نظم
ڪوئي نه ڄاڻي تنهن جي ڄاڻ،
پاڻ سڃاڻين پنهنجو پاڻ،
تون ئي اوکو، تون ئي سوکو،
تون ئي اوکي، سئوکي ساڻ.
فطرت جو معبود سڏائين،
ڏاهپ کي ڀي تنهن جي ڏاڻ،
جيون، جوڀن، جوت ۽ جلوو،
تون ئي ڪارڻ تون ئي ڪاڻ.
پارهيڙي، پرواز ۽ پنڇي،
تون تاڪائو تڪ ۽ تاڻ،
ڊاهين، ٺاهين، پاڻ سڃاڻين،
تون ئي واهر تون ئي وڃاڻ.
منهن جي ڏات ۾ سمجهه ۽ ساڃاهه
او! آڻيندڙ تون ئي آڻ!
امر انقلابي اسان جو ڀٽائي!
سڄي ڏيهه جي ڏات جو واهرو هو،
تصور ڏنو جنهن وطن سان وفا جو،
۽ ڀونءِ جي مٽي کي به ايمان سمجهي،
ڀِٽن جي بدن تي لکي آيتون ويو،
سٽن ۾ سٽي جنهن عوامي خدائي!
امر انقلابي،
اسان جو ڀٽائي!
جُڳن کان ڪوي هي جبر سان لڙي پيو،
اميدن، اصولن ۾ جوتون جڙي پيو،
پرهه کي پروئي سجاڳي جي تند ۾،
کڻي خواب آزاد، اوندهه تڙي پيو،
محبت جو منشور، ڏاهپ، سچائي!
امر انقلابي،
اسان جو ڀٽائي!
اسان ڀٽ ڌڻيءَ کي پروڙيو ڪٿي آ،
سندن فلسفي ڪاڻ ووڙيو ڪٿي آ،
ڏئي حوصلن جو ڪو امتحان سچ پچ،
اُٿي پير ڌرتيءَ تي کوڙيو ڪٿي آ،
ڪري عشق عبادت، ٻڌي، سورهيائي!
امر انقلابي،
اسان جو ڀٽائي!
سنڌڙيءَ کي ايمان چيو آ
اي پيار! اسان پنهنجو جيون،
هر حال ۾ توتان گهوريو آ.
اي سار! اسان سچائي سان،
هر دور ۾ ڪنڌ ڪڪوريو آ.
اي دوست! اسان پنهنجي دل ۾،
دنيا جو درد سمايو آ.
اي ميت! اسان ڀي ساهن جي،
هر زخم کي ديپ بنايو آ.
اي نينهن! اسان هر ناتي کي،
نوري تان قربان ڪيو آ.
اي عشق! اسان تنهنجي آڏو،
هر آشا جو اپمان ڪيو آ.
اي جند! اسان هر جهوريءَ ۾،
جذبن جو جهرمر ڪاڪ اڏيو آ،
اي سنڌ! اسان منصور جيان،
هر سوري کي محبوب سڏيو آ.
اي جاڳ! اسان ساڳيا ڏاهر،
جن ديس مٿان سردان ڪيو آ.
اي ڏات! اسان ساڳيا شاعر،
جن سنڌڙيءَ کي ايمان چيو آ.
سنڌ جي سڃاڻ مجيدي!
انسانن جي آزاديءَ ۽
عظمت جو اهڃاڻ مجيدي،
قومي ڪاڪ ڪويتا ۾ آ،
جاڳرتا ٿيو پاڻ مجيدي!
هن آدرشن جا ڏس ڏنا،
هن ماڳ رسڻ جا گس ڏنا،
سنڌ سڄي ۾ نانوَ ڪري ويو،
ٻولي جو سرواڻ مجيدي!
جاکوڙيو هن وستي واهڻ،
ماڻهو، ماڻهو کي جاڳائڻ،
سوراج سچائي جو سچ پچ،
اُڌمن جو اڳواڻ مجيدي!
مور نه جابر جي ڪاڻ ڪڍي،
۽ نه ڪنهن آمر جي آڻ مڃي،
سرجڻهار سجاڳي جو هي،
ڏاهپ، ڏات سڄاڻ مجيدي!
هاري، پورهيت، ورڪر سارا،
جهوريل جهانگي هن جا پيارا،
ڏيهه ۾ سکّ اَمن جو ساکي،
ڏاڍن ۾ مانڌاڻ مجيدي!
ماروئڙن جي جيءُ ۾ جايون،
جي هن جذبن ساڻ جڙايون،
انقلابي عزم سراپا،
مٽيءَ جي سرهاڻ مجيدي!
ڌرتي تنهنجي تون ڌرتيءَ جو،
انت نه ڪڏهن عشق جو ٿيندو،
جُڳ جُڳاندر جئڻو آهين،
تون سنڌ جي سڃاڻ مجيدي!
ڪڏهن رات کُٽندي!
هي ڪارا ۽ ميرا، انڌيرا انڌيرا،
سڀئي پنڌ پيرا، انڌيرا انڌيرا.
نه ٽيڙو ٽڙن ٿا نه ڪي گل کڙن ٿا،
نه ئي ڀونئر ڀيرا، انڌيرا انڌيرا.
سوين سور سيني ۾ سرنگهون هڻي ويا،
ٻريا پر نه ٻيرا، انڌيرا انڌيرا.
اسان وٽ حياتي سڄي ويا گذاري،
اڱڻ تي انڌيرا، انڌيرا انڌيرا.
ڪڏهن رات کُٽندي ڪڏهن باک ڦٽندي،
رُسي ويا سويرا، انڌيرا انڌيرا.
جذبن جي عدالت
ضمير منهن جو وڪيل آهي،
قلم سان قومي ويڙهه وڙهي ٿو،
۽ پڻ آهي جاڳ سفر ۾،
بي رياءُ جج جذبن جو،
معاشرتي متڀيد مِٽائي،
اعتبارن جي اکين سان،
استحصالي ايوانن کان،
انساني انصاف گُهري ٿو،
وچن ٿو ائين ورجائي
يقين سان ايمانداريءَ جو،
تڏهن هي ڌنوانَ ڏات منهنجي،
فڪر جي سچائي جو سرچشمو ٿي،
سُرهي صندل سوچ کڻي،
سنڌ جي سندر صبح جهڙيون،
ڪونج ڪويتائون لکي ٿي،
محبتن جا منشور ٺاهي،
سنڌ وارن کي اَرپڻ لائي !!
اڙي او! سنڌ جا واسيو!
سدائين ڀٽ ڌڻي تي ٿي ڌڳي پئي روشني دل جي،
عبادت ٿي ڪري سجدا، ٿئي ٿي بندگي دل جي،
لطيفي لات جو پيغام حق، سچ بي خودي دل جي،
ڏئي ٿي ڏات سڏ قومي ٻڌي جو ۽ خوشي دل جي،
اڙي او! سنڌ جا واسيو!
اچو هڪ ٿي ۽ سڀ گڏجي،
سڏي جيجل پئي پنهنجي!
وٺو حق پاڻ پنهنجا هاڻ، غاصب کان ڦري زوري،
ڪري دهشت به جو پيو شان شوڪت ساڻ مغروري،
اُگهو ڳوڙها ڪراچي جا، ٿيو وارث ڇني ڇوري،
جتي هرڪو وڃي سنڌي سڏيو مهمان مجبوري،
اڙي او! سنڌ جا واسيو،
ڪريو ڪا مالڪي ڀونءَ جي،
چوي جيجل پئي پنهنجي!
اڃا ڪي ڊيم پيا اَڏجن، نه ڪالاباغ ٿا رد ڪن،
اڃا لِڱ لاڙ جا تڙپن، ڍنڍون ڍورا ٿيون آهن،
نه سنڌو آ پُسايو من، ترايون ڀي ڀريون ناهن،
اڃا ساگر پيو ڪاهي، اڃا پيا لوڪ ٻاڏائن.
اڙي او! سنڌ جا واسيو،
ويو ڪئنال ٿل اُڏجي،
لُڇي جيجل پئي پنهنجي.
کلي کڙيا نه ڪونڀٽ ۽ روهيڙي ٽهڪ وساريا،
ٿين چئونرا پيا قيدي، وتن ٿا ڦوڳ ڦلاريا،
پيو پيري کڻي پيرا، ڀُڻنَ ڀوتار ٿيو ڀاڳيا،
اڃا بي باڪ ڀوميءَ تي سماجي سانگ سڀ ساڳيا،
اڙي او! سنڌ جا واسيو!
متان! مارئي وڃي کنڀجي،
ڏکي جيجل پئي پنهنجي!
وٽي جا واڻ هُو ويٺي، نماڻي نار ڪاڇي ۾،
جتي ناهي پلر پاڻي، حياتي بار ڪاڇي ۾،
اُڃايل ۽ بکايل ٿو سمهي اڄ ٻار ڪاڇي ۾،
زهر وهنوار جيون جو ۽ هرهڪ ڪار ڪاڇي ۾،
اڙي او! سنڌ جا واسيو!
ذميواري اها ڪنهن جي،
پُڇي جيجل پئي پنهنجي!
هوائن جيان گُهلي گولي، اُتي ڇا حال ماڻهن جو؟
قبيلا ويا جنوني ٿي، اُتي ڇا حال ماڻهن جو؟
اَڇي اُجري ٿئي ڪاري، اُتي ڇا حال ماڻهن جو؟
وڪامي موت جي ٻولي، اُتي ڇا حال ماڻهن جو؟
اڙي او! سنڌ جا واسيو!
وڃن ڪونڌر جتي ڪُسجي،
رُئي جيجل پئي پنهنجي!
