5 - ٻنون ٽو ٽوڪيو | سنڌسلامت ڪتاب گهر

5

جيئن ته هوٽل ۾ ٻيو ڪو به گراهڪ نه هو، انهي ڪري مئنيجر سارو وقت اسان کي ليڪچر پياريندو رهيو. اسان ماني کائي ليڪچر پي بل ادا ڪري، هوٽل کان هيٺ لهي گهٽين جا چڪر هڻندا اچي هوٽل تي پهتاسين. عبدالحڪيم شاهه ڪراچي لاءِ فون بڪ ڪرائي. کيس اختر شاهه (سابق ايم. پي اي. ۽ سابق صوبائي وزير سيد بشير احمد شاهه جو فرزند) سان ڳالهائڻو هو. اسان هر ڏينهن اختر شاهه سان ڪراچي ٽيليفون تي ڳالهائيندا هئاسين. هو مهرباني ڪري انهي دوران ٻني ۽ سونڍا ٽيليفون ڪري ورتل حال احوال اسان کي ٻڌائيندو هو. عبدالحڪيم شاهه حسب دستور ٽيليفون تي وڏي آواز سان ڳالهائيندي کيس تاڪيد ڪندو هو ته بقادار شاهه کي چئج ته ڪيلن جي پاڻيءَ جو خيال رکي، جيڪڏهن مشين جي ڪنهن پرزي ۾ خرابي ٿي پوي ته رات وچ ۾ وڃي وٺي اچي، ڏينهن جو انتظار نه ڪري. تاڪيد ڪجانس ته خيال رکي، شاهه صاحب ٽيليفون تي ڳالهائيندي اهو وساري ويهندو هو ته هو جپان مان پيو ڳالهائي. ٻه ٽي دفعا ياد ڏيارڻ کانپوءِ فون جي جند ڇڏيندو هو. سو به ڇڏيندي ڇڏيندي بقادار شاهه (سندس وڏو فرزند) لاءِ تاڪيد ڪندو ويندو هو. جپان ۾ ٻه ٽي ڏينهن پنهنجي ليکي ٽوڪيو شهر ۽ پسگردائي وارين ايراضين ۾ گهمڻ لاءِ چڪر تي نڪرندا هئاسين. اڪثر شام جو اشوڪا هوٽل ۾ ماني کائي پوءِ پنهنجي رهائش واري هوٽل تي ايندا هئاسين. اسان جيترا به ڏينهن هوٽل ۾ رهياسين،ڪڏهن به بيري جي ضرورت محسوس نه ڪئيسون، ڇو ته هوٽل ۾ انڊين کاڌو نه هوندو هو ۽ ٻيل کاڌو مهانگي هئڻ سبب اسانجي کائڻ کان زور هو. هوٽل جي هر فلور تي اسٽيل ۽ پلاسٽڪ جي مختلف سامانن سان ڀريل آٽو ميٽڪ ڪٻٽ رکيل هو، جنهن جو تفصيلي ذڪر آءُ اڳ ۾ ڪري آيو آهيان هن ڪٻٽ ۾ هڪ خانو وڌيڪ پڻ هو. جنهن کي دٻائڻ سان برف جا ننڍڙا ننڍڙا ٽڪر خود بخود ڪرڻ لڳندا هئا، انهي ڪري برف جو مسئلو به آساني سان حل ٿيل هو. باقي رهيو پاڻي، سو پيئڻ جي پاڻي واسطي الڳ نلڪو واش بيسن جي مٿان لڳل هو. ڪمري ۾ هڪ ننڍي ڪٽلي هيٽر جي مٿان رکيل هئي ۽ ان جي ڀرسان چانهه، کنڊ ۽ ملڪ ڪريم جا ننڍا پئڪيٽ، ڪوپ ۽ چمچا رکيل رکيل هوندا هئا. پنهنجي مدد پاڻ جي اصول تي رکيل سامان مان چانهه ٺاهي ڪنهن به وقت پي سگهياسين ٿي، جنهن لاءِ ڪا به اضافي چارج وصول نه ٿيندي هئي. ڪمري جص فائي وقت بستري جي چادرن ويهاڻن جي ڇوهن، ٽوالن ۽ پائڻ لاءِ روزانه ڌوتل ڪمپڙن بدلائڻ سان گڏ چانهه، کنڊ ۽ ملڪ ڪريم جا پئڪيٽ به روزانه نوان رکي ويندا هئا. هوٽل تمام سهڻي نموني سان ضروري شين سان سجايل هئي. هوٽل جي اپ ٽو ڊيٽ، هجڻ جو انيدازو هن ڳالهه مان لڳايو ته باٿ روم ۾ به عليحده ٽيليفون لڳل هئي. بهترن ٿو سمجھان ته دنيا جي وڏي ۾ وڏي شهر ٽوڪيو جي باري ۾ توهان کي ڪجهه ٻڌايان. ٽوڪيو ملڪ جي گادي جو هنڌ، جپان جو وڏي ۾ وڏو تجارتي مرڪز ۽ ملڪ جو وڏو هوائي ايئرپورٽ ناريتا اچي ٿو وڃي ۽ انهي ايڏي وڏي هوائي اڏي هوندي به وري ٻيو هوائي اڏو ڪئنسئي انٽرنيشنل ايئرپورٽ Kansai International Airport تيار ڪري رهيا آهن. ٽوڪيو ۽ ملڪ جو وڏي ۾ وڏو سامونڊي بندر يعني يوڪوهاما (Yokohama) ۽ جپان جو وڏي ۾ وڏو مال تيار ڪندڙ مرڪزي Manufacturing Center يعني ڪاوا ساڪي (Kawasaki) کي ملائي هڪ ميٽرو پوليٽن ٺاهيو ويو آهي، جنهن جو نالو رکيو ويو آهي ٽوڪيو ميٽرول پوليٽن (Tokyo Metro Politan) ۽ صرف ٽوڪيو ميٽرو پولٽن جي آدمشماري ٽي ڪروڙ هڪ لک آهي، هوائي سامونڊي ۽ تجارتي مرڪز جي ڪري نه صرف هت آدمشماري جي واڌ جو سبب آهي، پر انهي ٽوڪيو جي شهر جي پراپرٽي نه صرف سڄي جپان ۾ پر سڄي دنيا ۾ مهانگي آهي. جنهن ڪري ٽوڪيو ۾ گهر ننڍا ۽ بلڊنگون ڊگهيون ٿينديون وڃن. جپان جو هي سهڻو شهر ٽوڪيو بهار جي موسم ۾ گلن ۽ گلن جي سرهاڻ سان واسيو پيو هوندو آهي ۽ پيار ڪندڙ عورت وانگر لڳندو آهي. پرهه ڦٽيءَ جو گلن جي خوشبوءَ ڪنهن محبت ڪرڻ واريءَ عورت جي بدن جي خوشبوءِ وانگر لڳندي آهي ۽ اهڙي بدن سان ڇڄي ڌار ٿيڻ تي دل ئي نه چوندي آهي. ٽڪيو جي موسم لاس اينجلس، تهران ۽ اٿينس جهڙي اهي. ڇو ته چار ئي شهر ساڳو ئي لئٽيٽيوڊ (Latitude) ۾ اچن ٿا. عام طرح سان سڄي سال ۾ گهڻو ڪري برسات 62 انچ پوندي آهي. جڏهن ته لندن ۾ سال ۾ سراسري طرح 32-25 انچ ۽ نيويارڪ ۾ 40 انچ. ٽوڪيو شهر ٻه دفعا قيامت جي ڪيفيت ۾ گذريو، جنهن ڪري تباهه ۽برباد ٿي ويو. هڪ دفعو پهرين سيپٽمبر 1923ع ۾ جڏهن منجھس زلزلو آيو ۽ سڄو شهر مٽيءَ جو ڍير ٿي ويو، خاص ڪري ڊائون ٽائون وارو علائقو ٻيو دفعو ٻي مهاڀاري لڙائي دوران 