڙيءَ بُک بَلا، ديوانا دانا ڪيا،
اڄ داتا جي دانَ جي، ڪنھن کي ڪاڻِ نہ ڪا،
گوليءَ سان گھُربا ، ڪَڻا پنھنجي ڪيچ جا.
_________
اوڀَرُ سارو آ ڳَ، ڄَرُ وِچڙي، نڪتيون ڄڀيون،
ڌرتي،! تنھنجيءَ دانھن سان، جرڪِي منھنجي جاڳَ،
اَڄ رت و رنا راڳ َ، اَرپيان ٿو توکي ، اَمڙ.!
_________
ھيء َ رت - وَرني رات، سُڏڪا ڪيئي سانت ۾،
ساري… رَينِ صليب تي، بيٺِي نہ برسات،
ڏس،ڏس، مون کي ڏات، ڪوڪا ھنيا ڪارڻِي.!
_________
اڃا سچُ سماجُ، سمجھي ڏاڍيءَ دير سان،
اڃا تو تي تاجُ ، ڪانئر رکي ڪَنڊِ جو.
_________
کاڏيءَ ھيٺان ھٿَ، ڀروون کُتيون ڀُونءِ تي،
گھوڙا ويا گھائِجي، رڻ ۾ روڪي رَٿ،
ھيٺان سارا سَٿ، مٿان ڪَڙڪَڙ ڪانَ جي.
__________
سرڻيون سِريءَ ڪاڻ ، لٿيون لامارا ڏئِي،
ڪونڌر،!ھيءَ ڪٽار آھ، ڇو نہ ھڻين ٿو ھاڻ،؟
رڻ ۾ رتوڇاڻ ، ڇا کان ٿئين ڇيڳڙا . !
__________
سج لٿو ٿي، لاش جا، نِوڙيل ھُيا نيڻ،
ڪيئن وراڻي ويڻ، ڪھڙو مُنھن مٿي ڪري.!
_________
برسيا مٿان بم، دونھين سان دانھون اُٿيون،
ڏاري ويا ڏيھ َ کي، چيري ويا چَمَ،
اڙي او آدم، ھَيا ، ھي ڇا ٿو ڪرين.!
__________
ناگاساڪِي ناھ، آھي تُنھنجي آرسي،
سانڀِي جس تو ساھَ ۾، ڀنڀٽ ٿي سا باھ،
سياڻو ٿيءُ، ساڃاھِ، اَڃا ويلَ وئي نہ آھ.!
__________
اڙي ، ! سانگي سُک جا ، پتو ڪونہ پيوءِ،
ڏونگر سارو ڏک جو، جيءَ منجھان جوڙيوءِ،
پُرجھيئہ تنھن کان پوءِ، ڇا کان پير پٿون ٿيا.
_________
جھرِمر منجھ جھانُ،کينءَ پَسائي کوکلي،
ڪڏھن ڪاڻيارو نہ ھو،اڄ جھڙو انسان،
نہ ڄاڻان نادان، ڪڏھن سمھندو سک سان.!
_________
در در گُھري دانُ، پالھو آندو پاند مون،
ڪجھ بہ نہ چاھيو مون ڏسي، سڀ ڪجھ جو شمشانُ،
ھاڻي ھان حيرانُ، ڪھڙي مُنھن تو کان مڱان.!
__________
آندي مون اڌ رات، ڪَنٺو ٺاھي ڪيتڪِي،
ھاري پنھنجو ھينئڙو، مَڃي پنھنجي مات،
نِوڙي منھنجي ڏات، متان پير پري ڪرين.!
_________
مَڙھيون ٻوٽيون منَ، ٺاڪُرَ کاڌيون ٺوڪرون،
کنياتا کيڏوڻا، پَسي ٿيا پَرسَنَ،
دور ٿيا درسنَ، ڪاڪ ِ ڀُلايا ڪاپڙي.
__________
اُن جي گودِ سواءِ، آتٿ ناھ اُتامرا،!
لوليون ڏئي تولاءِ، آيل آد جڳاد جي.