سڀاڳا سورميون سوڍا اوهان کان ڪير آ ڏاڍو؟
کڙا ڄڻ کير ٿر آهيو، اُڀا ارڏو اَٽل هاڙهو،
اڃا دشمن اَيامن جو هڻي پيو ديس تي ڌاڙو،
وجهو ڦڙ ڦوٽ ويرين ۾ وڃو ٿي پاڻ پڙِ پاڏو.
اڙي او! سنڌ جا واسيو!
هڻو ڪا هام هوشو جي،
ڏسي جيجل پئي پنهنجي!
سفر آهي سجاڳي جو کڻون وک انقلابي ٿا،
اسان جو خواب آزادي رکون اک انقلابي ٿا،
ڏسون ساڻيهه ۾ خوشحالي سڏيون سٿ انقلابي ٿا،
سڄي هي قوم آ جاڳي هلون گڏ انقلابي ٿا.
اڙي او! سنڌ جا واسيو!
اڏاوت ڪا ڪريون سنڌ جي،
جئي جيجل اَمڙ پنهنجي،
تضادن جي ڀڃ ڊاهه!
تضادن جو جهان آهي،
رڳو هت تون ۽ مان آهي،
ڪٺل خوشين جا لاشا هن،
رڙيون، سڏڪا تماشا هن،
اَمن کي آڳ ڏيئي ڪو،
رڳو هٿڙا پيو سيڪي ٿو،
اصولن جو قتل ٿيو عام،
شرافت تي لڳن الزام،
هتي روشن رهن راتيون،
هتي ڏينهن جون ڇنل ڇاتيون،
نه سازن ۾ صدا ساڳي،
اڃا هر واٽ آ واڳي،
لتاڙيل روح جي ڌرتي،
نهوڙي نينهن ڇڏي سرتي،
دلين تي درد جي دهشت،
اکين مان ٿي وسي وحشت،
جنوني ٿي پيو آ ڌن،
نراشا ۾ تڙپيو جوڀن،
لڳن ٿا نيش نفرت جا،
محبت ڄڻ ته طعنو آ،
مڏا خنجر به مارين ٿا،
اَنائن کي جيئارين ٿا،
اڃا هت رات جي ڏانئڻ،
هڻي ٿي ڏنگ پئي هڻ کڻ،
اڃا مجبور رت روئي،
حياتي سور پئي ڍوئي،
ڪڏهن سڪرات ۾ غربت،
ڪڏهن جنگ، جهيڙ ۽ ڪلفت،
ڪٿي ڪو ماڻهپو ناهي،
ڀلا ڪو ڪيئن جيئڻ چاهي!
ڊڄي ٿو ڀرم ماڻهو جو،
ڏجي ڇا ڏڍ دلاسو ڪو؟
ڏکن جا ڏاج ٿيا آهيون،
نٿا ڇو پاڻ کي ٺاهيون؟
رهن ڇو عڪس اڻ پورا؟
ڪريون سڀ خواب هي پورا،
رکي ايمان بس سچ تي،
رڳو انسان ٿي وڃجي!
هڻون هڪ پيار جو نعرو!
بدلجي جڳ وڃي سارو!
موهن، ميران پاڻ ٻئي!
موهن هٿ ۾ بانسري،
ميران پيرن ڇير،
ڇمڪائي ٿي ڇيڳ مان،
صبح، سانجهه، سوير،
نچندا نينهن نسنگ سي،
هوندي جنهين هير،
صدين کان سي ساڳيا،
سندا چاهت ڀير،
نڪي عشق اُجهاڻو،
نڪي بيٺا هي پير،
موهن، ميران پاڻ ٻئي،
ناهي ٻيو ڪو ڪير!
تنهنجي هٿ ۾ بانسري،
منهنجي پيرن ۾ ڇير!
ٻوٽيل دل جي ڪليساتي
محبتون مسيح جيان،
سڪ جي صليب تي،
زخم زخم آهن ٿيون،
آس جي اُڪنڊي اُڃ،
سرابن جو آ صحرا بڻي،
عذابن جي اَذان تي،
دردن چئي لبيڪ آ،
اڃا اسان جي ساهه ۾،
وڍّ سورن جا وڄن،
چهڪ چڻنگن جان ٻُرِي،
وجود کي ٿا ڪن ڀسم،
اڃا سڀاڳ سونهن جو،
ڇنل سڳو نه آ ڳنڍيو،
صدائن جي دانهن سُڃي،
ادائون اجنبي ٿيون،
احساس جون عبارتون،
ٻوٽيل دل جي ڪليسا تي،
ائين آهن ڇڏي وييون،
جيئن ’ايڌي‘ جي پينگهي ۾ ٻار!!!
ٿيان آئون رک پيار جي...
اڪيلي هي سوچي ويٺي!
چڻنگ دکي پئي درد جي،
جلي انهيءَ ۾ خاڪ ٿي،
ٿيان آئون رک پيار جي،
جهروڪي وقت مان وڃي،
جڏهن اُجهاڻل ڦلي جيان،
اوهان جي ياد ۾ ڇڻان،
اَڇاتري ڪنهن نهار سان،
کڻي دل جي رکدان مان،
هٿان ساروڻين جي ڇني.
متان! ڇنڊي ڇڏيو - پرين!
ٻه ٽي گهڙيون ويچار جو،
وساريل سنگي سارجو،
اُهي لمحا ڪي ريشمي،
شبيهه هئي ڪا شبنمي،
جڏهن ٿي ساهن سانڍيون،
ادائون سونهن ۽عشق جون،
قرار ڀريون ڪي ساعتون،
مسافتون ۽ منزلون،
۽ جذبن ۾ هئي جا روشني،
متان! ڇنڊي ڇڏيو - پرين!
تڏهن اکين ها اجهاڳيا،
خوابن جا سڀ سفر سڃا،
۽ پنڊ پهڻ ڪيڏا ٿيا،
بدن ماڳ جا هئا،
عبادتون اوسيئڙن جون،
وڇوڙن ۾ اسان ڪيون،
پڙهي سيپارا سڪ جا،
گهري ويساهن ٿي دعا،
انتظار ٿي جا زندگيءَ.
متان! ڇنڊي ڇڏيو - پرين!
بهار ۾ آس اميد جا،
سڙيا پوءِ گلاب ها،
محبتن جي خوشبوءِ جي،
اُڏار هرڪا زخمي ٿي،
من مندر ۾ بس رڳو،
ڪٺل وفائن جو واس هو،
جڏهن اهو سڀ سارجو،
تڏهن ئي رک اُڏارجو،
هوائن ۾ کڻي وڃي.
ڀلي! ڇنڊي ڇڏ جو - پرين!
ڀلي! ڇنڊي ڇڏ جو - پرين!
ميرو سج
سج منهن جي راڄ جو،
صدين کان ميرو سانورو،
ڄڻ ته هن جي روشني،
سالن ڪنان وهنتي نه آ،
ڀاڳ ۾ ڀومي جي آهي،
ڄڻ اگهاڙو ڇانورو،
۽ ڪڏهن وڻ ڦوٽ جي،
رُت، وقت تي پهتي نه آ.
ڏات جو ادراڪ
منهنجو دين، ڌرم ۽ مذهب،
جذبا آهن،
رسمون ناهن!
منهنجو ديول، مندر، مسجد،
جذبا آهن،
جايون ناهن!
منهنجا گوتم، رام، ڪرشن،
جذبا آهن،
پٿر ناهن!
منهنجو کائڻ، پيئڻ، پهرڻ،
جذبا آهن،
جنسون ناهن!
منهنجو ڌن، ڌراوت، دولت،
جذبا آهن،
سڪا ناهن.
آئون جذبن جي نگري جي آهيان واسي،
۽ اکرن جي نازڪ، نازڪ اپسرا سان،
نرمل، نرمل، ڪومل، ڪومل، گيت لکان ٿي!
مونجهه! من ۾ وئي!
رات سان ڀي رهان،
ڏينهن سان ڀي رهان،
هن گهڙي پئي مران،
هن گهڙي پئي جئان،
اوجهرن جو اڱڻ،
ترورا، ترورا،
اوپرو، اوپرو،
سوجهرن جو جهان،
ڄڻ ستارو هجان،
ڪو خلا جو وري.
رقص ۾ ڀي رهان،
پهڻ ٿيندي وڃان،
هي حقيقت ئي آ،
ناهه سپنو سڄڻ!
ڪاڻ ڪنهن جي کلان،
ڪنهن لئه ٿي رُئان،
مونجهه من ۾ وئي،
آهه ڄارا ڪري،
ڇو پئي ٿي لکان؟
ڇا پئي ٿي لکان؟
سوين سوال ۽ هڪ جواب
ڪربل ڀاڳ اسان جا ڪيسين؟
ماتم ۽ عاشورا ڪيسين؟
ڪيسين استحصالي رسمون؟
آڻ ضمير مڃيندا ڪيسين؟
ڀونءَ تي ڀيل ڏسي بربادي.
گڏجي هڪ ٿيون جُوءَ جا جهانگي!
سنڌ سڏي ٿي، اڄ او ساٿي!
درد مڇر جي باغي ٿيا هن،
ڪوڙ ڪُپت جا بُت پيا ڊاهن.
ظلمن ساڻ بغاوت آهي،
خون بها ٿا حساب چاهن،
خواب سجاڳي جا ڇو باندي؟
جاڳو، جاڳو سنڌڙي واسي!
سنڌ سڏي ٿي، اڄ او ساٿي!
بي ڏوهه سدائين سور سهون،
گگدامن وانگر ماٺ رهون،
هاڻ اُٿو، ڌرتي جا ڌڻيءَ،
پاڻ بقا جي ويڙهه وڙهون،
ڪا ماڻيون ڏک کان آزادي.