1944-1945ع ۾ آمريڪا هوائي جهازن، خاص ڪري جڏهن جپان آمريڪا جي پرل هاربر تي حملو ڪيو ۽ آمريڪا جي هڻي چيلهه چٻي ڪري ڇڏي. انهي حملي سان نه رڳو آمريڪا کي تمام گهڻو نقصان ٿيو پر آمريڪا جي حيثيت به هڻي ککي وکي ڪري ڇڏي. آمريڪا انهيءَ باهه ۾ نه رڳو جپان تي ائٽم بم ڪيرايو پر يوڪوهاما جو سامونڊي بندر هو ۽ ٽوڪيو جيڪو جپان جي گادي واري هنڌ سان گڏ گهڻي آباديءَ وارو شهر سياسي ۽ تجارتي مرڪز به هو، تنهن کي آمريڪا خوب نشانو بنايو ۽ سڄي ٽوڪيو شهر کي اونڌو ڪري ڇڏيو. جپانين کانسواءِ ٻين ماڻهن جا ڪتاب پڙهي يا ماڻهن کان اهو ٻڌي ڏاڍو افسوس ٿيندو آهي. پر جپانين کي انهي جو ابتڙ تصور آهي، توهان جپان تي ائٽم ڪرڻ ۽ انهي هوائي حملن جو ڪنهن جپاني سان ذڪر ڪندا ته انهن وٽ انهي ڳالهه جو اهو جواب آهي ته جيڪر اسان تي ائٽم بم نه ڪري ها ۽ اسان سان هي هيڏو سارو بڇڙو حشر نه ٿئي ها ته اسان ڪڏهن به هيڏي عاليشان ترقي ڪري نه سگهون ها ۽ اسانجو ملڪ دنيا جو ايڏو امير ترين ملڪ نه هجي ها. هو چون ٿا ته دنيا جي ڪيترن ئي ملڪن ۾ سدائين امن رهيو آهي، پر انهن ڪا خاص ترقي نه ڪئي آهي، انهي جو مثال سئٽزرلئنڊ ٿا پيش ڪن ته هن ملڪ ۾ سدائين امن رهيو آهي، پر سئٽزرلئنڊ وارن هڪ ٽڪ ٽڪ ڪرڻ واري واچ کانسواءِ ڇا ايجاد ڪيو آهي. مطلب ته هو هن هيڏي وڏي ترقي جو سبب اهو ٿا سمجھن يا وڏا هوشيار آهن، دنيا کي بيوقوف ٿا بنائن ته اسان صرف انهي جنگ ڪري ترقي ڪئي آهي سو وري به جي اسان کي جنگ ڪري تباهه ڪيو ويو ته وري اسان انهيءَ کان به زياده ترقي ڪري ڏيکارينداسين. سو ٻيا وڏا ملڪ به سچ پچ اهو سمجھي وري مٿن ڪڏهن به حملو نه ڪن ۽ وڃن اڳ کان اڳرا ٿيندا. ٻي مهاڀاري لڙائي جي تباهي کانپوءِ ٽوڪيو شهر کي نئين سر پلاننگ تحت ٻيهر ٺاهيو ويو. اڄ جو ٽوڪيو جيڪو سائنس ۽ ٽيڪنالاجي جي ترقي جو جيئرو جاڳندو شاهڪار آهي. دنيا جي لکن شهرن ۾ ساڻس مقابلي ۾ صرف آمريڪا جو شهر نيويارڪ آڻي سگهجي ٿو. يا ٻيو ڪو ايڪڙ ٻيڪڙ سندس مقابلي جو ئي ٿي سگهي ٿو. نه ته ٻيو مڙوئي ٿيو خير، ٽوڪيو شهر جو مرڪز نيو هن بشي (شي معنيٰ پل) آهي، جيڪو شهر جو زيرو ميل (Zero Mile) پڻ آهي ۽ جتان ئي جپان جي نيشنل هاءِ ويز جا ٻيا سڀ رستا ڦٽي ٻين شهرن ڏانهن وڃن