( ج )
1. جا بندي کي بار، سا صاحب کي سُٿري. (چوڻي)
جا انسان لاءِ تمام ڳري، سا ايشور لاءِ ڪجهه ڪونهي.
2. جا ڇوري پن تي پري، سا مڙس ڇو ڪري؟ (پھاڪو)
جيڪا پن تي هريل سا مڙس ڪري گهر ڇو رکي؟
3. جا ساڌن جي، سا پئنچن جي. (چوڻي)
4. جا گهڻن سنئين، سا وهانءَ سنئين. (چوڻي)
5. جا مڙسي مڙسن ۾، سا مارئي ۾ ناهه. (ورجيس)
6. جاءِ چوي جوڙائي ڏس، شادي چوي ڪري ڏس. (چوڻي)
شادي ڪرڻ ۽ جڳهه جوڙائڻ لاءِ گهڻي دل ٿيندي آهي. پر هڪوار ڪرڻ کان پوءِ خبر پوندي آهي ته سٿري ڳالهه ڪا نه آهي.
7. جات جو جوڙو، ڪُجات جو ٻوڙو. (ورجيس)
8. جاجڪ! ڌمڻ وڄائج پر ڍَڪي ڍَڪي! (ورجيس)
9. جاڏي پوي جهار، تاڏي ڳوڙهو نه هڻي. (ورجيس)
جهار: پکين جو ميڙ. ڳوڙهو: گليلو، پکين کي ڀڄائڻ لاءِ ھنيل ڀتر. ۲. ابتو ڪم ڪرڻ. جتي پکي مڙيا ويٺا آهن اتي گليلو نه هڻي. ٻئي پاسي پيو هڻي! هاري گليلا هڻي، پکين کي ڀڄائيندا آهن ته متان سندن کيت پکي کائي نه وڃن.
10. جاڏي قدم شريف؛ نه ربيع، نه خريف. (ورجيس)
جيڏانھن قدم رک ته ڪم نه ٿئي.
11. جاڏي وڃي واگهو، تاڏي پاڻي تانگهو. (پھاڪو)
تانگهو: ٿوري پاڻيءَ وارو پاسو. ۲. واگهو: هميشه وڏي پاڻيءَ ۾ رهندو آهي. سو تانگهي ۾ رهي ڪو نه سگهندو. بدنصيب ماڻھو جيڏانھن وڃي، اُتي سڃ ڏسي.
12. جاڙي جڳ سنئين. (پھاڪو)
جا ٻئي ٻار سان ڄائي هوندي سا به جھان جي ٻين ماڻھن جھڙي.
13. جاڳندن جون وَڇون، ستلن جا ڪونھان. (پھاڪو)
14. جان پيو جيءُ، تان پيو سک. (چوڻي)
ھيئن به چئجي؛ جان جيءُ، تان سک.
15. جاڻ ته جواڻ. (چوڻي)
16. جبل سان مٿو هنئي، نيٺ ڀڄي. (چوڻي)
17. جُتي ۽ جوءِ، ٻئي اکر هيڪڙي، هن کي پائج پير ۾، هوءَ صورت جو سينگار. (چوڻي)
جوءِ ۽ جتيءَ ۾، پھريون اکر ج ٿو اَچي. هڪڙي پير ۾ پائڻ جي آهي، ٻي سينگار آهي.
18. جتي اُٺ ترندو، تتي پڇ به ترندو. (چوڻي)
ھيئن به چون؛ جتي اُٺ ترندو، اُتي پڇ به ساڻس ترندو.
19. جتي باهه ٻري، اُتي سيڪ اچي. (پھاڪو)
20. جتي پاڙا، اُتي ڍيڍ وارا. (چوڻي)
21. جتي پاڻي، اتي پاڻ. (چوڻي)
22. جتي پڄڻ نه آهي پَهَت، اُتي ڀڄڻ ڪم ڀلن جو. (چوڻي)
پهت: ايڪتا، صلح، ٺاهه، ساز، ميلاپ. ۲. جتي مِٺ محبت سان پھچي نه سگهجي، اتي چڱن ماڻھن جو ڪم آهي ڀڄي پاسو ڪرڻ. ۳. ڏسو ھيٺ ڏنل چوڻي.
