بي سڪون خواب جو سچ
هو ڇرڪ ڀري جاڳي ٿو پوي ڪمري جي هلڪي روشني ۾ آهستي آهستي چوطرف نظرون ڦيري ٿو. ننڍن ۽ وڏن فريمن ۾ جڙيل پنھنجين ئي ٺاهيل تصويرن جا عڪس ڪجهہ ڌنڌلا ٿا نظر اچنس. اکين کي زور سان بند ڪري وري هوريان هوريان کولي ٿو. سوچي ٿو. هي ڪھڙو سپنو هو.... هي ڇا پئي ڏٺو مون. دل مان بيچيني جو دونھون اٿڻ لڳيس ٿو. هڪ آرٽيسٽ جي دل ڄڻ آلي ڪاٺي دکي پئي هجي. سوچي ٿو تہ ڇا واقعي دنيا مان، ماڻھن جي دلين مان، چين جو پنڇي اڏري ويو آهي ڏور ڏسائن ڏانھن. ڇا واقعي ڌرتي درد جو بنواس بڻجي وئي آهي؟ ڇا ظلم ئي آدميءَ جي سڃاڻپ آهي!
اٿي ويھي پنھنجن اڻڀن ۽ وکريل وارن ۾ هٿ ڦيري ٿو. ٻانھن کي لوڏي گهڙي ۾ ٽائيم ٿو ڏسي. ٽي لڳي ويھہ منٽ. ايزل تي رکيل خالي ڪينواس ڏي وڌي ٿو. کٻي ٻانھن جي سھاري تي سڄي ٻانھن تي ٺوٺ رکي کاڏي کي پڪڙي ڪنيواس تي هڪ گهري نگاھہ وجهي ڪجهہ سوچي ٿو. ڪي پل اائين ئي سوچ جي ساگر ۾ ٻڏندو ۽ ترندو ٿو رهي. ڪمري ۾ ساڳي ڌيمي روشني آهي پر ويجهو کان ڪينواس صاف نظر پيو اچي.
هو ڪلر پليٽ تي ڪجهہ رنگ مڪس ڪري خالي ڪينواس تي برش ڦيرڻ لڳي ٿو. ڄڻ سندس اندر جي دونھين دکي شعلو بڻجي پئي هئي. ڪجهہ آڏيون ٽيڏيون لڪيرون ۽ ننڍا وڏا دائرا، دائرن ۾ رنگ ڀريندو ٿو وڃي. ڪڏهن ڪڏهن برش ڏندن وچ ۾ ڏئي ڪي لمحا ويچاري ٿو ۽ وري چتر ۾ رنگَ ڀريندو ٿو رهي. ڄڻ سندس من ۾ مچ ٻرندو ٿو رهي. تصوير پوري ڪري ائين ٿو محسوس ڪري ڄڻ ان مچ کي ڪنھن پاڻي جا ڇنڊا هڻي ٺاري ڇڏيو هجي.
نرڙ تان پگهر جا ڦڙا اُگهي برش ۽ ڪلر پليٽ ٽيبل تي رکي ٿو. گهڙيءَ ۾ ٽائيم ٿو ڏسي پنج وڄي ڇائيتاليھہ منٽ. واپس اچي سمھي ٿو پر ننڊ نيڻن کان ڪونھين ڏور. وري اهڙو ستائيندڙ سپنو ڏسڻ جو خوف ٿو ٿئيس..... سج جا پھريان ڪرڻا پڌرا ٿين ٿا. آسمان اڃان ويس مٽائڻ جي تياري ٿو ڪري تہ سندس اکين تي ننڊ جا پاڇا ورڻ لڳن ٿا.
