نوري ڄام تماچي
جواب: نوري ڄام تماچي.
سوال: شاهه سائينءَ نوري ڄام تماچيءَ جو قصو ڪهڙي سر ۾ بيان ڪيو آهي؟
جواب: سر ڪاموڏ ۾.
سوال: ڄام تماچي ڪنهن جو پٽ هو؟
جواب: فيروزالدين جو.
سوال: دهليءَ جي سلطانن کي شهه ڏئي سنڌ ۾ سمن جي حڪومت ڪنهن قائم ڪئي هئي؟
جواب: ڄام تماچيءَ.
سوال: نوريءَ کي ڪنهن پاليو هو؟
جواب: ڪينجهر ۽ سونا ٻائي.
سوال: نوريءَ جي ماءُ ۽ پيءُ جو نالو ٻڌايو؟
جواب: ماءَ مروبت راڻي ۽ پيءُ جسونت راءِ. نوٽ: شاهه جي هيٺين بيت ۾ ذڪر ٿيل.
هٿين پيرين آرکڻين، منهن نه مهاڻي،
ڌيءَ جسونت راءِ جي، ماءُ مروبت راڻي،
جيئن سڳو وچ سرندڙي، تيئن راڻين ۾ راڻي،
اصل هئي ان کي اهل ڄاماڻي،
سمي سڃاڻي، ٻيڙو ٻڌس ٻانهن ۾ . حوالو، شاهه جو گنج، محمد قاسم راهمون.
سوال: جسوڌڻ راءِ کي جڏهن سمن ۽ جاڙيجن تاجاڻن جي مدد سان ڪڇ مان ڪڍيو ته پوءِ هو ڪٿي رهيو؟
جواب: ڍور ۽ ڍاڳيءَ جي وچ ۾ مٿاهين بٺ تي مياڻي شهر جي مهاڻن وٽ.
سوال: جسوڌڻ راءِ کي مروبت راڻي ڪهڙي وصيت ڪئي هئي؟
جواب: منهنجي نياڻيءَ کي مارجانءِ نه، ڪنهن وٽ امانت ڇڏي وڃجانءِ.
سوال: نوريءَ جي ولادت ڪٿي ٿي؟
جواب: مياڻي شهر ۾. (حوالو. ڪتاب.ڄام هٿ ۾ ڄار، ص.18 )
سوال: شاهه سائين جي سورمي نوري اصل ڪٿان جي رهاڪو هئي؟
جواب: آڳڙي لڳ ڪڙيو گهنورجي.
سوال: شاهه سائين جي سورمي نوريءَ جو اصل نالو ڇا هو؟
جواب: نُور ڀري.
سوال: ڪينجهر ڍنڍ تي ڪينجهر نالو ڪيئن پيو؟
جواب: ڪينجهر ملاح (گندرو) جي ڪري. ٻي روايت مطابق، بڊام گندري جي نالي پٺيان.
سوال: نوريءَ کي ڪنهن پاليو هو؟
جواب: ڪينجهر ملاح ۽ سونهريءَ. (ٻي روايت. هيلالو ۽ پوپري ).
سوال: شاهه سائين جي سورميءَ کي ننڍي هوندي ڪهڙي بيماري هئي؟
جواب: ڪوڙهه جي بيماري.
سوال: نوريءَ کي ڪوڙهه جي بيماريءَ مان ڪهڙي بزرگ ڇوٽڪارو ڏياريو؟
جواب: بزرگ شاهه هندڙي.
سوال: نوريءَ جي مرشد جو نالو ٻڌايو؟
جواب: شاهه هندڙو.
سوال: ڪينجهر ڍنڍ ٺٽي ۽ جهرڪن جي وچ ۾ ڪهڙي ٽڪريءَ جي هيٺان واقع آهي؟
جواب: هيلا يا ٽڪريءَ جي ويجهو.
سوال: ڪينجهر ڍنڍ جي مشهور تڙن جا نالا ٻڌايو؟
جواب: گنهڊڻي، رم جهم، لال شاهه ۽ مولدي.
سوال: شاهه سائين جي سورمي ڄام تماچيءَ ڪهڙي بزرگ جي چوڻ تي مڪلي تي هڪ جامع مسجد ٺهرائي هئي؟
جواب: شيخ حماد جي چوڻ تي 1390ع ۾.
سوال: سنڌوءَ جي ڪناري سونڊا شهر ڪنهن آباد ڪرايو؟
جواب: ڄام تماچي.
سوال: شاهه سائينءَ جي رسالي جا ڪيترا سر تاريخي ڪردار جي حيثيت رکن ٿا؟
جواب: 13 سُرَ.
سوال: ڪينجهر جي ڀرسان رهندڙ مهاڻا اصل ۾ ڪٿان جا رهاڪو هئا؟
جواب: ملبار.