23. جتي پڄڻ نه آهي جاءِ، تتي ڀڄڻ ڪم وريام جو. (چوڻي)
وريام: بھادر، سورهيه.
24. جتي پئنچ، اتي پرميشور. (چوڻي)
25. جتي جهڻ، اتي لوڻ. (چوڻي)
26. جتي ڏسي ڀات، اُتي ڳائي سڄي رات. (ورجيس)
27. جتي روشني ۽ هوا، تتي ڪانھي تانگهه طبيب جي. (طبي، چوڻي)
28. جتي کير، اُتي کنڊ. (پھاڪو)
29. جتي ڪُئو پوي، اتي سڀ ٻِرَ. (چوڻي)
30. جتي گانءِ، اُتي گابو. (چوڻي)
31. جتي گنج، اتي رنج. (چوڻي)
32. جتي لهي سجڙو، اُتي پوي رات. (چوڻي)
33. جتي لوڀي هجن، تتي ٺوڳي بک نه مرن. (چوڻي)
34. جتي لوهه، اتي ڪٽ. (چوڻي)
35. جتي ماکي، اتي مک. (چوڻي)
36. جتي ماني، اُتي ماڳ. (چوڻي)
37. جتي مڙهه، تتي مقام. (چوڻي)
38. جتي نه پھچي روي، اُتي پھچي ڪوي. (چوڻي)
39. جتي هر، تتي گهر. (پھاڪو)
40. جتي وڻ نه آهي، تتي ڪانڊيرو به درخت. (پھاڪو)
ڪانڊيرو: ڪنڊن جي ڪاٺي.
41. جتي ويڙها، اُتي جهيڙا. (چوڻي)
42. جڏا جيئاري، مرڪندا ماري. (چوڻي)
43. جڏهن ٻورا ٿي سبيا، تڏھن گڏهن ٿي رُنو. (پھاڪو)
44. جڏهن تڏهن سنڌ کي، قنڌار کان جوکو. (چوڻي)
45. جڏهن ڏند هئا تڏهن حلوو نه هو، جڏهن حلوو آهي تڏهن ڏند ڪو نه آهن. (پھاڪو)
46. جڏهوڪا مينھن، تڏهوڪيون چڪون. (پھاڪو)
47. جر نئيس، جيڏي نه نئيس. (چوڻي)
جر: جل، پاڻي. ۲. چيو وڃي ٿو ته ڪنھن زال، درياهه جي ڪناري تان مڇي لڌي. اتي ٻي ڪا زال بيٺي هئي تنھن چيس ته؛ اِها مڇي منھنجي آهي. هن ماڳيهي کڻي پاڻيءَ ۾ اُڇلي. پاڻيءَ کي ڏنائين پر ٻئي کي ڪو نه ڏنائين.
48. جڙيءَ کي جس. (چوڻي)
ڌڻيءَ جيڪي جوڙي، تنھن تي شڪر ڪجي.
49. جسڪا جن، تسڪا پن. (چوڻي)
50. جڳ مڙيوئي جوا بازي؛ ڪن کٽي، ڪن هاري. (چوڻي)
51. جماعت ۾ ڪرامت، (چوڻي)
52. جن آهرن ۾ کائي ڏٺو، سو توٻرن ۾ ڪئن کائين؟ (چوڻي)
آهر: جنھن ۾ گهڻن جانورن جو کاڌو پوي. ۲. توٻرو: جيڪو جانورن لاءِ کاڌو وجهي سندس منھن ۾ ٻڌو ويندو آهي.
53. جن پنھنجي ٻاري، تن سنجھيئي ڪني چاڙهي. (چوڻي)
54. جن جا مٿا، تن جا کٿا. (چوڻي)
55. جن جو هتي کپ، تن جو اُتي به کپ. (چوڻي)
سٺن ماڻھن جي دنيا ۾ گهرج آهي ته ايشور وٽ به گهرج آهي.
56. جن جي پلوءَ ۾ داڻا، سي چريا ئي سياڻا. (چوڻي)
57. جن ڇڏي دعوى، سي سدا ٿيا ساوا. (چوڻي)
58. جن کاڌا پلن جا پيٽارا، تن جا هينئڙا ويچارا. (چوڻي)
پلي جو پيٽارو تمام نرم ۽ سوادي ٿيندو آهي. جن اهڙو سوادي مال کائي ڏٺو ۽ وري کين نه ملي ته ويچارن جون دليون ڍريون ٿيو وڃن.