هر جند ڏکويل آ ڏاڍي!
سنڌ سڏي ٿي، اڄ او ساٿي!
اونداهه جي ڪاري وحشت کي،
هن ڏاڍ جبر جي دهشت کي،
ساٿين ساڻ نهوڙي وڃبو،
اُتساهي پنهنجي حشمت کي،
پاڻ پرهه جي پنڌ جا پانڌي،
ماڳ اسان جو صبح سڀاڳي،
سنڌ سڏي ٿي، اڄ او ساٿي!
هڪ ٿي قسم کڻون سڀ سنڌي،
قوم يتيمن جيان نه جئندي،
چنڊ نه ڪوئي ماريو ويندو،
غريب وسندي هاڻ نه ڊهندي،
ڪابه خوشي نه رهندي ماندي.
جوٽيون هڪڙي جنگ بلاتي!
سنڌ سڏي ٿي، اچ او ساٿي!
اي سرتي!
تنهنجا ڳوڙها، اي سرتي!
اسڪڊ ميزائل ناهن،
ناس ڪري سڀ وحشي،
تنهنجي لڄ بچائن.
تنهنجا سک ۽ سپنا،
اڄ ڀي آهن يرغمالي،
ٿم پيل آهن آسون،
تنهنجو جيون خالي!
قلم چوونجاهه هيٺ ڪڙائي،
ٽارچر سيل ۾ ڏوهه باسائي،
ڀاڳ ڪنان تنهنجا وٺجن،
سڳ سوڌا سڀ خواب موٽائي!
مايوس نه ٿي مارئي، سهڻي،
رات ڪا ناهي سدائين رهڻي،
ڄاڻ اجهو سڀ پنجوڙ ٽُٽندا،
بدلجي دنيا آهه نئين ٺهڻي!
قومي جائزو
سالن صدين کان پاڻ سڀئي،
هينئن هڪ ٻئي کان ڌار ٿي،
ڇا پيا ٿا ڳوليون؟
سچ ته هر جاءِ سچ آ،
سونهن به ساڳي آ سدا،
فطرت جي هر هڪ چٽ ۾،
سن ۾ ۽ ڀٽ ۾،
پوپٽن جي هر رنگ ۾،
ڌرتيءَ ڌڻين جي چنگ ۾،
چوڙيلي جي چاڳَ ۾،
سورمن جي جاڳَ ۾،
معصوم ٻالڪ جي مک ۾،
تنهنجي منهن جي اک ۾،
مينهن ۽ نينهن جي مند ۾،
پنهنجي سانئڻ سنڌ ۾!
پر نه سڃاڻي آهيون سگهيا،
هڪ ڪري، هڪ مُٺ ٿي،
سنڌ واسي هڪ ٻئي کي،
ٻڌي ۾ آڻي ناهيون سگهيا،
ڇو ڀلا؟
اڄ ڏينهن تائين!
اي! ڀٽ جا لطيف سائين!
ڪاري آ چانڊوڪي
ساروڻين ۾ سڏڪي،
سچ رنو ۽ مون سان،
ساري ديس ڌرتيءَ.
ڪيڏي هيڪل آئون،
اڄ ڀي نٽهڻ اُس ۾،
ڳوليان تنهنجي ڇانئون.
وڏو وڇوڙن ونگ،
درد پيو ٿو پيڙهي،
يادن جا ڪهڙا دنگ!
ڏاها تنهنجي تات،
ڏهه ڏهه ڳوڙها ڏينهن ۾،
ڳاڙي ويٺي ڏات.
هيڏو ڏيهه ڏڪار،
ڀڻڪو ناهي ڀونءِ تي،
ماري ٿي ماٺار.
ساڳي رات پروڪي،
چوڏهين چنڊ اونداهو،
ڪاري آ چانڊوڪي.
ساڻيهه جي سُرهاڻ،
“مٽي منهنجي مٽي آهي.”
جنهن ۾ مجيدي پاڻ!
(بابا جن جي ٽين ورسي تي ڀيٽا)
گيت سچ جو لکون
ساهه ڳولي ٿڪو - زندگيءَ آ ڪٿي!
ڏيهه ۾ ڏينهن ڏٺو - روشني آ ڪٿي،
درد ميڙا ڏسي - سِٽ چپن تي لُڇي،
ڏات ڏاڍي ڏکي - ڪا خوشي آ ڪٿي!
هٿ هٿن ۾ ڏينَ - دل ۾ ويڇا رکنَ،
ڪين ڪنهن جا ٿينَ - دوستي آ ڪٿي!
چاهه، ويساهه ويا - پيار پوڄا جدا،
پاڻ ماڻهو خدا - بندگي آ ڪٿي!
شال ٻيهر هتي! - ڪو ته هوشو ڄمي،
ڪو تماچي اچي - تڙ ڌڻيءَ آ ڪٿي!
سنڌ: سَرهي ڏسون - ساز سڪ جو کڻون،
گيت سچ جو لکون - شاعري آ ڪٿي.
وڃايل موسم!
جُهڙ ڦُڙ مند ملهار ۾ ساجن،
پنهنجو ماندو، ماندو هي من،
ڇا ٿو سوچي، ڇاٿو چاهي؟
پنهنجي ڪائي موسم ناهي!
پنهنجي ڪائي،
موسم ناهي.
ٿي ميگهه محبت جي مينهوڳي!
وَسڪاري جيئن سار وسي ٿي،
جذبن جو آ جُهڙ جهڙالو،
دل جو ارڏو انگل آرو،
دردن جي ٿي کنوڻ کنوي،
احساسن جو آرهڙ آهي.
پنهنجي ڪائي،
موسم ناهي.
ڪا، ڪاري ڪڪري مڪليءَ تي،
ڪو ڀورو بادل ٿر مٿي،
هُو ڀوڏيسر جي ڀٽ سڃي،
شل! ڇيڄ وجهي بوندن ۾ ڀڄي،
سانوڻ، سنڌو کي پرچائي،
دمدمي تائين پاڻي ڪاهي!
پنهنجي ڪائي،
موسم ناهي.
لاڙ، اتر، ٿر، ڪاڇو جيئي،
جيئي سنڌ، سدائين جيئي!
مهڪي ديس مٽي جي خوشبو،
شام صبح پيا مرڪن مارو،
سارنگ سڀن جي سار لهي،
ڀونءِ تي سک اوهيرا واهي!
پنهنجي سائي
موسم آهي.
پنهنجي سائي موسم آهي!
نيري نُڀ سان نياءُ نبيري
لهندڙ سج چڙهي جي ايندو،
رات پگهاري ڏينهن گهڙيندو،
ڳاڙهي ڳوڙهي باک منهنجاران،
ڪرڻن جا ڪي ڪوٽ اڏيندو،
پهر پهر جي پرکا ڏيئي،
ڀونءَ سان ناتو نينهن ڳنڍيندو،
مايوسين جون مهلون روڪي،
آشائن کي آهڃون ڏيندو،
نيري نُڀ سان نياءُ نبيري،
ڌرتيءَ جا هو ڌڪ سيڪيندو،
لهندڙ سج!
چڙهي جي ايندو!
ڳوڙها ڪير اُگهي!
اڌ چمي جيڏي ويرم،
صدين جيڏا سَريا غم،
پيار صدائون ڪن ماتم،
ڪنهن جا ڳوڙها ڪير اگهي!
دردن جي هن وستيءَ ۾!
پٿر پٿر هيٺ حياتي،
چيڀاٽي آ وادي، واديءَ،
ماکي کان وڌ مٺڙا ماڻهو،
موت ڳيهي وئي مستيءَ ۾!
ڪنهن جا ڳوڙها ڪير اُگهي!
دردن جي هن وستيءَ ۾!
1205ع وارو زلزو
ربّ زِدني علمن جا،
خواب دعائون ساٿ ستا،
ڳوڙهن جي تاريخ لکي،
“بالاڪوٽ” جي بستي ۾!
ڪنهن جا ڳوڙها ڪير اُگهي!
دردن جي هن وستيءَ ۾!
سونهن لُٽي جت نيلم جي،
“جهلم” جا ويا ٽهڪ کُٽي،
“مانسهره” جو جوڀن هو،
گم ٿيو ڀيانڪ پستي ۾!
ڪنهن جا ڳوڙها ڪير اُگهي!
دردن جي هن وستيءَ ۾!
نين سُک، جا نيڻ ڏسو،
رت رئن پيا هاڻ رڳو،
ڏتڙيل جيون ڏولاون ۾،
ڏک جي زبردستي ۾!
ڪنهن جا ڳوڙها ڪير اُگهي!
دردن جي هن وستيءَ ۾!
سوڳ ۾ سڏڪي ڀونءَ سڄي،
پٽ پهاڙن ۾ ڪيڏي،
باغ يتيمي آهن پوکيا،
لاغرضي جي سُستي ۾،
ڪنهن جا ڳوڙها ڪير اُگهي!
دردن جي هن وستيءَ ۾!
ٻاتا ٻول، مٺيون لوليون،
ڦٿڪي لاشا سرد ٿيون،
لاوارث ٿيا گيت ۽ گل،
ڪهڙي راز الستي ۾،
ڪنهن جا ڳوڙها ڪير اُگهي!
دردن جي هن وستيءَ ۾!
زخمي دل جي دنيا جا،
ميڙي گهايل سڀ جذبا،
نسلن کي ڪو ڏڍ ڏيون،
ساهس ڀريون هستي ۾!
ڪنهن جا ڳوڙها ڪير اُگهي!
دردن جي هن وستيءَ ۾!
سڏ!
ساهه سڏي ٿو آءُ ڀٽائي!
منهنجي من تان ڏک لُڻي وڃ!