ٿا. ٽوڪيو ميٽروپولٽن جي مرڪزي آفيس ۽ ٻيون ميٽرو پولٽن جون آفيسون مارونچي (Marunichi) هيون ڊسٽرڪٽ واري علائقي ۾ آهن ٽوڪيو جو رهائشي علائقو ٽوڪيو شهر جي مغربي حصي ۾ آهي. هن ئي علائقي ۾ فارين ايمبسيز آهن ۽ سندن رهائشگاهون به اتي ئي آهن. توڪيو يونيورسٽي واسيدا يونيورسٽي، ڪيو يونيورسٽي ۽ پڻٻيون ڪافي يونيورسٽيون ۽ ريسرچ انسٽيٽيوٽ به هن ئي ع لائقي ۾ آهن. توڪيو شهر جو مکيه شاپنگ سينٽر گنيزا وارو علائقو آهي، جتي تمام وڏا شاپنگ سينٽر ۽ ڊپارٽمينٽل اسٽور آهن. گنزا کي عام طرح سان گن بورا (Ginbura) ٽوڪيو به چيو ويندو آهي. گنيزا جو وڌيڪ ماڊرن علائقو نيهو بشي اسٽريٽ Niho Bishi Street آهي، جيڪا گنزا مان ئي ڦٽي نڪري ٿي.
ٽوڪيو جي ريلوي اسٽيشنن نه صرف ٽوڪيو ميٽرو پوليٽن جو مرڪز آهي، پر هي سڄي جپان جي ريلوي نظام جو مرڪز آهي، ٽوڪيو شهر کي گهمڻ لاءِ ڏينهن جي نه پر مهينن جي ضورت آهي. بهرحال اسان به ٿوري عرصي ۾ وسان نه گهٽايو. روزانه بسن، ٽيڪسين ريلواين ۽ ٽوئر ڪمپنيءَ جي معرفت زياده گهمڻ جي ڪوشش ڪئي. انهي مختصر عرصي جي گهڻي ۾ گهڻي سير و سياحت دوران مونٽوڪيو ۾ چند خاص ڳالهيون ڏٺيون ۽ محسوس ڪيون.
ٽوڪيو جهڙي ڪثري آبادي واري هيڏي وڏي شهر ۾ جتي رڳيون ڪاريون ئي ڪارون آهن. اتي مونکي ٽرئفڪ جي گپا پيهه بلڪل ڏسڻ ۾ نه آئي. ٽرئفڪ جي ايڏي بهترين سسٽم جو ڪارڻ ٽرئفڪ جي جديد سرشتن وارو طريقو آهي، جنهن ۾ هيٺيون ڳالهيون اچي وڃن ٿيون. مثلاً وڏا ڪشادا رستا، شهر جي مٿان هڪ ٻئي مٿان ٽي چار رستا، ٽرئفڪ جا آٽو ميٽڪ سگنل، ٽرئفڪ آفيسرن جي ڦڙتي ۽ سندن نيون ۽ تيز گاڏيون جن مان هر هڪ ۾ وائرليس جي موجودگي، ٽرئفڪ هيڊ ڪوارٽرن، ۾ ڪمپيوٽرن ۽ رموٽ ڪنٽرول (Remote Control) جو جديد ۽ ڪارائتو نظام انهن مڙني ڳالهين کان وڌيڪ جيڪا ڳالهه لکڻ لائق آهي سا ماڻهن جو ٽرئفڪ سينس، ٻي ڳالهه جيڪا مونکي عجيب لڳي سان اها آهي ته سڄي ٽوڪيو شهر ۾ جپان جو جھنڊو مونکي هڪ ٻن هنڌن تي ڦڙڪندو ڏسڻ ۾ آيو. جڏهن ته جپان جا ماڻهو پنهنجي مادر وطن جپان تي اصل ساهه ٿا ڏين. انهي مان سمجهه ۾ آيو ته جيڪي قومون پنهنجي وطن ۽ پنهنجي جھنڊي سان دلي اڪير ۽ محبت رکن ٿيون. تن کي ڏيکاءُ ۽ نمائش جي ۽ جھنڊن ڦڙڪائڻ جي ضرورت نه هوندي آهي.