59. جن کان ڏري آهيان، تن جي پيش پڙي آهيان. (ورجيس)
جنھن جي ڀر ڊڄجي پيو، قدرت سان اُنھيءَ جي پيش پيو پئجي.
60. جن کي اڳي اچن مڇون، تن جي ڏاڙهي ڪنھن کان پڇون؟ (پھاڪو)
61. جن کي ڏنيون ڄايون، تن سان ڪھڙيون باهيون؟ (چوڻي)
جن سيڻن کي پنھنجون ڄايل ڌيئرون ڏجن تن سان باهيون ۽ ساڙ وير ڪھڙو رکبو؟ سيڻن سان هميشه غم ۾ ئي هلڻ گهرجي.
62. جن هتان کڻي هتي رکيو، سي رسيا. (پھاڪو)
63. جنڊ به وار، بَٺُ به وار. (پھاڪو)
وار: وارو. بٺ: چلهو. ۲. جنڊ پيھڻ لاءِ به وارو ڏجي ۽ چلهه تي رڌڻ لاءِ به وارو ڏجي، ٻئي ڪم ڪجن.
64. جنڊ کڻ ته جنڊ ڳوُرو، پڙ کڻ ته پڙ ڳورو. (ورجيس)
ٻئي ڳالهيون ڳريون، ڪو به حصو هلڪو ڪونهي.
65. جنھن ۾ ماڻ پيو، سا راهه رهندي ڪيترو؟ (چوڻي)
66. جنهن اڀرندي تاءُ نه ڪيو، سو الھندي ڇا ڪندو؟ (پھاڪو)
تاءُ: گرمائش.
67. جنھن تن لڳي، سو تن ڄاڻي. (چوڻي)
تن: بدن، شرير. ۲. هيئن به چون؛ جتي باهه ٻري، اُتي سيڪ اچي.
68. جنھن جا ڪرم، تنھن جا ڌرم. (چوڻي)
69. جنھن جو ڌن، تنھنجو تن. (چوڻي)
70. جنھن جو رزق پريشان، تنھنجي دل پريشان. (چوڻي)
71. جنھن جو کائجي، تنھنجو ڳائجي. (چوڻي)
72. جنھن جو ڪم سو ئي ڪري، ٻيو ڪري ته گهاٽو ڀري. (چوڻي)
جنھن کي جنھن ڪم جي ڄاڻ هجي سو ڪري.
73. جنھن جي ماني، تنھنجي ڪاني. (چوڻي)
74. جنھن جي هٿ ۾ ڏوئي، بک به سھي سو ئي. (پھاڪو)
75. جنھن جي هيڪار ڪيائين ڪوڙي ٿئي، تنھنجي ٻيھار، سچيءَ ساک نه وسهان. (چوڻي)
جنھن جي هڪوار ڪوڙي ڳالهه ٿي، تنھنجي وري ساک ڪا نه ٿيندي.
76. جنھن جي واٽ نه وڃجي، تنھنجو پنڌ به نه پڇجي. (چوڻي)
جنھن ڳالهه جو ضرور نه هجي، سو ڪم نه ڪجي.
77. جنھن جي وڃجي گهر، تنھنجي ڪجي پَرِ. (چوڻي)
پَرِ: ريت، دستوري، عادت.