انيڪ پَلَ ننڊ جي هنج ۾ رهڻ کانپوءِ جڏهن نيڻن جا نشا لھنس ٿا ۽ اکيون مھٽي اُٿي ٿو تہ گهڙيال ٻارنھن لڳي ويھہ منٽ ٿو ٻڌائي. ٻہ ڇنڊا پاڻي جا منھن تي اڇلي ٽاول سان مــُنھن اُگهي ٿو. دريءَ جا پردا پَري ڪري ٿو تہ روشني جا ڪرڻا شيشي مان لنگهي ڪمري ۾ ڌوڪي ٿا پون..... پنھنجي وکريل وارن ۾ آڱريون ڦيرائيندي ٻاهرين در وٽ پيل وڪوڙيل اخبار کڻي کولي ٽيبل تي ٿو رکي. اخبار پڙهڻ کان اڳ چانھن ٺاهڻ جو خيال ٿو اچيس. چانھہ وڏي مڳ ۾ اوتي دري جي ڀرسان پيل آرام ڪرسي تي اچي ويھي ٿو. گرم گرم چانھن مان هلڪي هلڪي سرڪ ڀريندي اخبار جي سرخين تي نظر ڦيرائيدو رهي ٿو. "ڪراچي جي هڪ مسجد ۾ بم ڌماڪو 15 نمازي شھيد..... ڪوئٽا ۾ هٿيار بندن جي فائرنگ سان 3 ماڻھو اجل جو شڪار...... عراق ۾ خودڪش بم ڌماڪي سان چئن آمريڪي فوجن سميت 17 ماڻھو فوت 30 کان مٿي زخمي....
هڪ هڪ خبر دماغ ۾ هٿوڙي وانگر ٿي لڳيس. غصي ۾ اخبار مروڙي سروڙي اڇلي ٿو.... مٿي کي ٻنھي هٿن سان زور ڏئي جهڪي ٺوٺيون گوڏن تي رکي ٿو. دل ٽھڪندي محسوس ٿي ٿئيس. اکيون ٻوٽي ٿو ڇڏي. ذهن ۾ ماڻھن جو گوڙ، ايمبولينسن جا سائرن ۽ فائرن جا آواز ٿا گونجڻ لڳس. اکيون کولي ٿو تہ پنبڻيون آليون.
ڪرسيءَ تان اُٿي ايزل ڏانھن وڌي ٿو جتي راتوڪي ٺاهيل پينٽنگ ۾ نظرون کپائي ڇڏي ٿو. ائين ٿو لڳيس ڄڻ اها پينٽنگ بہ سندس خواب جو حصو هجي. دائرا ڳاڙها، ناسي ۽ پيلا. لڪيرون ڪي سڌيون ڪي آڏيون هڪ ٻئي سان گڏيل ڪاريون ۽ واڱڙائي. دائرن ۽ لڪيرن مان اڀريل چھرا، سڀ چچريل ۽ ڪرب ناڪ.
سوچي ٿو امن جو پکي ڪاڏي اڏامي ويو آهي، هن ڌرتي تان. ماڻھن جي چھرن تي ڏينھون ڏينھن پريشانيءَ جون ريکائون ڇو ٿيون چٽيون ٿينديون وڃن. ڌرتي جو دم گهٽبو ٿو رهي بارود جي دونھين سان. هن جي دماغ جون رڳون ڇڪبيون ٿيون وڃن. اندر ۾ عجيب گــُهٽ ۽ ٻوسٽ ٿو محسوس ڪري. وڌي وڃي دريءَ جا ٻئي تاڪ کولي ٿو. ٿڌڙي هير کيس وجود جي آرپار لنگهندي محسوس ٿي ٿئي. وڏو ٿڌو ساھہ کڻي آرام ڪرسي تي آهلي ٿو پوي.
هڪ آرٽسٽ جي دل بي حد حساس ۽ پشم جھڙي نرم. دل جي آئيني ۾ رڳو محبت جون رنگين تصويرون سجائيندڙ فنڪار، سونھن ۽ پيار جو پڄاري ۽ هڪ سنگتراش... هن جون آڱريون تخليق جو درد محسوس ڪندڙ ۽ هن جو ذهن چقمقي ڪشش رکندڙ، جيڪو سماج جي هلڪن ۽ ڳورن مسئلن جي ذرن کي پاڻ ڏي ڇڪيندو ٿو رهي. سوچي ٿو ڇا ماڻھو واقعي ماڻھپو وڃائي ويٺو آهي. رنگ، نسل، مذهب ۽ ڪوڙين رسمن جي بنياد تي اڃا ڪيترو رت وهندو؟ ڪيئي سواليه نشان ذهن جي ڪينواس تي محسوس ڪري ٿو. اوچتو اندر ۾ عجيب جلن ۽ ٻوسٽ ٿو محسوس ٿئيس، اٿي فرج مان ٿڌي پاڻي جي بوتل ڪڍي ٻہ گلاس اندر ۾ اوتي ٿو يخ پاڻيءَ جا. ڪي پل سانتيڪو ٿي پوءِ سنبري ٿو. ناسي جينز تي ميٽوڙي ڪڙتو. برائون بوٽ جون ليس ڇڪي ٻڌي شھر ۾ نڪري ٿو. شھر جنھن جي رستن سان هن جو ڪو اٽوٽ رشتو آهي. سندس اندر کي آواره گردي عجيب چين ڏيندي آهي. يا وري زندگي کي ويجهو کان ڏسي هو روز ان جون نيون معنائون تلاش ڪندو رهندو آهي. هو پنھنجي ماٺيڻين نگاهن سان ماڻھن جا چھرا جانچيندو آهي. چھرا جيڪي اڪثر بي رنگ ۽ بي سڪون لڳندا اٿس.