ڀاڳيا پنهنجي ڀونءِ ڀُڻي وڃ!
چوڏهين جي چانڊوڪي جهڙي،
اونداهيءَ ۾ جوت اُڻي وڃ!
ڀاڳيا پنهنجي ڀونءِ ڀُڻي وڃ!
سک جون سارون سڏڪن پييون،
تن جا صدما سور چُڻي وڃ!
ڀاڳيا پنهجي ڀونءِ ڀُڻي وڃ!
قرب قرابت وسريا جڳ کان،
اَرٽ اڏي ڪو پيار پُڻي وڃ،
ڀاڳيا پنهنجي ڀونءِ ڀُڻي وڃ!
اَڻ سونهنَ آ ماڳ وڃايو،
سُونهان ڪائي واٽ ڌُڻي وڃ،
ڀاڳيا پنهنجي ڀونءِ ڀُڻي وڃ!
مون کي حق جي ڳالهه ٻڌائي،
مون کان سچ جي ڳالهه سُڻي وڃ!
ڀاڳيا پنهنجي ڀونءِ ڀُڻي وڃ!
اَ ويساهه!
پرهه جا ڳوڙها اُگهي،
رت ورني شام ٿي،
ڏاڍ کان گهٻرائجي،
سج ويو اُڀ ۾ لڪي،
ڏينهن تي ڌاڙو لڳو،
رات ٿي نپٽ انڌي،
ترورا ٽڙڪي پيا،
سوجهرن سائي لڳي،
ڇو سويرا ديس جا؟
مُورون ويا پاڻان رسي،
ڪوڙ ڪيا ڪامڻ وڏا،
يا بدنظر جي آ ٺگي!!!
رواجن جي دنيا
هي به وني آهي وريتي،
جوڀن ماڻيل ۽ گهر، گهريتي،
اُڊڪي، اوني ۾ ٿي گهاري،
ڳڻتين ۾ پئي جيون گهاري،
جُنگ جوان جي جيڏو ٿيندو،
ڇا ڪو منهن جو روپ به رهندو؟
ڳاڙهو جوڀن جهولاڻي جيئن،
روڪي سگهبو نيٺ ڀلا ڪيئن!
هي به وني آهي وريتي،
ٻالجتي ۾ ٿي گهر، گهريتي،
ڪهڙا سپنا، ڇا جون سوچون؟
ڪين ٿي سمجهي من جون موجون،
جوڀن جنهن دم جهومي ايندو،
ساٿ سهاڳ نه تڏهن رهندو،
هيڪل گهاري سگهندي ڪيئن!
جبل جهڙا جيون ڏينهن!
نار نماڻي هاءِ! نياڻي!
رسمن گهاڻي ۾ جا گهاڻي.
ريت وڏن جي اڃا اهائي،
پنهنجي پر مان نه وڃي ڄائي.
هي آهه عذابن جي دنيا،
ريتن ۽ رواجن جي دنيا.
مون هٿ کنيو هو!
موهن دڙي جي،
ويران آثارن ۾ گهمندي،
قديم گهٽي جي هڪ سوڙهي لنگهه تان،
صدين جي پنڌ تان،
ٻڌم هڪ پڙاڏو،
“تون ڪاري آن، تون ڪاري آن”
مون ڇرڪي، هراسيل نگاهون کڻي،
ڌرتي جي پرت ۾ لٽيل ۽ ڪاراٽيل،
ماضيءَ جو منظر چتائي ڏٺو،
ڪنهن ناري کي ڪاري ڪري پئي ڪٺو ويو!
هزارن ورهن جي اڳ کان،
تصور ۾ گم ٿي،
احساس جي اک سان،
تڏهوڪو هي خوني،
۽ قهري نظارو پسي،
پروڙي مون ورتو هو،
موهن دڙي جي تباهي جو ڪارڻ!
۽ سماجي ڪٺورتا جي ابتدائي نُک کي!
انهيءَ دم - ها انهيءَ دم!
پنهنجي هن قومي ورثي جي،
تاريخي تهذيب، تمدن جي،
عظمت تان!
مون هٿ کنيو هو!
۽ ننڊ منجهاران ڇرڪ ڀريو هو!
شاهه، سيد ۽ سنڌ!
مون وٽ گيت - قومن جي آزادي آهن،
جُهڙ ڦڙ مند گلابي ناهن!
مون وٽ بيت - ڀٽ ڌڻيءَ کي ڀيٽا آهن،
لفظ ڪتابي سکڻا ناهن!
مون وٽ سوچون - ’مجيدي‘ جيئن عوامي آهن،
وڏ، وڏيرا شاهي ناهن!
مون وٽ لوچون - ٻارهو سورهيه سيلاني آهن،
سيلابي يا باراني ناهن!
مون وٽ نظريا - شاهه، سيد ۽ سنڌ آهن،
تنهنجي منهنجي جند ناهن!
يادن جي ورلاپ جي موسم!
سڀاڻ به ساڳي موسم هوندي،
يادن جي ورلاپ جي، او پيارا!
ساڳيو سورن جو
سج اُڀرندو
ساڳيون گوندر گهٽائون اُٿنديون،
بوند برهه سان،
غم جا بادل ايندا،
جهرڪيون گيت جدائي جا،
جهونگارينديون ۽ ڳائينديون.
پيار جا پوپٽ،
ريشم جهڙن نرم اوسيئڙن جي،
انڊلٺ آڳ دکائي دل ۾
سڪ جا ٻارڻ ٻاري
توکي ساهن سان ساريندا
ڪين وساري سگهندا،
هن حياتيءَ ۾
توکي جيڏا!
سڀاڻ به ساڳي موسم هوندي،
يادن جي ورلاپ جي،
او! پيارا!
وڇوڙي جي ڀت!
اڌ صديءَ کان پنهنجن ساريو،
ڌرتيءَ کان ئي ڏور گذاريو،
ڪيئي چنڊ ۽ سج لهي ويا،
چانڊوڪيون ۽ چيٽ ڪهي ويا،
ساڻيهه جو ويراڳ ٿي وياسون،
بند اکين جا خواب ٿي وياسون،
دنگ وِرهه جا ڏسندي، ڏسندي،
سڪ جي سڳنڌ ويئي وڌندي،
وقت ڏني پر آٿت دل کي،
آس ڇڏيسون سرحد تي پوکي،
پاڻ سڀن وٽ ثواب هو هڪڙو،
علم، ادب، احساس هو هڪڙو،
ماءُ مٺي جي مٺڙي لولي،
جيئي سنڌ! ۽ سنڌي ٻولي.
شاهه، سچل ۽ سامي ساڳيا،
سڀني ساهن ۾ ٿي سانڍيا،
نيٺ سالن جا بند ٽُٽي پيا،
آشائن جا ورد کَٽي ويا،
اهڃاڻ امن جو بنجي ويئي،
“1 سونهري رنگ جي ڪاراڻ”، هي،
“2 سروم دکم دکم” به سکي!
پيار امر جي آ واٽ ڏسي،
گڏجي هاڻ جمالو ڳائن،
سنڌ امڙ سان نينهن نڀائن،
پاڻ “ومي” اچ ڀاڪر پايون،
جيجل آڏو سيس نمايون!
جيجل آڏو،
سيس نمايون!
* ڊسمبر 2004ع تي هند مان آيل هندو اديبن سان مڪلي ٺٽي ۾ ملڻ واري ڪيفيت
1. هند جي شاعره ومي سدارنگاڻي جو شعري مجموعو.
2. منهن جو (مريم مجيدي) جو شعري مجموعو.
هارايل لفظن جا لشڪر
تنهنجي وڇوڙِي جي خاموشي،
منهنجي قلم کي ماٺ ڏئي ويئي،
تخليق جو تختو اونڌو ٿي ويو،
هارائي ويا سڀ لفظن جا لشڪر،
کنڀي کڻي وئي سوچ کي اونداهه،
جذبن پيتو جام - شهادت،
ڏات جي ڪک مان ڪو سج سگهيو نه اُڀري،
ڪائنات ڪلا جي ڪاري ٿي وئي،
ڪارا ٿي ويا سارا اکر،
منهنجي قلم کي ڪيڏي گهري ماٺ،
تنهنجي وڇوڙي جي خاموشي ڏيئي ويئي!
هڪ سال نئون هي آيو وري
ڪجهه اسان وساري ڇڏيو پرين،
ڪجهه اوهان نه ساريو سڏيو پرين!
ٿي خواب ويا خاموش صدمو،
ٿي آس ڦري اُداس لمحو،
بي رخي جي پئي باهه ٻري،
بي چين اکيون ٿيون ميڻ ڳري،
هر ڏينهن اسان جو هو زخمي،
هر رات ٿي گذري لڙڪ ڀني،
ڪنهن ڏنڀ ڏنا، ٿي گل پيا،
ڪنهن ڪنڊن جهڙا ڏڍ ڏنا،
ڪي دؤر ويا ڪي سال ٿيا،
ڪي سج ٻڏا، ڪي چنڊ لٿا،
ڇاڇا نه سٺو مون تو کانسوا؟
ڇا ڪين وڃايم تنهنجي بنا؟
نه جيت هئي نه هار هئي،
نه ميت لڌي ڪا سار هئي،
بس هڪڙي وائي وات رهي،
بس تنهنجي هردم تات رهي،
شل! منهنجي دعا ڪا ربّ ٻڌي،
شل! توکي ڪوسو واءُ نه لڳي،
هڪ ڀيرو ملون شل! پاڻ ٻئي،
هڪ سال نئون هي آيو وري!
لکبي ڪا تاريخ...!
چنڊ شهادت ماڻين پيا،
هت اونداهي جا هٿ وڏا.