78. جنھن جي ويلا، تنھنجي رکيا. (چوڻي)
79. جنھن چيو، تنھن ڪيو. (چوڻي)
80. جنھن درد جو دارون نه هجي، تنھن کي مٺو ڪري ڀوڳجي. (چوڻي)
81. جنھن ساس ڏنو آهي، سو گراس به ڏيندو. (چوڻي)
82. جنھن کاڌو ترو، تنھن کي سور نه ڪو ٻرو. (چوڻي)
83. جنھن کي ايشور رکي، تنھن کي ڪير چکي. (چوڻي)
84. جنھن کي نه آهي ماءُ ۽ نه ماءُ جو ڄائو، سو گهڻن پيءُ ماءُ وارن کان سائو. (چوڻي)
85. جنھن کيپ کانڀاڻي ڇڏي، تنھنجو ريج پاڻيءَ سان ڇا؟ (پھاڪو)
86. جنھن ڪاڻ اڳتي هلي بيھجي، تنھن سان گڏيو ڇو نه وڃجي. (چوڻي)
87. جنهن ڪن کڙا ڪيا، اِهو ضرور هينگ ڪندو. (پھاڪو)
88. جنھن لڌي مُهري، سا ٽنگ وني گهري، جنھن لڌي ڦڻي، سا اڳريائي وڻي. (چوڻي)
هلڪي وزن وارو اڳ ۾ وڃي.
89. جنھنجي شادي، تنھنجا لاڏا. (چوڻي)
90. جنھنجي هٿ ۾ ڏوئي، تنھن جو مِٽُ هر ڪو ئي. (پھاڪو)
ڏوئي: ڪاٺ مان ٺھيل ڪيوي. ۲. هن ريت به چون؛ جنھن جي هٿ ۾ ڏوئي، بک به سھي سو ئي.
91. جنھين سندي مَنھين، تنھين سندو آچار. (چوڻي)
منهين: اوتارو، اوطاق. آچار: نبيرو، فيصلو. ۲. جنھن جي اوطاق هوندي، سڀاويڪ فيصلو به سندس خيال پٽ-اندر ٿيندو.
92. جني ڀؤ، تني ڍءُ. (چوڻي)
93. جني خاطر ڪوڙ ڪمايم، ڪم نه ساڳيا سي ئي آيم. (چوڻي)
94. جني ڏاند نه ٻج، تني سندءِ آسرو، اول رسائين انھن کي، پوءِ اُڀارين سج. (چوڻي)
95. جني ڪاڻ ڪيم لائي چائي، سي نه ٿيم سورن ڀائي. (چوڻي)
لائي چائي: چغليون لڳائڻ، گهر ويڙهائڻ. سورن ڀائي: دکن ۾ ڀائيوار. ۲. جن لاءِ کوٽا ڪم ڪيم سي وري منھنجي دکن ۾ مون سان همدرد ڪو نه ٿيا. ۳. جني خاطر ڪوڙ ڪمايم، ڪم نه ساڳيا سي ئي آيم. ۴. ھيٺ ڏنل چوڻي ڏسو.
96. جني ڪاڻ مياس، سي ڪانڌي نه ٿيا. (چوڻي)
97. جني مٿي مامرا، سي ڪيئن ننڊون ڪن؟ (چوڻي)
مامرا: معاملا.
98. جني منجهه مڻيا، سي لڪا وتن لوڪ ۾. (چوڻي)
مڻيا: جوهر، چمڪو، سوجهرو.
99. جو اوٽي، سو ارجن. (پھاڪو)
100. جوا وڏو واپار، جي منجهس هار نه هجي. (چوڻي)
101. جواني، مستاني.
102. جواهر، پرکي جواهري. (پھاڪو)
جواهر: زيور، رتن سڀ جواهري پرکي ۽ ملهه ڪٿي سگهندو.
103. جو ٻن ٻيڙين وچ چڙهندو، تنھنجون ڄنگهون ڦاٽنديون. (پھاڪو)
104. جو پنھنجي هلندو، سو سور وڏا ئي سھندو. (چوڻي)
105. جوَ پوکي، ڪڻڪ ڪين لڻبي. (پھاڪو)
106. جو ڊوڙندو، سو ٿڪجندو. (چوڻي)
107. جوَ ڍيري، گڏهه رکپال. (پھاڪو)
جوَن جي ڍيريءَ تي گڏهه رکپال رکبو ته ڇا ٿيندو؟
108. جو سک اپني چؤباري، سو ناهي بلخ بخاري. (چوڻي)
109. جو ڪڇي نه ڦاڙي، سو کاٻاڙي. (پھاڪو)
پوريءَ طرح جيڪو جاچي ڪم نه ڪري سو نقصان سهي.
110. جو ڪوري کڏ کڻندو، سو کڏ ۾ پوندو. (پھاڪو)
111. جو کائي غم، تنھن کي کائي جم. (چوڻي)
جيڪو غم کائي ڳڻتيون ڀوڳيندو تنھن کي جم (موت) جلد کائيندو.