سوال: ڪينجهر ڍنڍ ۾ ڪهڙي واهه جو پاڻي ڇڏيو ويندو آهي؟
جواب: ڪلري بگهاڙ واهه جو.
سوال: لطيف سائينءَ، سرڪاموڊ ۾ ڄام تماچي کي ڪهڙن لقبن سان ياد ڪيو آهي؟
جواب: تڙ ڌڻي، تماچي، سمون، راءِ، راجا، ڄام ۽ تڙ راءِ لقبن سان.
سوال: ڄام تماچي ڪهڙي لقب ۽ ڪنهن سان گڏجي حڪومت ڪئي هئي؟
جواب: رڪن الدين شاهه ڄام تماچيءَ جي لقب سان ۽ خير الدين ڄام توڳاچيءَ سان گڏجي.
سوال: ڄام تماچي ٻيو ڀيرو ڪهڙي سال کان ڪيستائين سنڌ جي حڪمراني ڪئي هئي؟
جواب: ٻيو ڀيرو 1388ع کان 1392ع تائين. ( پهريون ڀيرو 1366ع کان 1375ع تائين).
سوال: ڄام تماچيءَ جي باري ۾ ڪهڙي بزرگ دعا طور چيو ته : جوڻو مت اوڻو، ڄام تماچي آءُ، سٻاجهي ٻاجهه پئي توسين ٺٽو راءُ.
جواب: شيخ حماد جمالي.
سوال: درويش نوح هوٿياڻي، ڄام تماچيءَ کي دعا طور ڪهڙا لفظ چيا هئا؟
جواب: جوڻو وڃي جهوري ماريو،
ڄام تماچي شهرين چاڙهيو.
سوال: ڄام تماچي دهليءَ مان واپسي دوران کيبر ۾ ڪهڙي بزرگ سان ملاقات ڪئي هئي؟
جواب: درويش نوح هوٿياڻيءَ سان.
سوال: ڪهڙي عيسوي سال ڄام جوڻي سازش ڪري ڄام تماچي کي قيد ڪرائي دهليءَ موڪليو هو؟
جواب: 1375ع ۾.
سوال: شاهه سائين جي سورمي ڄام تماچي دهليءَ جي سلطان وٽ ڪيترا سال قيد ڪاٽي هئي؟
جواب: 13 سال.
سوال: ڄام تماچيءَ جهول ماڙي ڪيترن سالن ۾ تيار ڪرائي هئي؟
جواب: چئن سالن ۾.
سوال: جهول ماڙيءَ جا آثار ڪينجهر ڍنڍ کان اٽڪل ڪيترا ڪلوميٽر پري آهن؟
جواب: چار ڪلوميٽر اولهه ۾.
سوال: سمن جي بادشاهيءَ کان اڳ ڪينجهر ۽ ان جي آس پاس وارن علائقن ۾ گندرا قومن جو گذر ڪيترين ۽ ڪهڙين ڍنڍن تي هو؟
جواب: ستن ڍنڍن تي (1) سونهري. (2) ڪينجهر. (3) هاليجي. (4) هڏيرو. (5) ڪلان. (6) جهول. (7) کوئي.
سوال: آڳاٽي زماني ۾ جيڪي مهاڻا مڇين، ڪمين، ڪڇن، لڌڙن ۽ سيسرن جو شڪار ڪري انهن جي چرٻي ڪم آڻيندا هئا، تن کي لاکيڻي لطيف ڇا سڏيو آهي؟
جواب: جُهٻير (حوالو، ڪتاب، سر ڪاموڏ، ص: 146.)
سوال: مهاڻن جو ابو، ڪنهن کي ڪوٺيو وڃي ٿو؟
جواب: ڄام تماچيءَ کي. (محقق، ڊاڪٽر غلام علي الانا)
سوال: نوريءَ ڪينجهر جو ڪهڙو ميوو ڄام تماچيءَ اڳيان پيش ڪيو هو؟
جواب: پاٻوڙو.
سوال: شاهه سائينءَ جو ڪهڙو سورمو پنهنجي راڻيءَ کي مورڇل هڻندوهو؟
جواب: راءِ تماچي ڄام.
سوال: مورڇل ڇا آهي؟
جواب: مور جي کنڀن جو ٺهيل ونجڻو (وڃڻو، پکو).
سوال: نوريءَ جي آخري آرامگاهه ڪٿي آهي؟
جواب: سندس مرشد هوندڙو شاهه جي پيرانديءَ کان ڪينجهر ۾.
سوال: ڄام تماچيءَ جي آخري آرامگاهه ڪٿي آهي؟
جواب: مڪلي تي شيخ حماد جمالي جي پيراندي کان (حوالو تحفةالڪرام).