مهڻي هاب چپن جي خوشبو،
الزام گلابن تي به لڳا،
رهزن ٿي آ پاڻ پرستي،
وحشت جا جهنم جاڳي پيا،
آدرشن جو ڀيليو تقدس،
احساس ضمير سڀ پٿر ٿيا.
قتلام ٿين پيون سهڻي، مارئي،
هو ڀٽ تي ڏک جا ڏوهيڙا،
بي سُرت جياپي کان آسون،
چيهاڙيل دامن خوشين جا،
پنهنجون پاڻان ارٿيون ساڙي،
جذبن جا جوڀن رک ٿي ويا.
مظلوم اکيون ٿيون ماتم ڪن،
خواب لٽيل ٿا ڳاڙين ڳوڙها،
اُجڙيل من ۽ زخمي وستيون،
درد ۾ ورتل دل جا قصا،
ذهنن جي هن باغيءَ ڀونءَ تي،
پل پل چٽجي پيئي ڪٿا،
هر روح جي اذيت گهر ۾ اڄ،
انسانيت تڏو وڇايو آ،
انصاف جي آهي عُذر خواهي،
معصوميت جا بيوس سُڏڪا،
هن جُڳ کان قيامت تائين!
ساڃاهه، سچ جا ساکي ٿيندا.
انساني حيوان پڻي جي،
ماڻهپ جي بي موت مرڻ جي،
نياءُ هٿان انياءُ ڪرڻ جي،
لکبي ڪا تاريخ جڏهن هت،
تاريخ جڏهن هت لکبي ڪا!!!
ديس جي اٺين سورمي
پنهنجي نالي جي تصوير، مٽ نه هن جو ڪو به نظير،
سنڌ جي نياڻي شهيد راڻيءَ، مظلومن جي آس اُڪير.
جيئي، جيئي بينظير!
هن جا سڏ پڙاڏا ٿيا، دشمن جو هانءُ هڄائي ويا،
هرڪو ٻول عوامي ٻولي، انقلابي هر تقرير.
جيئي، جيئي بينظير!
وحشي رهزن، قهري قاتل، ڏيهه سڄي کي ڪيو جن گهائل،
رت جي خوشبو ساڻ لکي وئي، عشق جي ڌرتي جي تقدير.
جيئي، جيئي بينظير!
ڪونج قطاران وڇڙي وئي، تاري وانگر ڄاڻ کڙي وئي،
سڏڪن جا سمنڊ اُٿلي پيا، زخمي خوابن تاڻيا تير.
جيئي، جيئي بينظير!
مات ڏني هن مردن کي، سسئي جي سورن، دردن کي،
جمهوريت کي جيون ڏيئي، ٽوڙيا آمريت جا زنجير.
جيئي، جيئي بينظير!
ڪربل جي هن ريت نڀائي، “ڀٽو ازم” جي ساک مڃائي،
سورهيه پيءُ جي دلير ڌيءَ، آزاديءَ جي ارڏي هير.
جيئي، جيئي بينظير!
پاڻان ارپي امر ٿي آ، سچ کي ڏيئي عزت وئي آ،
تدبيرن کي هن ماڳ ڏسيو جڳ جا جاڳايا ضمير
جيئي، جيئي بينظير!
ديس جي اٺين سورمي آهين، قوم سڄي جي ڀيڻ سڏائين
هر ڪو من اڄ ماتامي آ، تاريخ رچي ريٽي تحرير
جيئي، جيئي بينظير!
محترمه جي شهادت 27 ڊسمبر 2007ع تي
ڪالهه ۽ اڄ!
ڪالهه ٻڌوسين “سچ ته بيٺو نچ”
اڄ ڏسون ٿا، سچ تي ڪيڏو مچ!
ڪالهه ٻڌوسين، “ست قرآني سنڌ نياڻي”،
اڄ ڏسون ٿا، هر جاءِ ڪاري آهي نماڻيءَ،
ڪالهه ٻڌوسين، “ڪوڙ جي منهن ۾ ڌوڙ”،
اڄ ڏسون ٿا، سڀ نسورو ڪوڙ،
ڪالهه ٻڌوسين، “عشق نه پُڇي ذات”،
اڄ ڏسون ٿا، ذات بنا ڪا ناهي ڏات،
ڪالهه ٻڌوسين، “سائين ڪرين سنڌ سُڪار”!
اڄ ڏسون ٿا ڊيم اڏڻ سان ٿيل ڏڪار!
اها اصل ڪهاڻي آ
وقت ارڏي، اڊنبر مان
مون کي چيو هو، ٽوڪ هڻندي،
آءٌ آهيان، ’وقت بادشاهه‘،
سدا امر ۽ سدا حيات!
تنهنجي آهي حقيقت ڪهڙي،
جرَتي پاڻيءَ جي ڦوٽي جهڙي،
صبح ڄمي ڄڻ شام مرين ٿو،
جهڙوڪر هڪ ڏينهن جو،
اُڀرندڙ آهين سج اڪيلو،
ماٺ ميٺ ۾ پرهه ڦُٽي جو
ڪائنات جي ڪک مان جنمين ٿو
هوريان، هوريان زورا ور ٿي،
سگهه وٺي، وقتي ساري ڌرتيءَ کي،
تاءُ تکي سان تائين ٿو،
۽ تون سج وانگر ڀانئين ٿو،
پنهنجو پاڻان جيءُ جياپو،
ساري جڳ جي جيوت جو،
شام ٿيندي، رت اوڳاڇي،
ساڻو ٿي، سهڪي سهڪي،
رات جي هنج ۾ منهن لڪائي،
مري وڃين ٿو، ڪنهن ڪاري،
۽ اونداهي ٽڪري پويان،
ٻئي ڏينهن تي صبح ڄڻي ٿي،
نئون ڪو سج وري،
تنهنجي ٿو والاري جاءِ!
ان جي هام هٺيلي کي،
هوڏ ڪوٺيندي، مون هو وراڻيو،
ڪيڏو تون آهين ڀورو،
آءُ اُتم ’انسان‘ آهيان،
ازل کان ابد تائين ٿو جيئان!
ديس جي مٽي منهنجو آهي ماڳ،
ان جي خوشبوءَ جي ’مهانتا‘
منهنجو بنجي ٿي سڀاڳ،
منهنجو جيون تعمير ڪري ٿو،
قومن جي، تدبيرن جي
۽ تهذيبن جي تقدير ٿئي ٿو،
منهنجو موت وري
اي وقت!
تنهنجي ٿي تاريخ وڃي ٿو،
تڏهن تون سڏجين ٿو، ’بادشاهه‘!
تنهنجي سوچ سراپا هي،
ڪيڏي نه ٻاراڻي آ،
ساٿ سلهاڙيل پاڻ ٻنهي جي،
اها، ’اصل ڪهاڻي آ‘!
دنيا بدلجي پيئي...
دنيا بدلجي پيئي - تون به بدلجي وڃ!
او بابل!
تون به بدلجي وڃ!
ڇڏي اڀيمانَ، اَنا پرستي،
هي ٽانءِ ڀريل هوڏ ۽ هستي،
هي ڪُڌيون رسمون ڀوري ڀَڃ!
او، بابل!
دنيا بدلجي پيئي - تون به بدلجي وڃ!
هي جا تنهنجي ڄائي آهي،
ڪوڏن ساڻ نپائي آهي.
جيجل بخشي پنهنجي ٿڃ!
او، بابل!
دنيا بدلجي پيئي - تون به بدلجي وڃ!
جا ست قرآني ڌيءَ نياڻي،
ڀاڳ ڀري جا سڏين سياڻي،
تنهن جون آزيون منٿون مڃ!
او، بابل!
دنيا بدلجي پيئي - تون به بدلجي وڃ!
پڙهڻ ۽ لکڻ کان رکن جي عاري،
ڪوڙ دغا سان ڪن جي ڪاري،
تون سڀني تي آڱر سڃ!
او، بابل!
دنيا بدلجي پيئي - تون به بدلجي وڃ!
او، بابل - او، بابل!
ساروڻين جو ثواب
دل جي اُڊوڙيل ڌاڳن کي،
آس اميدن ۾ ٻڌي جُهوڙي.
مون جذبن جي پڪ ڀروسي تي،
ڏڍ دلاسا پاڻان ڏيندي،
چاهت جي ڳڻ ڳوت ڌري ڪا،
سورن کي سو سيبا ڏيئي،
اوسيئڙن جا ٽانڪا هڻي.
سک جو اَڀرو سڀرو ڪو،
سڪ جي ست رنگ ريشم جو،
جيون تي هر مچ آهه ڀريو،
احساسن جو آ ساٿ رهيو.
قربن جي هن ڪرت ۾ سائين!
ثواب رهيو آ شامل جيڏا.
ثواب رهيو آ،
شامل جيڏا.
تنهنجي ساروڻين جو سدائين!
آزادي ٿي نوحو ڳائي!
اولهه، اوڀر، ڏکڻ، اُتر،
ابو غريب جا اذيت گهر.
انصاف لتاڙيل آباديون،
۽ قيد ضميرن سان تعديون.
ڪنڌ مروٽيل حق انساني،
طاقت جو آسيب غلامي.
سچ جي هر جاکوڙ اجائي،
گولي کاڌل آهه سچائي.
ڪوهلو، وانا، بيروت ۾ هي،
تخليق خدا جي چٿجي پئي.
هِت چچريل جيون ڦٿڪي پيو،
هُت سڏڪو زخمي ڌرتيءَ جو،
ڏاڍ جلاد جا هيڏا هاڃا،
ڪوس اَمن جو، رت جا راڱا.
