سورٺ راءِ ڏياچ (ڪاٺياواڙي ۽ سنڌي قصو)
جواب: جهونا ڳڙهه جي.
سوال: لفظ ڏياچ جي معنى ڇا آهي؟
جواب: حشمت وارو. / ڏيندڙ.
سوال: ڪاٺياواڙ جي ايراضيءَ ۾ سورٺ جي نالي سان لاڳاپيل ڪهڙا ٽي قصا مشهور ٿيا؟
جواب: راءِ ڏياچ جو ڪاٺياواڙي قصو، راڻڪ ديويءَ ۽ راءِ دياس جو قصو، راءِ ڏياچ جو سنڌي قصو.
سوال: شاهه سائين جي بيان ڪيل ”راءِ ڏياچ جي قصي کي“ پهريون ڀيرو ڪهڙي هندو ليکڪ ڇپرايو هو؟
جواب: اُڌارام ٿانورداس مير چنداڻيءَ.
سوال: سورٺ جي پيءُ جو نالو ڇا هو؟
جواب: انيراءِ عرف انهلراءِ (سنڌي قصي مطابق).
سوال: انيراءِ ڪٿان جو رهاڪو هو؟
جواب: اونچل ڪوٽ جو.
سوال: راجا انيراءِ جي ٻيجل سان ملاقات ڪٿي ٿي هئي؟
جواب: نار درياءَ جي ڪناري تي تپه بلغاءِ ديهه ڏگڪي ۾.
سوال: ٻيجل جي نک ڪهڙي هئي؟
جواب: تمير. (حوالو، ڪتاب. شاهه لطيف هڪ ڪامل انسان، ص. 99 ).
سوال: ٻيجل جي زال جو نالو ڇا هو؟
جواب: مالتي/ مالدي.
سوال: سورٺ کي ڪنهن پاليو هو؟
جواب: رتن ڪنڀار (رتني).
سوال: ٻيجل جوانيءَ ۾ ڇا ڪندو هو؟
جواب: جهنگ ۾ گڏهه ۽ گهوڙا چاريندو هو.
سوال: سر سورٺ ۾ واسطيدار عورتن جا نالا ٻڌايو؟
جواب: سورٺ، دايون، ٻايون، راڻيون، ناريون، سرتيون ۽ اڙدا بيگيون.
سوال: هي لفظ ٻيجل کي ڪنهن چيا هئا ”ڪنهن به طرح سرندو کڻي راءِ ڏياچ ويراڻي وٽ وڃي ان کان سر جو سوال ڪر“ ؟
جواب: راجا انيراءِ عرف آتم راءِ.
سوال: راجا اکيراج عرف انيراءِ کي ڪل ڪيتريون ڌيئرون هيون؟
جواب: اٺ.
سوال: سنڌي قصي مطابق راجا انيراءِ عرف انهلراءِ کي ڪيتريون ڌيئرون هيون؟
جواب: 60 (سَٺِ).
سوال: راجا اکيراج عرف انيراءِ ۽ راجا راءِ ڏياچ ڪيترا مهينا پاڻ ۾ جنگ ڪئي هئي؟
جواب: ٻارنهن مهينا (ان جنگ ۾ انيراءِ هارايو هو).
سوال: شاهه سائين سر سورٺ ۾ راءِ ڏياچ کي ڪهڙن لقبن سان ياد ڪيو آهي؟
جواب: داتا، راڄيا، راجا، ڏاتار، ملوڪ، ملڪ ڌڻي، گهوٽ، سردار.
سوال: راءِ ڏياچ جي ان وفادار ٻانهيءَ جو نالو ٻڌايو جيڪا سورٺ سان گڏ ڏاگهه چڙهي سڙي مئي هئي؟
جواب: گُلبوءِ.
سوال: شاهه سائين پنهنجي ڪلام ۾ ٻيجل کي ڪهڙن نالن سان ياد ڪيو آهي؟
جواب: عطائي، راڳائي، جاجڪ، تنبير ، تنبيري، پاٺ، ڳُن، منگتو، گويو ۽ قوال. (حوالو، سنڌي ثقافت ۽ شاهه لطيف)
سوال: ٻيجل، راءِ ڏياچ جي اڳيان ڪهڙا راڳ ڳايا هئا؟
جواب: ڀيرو ۽ ڀياس راڳ.
سوال: ٻيجل گرنار جي چوٽيءَ تي ڪيترا ڏينهن راڳ ڳايو؟
جواب: 40 ڏينهن ۽ راتيون (ڪاٺياواڙي قصي مطابق).
سوال: راءِ ڏياچ جي درٻار ۾ چارڻ ڪيترا ڏينهن ۽ راتيون چنگ چوريو هو؟
جواب: ڇهه ڏينهن ۽ پنج راتيون. (ٻي روايت، ڇهه ڏينهن ۽ ستين ڏينهن سر ڏنائين.)
سوال: سؤراشتر يا سورٺ ضلعي ۾ ڪهڙا ٽي مشهور پاڪ جبل آهن؟
جواب: گرنار ، داتار ۽ پاليتانا.
سوال: گرنار ۽ پاليتانا جي وچ ۾ جيڪي گهاٽا جهنگ آهن تن کي ڇا ڪوٺيندا آهن؟
جواب: گرٻيلو.
سوال: گرنار جي اوسي پاسي جيڪي ڌرمي تيرٿ آهن، تن کي ڪهڙي نالي سان سڏيو ويندو آهي؟
جواب: وسترا پٿ.
