ليلا چنيسر
جواب: ڀاڳو ڀان.
سوال: ڪهڙيون سورميون سونهن جون عظيم پيڪر هيون؟
جواب: سسئي، سهڻي، ليلا ۽ سورٺ.
سوال: شاهه سائين دودو چنيسر ۽ علاؤالدين بادشاهه جي لڙائيءَ جو ذڪر ڪهڙي سر ۾ ڪيو آهي؟
جواب: سر بلاول ۾.
سوال: ابڙي اڙٻنگ جي قبر ڪٿي آهي؟
جواب: رامپور ابڙاسو ۾.
سوال: چنيسر ڪونئروءَ کي ڪهڙيون ٽي نشانيون ڏنيون هيون؟
جواب: منڊي، هار، ٻٽون، ٻٽ جي چنيءَ تي نالو لکيل (چنيسر).
سوال: چنيسر ڪهڙا ٽي شرط ليلا جي مدد سان پورا ڪري پوءِ ان سان شادي ڪئي هئي؟
جواب: (1) ڪاٺ جي ڪهاڙي سان لوهه جي ٿلهي شيخ کي وڍڻ، (2) سؤ هڪ جيڏيون ۽ هڪ جهڙيون مينهون آڻڻ. (3) هڪ سؤ اٺن جو وڳ هڻي اچڻ.
سوال: ليلا جي ذات ڪهڙي هئي؟
جواب: گائنچڻ (حوالو نئين زندگي ڊسمبر-جنوري 5-2004ع).
سوال: ليلا چنيسر جي قصي ۾ ڪهڙا خاموش ڪردار نظر اچن ٿا؟
جواب: اتمادي، جمنا، مرکي ۽ جکرو.
سوال: چنيسر جي خاص وزير جو نالو ڇا هو؟
جواب: جکرو.
سوال: ليلا ڪنهن جي شاديءَ ۾ پنهنجي رُٺل وَر چنيسر کي ريجهائي ورتو هو؟
جواب: جکري جي شاديءَ ۾ (ان ملاقات دوران ٻنهي جو روح پرواز ٿيو).
سوال: ليهور شهر جا آثار ڪٿي آهن؟
جواب: تعلقو ٽنڊو باگو ضلعو بدين. حوالو، ڪتاب. ڪنڌيءَ ڪونئر ٽڙن. تعلقو سامارو ضلعو عمرڪوٽ. حوالو، ڪتاب. لطيف جا ٿر تان ڀيرا. تعلقو سنڌڙي ضلعو ميرپور خاص. حوالو، ڪتاب. سرسوتي تهذيب ۽ اڇڙو ٿر.
سوال: راءِ چنيسر داسڙي جي راڄداني ليهور شهر جا آثار، ساماري تعلقي جي ڪهڙين ديهن ۾ موجود آهن؟
جواب: ديهه ڪينجهيجي، ديهه لولان (هاڻي جهلوري)، ديهه پوڀا ۽ ديهه لياري.
سوال: ليهور جي کنڊرن کي مقامي ماڻهو ڪهڙي نالي سان سڏين ٿا؟
جواب: ڳاڙهو ڀڙو.
سوال: ليلا چنيسر سان لاڳاپيل شهر ليهور جو اصل نالو ڇا آهي؟
جواب: اصل نالو ليار.
سوال: شاهه سائينءَ جي ڪهڙي سورميءَ پير پٺي ڏانهن نذراني طور نغارا موڪليا هئا؟
جواب: ليلا.
سوال: هي لفظ ڪنهن ۽ ڪنهن کي چيا هئا. لفظ ”اي نازنين! خدا جي واسطي پنهنجي منهن تان نقاب پري ڪر ته تنهنجو منهن مبارڪ ڏسان“؟
جواب: ڄام چنيسر پنهنجي گھرواريءَ ليلا کي چيا هئا.
سوال: ڪؤنرو جي ماءُ ۽ پيءُ جو نالو ڇا هو؟
جواب: ماءُ جو نالو مرکي (مرکئين)، پيءُ جو نالو راءِ کنگهار لکپت جو راجا.
سوال: ڪونئروءَ جو مڱڻو ڪنهن سان ٿيو هو؟
جواب: سندس سؤٽ اُتماديءَ سان.
سوال: ڪؤنرو ۽ سندس ماءُ چنيسر جي محفل ۾ ٻانهين طور ڪهڙو ڪم ڪنديون هيون؟
جواب: ڪؤنرو چنيسر جي سيج وڇائيندي هئي ۽ سندس ماءُ چنيسر جي پڳ سينگاري آڻيندي هئي.
سوال: ڪؤنرو کي هي لفظ ڪنهن چيا هئا، لفظ ”هيترو هار سينگار پئي ڪرين ڄڻ ته چنيسر کي موهت ڪرڻ ٿي چاهين“ ؟
جواب: سندس سهيلي جمنيءَ.
سوال: ليلا کي ڪهڙي عورت نو لکو هار ڏيئي هڪ رات لاءِ چنيسر ورتو؟
جواب: ڪونئرو.
سوال: راءِ چنيسر جي حڪومت ڪهڙن علائقن تي هئي؟
جواب: پراڻ، هاڪڙو، پائر، وٽ ۽ کريڙ جي علائقن تي.
سوال: شاهه سائين راءِ چنيسر جي راڄڌاني ڏانهن ويندي ساري سنگهار جا ڪهڙا تلاءَ ڏٺا هئا؟
جواب: نوهٽي، ليٽڪو، ڀيماس ۽ صاحب تڙ جا تلاءَ.