_________
ڇانئي آھي ڇانوَ، ڪائي ڪُوءِ ڪلال جي،
گھاٽِي ماٽيءَ مَٽ ۾، ڀرسان ٿڌا ٿانوَ،
کوري-کاڻا ھانوَ، آءُ تہ ٿانئيڪو ٿئين.!
__________
او، ڪنھن جي سُرھاڻ، ڪامھِ آندي ڪانڌيو،!
ترسو، ترسو ھاڻ، آءُٗ نہ ھلندي ھوت ريءَ.!
_________
اوھيري ڪَئي اوڪَ، تُنھنجو جيءُ جھُري پيو،
لَک نہ پيئي لوڪَ، تاڙا،!تنھنجيءَ تانگھ جي.
_________
اُڀري اُلري آءُ ، ! بڻجي واگھُ وجود تي،
سارِي سُرت سَماءُ، جھونجھاڙي وڃُ جيءَ مان،
_________
پٿر ۾ پيھي، گھڙيُم تنھنجيءَ گھوُر کي،
پرين پرڏيھي ، ! ويجھو آنھ وجود کان.
_________
مان ريکون، تون رنگُ، مايا ساريون مورتون،
تنھنجو منھنجو سنگُ، آھي آد جڳاد کان.
_________
مان ڊونڊيءَ جي ڍارَ، سِڙَھ سان چنڊ چُري پيو،
تِک سان وَھندي تارَ، ڪِٿِ آھي مُنھنجي ڪنڌي.!
_________
پورنما، پرڏيھُ، نَؤڪا ٿڌي نير تي،
ساريو مون ساڻيھ، ڀِنيءَ ۾ ڀُڻ جھُڻ ڪري.
________
آڌيءَ رات اُلير، ڏني چنڊ چڪور ڏي،
پُرجھِي پُرجھي پيرَ، ڪيسين کڻندين، ڪارڻي.!
________
مارڳُ دور، مھل، وِھامي ٿي وائڙا،!
ڪيئہ ڇو نہ ڪھلَ، پانڌي پنھنجي پاڻ تي.؟
_________
سانجھيءَ وڳو سنکُ، پنڌ نہ پُنو ياتري،!
پڃرو ڊاھي، پنکُ، اُڏري ويندو اوچتو.
_________
تون ڪانڌي، تون ڪَنڌُ، تون ئِي سانگُ صليب جو،
تون ئي منھنجو پنڌُ، تون ئي ٿو مون ڏي اچين.!
_________
ڪنھن ھيءَ اَڻِي اَک مان، ھِنئين منجھ ھنئِين،!
جنھن جي پويان موھجي، وائيء َ وِک کنئين،
نڪِي واٽَ سنَئين، نڪِي ساٿي سچ جا.
_________
تون ئي منھنجي لوچَ آن، تون ئي منھنجي سوچَ،
ٻانھيءَ لاءِ ٻروچَ، ڪاروُن ڪرين ڪيڇَ مان.
_________
ڪي ڪي اکيون اوپريون، توڙي ڄاڻ سُڃاڻَ،
ڪي ڪي اکيون آرسيون، جن ۾ نينھنَ نياڻَ،
ڇِڪجي پنھنجو پاڻ، جَڙجِي وڃن جيءَ ۾.
__________
ڪامَھ وانگر ڪيرُ، آيو آھي اوچتو،
پَٽ تي جنھن جو پير، جھڙي باکَ بسنت جي.
_________
پرينءَ جي پھراڻ ۾،کٿوريءَ خوشبوءِ،
جڏھن اچي، جُوءِ، واسي وڃي واس سان.
_________
ڪنھن جي ريجھ رھاڻ، ڪنھن جي ڳالھ ڳراٽڙي،
گيت َ ڀري آ گودڙي، ڄڻ تہ ڪويتا ڪاڻ،
سوچي ڳول سُڄاڻ، وانجھي ناھيان وٿ کان.
________
اڃا اوري آءُ،! سُري منھنجي ساھ ۾،
رَچي منھنجي راڳ ۾، سرتي،! تنھنجو ساءُ،
مُئي پڄاڻاءُ، گيتن ۾ گڏجي رھون.
________