ور وڪڙ گهٽيون لتاڙي ڏامر جي روڊن تي هلي ٿو. روڊ، جيڪي موٽرن، رڪشن ۽ سوزوڪين سان سٿيل آهن. دونھين دز ۽ شور سان ڀريل روڊن تان رڙهي شھر کان ٻاهر هڪ پُرسڪون رند تي پير ڌري ٿو. لڳيس ٿو ڄڻ گوڙ ۽ گهمسان جي جھنم مان نڪري آيو هجي. ڀرسان ئي اُجڙيل باغ جي ٻاهران هڪ پوڙهي وڻ جي هيٺان فوٽ پاٿ تي ويٺل نجومي تي نظر پويس ٿي. نجومي جنھن جو روپ ڪنھن طلسمي ڪھاڻي جي ڪردار جهڙو. وکريل وار ڪٿي ڪٿي ڪارا باقي سفيد، چھري ۾ بي شمار جهريون، اکيون گهريون ڄڻ منجهن صدين جون ڪھاڻيون سمايل هجن. سندس ڀرسان مضبوط پاٺن تي ٺھيل ڪجهہ نقشا. هٿن جا نشان، نشانن تي مختلف انگ، آڏو ڪجهہ لفافا وکريل، ڀرسان هڪ طوطو.
هو نجومي جي ويجهو وڃي اوڪڙو ويھي پڇيس ٿو "ڇا تون سڀني جي قسمت کان واقف آهين؟"
"ها بابا هٿ ڏسي ٻڌائي ويندس..... يا وري هي بي زبان قسمت جو فيصلو ڪندو آهي." طوطي ڏي هٿ ۾ جهليل ڏنڊڪيءَ سان اشارو ڪري ٿو.
"تو هن فٽ پاٿ تي ويھي گهڻن سالن کان ڪيترن ماڻھن کي قسمت جو حال ٻڌايو هوندو؟"
نجومي هن جي چھري ۾ جوھہ پائي ڏسندي چوي ٿو "پٽ اخبار وارو آهين ڇا؟"
"نہ."
"پوءِ اهو ڇو ٿو پڇين..... مان تہ ميونسپالٽي وارن کي هتي ويھڻ جا روز پنج رپيا ڏيندو آهيان."
"مان صحافي ناهيان.... ڏس مان منجهيل آهيان مون کي رڳو ڪجهہ سوالن جا جواب کپن. جيڪڏهن تون مون کي اهي جواب ڏنا تہ منھنجي روح کي شانتي ملي ويندي ۽ توکي ڪجهہ پئسا." نجومي سندس مک ۾ خاموش نظرن سان ڏسندو رهي ٿو.
"مونکي تون ’پنھنجي‘ قسمت جو حال ٻڌاءِ!؟" نجومي اڃا وڌيڪ حيران ٿي وڃي ٿو. ڇرڪي چويس ٿو. "مان توکي پنھنجي قسمت جو حال نہ ٿو ٻڌائي سگهان."
"ها! تون تہ شايد پنھنجي قسمت جو ماضي بہ نہ ٿو ٻڌائي سگهين. پر ها تنھنجو چھرو تنھنجو ماضي، تنھنجو حال ۽ مستقبل بہ ٻڌائي ٿو.... توکي ڪجهہ بہ ٻڌائڻ جي ضرورت ناهي."