سوال: شاهه سائينءَ جي ڪهڙي سورمي امبل ديس جي رهواسڻ هئي؟
جواب: سورٺ. ( حوالو. ڪتاب. ڪنڌيءَ ڪونئر ٽڙن، ص. 155 ).
سوال: ڪهڙو علائقو قديم دور کان وٺي سخين ۽ ڏاتارن جي سر زمين رهيو آهي؟
جواب: ٻيلو.
سوال: شاهه سائينءَ پنهنجي شاعريءَ ۾ ٻيجل جي سازن جا ڪهڙا نالا بيان ڪيا آهن؟
جواب: بين، تنبير ، تندون، چنگ، ساز، سرندو، ڪماچ، ڪنجهي، ڪينرو، واڄٽ، وڏاڻ وغيره.
سوال: محل جي ڪهڙي دروازي وٽ ٻيجل سرندو وڄائي راجا راءِ ڏياچ کان سر جي صدا هنئي هئي؟
جواب: لکي دروازي وٽ.
سوال: شاهه سائين جي سورمي سورٺ ڪهڙي وڻ جي ڪاٺين جي چکيا تيار ڪرائي ۽ ڏاگهه چڙهڻ لاءِ تيار ٿي هئي؟
جواب: چندن جي ڪاٺين جي.
سوال: شاهه سائينءَ عورت جي ڪردار کي ڇا سڏيو آهي؟
جواب: پدمڻي.
سوال: شاهه سائينءَ جي ڪهڙي سورميءَ جو ڪردار سڀني ڪردارن کان نرالو آهي؟
جواب: سورٺ جو.
سوال: ڪاٺيا واڙ جي قصي مطابق راءِ ڏياچ جي پيءُ جو نالو ڇا هو؟
جواب: راءِ ويرم. ٻي روايت روري.
سوال: راءِ ڏياچ جي ماءُ جو نالو ڇا هو؟
جوا ب: خاتون راڻي. (حوالو، ڪتاب، سر سورٺ.)
سوال: شاهه سائين جو سورمو راءِ ڏياچ ڪهڙي عيسوي سال گاديءَ تي ويٺو هو؟
جواب: سن 1003ع ۾.
سوال: جهونا ڳڙهه جو شهر راءِ ڏياچ جي ڪهڙي ڏاڏي ٻڌايو هو؟
جواب: راءِ گرهپو عرف گورارو.
سوال: راءِ ڏياچ ڪهڙي شهر کي گاديءَ جو هنڌ بنايو؟
جواب: جونا ڳڙهه.
سوال: جونا ڳڙهه ڪٿي آهي؟
جواب: گرنار جبل جي ڪڇ ۾ اترئين ڪنڌيءَ تي.
سوال: سنڌي قصي مطابق ڏياچ ويراڻي ڪٿي جو حاڪم هو؟
جواب: جهونا ڳڙهه جو (ڪاٺياواڙ قصي مطابق گرنار جو).
سوال: پار ڪر ۽ ٻيلي جي مشهور سخي ۽ ڏاتار جو نالو ٻڌايو؟
جواب: ڏياچ ويراڻي.
سوال: مشهور قلعو جوڻا گڍ ڪنهن جوڙايو هو؟
جواب: ڄام جوڻي. (ڏياچ ويراڻيءَ جو ڏاڏو)
سوال: سنڌي قصي مطابق سورٺ کي جنهن پيتيءَ (صندوق) ۾ وجهي لوڙهيو ويو اها صندوق ڪنهن کي هٿ آئي هئي؟
جواب: رتنو ڪنڀر کي (نالو سورٺ رکيائينس).
سوال: ڪاٺياواڙ جي قصي مطابق ٻيجل کي ڪهڙو ساز هٿ ۾ هوندو هو؟
جواب: چنگ.
سوال: سنڌي قصي مطابق ٻيجل هرڻ جي آنڊرن مان ڪهڙو ساز ٺاهيو هو؟
جواب: سرندو.
سوال: راءِ ڏياچ جو موت ڪيئن ٿيو؟
جواب: سندس ڀاڻج ٻيجل ساز وڄائي سر جي صدا هنئي.
سوال: شاهه سائين نو لک واري نيل جو ذڪر ڪهڙي سر ۾ ڪيو آهي؟
جواب: سر سورٺ ۾.
سوال: ڪاٺياواڙي قصي مطابق راءِ ڏياچ ڪڏهن سر ڏئي سرهو ٿيو؟
جواب: 1010ع تي.
سوال: ڪاٺياواڙي قصي مطابق راءِ ڏياچ جي ڪهڙي پٽ ڏهن سالن کان پوءِ جهونا ڳڙهه تي حڪومت ڪئي؟
جواب: راءِ نوگھن.
سوال: ڪهڙي ڪتاب ۾ راءِ ڏياچ ۽ سورٺ جي آکاڻي ضميمي طور ڏني وئي؟
جواب: ڪتاب، سنڌي گرامر 1849ع.
سوال: ڪهڙي ليکڪ ”چارڻ ٻيجل راءِ ڏياچ“ کي ننڍي ناول جي روپ ۾ شايع ڪيو؟
جواب: ڪرشنداس ماڻيڪ .
سوال: مضمون. سورٺ راءِ ڏياچ 1863ع ۾ جرمن ٻوليءَ ۾ ڪنهن شايع ڪرايو؟
جواب: ارنيسٽ ٽرمپ.