112. جو مڙيو، سو جڙيو. (چوڻي)
113. جو نمي، سو ڳؤرو. (چوڻي)
114. جو نه ڪڇي، سو گهڻو ڪڇي. (چوڻي)
115. جو واءُ جبل اڏائي، تنھن اڳيان ڪپاهه ڇا ڪندي. (چوڻي)
116. جوئاريءَ ميٺي هار. (چوڻي)
جوئاري جيئن هارائيندو ويندو آهي تيئن جوئا کيس مٺي لڳندي ويندي آهي ۽ هميشه اِها ڪوشش ڪندو آهي ته جيڪي هارايو اٿم سو جوئا ڪندي کٽي وٺان.
117. جوئاريءَ جي جوءِ؛ کن ۾ کلي، منٽ ۾ ميڪي! (چوڻي)
جوئاريءَ جي زال جو مڙس جڏهن جوئا ۾ کٽي اَچي ته کلي خوشيون ڪري پر جوئاريءَ جي کٽ تي ڀروسو ڪونھي ۽ ڪڏهن هارائي ايندو ته رئڻ لڳندي.
118. جوئا هارائڻ واري جو اڌ منھن ڪارو، کٽڻ واري جو سڄو منھن ڪارو. (چوڻي)
جوئاري هارائيندو آهي ته ڪڏهن نه ڪڏهن پڇتاءُ ڪري، ماٺ ڪري ويھندو آهي. پر کٽڻ وارو جوش ۾ اچي هميشه وڌيڪ وڌيڪ جوئا ڪندو رهندو آهي. آخر ۾ پنھنجو سڄو منھن ڪارو ڪندو آهي يعني اگر تگر ناس ڪري ويھندو آهي. هارئي جو ھر هارو منھن ڪارو.
119. جھڙا اڍائي، تھڙا ساڍا ٻه. (چوڻي)
120. جھڙا خيال، تھڙا خواب. (چوڻي)
121. جھڙا روح، تھڙا ختما. (چوڻي)
122. جھڙا عاشق عيد ۾، تھڙا منجهه مقام. (چوڻي)
123. جھڙا ڪانگ، تھڙا ٻچا. (چوڻي)
124. جھڙا گڏهه، تھڙا آٿر. (چوڻي)
125. جھڙو اَن، تھڙو من. (چوڻي)
126. جھڙو ٻوٿ، تھڙي چماٽ. (چوڻي)
127. جھڙو ڀاءُ، تھڙو ورتاءُ. (چوڻي)
128. جھڙو پاڻي، تھڙي واڻي. (چوڻي)
129. جھڙو چراغ، تھڙو جَرڪَ، ٻوليءَ ٻوليءَ فرق. (چوڻي)
چراغ ۽ جرڪ جي معنى ساڳي آهي پر رڳو ٻوليءَ جو تفاوت آهي.
130. جھڙو حال حبيبان، تھڙو پيش پريان. (چوڻي)
حبيب: دوست، پرين پيارو. ۲. جھڙو حال هوندو، سو ئي دوستن اڳيان رکبو.
131. جھڙو ديس، تھڙو ويس. (چوڻي)
132. جھڙو راءُ، تھڙي رعيت. (چوڻي)
راءُ؛ راجا.
133. جھڙو راجا، تھڙي پرجا. (چوڻي)
134. جھڙو سڀاءُ، تھڙي دنيا. (چوڻي)
135. جھڙو سڏ، تھڙو جواب. (چوڻي)
136. جھڙو سمر آپڻو، تھڙو مٽ نه ڪوءِ. (چوڻي)
137. جھڙو سمو، تھڙي سامگري. (چوڻي)
138. جھڙو سنت، تھڙي ڀيٽا. (چوڻي)
139. جھڙو سنگ، تھڙو رنگ. (چوڻي)
140. جھڙو گڏهه، تھڙي ٻني. (چوڻي)
141. جھڙو لڳي واءُ، تھڙي ڏجي پٺ. (پھاڪو)
جھڙو لڳي واءُ، تھڙي ڏجي پٺ، ٻيو مال سڀڪو ويٺي ڏڀي، بيٺي ڏڀي اُٺ، جوئر جي اَٽي کي هٿ سان ڳوهجي، ڪڻڪ جي اٽي کي ڏجي مٺ، چڱي کي ڏجي عزت، بڇڙي سان ڪجي جٺ، وڇونءَ کي هڻجي پادر، نانگ کي هڻجي لٺ، جھڙيون آهن ٽي ويھون، تھڙا آهن سٺ. (جادو فقير جون چوڻيون.)
