مذهب

چچ نامو

تقريبن ڏيڍ هزار سال اڳ جي سنڌ بابت جيڪا به اهم معلومات آهي، سا انهيءَ ڪتاب منجهان ئي حاصل ٿئي ٿي. جيتوڻيڪ بـُـنيادي طرح هيءُ ڪتاب عربن جي سنڌ ۾ آمد ۽ اُن جي پس منظر ۽ پيش منظر جي هڪ مختصر جهلڪ ڏئي ٿو، پر تڏهن به انهيءَ کي سنڌ سان گڏ ننڍي کنڊ جي اهم ترين ماخدن ۾ ڳڻيو وڃي ٿو
Title Cover of book چچ نامو

راڻيءَ جو چچ تي عاشق ٿيڻ ۽ چچ جو سندس محبت ڪرڻ کان انڪار ڪرڻ

چچ برهمڻ ، هڪ خوبصورت، سهڻن عضون، شاندار هاٺي، نازڪ بدن ، سر و قد ۽ لال ڳلن وارو نوجوان هو. راڻيءَ جڏهن سندس سهڻي صورت ۽ سهي سر و قد ڏٺو ته مٿس جان ۽ دل سان عاشق، مفتون ۽ چري ٿي پيئي، ۽ سندس سونهن ، صورت ۽ پوشاڪ تان حيران ٿي، سندس عجيب الفاظن ۽ وڻندڙ اکرن تي دل ڦـُـرائي ويٺي . چچ جي محبت سندس دل ۾ گهر ڪيو، عشق جو سلو، راءُ جي زال جي دل واري زمين ۾ وڌي وڻ ٿيو . راجا کي ٻار پيدا ڪرڻ جي لياقت ڪانه هئي، تنهن ڪري راڻيءَ کي منجهانئس ڪو به فرزند ڪونه هو. آخر هڪ ڪراڙي ڌوتيءَ هٿان پيغام موڪليائينس ته: اي چچ! تنهنجي پنبڻين جي تير منهنجي دل کي ڦٽي وڌو آهي، ۽ تنهنجي جدائي جو زنجير ]هر وقت[ منهنجي ڳچيءَ جو ڳٽ ٿي پيو آهي، مون کي اميد آهي ته تون پنهنجي وصال جي دواخاني مان منهنجو علاج ڪندين، ۽ همدرديءَ جي هٿ سان اهو ڳٽ منهنجي گردن مان کوليندين، ۽ پنهنجي محبت جي هار ۽ ٻانهپ جي واليءَ سان منهنجي ڳچيءَ ۽ ڪنن کي سينگاريندين. ۽ جيڪڏهن تون منهنجو هي عرض قبول نه ڪندين ته مان پاڻ کي خون ڪري ڇڏينديس.

شعر
هـيـچـــت افتد کاين دل من شاد کـني
و ز هجر و فـــــــــراق خويش آزاد کني
ورباز کشــــي اي صنـمـا! روي زمـن
فـريـاد کـنـم مها که بيداد کــنـي [21]
]ڇا ڪڏهن منهنجا پرين منهنجي هيءَ دل شاد ڪندين؟
۽ پنهــنــجــي هـجـــر ســنـــدي قــيـــد کـــان آزاد ڪندين؟
پر جي محبوب ٿو موڙين تــــون پنهنجو منهن مـون کان
ڪـنـدس فـــريـــــاد اي دلــــدار جــــي بـيــداد ڪـنــديــن[