ٽئين ڳالهه ته هيڏي ماڻهن جي آبادي واري هن شهر ۾ جتي جيڏانهن نهار تيڏانهن ڪارون ئي ڪارون آهن. تنهن ۾ نه ٽرئفڪ جي تڪليف نه ڪو هل هنگامو، نه ڪا ذهني ڪوفت ۽ نه ماحول جي آلودگي ڏسڻ ۾ آئي.
چوٿين ڳالهه ته جپان جي شين جي سڄي دنيا ۾ تشهير (Advertisement) وڏي پئماني تي ٿيندي آهي. وڏن شهرن ۾ رات جو خاص ڪري رونق ئي انهن ائڊورٽائزن جي ڪري هوندي آهي. پر خود جپان جي هن وڏي شهر ۽ گاديءَ واري هنڌ ٽوڪيو ۾ اسان کي تمام گهٽ يا هيئن کڻي چئجي ته نه جي برابر نيون سائنس Neunsigns ڏسڻ ۾ آيون.
آخري ڳالهه جنهن کان آءٌ تمام گهڻو متاٿر ٿيس، سا آهي جپاني ماڻهن جي انسان دوستي ۽ خلوص واري روش. هنن جي مهذب ورتاءُ تي هڪ الڳ ڪتاب لکڻ جي ضرورت اهي. جيڪي ماڻهو جپان گهمي آيا آهن، يا جپان ۾ رهي آيا آهن، تن کي انهيءَ ڳالهه جو بخوبي تجربو هوندو. هنن ماڻهن جو توريل تڪلي مزاج سلڇڻائپ، پڪو ۽ پختو ڪردار حب الوطني جو جذبو ۽ جفا ڪشيءَ هنن جي تيز رفتار ترقيءَ جو ڪارڻ آهي. سچ پچ هنن ماڻهن جو توريل تڪيل مزاج سلڇڻائپ، پڪو ۽ پختو ڪردار حب الوطني جو جذبو ۽ جفاڪشي هنن جي تيز رفتار ترقيءَ جو ڪارڻ آهي. سچ پچ هنن ماڻهن زندهه رهڻ جو راز پروڙي ورتو آهي.
اسان کي پنهنجي پروگرام مطابق باقي ٻه ڏينهن ٽوڪيو ۾ رهڻو هو. جنهن لاءِ اسان هن ريت سٽاءَ سٽي ته هڪ ڏينهن پنهنجي ٻي ڏينهن وري سٽي ٽوئر ڪمپني جي معرفت شهر جي باقي مکيه جڳهين جو سير ڪجي. سو اسان هوٽل واري کي صبح جو ٽوئر لاءِ ٻه سيٽون بڪ ڪرائڻ لاءِ چئي ڇڏيون. جنهن اسنا کي نوين وڳي جي وقت ڏنو ۽ اسنا پروگرام مطابق ٻئي ڏينهن صبح جو بيل ماسٽر جي ڪئبل تي آياسين، جنهن اسان کي اڳ ئي سڃاتو ٿي ۽ هن بس لاءِ ٻه ڪوپن ۽ ٻه اسٽيڪر شرٽ تي هڻڻ لاءِ ڏنا ۽ سامهون بيٺل لگزري ڪوچ بس ڏانهن اشارو ڪري چيائين ته توهان جي ٽوئر لاءِ اها بس آهي. اسان هيٺ بيٺل گائيڊ ڇوڪريءَ کي ڪوپن ڏيکاري پنهنجي سيٽ وڃي ويٺاسي. بس هلڻ سان گڏ دستور مطابق گائيڊ ڇوڪري پنهنجو ۽ پئسينجرن مان هر هڪ جو تعارف سٺي نموني ڪرائيندي ويئي. هي گائيڊ ڇوڪري اڳوڻي گائيڊ کان وڌيڪ ذهين ۽ سياڻي ٿي ل ڳي، پر سنجيده ضرورت کان زياده هئي. ڪنهن به گائيڊ ڇوڪريءَ کي ايترو سنجيده ۽ ماٺيڻو نه ٿيڻ گهرجي. هن جي طبيعت ميل جول واري هئڻ کپي ته جيئن سڀني مسافرن سان رلي ملي هڪ ٿي وڃي، اڄ جي ٽوئر ۾ اسان کي سڀ کان پهرين جيڪا جڳهه ڏيکارڻي هين، سا هئي جپان جو پارليامينٽ هائوس. اسان جي بس شهر مان ڦرندي اٽڪل اڌ ڪلاڪ کانپوءِ جپان جي پارليامينٽ هائوس جي ٻاهران اچي بيٺي، وڏي لوهه جي دروازي وٽ بيٺل محافظ سان اسان جي گائيڊ ڇوڪري ڪجهه ڳالهايو ۽ شايد ڪجهه ڪاغذ پڻ ڏيکاريا، جنهن کانپوءِ اسان سڀئي جيڪي تعداد ۾ پنجويهه ڄڻا هئاسني اندر داخل ٿياسين. پاڻ پاڪستان ۾ پارليامينٽ هائوس کي چئون نيشنل اسيمبلي، هند ۾ چون لوڪ سڀا، انگلنڊ ۾ چون هاف آف ڪامنس، آمريڪا ۾ چون هائوس آف پريزنٽٽو ڊائيٽ.
جپان ۾ حڪومت هلائڻ جا مڪمل اختيار چونڊيل پارليامينٽَ جي حوالي هوندا آهن، جيڪا ڪئبينيٽ ذريعي انهن اختيارين کي استعمال ڪندي آهي ۽ سڄي انتظامي مشينري لاءِ خود ذميوار هوندي اهي. پيارليامينٽ جا ٻه هائوس آهن. هڪ ايوان نمائندگان جنهن جو مدو چار سال آه. سندس ميمبرن جو ڪل تعداد 512 آهي. هي ئي ايوان کي اهو اختيار آهي ته هو آئيني طور تي حڪومت کي بي اعتمادي ذريعي ختم ڪري. هن ئي هائوس ۾ بجيٽ پيش ۽ پاس ڪئي ويندي آهي، جنهن ڪري هي هائوس ئي با ا ختيار تصور ڪيو ويندو آهي. ٻي هائوس جو نالو آهي هائوس آف ڪائونسلر. هن جي ميمبرن جو تعداد 252 آهي ۽ سندس مدو ڇهه سال آهي. هر نئين سال اڌ ميمبرن جي چونڊ ٿيندي اٿس. هر 25 سالن عمر وارو جپاني ايوان نمائندگان ۽ هر 30 سالن وارو جاپاني هائوس آف ڪائونسلر جو ميمبر ٿي سگهي ٿو.
جيئن ته پارليامينٽ جو اجلاس هلندڙ نه هو، انهي ڪري اتي گهڻا ماڻهو ڪونه ٿي ڏسڻ ۾ آيا. اسان کي پارليامينٽ هائوس ۾ صرف لئبررري، مڪمل ڪئنٽين ۽ ٻيون ڪجهه آفيسون ڏيکاريائون.