142. جھڙو مرض، تھڙو علاج. (چوڻي)
143. جھڙو منهن، تھڙو موچڙو. (چوڻي)
144. جھڙو واءُ، تھڙي پٺ. (چوڻي)
145. جھڙو ونو، تھڙي وني. (چوڻي)
146. جھڙو وڻ، تھڙو ڦر. (چوڻي)
147. جھڙي ڀت، تھڙو چٽ. (چوڻي)
148. جھڙي پوک پوکبي، تھڙي لڻبي. (پھاڪو)
چڱن ڪمن ڪرڻ سان چڱا نتيجا نڪرندا.
149. جھڙي تاڃي، تھڙي پيٽي. (ورجيس)
150. جھڙي ڇالي تھڙي پني، هن لاهي هن کي ڏني! (پھاڪو)
151. جھڙي درشٽي، تھڙي سرشٽي. (چوڻي)
152. جھڙي دل، تھڙي زبان. (چوڻي)
153. جھڙي سٺ، تھڙيون ٽي ويھون. (چوڻي)
ٽي ويھون؛ ٽي دفعا ويھ، سي سٺ ٿيا.
154. جھڙي ڦسي فاطمه، تھڙو صابو لنڊ. (چوڻي)
جھڙي زال، تھڙو مڙس.
155. جھڙي ڪرڻي، تھڙي ڀرڻي. (چوڻي)
156. جھڙي مائي، تھڙي ڄائي. (چوڻي)
157. جھڙي نيت، تھڙي مراد. (چوڻي)
158. جي ٻڏڻو هجي ته ڪھڙا ويٺا گهيڙ پڇجن؟ (چوڻي)
159. جيترا باسڻ، اوترو کڙڪو. (پھاڪو)
160. جيترا منھن، اوتريون ڳالهيون. (چوڻي)
161. جيترا وياءَ، تيترا هيانءَ. (چوڻي)
وياءَ: ويم. هيانءُ: دليون. ۲. استري جيترا ويم ڪري اوترا وري ٻار نپائي. ايتريون وريون سڀاويڪ دليون هونديون جو سڀني کي هڪجھڙو پيار ڪري.
162. جيترو ڀؤ، تيترو ڍءُ. (چوڻي)
163. جيترو پڇڻ، اوترو منجهڻ. (چوڻي)
164. جيترو ڇاڻبو، اوترو ٻھر نڪرندو. (چوڻي)
165. جيترو رليو، اوترو چڳيو. (چوڻي)
166. جيترو قاعدو، تيتري فائدو. (چوڻي)
167. جي جڏهن ڀڳا، سي تڏهن ڇٽا. (چوڻي)
جيڪي ڪڌن ڪمن ڪرڻ کان ڀڳا، سي تڏهن کان وٺي ڇٽل سمجهڻ گهرجن.
168. جي جڏهن چڙهيا، سي تڏهن سوار. (چوڻي)
169. جي ڄڻين، سي نپائين. (چوڻي)
170. جي چرين ڏنگ ونگڙا، ته تون ٽنگ ونگڙو ٿي بيهه، جي هو ڀتر ڪڍن ڀت مان، ته تون پٿر کڻي بيهه. (چوڻي)
171. جي چلهه تي، سي دل تي. (پھاڪو)
172. جيڏا اُٺ، تيڏا لوڏا: (پھاڪو)
جيڏو اُٺ هوندو، لوڏو به اوڏو ئي هوندو.
173. جيڏا باپ، تيڏا سنتاپ. (چوڻي)
174. جيڏا ڀوڳ، تيڏا روڳ. (چوڻي)
175. جيڏا ڏوتا، تيڏا ڀوُتا. (چوڻي)
ڏوُتو: ڪمائي. ڀوُتو: خرچ. (ڏوُتو-ڀوُتو) ۲. جيڏيون وڏيون ڪمايون، خرچ به اوڏا ئي وڏا.