بم اڏارون، بارودي دڳ،
ويڙهه وڙهي پيو مهذب جڳ،
دنيا ڏاڍن آڏو هيڻي،
ڊنل انسانيت هيسيل ٻيڻي،
آدرشن جو ماتم آهي،
آزادي ٿي نوحُو ڳائي!
ڀيٽا، پنهنجي بابا کي
سنڌ جا اي! سڄڻ، سار تنهنجي اچي.
ديس توکي سڏي، سور ڪيئن ڀر مچي!
ماتمي موسمون،
درد جون دهشتون،
وحشتون ڀونءَ مٿان،
اڄ به ساڳيون اڃان،
ڪوس جا ڪربلا،
درد جا سلسلا،
شعر رت سان رچي،
سار تنهن جي اچي!
سور ڪيئن ڀرمچي!!!
بي بلو آجپو،
ماڻهپو بي وضو،
بندگي بند ۾،
زندگي ڏنڊ ۾،
لفظ گونگا گهمن،
ڏس ڪوي جو پڇن،
ڪاڄ قومي مچي،
سار تنهن جي اچي!
سور ڪيئن ڀرمچي!!!
هت امن ۽ خوشي،
روز ڪن خودڪشي،
هر نئون سوجهرو،
مات ميرو ڪيو،
وقت رهزن هٿان،
رات راڪاس کان،
ڪيئن ڀلاڪو بچي!
سار تنهن جي اچي!
سور ڪيئن ڀرمچي!!!
چئو ڏسائون ڪڙيل،
انڌا، انياءُ اَجهل،
سنڌڙي آهه اُڃي،
هي چيهاڙيل چُني،
جام جهوڪون ڊهن،
قيد ڳڀرو ڳهن،
سوچ سيخون پچي.
سار تنهن جي اچي!
سور ڪيئن ڀرمچي!!!
ديس جا رهگذر،
جاڳ جا ڳوٺ، گهر،
ايڪتا جو ڀرم،
انقلابي عزم،
سڀ ڪٺا ٿي پون،
سچ بيٺو نچي.
سار تنهن جي اچي!
سور ڪيئن ڀرمچي!!!
ديس توکي سڏي،
سنڌ جا اي سڄڻ!
اَمن جي واٽ
تنهنجي منهنجي،
گهر جي وچ مان،
امن جي واٽ،
ڊهي وئي آهي.
موت جو ڪارو ڪاريهر،
پنهنجي ڦڻ تي،
بارودي پل اَڏي،
ٻنهي گهرن کي،
ڳنڍڻ جي ڪوشش ۾،
ڪيئن نه رُڌل آهي!
خاموشي جي اميد!
تنهائي جي ويراني ۾،
خاموشي جي اميد ٻري ٿي،
مايوسي جي ڳاڙهي ڳل تي،
گلاب چپن جي آهي،
خوشبوءِ وکريل،
چاهت جي چنچلتا ۾،
ٽهڪن جا رابيل ٽڙن پيا،
اڄ ڀي!
منهنجي من ۾ آهن،
محبت جي امانت جا
ايئن!
جانڪيل سارا پل،
ڊائري جي ورقن ۾،
جيئن،
سالن کان،
سنڀالي رکيل گل!
اي! بينظير شهزاديءَ!
اي! بينظير شهزادي!
هن ديس اُداس جي آزاديءَ!
تو بن آهي ننڌڻڪي ٿي،
هي سورهن ڪروڙ آباديءَ،
اي بينظير شهزادي!
اڄ جاڳرتا جي نسلن جون،
سڀ تحريڪون قتلام ٿيون،
تدبيرن کي کاٽ لڳي ويا،
جمهوريت ڏي اوڇنگارون،
ويساهن آ گولي کاڌي.
اي! بينظير شهزادي!
پل ۾ موسم ٿي غم واري،
دل ڌڪي ٿيون هنجون جاري،
ڳوٺ نگر سڀ سوڳ ۾ سُڏڪيا،
ٻار ٻُڍي ۽ پٽيو هر ناري،
گهر گهر کان ڄڻ وڇڙيو ڀاتي!
اي بينظير شهزادي!
ڳوڙها ڳاڙيا ڪيٽي بندر،
ڦٿڪيو قمبر ۽ ڪارونجهر،
شان عظمت راڻي کٽيو،
هارائي ويو ويري ڪانئر،
ڏيهه سڄو آهي فريادي!
اي! بينظير شهزادي!
سونهن مقدس شهيد وئي ٿي،
ڌرتي رت کي چُمي ڏيئي،
مظلوميت جي مٽي ۾ آ،
پوکي تنهنجي روشني،
قومي سوچون انقلابي،
اي! بينظير شهزادي!
تون شاهه ڀٽائي جي وائي،
تون سنڌ سڀاڳي جي ڄائي،
بي باڪ بهادر سورمي تون،
بيشڪ! تون انعام خدائي،
تنهنجو نياپو، پيار عوامي!
اي! بينظير شهزادي!
امر ۽ اڻ مٽ تنهنجو نام،
سنڌ ڪري ٿي سرخ سلام،
منهنجا تون تي لک ڪلام.
اي! بينظير شهزاديءَ!
هن ديس
اُداس جي
آزاديءَ
تنهنجي ڪارڻ
تنهنجي ڪارڻ
منهنجا جيڏا،
مون هي ڪيڏا،
سانگ سجايا،
جوڳ پچايا،
توکي ماڻڻ،
منزل ڄاڻڻ،
لاءِ سدائين،
هن پل تائين!
صدمن سامهون،
صدين کان مون،
اوسيئڙن جا،
انبور سٺا!
پر نه لڌي ڪا،
پر گهور سڄڻ!!!
پنهنجن ۾ پرمارو!
ڪالهه پراون ساٿ وڇوڙيا،
ڌرتيءَ ڌارين دنگ اکوڙيا.
سرخ سرحد جي ريت نباهي،
لال لهو سان ليڪ هئي ٺاهي.
اڄ هت ڪو به پرائو ناهي،
ڏوهي، ڊوهي، ڌاريو ناهي.
رت ۾ ڇو پوءِ ڄيرو آهي؟
ڌڪيل امن جو ڳيرو آهي.
پرماريت جي ريت به ساڳي،
ڳاڙهي، ريٽي ليڪ به ساڳي،
ساڳيو قهر ۾ قمبر پسجي،
ڪنهن جي هٿ سان ڪير پيو ڪسجي!
ڇا تو اُن جو ڪرب سٺو آ؟
جيڪو نيڻن رت رنو آ.
سا تو ۾ ساڃاهه ڪٿي!
سنڌ امڙ تنهن جي ماءُ ڪٿي!
اڃا تائين! ناهين جاڳيو،
مئل ضمير به تنهنجو ساڳيو.
ڪالهوڪو قاتل ۽ ڪروڌي،
ڄڻ ڪو ڌاريو ويري، وحشي.
پنهنجن تي تون پنهنجو مارو،
پنهنجن ۾ ئي تون پرمارو!
اسان سنڌ جي جاڳ آهيون...
اسان سنڌ جي جاڳ آهيون سڄڻ!
اَجهڻ ننڊ جا نيڻ ناهيون سڄڻ!
سدا سج وانگر سجاڳي رکيون،
جُڳن کان اوجاڳيل اسان جون اکيون،
اسان جوڳ کي جيءُ جو ڀانيو سمر،
ازل کان اسان جو آ جاري سفر،
شعور ۽ فڪر جون لتاڙي حدون،
تخيل جي دنيا کان اڳتي وڌون،
تصور جون تڪڙيون ٻرانگهون ڀري،
ڏيون مات ظلمات جي رات کي،
سوين سوجهرن جا سهيڙِي ڪٽڪ،
ڪريون ننڊ ولاتن تي لشڪر ڪشي.
اونداهي جون ڊاهي گفائون، پناهون،
ٽوڙي لات منات جا بُت سڀئي،
ڀوريون ڪوڙ جا ڪوٽ، ڪُفر جا قلعا،
جبر جي جٿن کي شڪستون ڏيئي،
فتح جي ڪري ماڳ تي روشني،
جنجهيل جوت سان ٿا جڙيون رهگذر،
اَڏيون سک جون وسنديون ۽ سچ جا شهر،
چانڊوڪي سا چلڪيل جاڳرتا جا گهر،
ڀٽائي جي پيغام جهڙا ننگر!
اسان سنڌ جي جاڳ آهيون سڄڻ!
صبح ڏانهن اسان جو آ جاري سفر!
جيون جهنمي گهنگهر!
هن جديد دؤر ۾
منهنجي دقيانوسي دل جي
هي آهي دعا!
شل! ڪنڊن هاڻي ٽاريءَ تي
ڪومل گونچ گلابن جو
ڦوٽهڙو نه ٿئي
۽ نه وري ڪا ناري ڀي
جوڀن جو ميويدار وڻ بنجَي!
جنهن جي خوشبوءِ
آوارهه اکين جي عياشيءَ جو
ٻارڻ ٿي،
سونهن جي معصوميت
۽بهشت جهڙن جذبن جو
وڃائي تقدس
بنجي وڃي ٿي جهنمي
جيون جو گهنگهر!
تڏهن انسانيت روئي ساري ٿي
گذري ويل ڪالهه جي
ساهه ڪانڊاريندڙ ان اذيت کي،
جڏهن قديم عرب جي صحرائن ۾
ٽهڪندڙ واري هيٺ
دفنايو ويندو هو
جيئري پنهنجين نياڻين کي!
سچو سرويچ سنڌڙي جو!
ٻڌندي سنڌ جو سڏڪو،
اُٿيو ٿي ڏيئي جو ڀڙڪو،
ڏنو دشمن کي ٿي دڙڪو،
بنهه اڻ موٽ ۽ اڙٻنگ،
وساري ڪين ڪي سگهبو،
سچو سرويچ سنڌڙيءَ جو!