ٻي علامگير جنگ ۾ شڪست کانپوءِ اڳوڻي آئين کي ختم ڪري 3 نومبر 1946ع ۾ نئون آئين ٺاهيو ويو، جيڪو اڄ تائين رائج آهي. جنهن ۾ امن ۽ جمهوريت کي تحفظ ڏنو ويو، غلامي کي ختم ڪيو ويو ۽ پڻ ميجي سڌارن وارو پراڻو آئين جيڪو 1889ع کان قائم هو، تنهن ۾ جيڪا بادشاهه جي حيثيت هئي انهي کي بلڪل ختم ڪيو ويو. بادشاهه کي صرف اهو اختيار ڏنو ويو ته اليڪشن کانپوءِ جنهن پارٽي کي اڪثريت هوندي انهي کي حڪومت ڍاهڻ لاءِ چوندو ۽ جنهن ماڻهو کي سپريم ڪورٽ جي جج طور ڪئبينيٽ نامزد ڪندي، انهي کي پنهنجي صحيح سان آرڊر ڏيندو ۽ قومي ڏينهن تي ڪئبينيٽ طرفان ڏنل انعامن جو اعلان ڪندو ۽ کين اهڙا بيج ڇا تي تي هڻندو ۽ ڳچي ۾ پهرائيندو. ٻيو مڙوئي ٿيو خير يعني بادشاهه ۽ بادشاهن جا ٽپڙ ٽيشڻ تي.
جپان ۾ هينئر بادشاهت مڙيئي نالي ماتر وڃي رهي آهي. جيئن برطانيه ۾ آهي. تنهن کانسواءِ سويڊن ۽ ڊئنمارڪ ۾به آئيني بادشاهت آهي، جتي جي راڻي يا بادشاهه جو نالو به ڇٺي ڇهه ماهي ڪو مس ٻڌڻ ۾ ايندو آهي. اڳي بادشاهه ڪل اختيارن جا مرڪز ۽ زمين تي خدا جا پاڇا تصور ڪيا ويندا هئا ۽ چيو ويندو هو ته، هڪ بادشاهه کي ستن ولين جي قوت آهي. پر هاڻي صرف پنهنجو تاج مٿي تي رکڻ ۽ لاهڻ جو اختيار باقي وڃي بچيو اٿن. انگريزن ۽ جپاني قومون روايت پسند هجڻ ڪري بادشاهن کي مڙيئي ماضي جي يادگار طور قائم رکيو اچن. هتي جو سياسي نظام بور جوائي جمهوريت آهي، پارليامينٽ جي معرفت انتظداميه سربراهه وزير اعظم چونڊيو ويندو آهي. اهو بورجوائکي جمهوريت جو سرشتو دنيا جي اڪيچار ملڪن ۾ هلندڙ آهي. هن سرشتي جو بنياد بظاهر هن متي تي آهي ته جمهوريت اها حڪومت آهي جيڪا عوام جي آهي، عوام لاءِ آهي. ۽ عوام کان آهي. پر جڏهن غور سان جائزو وٺجي ٿو ته پتو پوي ٿو ته ڳالهه ان جي ابتڙ آهي. صرف چند شاهوڪار، با اثر ۽ ڪامورا شاهي جي پٻيءَ تي ٽيڳر ڪندڙ ماڻهو ئي عوام جي نالي ۾ حڪومت ڪندا آهن، جنهن ۾ جمهوري آزادين ۽ بنيادي انساني حقن جو صرف دسوتر ۾ اندراج ڪري باقي ڪاروايون من پسند ڪندا آهن، اهڙين جمهوري رياستن ۾ ڪروڙها، انسان پگگهر وهائي پورهيو ڪندا آهن ۽ سندن ڪيل پورهئي مان کين رتي برابر به حصو نه ملندو آهي، لکين ۽ ڪروڙين انسان بيمارين جو شڪار ٿي بنا دوا دارونءَ جي پنهنجا پساهه پورا ڪندا آهن. ڪٿي معاشي بدحالي سبب مائٽ پنهنجا معصوم ٻچڙا اکين ۾ لڙڪ آڻي وڪرو ڪري پيٽ پاليندا اهن تهڪ ٿي عزتن جي نالين ٿيڻ جو لائسنڊ ڪاروبار ٿيندو آهي.

سفرناما

ٻنون ٽو ٽوڪيو