176. جيڏانھن ڏسي ڍيري، تيڏانھن پائي ڦيري. (ورجيس)
177. جيڏو پَٽُ، تيڏي بکيا. (چوڻي)
پٽ: ناريل جي اڌ مان ٺھيل، جنھن ۾ فقير بکيا وٺندا آهن.
178. جيڏو پيٽ، اوڏي اوجهري. (پھاڪو)
179. جيڏي باهه، اوڏو تاءُ. (چوڻي)
180. جيڏي رات، تيڏو سپنو. (پھاڪو)
181. جيري لاءِ ٻڪري نه ڪھجي. (پھاڪو)
پنھنجي ٿوري غرض لاءِ، ٻئي کي وڏي نقصان ۾ نه وجهڻ گهرجي.
182. جيسي ڪو تئسا ملا، سن ري راجا ڀيم. (چوڻي)
اي راجا ڀيم! جيڪي ماڻهو جهڙا آهن تن کي تهڙا ماڻهو مليا آهن.
183. جيسين ڍائو ساهه کڻي، تيسين بکئي جو ساهه وڃي. (چوڻي)
184. جيسين ڍائو مٿو کنهي، تيسين بکئي جو مٿي وڃي. (چوڻي)
185. جيسين ساس، تيسين آس. (چوڻي)
ساس: ساهه. آس: آشا. ۲. جيسين سرير ۾ ساهه آهي، تيسين آشائون آهن.
186. جيسين لعلو کڻي لٺ، تيسين ڪرهه اُجهاڻي. (چوڻي)
ڪرهه: جهيڙو. ۲. جيسين لعلچند لٺ کڻي معاملو نبيرڻ وڃي، تنھن کان اڳ باهه وسامي پيئي هوندي.
187. جيڪا آئي پوءِ، سا ٺهي ويٺي جمع سندي جوءِ. (گفتار)
جيڪو پوءِ آيو سو پاڻ سڀني کان اڳيان ٿي ويٺو.
188. جيڪا پيهين پوءِ پَٽي، تنھنجو اَٽو ڪڏهن به نه کٽي. (چوڻي)
189. جيڪا ڌاريان ٻڪري، تنھن لمندا ڪن. (پھاڪو)
جيڪا ٻڪري پالجي تنھن جا ڪن پيا لڏن يعني لپ لپ ڪن. جيڪو به نوڪر بيھارجي تنھن ۾ هڪڙو نه ٻيو عيب.
190. جيڪا زال گهر نه ڪري، سا اڄ نه کري ته سڀان ضرور کري. (چوڻي)
191. جيڪو اڳي، سو تڳي. (چوڻي)
192. جيڪو روز مري، تنھن لاءِ ڪير رڙي؟ (چوڻي)
193. جيڪو وهي، سو لهي. (چوڻي)
194. جيڪو هٿ ڏاڙهيءَ تي رکجي، سو وري ڪياڙيءَ تي نه رکجي. (پھاڪو)
ڏاڙهيءَ تي هٿ رکي، انجام ڪيو ويندو آهي. جڏهن خيال ڪبو آهي ته ڪياڙي کنهبي آهي. پھاڪي واري جو مطلب آهي ته انجام ڪري، وري خيال نه ڪجي.
195. جيڪو هٿ کڻي وڏن ڏي، تنھن سان ههڙي ٿئي هاءِ. (چوڻي)
196. جيڪي اتفاق ۾ آهي، سو نفاق ۾ نه آهي. (چوڻي)
197. جيڪي اُکرين ۾ منھن وجهن، سي مهرين ڀر نه ڊڄن. (چوڻي)
ھيئن به چئجي؛ جي اکرين ۾ مٿو وجھندا، سي مھرين ڀئه ڪين ڊڄندا.
198. جيڪي ڀاڳ ۾، سو پاڳ ۾. (چوڻي)
199. جيڪي پِٽيا، سي چِٽيا. (چوڻي)
جن کي حسد وچان پٽين، سي پاڻ چڙهندا ويندا آهن.