سوال: ڳهڙ راءِ جي خاندان مان ڪهڙي حڪمران ناري پٽ واري ايراضي جي مشهور شهر پٽڻ ۾ هڪ وڏو قلعو ٺهرايو هو ؟
جواب: چنيسر بادشاهه.
سوال: شاهه سائين جي ان سورمي جو نالو ٻڌايو جنهن ڪڇ جي کريڙ واري علائقي ۾ هڪ مضبوط قلعو ٺهرايو هو؟
جواب: چنيسر داسڙي.
سوال: ”ليلا جي ڪنڊي“ ۽ ” ليلا جي ترائي“ جا آثار ڪهڙي بزرگ جي ويجهو اڄ به موجود آهن؟
جواب: بزرگ حسن باگواڻي عرف حسن باغباني جي ويجهو.
سوال: ڳهڙ راءِ جي اولاد مان ڄام چنيسر داسڙو ڪائون نمبر سردار ٿيو هو؟
جواب: ستون نمبر.
سوال: شاهه سائين جي ڪهڙي سورمي پچٽ سامي جي شاگردياڻي هئي؟
جواب: ليلا.
سوال: ليلا ليهور ڇڏڻ وقت ڪهڙي سواري استعمال ڪئي هئي؟
جواب: اٺ جي سواري.
سوال: چنيسر داسڙو ديول جي گاديءَ تي ڪهڙي عيسوي سن ۾ ويٺو هو؟
جواب: 1288ع کان 1306ع تائين، ٻي روايت 1220ع کان 1228ع تائين.
سوال: شاهه سائين جو ڪهڙو سورمو ”ملڪ ثناءُالدين حباش“ لقب سان مشهور هو؟
جواب: چنيسر بادشاهه.
سوال: چنيسر جي چوڻ تي ايران جي ڪهڙي بادشاهه سنڌ تي ڪاهه ڪئي هئي؟
جواب: ترم شيرين عرف علاؤالدين .
سوال: شاهه سائين، دودي چنيسر واري قصي جو مکيه ڪردار ڪنهن کي قرار ڏنو آهي؟
جواب: ابڙي سمي کي.
سوال: شاهه سائين جي سر ليلا چنيسر ۾ ڪهڙن ڪردارن جو ذڪر ڪيل آهي ؟
جواب: چنيسر، ليلا، ڪؤنرو، جکرو وزير.
سوال: ڪهڙي حڪمران ماموئي فقيرن کي مارڻ جو حڪم ڏنو هو؟
جواب: ڄام تماچيءَ.
سوال: جنهن وقت چنيسر ديبل جو حاڪم ٿيو ته ان وقت دهليءَ جو حاڪم ڪهڙو هو؟
جواب: التمش.
سوال: سومرن جي تاريخ ۾ اهو ڪهرو پهريون حڪمران هو جنهن دهلي وڃي ڏن ڀرڻ لاءِ راضي ٿيو؟
جواب: چنيسر سومرو.
سوال: سنڌ جي ڪهڙي تعلقي ۾ ليلا ۽ چنيسر جي ماڳ مڪان جا يارهن آثار موجود آهن؟
جواب: ساماري تعلقي ۾.
سوال: نئين تحقيق مطابق ڳوٺ غيبي ديري ڀرسان شاهه سائين جي ڪهڙي سورميءَ جي ڪوٽ (گهر) جا آثار موجود آهن؟
جواب: ليلا چنيسر. (ليلا چنيسر جو ڪوٽ)
سوال: ليلا چنيسر جو ڪوٽ هن ماڳ جي ويڪر ۽ اوچائي ڪيترا فوٽ آهي؟
جواب: ويڪر چار فوٽ ۽ اوچائي پنج فوٽ.
سوال: وڳهه ڪوٽ جي ڀرسان شاهه سائينءَ جي ڪهڙي سورمي ڪوٽ ٺهرايو هو؟
جواب: چنيسر.
سوال: ساماري تعلقي ۾ ليلان چنيسر جا ڪهڙا ماڳ مشهور آهن؟
جواب: ڄام چنيسر داسڙي جو دڙو، پچٽ جادوگر جو دڙو، ليلان جو ڀڙو، ليهور، ليلان جي ماڙي، ڪونرو جي ماڙي، ليلان شاخ، ليلان ديهه، ليلان جي ڪنڊي، ليلان جو بڙ ۽ ليلان جي ترائي مشهور آهن. (حوالو، نئين زندگي، آگسٽ 2002ع).
سوال: تعلقي وارهه جي ڳوٺ دوست عليءَ جي ڀرسان شاهه سائينءَ جي ڪهڙي سورميءَ جي ماڙي موجود هئي؟
جواب: ليلا .
سوال: شاهه سائين سرليلا چنيسر ۾ چنيسر جي ڪردار کي ڪهڙن لقبن سان ياد ڪيو آهي؟
جواب: ڄام، داسڙو، وينجهار، ڍولا، راءِ، راڄاڻ، ريسارو.
سوال: ليلا ۽ چنيسر جي قبر ڪهڙي مقام ۾ آهي؟
جواب: موڙ مراد فقير جي مقام ۾ ليهور ديهه تعلقو ٽنڊو باگو. حوالو، ڪتاب. ڪنڌيءَ ڪونئر ٽڙن، ص. 17 (ٻي روايت: وها ڳوڙي قبرستان ۾)
سوال: ارغون، ترخان دور ۾ فارسيءَ ۾ مثنوي چنسير نامه ڪنهن لکي هئي؟
جواب: ادراڪي بيگلاريءَ (سن 1010هه) ۾.