پوڙهيءَ جڏهن هيءُ پيغام کيس پهچايو ته چچ انڪار ڪيو، ۽ پاڻ کي روڪڻ واجب ڄاڻي چيائين ته: راجائن جي حرمن ۾ خيانت ڪرڻ جان جو خطرو، آخرت جي گرفتاري ۽ دنيا جي بدنامي آهي، ۽ بادشاهن جي ڪاوڙ جڏهن جوش ۾ ايندي آهي ته ان کي ڪوبه پردو روڪي ۽ دفع ڪري نه سگهندو آهي، تنهن ڪري هيءُ خيال ڇڏي ڏي، خصوصاً اسان لاءِ، ڇاڪاڻ ته اسين برهمڻ آهيون ۽ منهنجو پيءُ ۽ ڀاءُ راهب آهن،جيڪي اڃا تائين پنهنجي عبادتگاهه ۾ گوشه نشين ۽ پاٺ ۾ ويٺل آهن. منهنجي لاءِ اهائي بيعزتي ڪافي آهي، جو بادشاهه جي نوڪريءَ ۾ آيو آهيان، جتي اميد ۽ خوف جي وچ ۾ حياتي گذارڻي پوي ٿي، ڇاڪاڻ ته مخلوق جي نوڪري.
]هميشه[ غضب جي ڪڪر سان گڏيل آهي، ۽ دانائن کي ناپسند، چئن شين تي اعتماد نه ڪرڻ گهرجي. بادشاهه، باهه، نانگ ۽ پاڻيءَ تي. انهيءَ سان گڏ وري هيءَ گلا به اختيار ڪريان، سو مون وٽان هيءَ مراد پوري نه ٿيندي . هن پيغام پهچڻ تي ]راڻي[ نرم ۽ تمام ڍرو ٿي چوائي موڪليو ته: جيڪڏهن اسان جي ورونهن ۽ ميلاپ کان پرهيز ٿو ڪرين ته ]ڀلا[ هر روز وقت بي وقت پنهنجي خيال ۽ جمال کان اسان کي فيضياب ته ڪندو رهج، ته تنهنجي وصال جي اميد تي خوش رهندي اچان.

رباعي
خرســـــــنـــــــدم اگـــــــــر ســــــال بـــــسالت بينم
ور در عـــــمـــــــري شـــــــبي خــــــيـــــالـــت بـينم.
نوميد نگر دم از خـيـــــــالــــــت صــــــنـــــمــــــا!
آخــــر روزي شــــــــــــب وصــــــــالـــــــــــت بيـــنم:
]آهيان راضي مان ڏسان توکي اگر سال بسال
يا ڏسان عمر ۾ ڪنهن رات تنهنجو خــــــــــــواب خيال
ڪين اميد پليان تنهنجي خيالـــــــــــن کـــــــــــــان صنم!
نيٺ ڪنهن ڏينهن ٿيندو مون سان تنهنجو يار وصال. [

جڏهن اکيون اڙيون ته دل ]به[ يار جي وصال ۾ گرفتار ٿي[22]، ۽ نيٺ سندن وچ ۾وصال جا صبح اچڻ لڳا، جنهن ڪري روحاني موافقت محڪم ٿي، ۽ سندن محبت ۽ الفت مضبوط دستاويزن جي لسٽ ۾ شمار ٿيڻ لڳي.
راءُ کي هنن جي حال جي ڪابه خبر ڪانه هئي. مخالف ٽولو جيتوڻيڪ سندن حسن ]سان گڏ هڪٻئي ڏانهن[ سندن نگاهه ڏسي بدگمان رهيو ٿي، پر جنهن صورت ۾ ڪنهن به اکين سان نه ڏٺو هو، تنهنڪري ]هي راز[ مخفي رهندو آيو. ڪن دشمنن، راءُ کي هن حال کان واقف ڪري، اطلاع ڏنو ]پر[ راءُ قبول نٿي ڪيو، چئي: منهنجي حرمسراءِ کان اهڙو ڪم نه ٿيندو، ۽ چچ وزير اهڙيءَ بيحرمتي جو روادار هرگز نه ٿيندو. ٿوري وقت کان پوءِ، اهو ملڪ پورو سندس]چچ جي [ قبضي هيٺ اچي ويو، ۽ جيڪو به ڪم هو، سو راءِ کي پسند ايندو هو، ۽ راءُ ساهسي ڪابه مصلحت سندس صلاح کان سواءِ نه ڪندو هو. نيٺ سڄي ملڪ تي چچ جو حڪم جاري ٿي ويو.