200. جيڪي پيٽ ۾ ماپيون، سي ڪنيءَ ۾ به ماپي وينديون. (پھاڪو)
201. جيڪي ڏسي ڄار، سو جي ڏسي مييءَ ته ڦاٽي مري. (چوڻي)
مييءَ: ماڇي، مڇيون ڦاسائيندڙ. ۲. ماڇي، پاڻيءَ ۾ مڇيون ڦاسائڻ لاءِ ڄار وجهندو آهي. پھرين ڄار ۾ جهجهيون مڇيون ڦاسنديون آهن. پوءِ اَڌ تان ئي ڪيتريون نڪري وينديون آهن. اِها خبر رڳو ڄار کي ئي هوندي آهي ته ڪيتريون مڇيون ڦاٿيون. جيڪڏهن ماڇيءَ کي اِها خبر پوي ته جيڪر گهڻو ڏک ٿئيس.
202. جيڪي ڪري گيهه؛ سو نه ڪري ماءُ، نه ڪري پيءُ. (چوڻي)
سچو گيهه، اھا طاقت ڏيندڙ آهي، جا ماءُ ۽ پيءُ به ڪو نه ڏيئي سگهي.
203. جيڪي ڪري ناڻو، سو نه ڪري راڻو. (چوڻي)
راڻو: راجا.
204. جيڪي ڪلهو ڏيندا، سي توڙ رسائيندا. (چوڻي)
205. جيڪي ڪنيءَ ۾، سو پاٽ ۾. (پھاڪو)
206. جيڪي کوهه ۾، سو آهه ۾. (پھاڪو)
207. جيڪي گپ ۾ گهڙن، سي ڦينگهن کان نه ڊڄن. (پھاڪو)
208. جيڪي وسي لوءِ، سو ٻڌ سويرا هوءِ، جيڪي وسي واس، سو اچي ٻُڌِ ۾. (چوڻي)
209. جي گهڙندا سوڙهين، سيلهه به لڳندا تن. (پھاڪو)
سيلهه: ڪنڊا. ۲. سيلهن ۾ جي هٿ وجهندا ته ڪنڊا به سهندا.
210. جي ڳنڍيندڙ ڳنڍي، ته پريت پراڻي نه ٿئي. (چوڻي)
211. جي نه وڃجي پاڻ، ته نينهن نياپي نه ٿئي. (چوڻي)
نينهن: پيار، محبت، قرب. ۲. جتي پاڻ وڃي قرب ڏيکاري نه سگهجي ته رڳو نياپن سان محبت ڏيکاري ڪا نه سگهبي. جيڪو روبرو وڃي پيار ونڊي سگهبو سو ٻين هٿان نياپن موڪلڻ سان ٿي ڪو نه سگهندو.
212. جي وڙهندا، سي جهڙندا. (چوڻي)
213. جي وسي چيٽ، ته اَن نه ماپي کيٽ. (چوڻي)
214. جي هجيئي ناڻو ته گهم لاڙڪاڻو، جي نه هجيئي ناڻو ته وت ويڳاڻو. (چوڻي)
لاڙڪاڻو شھر سنڌ ۾ شوقين شھر ڪري ليکيو ويندو هو. ناڻي سان ئي لاڙڪاڻو گهمي سگهبو، بنا ناڻي ويڳاڻو ٿي پيو گذاربو.
215. جي هڻن، سي کڻن. (چوڻي)
216. جيءُ چئه تن کي، جن تو کي جيءُ سيکاريو. (چوڻي)
217. جيءُ خوش، ته جھان خوش. (چوڻي)
218. جيئري ڪو نه سٽيائون، مئي دٻ دٻ ڪري پٽيائون. (ورجيس)
219. جيئن چر، تيئن خير. (چوڻي)
چر؛ چرڻ، ڍؤ تي کائڻ.
220. جيئن ٿڌ، تيئن وڌ. (ورجيس)
221. جيئڻ ڀلو اُنھيءَ جو، جو جيئي ٻين لاءِ، مرڻ ڀلو انھيءَ جو، جو جيئي پاڻ لاءِ. (چوڻي)
222. جيئي مير غازي، جنھن گڏهه ڪيو نوازي. (گفتار)
___________________