سراپا سچ هن سوديو،
هڻي ويو حق جو هوڪو،
نڪي ورچيو، نڪي ويٺو،
مسلسل جنگ قومي ۾،
رکي ويو ننگ ڌرتيءَ جو،
سچو سرويچ سنڌڙيءَ جو!
رهي ڪيئن، رات هٺيلي؟
وڃي ڇو ڀونءَ ڪا ڀيلي؟
سدا مارن سان ٻانهن ٻيلي،
مهاڏو ڏاڍ سان جوٽي،
رچي شعرن ۾ ٿيو شعلو،
سچو سرويچ سنڌڙيءَ جو!
اُملهه ڳالهيون هيون هُن جون،
اکيون آليون رهيون اُن جون،
رهيون وارن ۾ اڻڀايون،
ڏهين مهيني جي ٻاويهه تي،
هو ويهه سو ست ۾ وڇڙيو،
سچو سرويچ سنڌڙيءَ جو!
“ٻئي مهراڻ جون ڪنڌيون،”
صدين تائين پيون سارينديون،
عقيدت سان جهونگارينديون،
عوامي هو عوامن سان،
نڀائي نينهن ويو پنهنجو،
سچو سرويچ سنڌڙيءَ جو!
سدا جا ساهه سان سانڍي،
اها اڄ ڏات آ ماندي،
وياڪل ساٿ جا پانڌي،
سڏي تنهنجو “نگر” توکي،
ڪيڏانهن هُو انقلابي ويو،
سچو سرويچ سنڌڙيءَ جو!
وساري ڪين ڪي سگهبو!
جذبن جو جيئدان
آڪاش جي ڇاتي تي،
سڃاڻپ جو پٿر کوڙي،
وقت وفا جي،
ويڙهه وڙهي ٿو،
جيون ڦيٿو،
موت جي رٿ ۾،
ڦرندي گهرندي،
ڪنهن کان،
پنهنجو پاڻ گهري ٿو،
جذبن جو جيئدان گهري ٿو.
سنڌو!
جيون جوت جياپو آهين، تون ئي نيڻن ٺار مٺي!
موج نه مستي تنهنجي مک تي، ايڏي ڇو ماٺار مٺي؟
سنڌو هانوَ نه هار مٺي!
تڙ وڃن ٿا تاڪيا سارا، ڏم جڏهن ڪو ڏمريو آ،
سهڻي سان گڏ سير ٻڏي ڇا؟ ڀاڱا ٿي تک تار مٺي.
سنڌو هانوَ نه هار مٺي.
فرعون نڪو هت موسيٰ ڪو، ڇر ڇڄي ٿيو ڦاڪون ڇو؟
ڇوهه ۽ ڇوليون قيدي بنيون، لهر لهر سنگسار مٺي.
سنڌو هانوَ نه هار مٺي.
سج ڀلا ڪيئن چهرو ڌوئي، جر پيو ٻُڪ ۾ واري ڍوئي!
چنچل وير اُڃايل تنهنجي، سو ڪهڙو اسرار مٺي!
سنڌو هانوَ نه هار مٺي.
شاهه، سچل ۽ سامي سوڌو، سُنهن کڻون ٿا ڌرتيءَ جو،
ڏاڍائي جا ڊيم نه اڏبا، ڊهندي هر ديوار مٺي.
سنڌو هانوَ نه هار مٺي.
ويري ونگ وجهنَ ڀل ڪيڏا، تون سان ساهه سريکا رکبا،
ڏاهي ٿي ڏس! ڏاهي ٿي، منٿون مڃ هڪوار مٺي!
سنڌو هانوَ نه هار مٺي.
امرت ڌارا جي تون وارث، سنڌ امڙ آ تنهن جي وارث،
پنهنجن جي آ توکي پارت، سنڌين جي لهه سار مٺي.
سنڌو هانوَ نه هار مٺي.
ڀونءِ جا ڀاڳيا سڀ آهن جاڳيا، پاڻي، پاڻيءَ چاهن ٿا،
لاڙ سڄو ماڻيندو موجون، جل ٿل تنهنجو پيار مٺي.
سنڌو هانوَ نه هار مٺي.
تنهنجون ڇوليون ڇيرون پائي، گجگوڙن سان اينديون ڪاهي،
لهرن جي هر لوڏ ۾ ٻُڏبي، جهانگين جي جهونگار مٺي.
سنڌو هانوَ نه هار مٺي.
ٻاگهل جهڙي ڌيءَ مٺي .....!
ڪري سنڌ امڙ ماتام الا!
وو - واويلا، وو - واويلا!
نار نماڻي ابهم پياري - ڪونج ڪاتاري هوس شڪاري،
وحشين جي ڦاٿي دام الا!
وو - واويلا، وو - واويلا!
هي ٻاگهل جهڙي ڌيءَ مِٺي - هي مارُل وانگر معصوم مُٺي،
ڪنهن ڪِيس ڪيو ڪهرام الا!
وو - واويلا، وو - واويلا!
انسان ڦري آ شيطان ٿيو – ديو ڪام جو ٿي آ غلام ويو،
ٿي ڪاري پوءِ قيام الا!
وو - واويلا، وو - واويلا!
بي لڄ نه ڪنهن جو ڀاءُ سياءُ - ڪا هن جي ناهي ڀيڻ ۽ ماءُ،
بدڪار برو بدنام الا!
وو - واويلا، وو - واويلا!
ڪهڙي ته عدالت ۽ فتويٰ - سو ڦاهيون ڏيو ۽ هڻو ڦٽڪا،
سر - عام ڪريو قتلام الا!
وو - واويلا، وو - واويلا!
ڪري سنڌ امڙ ماتام الا!
معصوم ابهم نياڻين سان ٿيندڙ ڏاڍائي خلاف
بيوسي جون ڀوڳنائون
جڏهن بيوسي انتها تي
رسندي آهي
تڏهن سونهن ماڻيندي آهي
۽ خوشي ڏک جي
سوڳ ۾ ورتل بهارن جا
سڀئي ڇڻيل ڳهه ڳٽا ۽
سڪي ويل ڇانورا
لاچاري جي هٿن کي
سونپي چوندي آهي
رولاڪ نصيب کان
وڇوڙيل سُکن جي
ڀوڳنا جو بار
هر دل کي پاڻ ڍوئڻو
۽ هنڊائڻو مقدر آهي!
ڪُٺل ڪٿائون ڌرتيءَ جون
سکڻي دنيا سکڻا ماڻهو، هر ڪا جهولي،
ڪائو ڪچ!
ٻنڀي ٻنڀي تي ٻاڪاري پيو، ٻار نڌڻڪي،
وانگر سچ!
پهتيون ڪين پڄاڻي تائين، چين سڪون جون،
آکاڻيون!
احساسن ۾ دهشتگردي، ڪيئن مچائي،
ويٺي مچ!
قومي شعور آ هٿين خالي، ڏيهه ۾ ڏاهپ،
ڏوهي آ!
آزاديءَ جو اظهار گهري ٿي، ڏات اسان کان،
ڪيڏو ڳچ!
رت رئاري روز وڃن ٿيون، ڪٺل ڪٿائون،
ڌرتي جون!
سورن جهنگ ۾ باهه ڏيون پيا، هٿ ونڊائڻ،
لائي اچ!
هٿ ونڊائڻ،
لائي اچ!
واه! پليجو!
مشرق تي احسان پليجو،
ڌرتي تي انسان پليجو،
دنيا کي جاڳائڻ وارو،
ڄائو سنڌ امڙ جو آهي،
سنڌين جو آ ساهه پليجو!
قومي قائد واهه! پليجو!
ڏاهپ، ڄاڻ، فڪر ۾ يڪتا،
سوچ سمنڊ کان گهرا نُڪتا،
ڏاڍا ڏونگر ڏارڻ وارو،
ڏاهو ڏيهه نگر جو آهي،
جذبو، جلوو، جاهه پليجو!
قومي قائد واهه! پليجو!
هي خلق خدا جو پيارو آ،
آواز عوامي نعرو آ،
جاڳرتا کي آڻڻ وارو،
راڻو ديس دولهه جو آهي
رهبر، رهنما، راهه پليجو!
قومي قائد واهه! پليجو!
ڪوڙ ۽ سچ کي پرکي ويٺو،
سوڀ کٽي ۽ مَرڪي ويٺو،
مُرڪِي منزل ماڻڻ وارو،
ڀاڳيو بهادر ڀونءَ جو آهي،
تحريڪ ۽ اُتساهه پليجو!
قومي قائد واهه! پليجو!
ون يونٽ جا وڪڙ وڍائي،
وستي، واهڻ واٽ بنائي،
ڊيم دغا جا ڊاهڻ وارو،
سرواڻ سچائي جو آهي،
نٽهڻ ۾ وڻراهه پليجو!
قومي قائد واهه! پليجو!
ويرين تي هي وار ڪري ٿو،
ڌارين کي هي ڌار ڪري ٿو،
ڏوٿين تان ڏک لاهڻ وارو،
پنهنجن جو هي پنهنجو آهي،
اَٽل ۽ ارڏو چاهه پليجو!
قومي قائد واهه! پليجو!
ظلم تي ڪا ڪاهه پليجو!
(21 فيبروري 2012ع
پليجي صاحب جي 82 هين سالگرهه تي)
قيدي آهيون!
عشق اسان کي سزا ڏني جا،
ڪاري پاڻي،
جنب قيد،
ڪاٽڻ جي،
اڄ عجب انصاف ٿيو آ،
ڪارو پاڻي،
اسان جي،
اکين ۾،
پاڻ اچي ٿي قيد ويو آ،
ڪارو پاڻي،
۽ آئون،
قيدي آهيون،
هاڻ ٻئي ڄڻ اکين جا.