نجومي جي نيڻن جا جام ڇلڪي پون ٿا. "منھنجي قسمت فٽ پاٿ تان شروع ٿي فٽ پاٿ تي ختم ٿئي ٿي." ڳيت ڏئي چوي ٿو.
"بس مون کي توکان اهو ئي پڇڻو هو." پنجاھہ جو نوٽ نجومي جي تري تي رکي اٿي ٿو. کيس هر طرف نراسائي جو ڪوهيڙو وڌندو ٿو نظر اچي.
لڳيس ٿو اهو ڪوهيڙو ڪيئي حـياتيون ڳھندو ٿو وڃي. هر گهٽي ۾ خودڪشي ڪيل جوانيءَ جو لاش ٿو نظر اچيس. هر ڳوٺ جي ڳلي ڪارين جي رت سان رڱيل ٿي لڳيس. هر واٽ چرٻيلي جا دکندڙ اڱر ٿو ڏسي.
جڏهن پکي پنھنجي واهيرن ڏانھن ورن ٿا تہ هو ٿڪل قدمن سان گهٽيون لتاڙي گهر پھچي ٿو. گهر جيڪو هن لاءِ پناھہ گاھہ بہ آهي تہ سندس احساسن جي آرٽ گيئلري بہ...
لمحا بہ ڄڻ ڪي ماڪ ڦڙا هجن جن کي وقت جي تکي اس گم ڪندي ويندي آهي. رات جا پاڇا وڌندا ويا ۽ هن کي پنھنجو هلڪو اونداهو ڪمرو بلڪل پنھنجي دل وانگر لڳو. رات لمحي لمحي هن جي سوچن وانگر گهري ٿيندي وئي. اسٽڊي ٽيبل ڏانھن رڙهي ليمپ آن ڪرڻ پڄاڻان هڪ ٿڌو شعاع ٽيبل تي ڪري ٿو. لڳيس ٿو ڄڻ سندس ذهن جي ليمپ بہ ٻري پئي هجي. هو گذريل رات جي خواب کان ڏينھن جي ٿڪ ۽ بيچيني جي ڪٿ ڪري ٿو. من تي بار ٿومحسوس ٿئيس. پنھنجي اردگرد بارود جي بوءِ ۽ رت جا دٻا ٿو ڀانئين. پنھنجي وجود کي هڪ عجيب حصار ۾ جڪڙندو ٿو محسوس ڪري. ٽيبل تي پيل اڇا پنا سوري قلم آڱرين جي وچ ۾ اٽڪائي خط لکي ٿو.
"اي خدا! ڌرتي تان هي جھنم ڪڏهن ختم ٿيندو. ڪيستائين ڏاڍو هيڻن کي چيڀاٽيندو رهندو؟ ڪيستائين بي ڏوهن جا ڪنڌ ڪپجندا رهندا؟ معصوم جوانين جو ڪوس ڪڏهن ختم ٿيندو. هن ڌرتي تان بارود جو دونھون ڪڏهن هٽندو ۽ امن جا نغارا ڪڏهن وڄندا؟؟“
ٻہ سواليه نشان ڏئي قلم بند ڪري ٿو. لکيل سٽن کي دل ۾ پڙهي ٿو. دل کي ڪجهہ هلڪو محسوس ڪري ٿو. ليمپ بند ڪري رات جي آغوش ۾ آهلي پوي ٿو تہ ننڊ جون حورون نيڻن ۾ لھي اچنس ٿيون. صبح جي اجرن ڪرڻن تي اک کليس ٿي تہ ڀر واري باغ ۾ هليو وڃي ٿو. صبح جي ٿڌڙي هير من کي عجيب سُڪون ٿي ڏئيس. پريان هوا تي ڳاڙها پيلا گل جهومندي ڏسي ٿو. گلن جي آس پاس پوپٽ ۽ ڀونئرا ڪڏن ٿا. ٿوروئي ويجهو معصوم ٻارڙا بال سان کيڏن ٿا مرڪن ۽ ٽھڪن ٿا. هن جي چھري تي بہ مرڪ جون ريکائون پڌريون ٿين ٿيون. ڪڪرن سان ڍڪيل آسمان کي ڏسي دل ۾ چوي ٿو "اي خدا! انسان کي فطرت جي سونھن ۽ معصوميت جو بدن ڏي."