بغداد ٿيو آ
سنڌي ۾ هڪڙي،
عام آهي چوَڻي!
“ڪيڏو هي بغداد ٿيو آ!”
سال صدين کان پوءِ ڏس!
رت رڱيل ڳاڙهي، ريٽي،
ڀونءَ مٿان!
بارود بمن جي وسڪاري سان،
قتلام ٿيو آ ڪربل جهڙو،
بيداد ٿيو آ بين الاقوامي!
اڄ حقيقت ۾ پرماريت جو،
ڪيڏو هي بغداد ٿيو آ،
بغداد سان ٿي بغداد ويو آ!
سرد دونهان
اڃا تائين - دل جا ڊهن پيا ٿا ديول،
اڃا تائين - ساهن ۾ سرجن سور ساڳيا،
اڃا تائين - اُتت جيئن اُڃارو آ ارواح،
اڃا تائين - وڇوڙن جا مذڪور ساڳيا،
اڃا تائين - دانهون سُڄن ديس ۾ ٿيون،
اڃا تائين - ڪونجن جا ڪٺل ماڳ ساڳيا،
اڃا تائين - سنڌ جو آ گهايل بدن ڀي،
اڃا تائين - ڀونءَ جا ڀيليل ڀاڳ ساڳيا،
اڃا تائين - ذهنن ۾ ٿو اهنڪار گونجي،
اڃا تائين - بڇڙاين جا بحران ساڳيا،
اڃا تائين - نه جلاوطن سگهيو ٿي ظلم آ،
اڃا تائين - نه بدليو جڳ نه انسان جاڳيا.
تڏهن گيت سمورا، ’اي ساجن‘
مون سڀ ڇڏيا ساڙي آهن،
اڄ رک رکي آ ميز مٿان،
پيا اُڏرن جنهن مان سرد دونهان!
چنڊ چاهه جو!
چنڊ منهن جو چاهه جو،
مون کان رهيو ڪيڏو اوپرو!
آءُ ڳهيلي هانو هٺيلي ساڻ هيڪل،
جُڳ جُڳن کان آس لڳائي،
نينهن نهارن ۾ سمائي،
واٽ ۾ ويٺي رهيس،
هو دل جي ڌرتي مٿان،
پيار جا پيرا مٽائي، منهن ڦيرائي،
ڪنهن ڏوراهين دنگ تان،
ايئن پراون جيئن سدا،
ايندو رهيو، ويندو رهيو،
جڳ ۾ وکيرڻ روشني!
پر مون کي اَرپي ڪين سگهيو،
هڪڙو ڪرڻو قرب جو،
ڪيڏو نه ڏس!
ڪنجوس نڪتو!!!
چنڊ منهن جو چاهه جو!
چنڊ منهن جو چاهه جو!
هڪ بي معنيٰ اڌورو جياپو!
چاهت جزيرن ۾ ويرون چڙهن ٿيون،
تڏهن يادن جي ٻيٽن ۾ ٻوڏون اچن ٿيون.
تُرها آسرن جا سڀئي لڙهن ٿا.
دردن جي لهرن تي بيوس وڇوڙا،
اُداسي جا اَڻ کُٽ عنوان بنجي،
جيون جي جذبن جي ماٺي ڪُن مان،
ايئن موڙي آرس جاڳي پون ٿا،
عشق بلاول ۽ سرمد کي سوچي،
پوءِ زندگي جي گلابي بدن کي.
وفا جي امرتا سان اَرپي وڃي ٿو،
تتل دل جي ٽهڪندڙ تاءُ تي،
ساهن سان سيڪي خوشين کي،
پگهاري ۽ ڳاري، نماڻا نير هاري،
اکين جي اُٿل سان وهائي ڇڏي ٿو.
تڏهن جيءُ سگهي ٿو جڳت ۾،
هڪ بي معنيٰ، اڌورو جياپو!
12 مئي جو سانحو
اي زمانا تنهنجي ڪُک ۾،
ڪيڏا سپجن سور ٿا،
سور جي ناسور بڻيا،
قوم جي تاريخ جا،
ڪيئي گهائل، ڳاڙها ڳڀرو،
ڪيئي ونيون ۽ چنيون،
چٿيل، چيهاڙيل ۽ ڪٺل،
ڀڙڀانگ ۽ ڀنڀور وستيون،
ڀون جون اُپٽيل اکيون،
پولار ۾ اٽڪي پيون.
سالن ڪنان هن ڏيهه جي،
هر سک ۾ کيڏيون، وڌيون،
نفرتن جا نيش سهندي،
اڄ رنيون، ڏاڍو رنيون،
ڪِيس ڪلاچيءَ ۾ ڏسندي،
اڄ رنيون، ڏاڍو رنيون!
مها ٻوڏ 2010ع
روح ۾ روڻيون پيون ۽ ساهه ۾ گهارا لڳا،
منزلن کي کنڊ کنڀي ويا، دربدر چارا لڳا.
قيد ٽوڙي مانسرور کان هلي سنڌو مٺي،
واهرُو پرهت به ويري دشمنن پارا لڳا.
ڪوڙڪي ۾ ٻوڏ جي درياءُ شاهه ڦاٿو وڃي،
ڀونءَ ڏتڙيل ڏيهه پنهنجي ۾ به ويچارا لڳا.
ائين مڪلي ۽ ڪراچي ۾ ٿيا مارو ڪٺا،
هر ڏسا ڪاري قيامت جا ٿي نظارا لڳا.
زندگي جي هر خوشي کان زندگي کسجي وئي،
ور، ونيون ۽ ٻار اَبهم سڀ درد جا ڌارا لڳا.
منگلي من کي هڻي پئي بند نيڻن جا ٻڌم،
بي اَجها ٿيا مور ماڻهو، لڙڪ منهن زورا لڳا.
آزمائش هئي اسان تي سازشن جي ڇيهه جي،
جيءُ جهريل ڍول جهانگي همتن وارا لڳا.
هاڻ پٽبا ڪين ٻُوڙا، سانَ ڀل ڪيڏا وڙهن!
سنڌ ۾ سنڌي سٻاجها، جاڳ جا نعرا لڳا.
اهو، ها هڪڙو شاعر آ
سچي تاريخ جو ڪاتب،
سڄي تهذيب جو وارث،
ضميرن جي سچائي سان،
خميرن جي سهائي مان،
سهيڙي سنڌ جا سڏڪا،
چٽي ٿو درد زخمن جا،
عجب دنيا عذابن جي،
اکين سان جنهن اَجهاڳي آ.
اُهو ها هڪڙو شاعر آ.
اکر هن وٽ ثوابن جا،
رڳو قومي عبادت آ،
اُميدون، خواب، آزادي،
ڌراوت هن وٽ قومن جي،
چيهاڙيل چنڊ آ ڀونءَ جو،
خوشيون کسيل ستارو ڪو،
اَڏي اوجهڙ آڏو ٿو اَڏ،
ڪلا جي چڻنگ جاڳي آ.
اُهو ها هڪڙو شاعر آ.
اُسڙڪي اُڃ ۾ ڌرتي،
سڏي سنڌو پئي سرتي،
ٻڌي مظلوم ڪيٽي جا،
اڃا به ٺٽو پيو سڏڪا،
ڌڻيڪي سنڌ پنهنجي جو،
اڃا سنڌي نڌڻڪو ڇو؟
خماريل ننڊ نيڻن مان،
ڪوي اُڇلي تياڳي آ.
اُهو ها هڪڙو شاعر آ.
پرهه جا پاند اڃا ڪارا،
اڃا موتون ۽ پرمارا،
اڃا تائين نه هن ڀون جي،
بهارن مند ڪا موٽي،
اڃا هت ڏات ڏوهاري،
ڏکن ۾ ڏيهه جو هاري،
اڻانگي عشق جي پنڌ ۾،
اواڳي واٽ واڳي آ،
اُهو ها هڪڙو شاعر آ.
ڪڏهن ٿيو نظم “مجيدي” جو،
ڪڏهن “منشي” جو هو نعرو،
ڪٿي ٿي “اياز” هي آيو،
ڪٿي هي “سرويچ” سڏايو،
“همايوني”، “بخاري” ٿيو،
“وفا” جو پڻ غزل ٿي ويو،
“سچل ۽ ويندي سامي” کان،
“ڀٽائي” جي اَجهل نينهن سان،
صديون هن جوءُ سجاڳي آ.
اُهو ها هڪڙو شاعر آ. اهو سانگي يا ساگر آ،
مگر سچ جو پيغمبر آ. اهو ها هڪڙو شاعر آ.
جنت ڏانهن موٽ
ڪالهه!
هڪڙو اُن جو داڻو
کائڻ عيوض
آدم!
تڙيو ويو هو
جنت مان!
وري ساڳيو
آدم!
ٻوڏ ستايل
بک جو ماريل
حشام ماڻهن جي
پيهه ۾ پيهي،
ڌڪجي، ڇڪجي،
لٺيون کائي،
هيٺ ڪري ٿو،
پٽَ تي ڪريل،
داڻا ميڙيندي،
مڇريل ماڻهن جي،
پيرن ۾ وچڙي،
چپجي، چٿجي،
لتاڙجي،
اَن ڪڻي جي عيوض،
شهادت ماڻي،
وڃي پهتو آ،
جنت ۾!
اڄ!!!
قلم جو ماتم
اي! سنڌ جي راڻيءَ شهيد،
تون سورمي آن شاهه جي!
آدرش تنهنجي زندگي،
تاريخ هي قومي لکي،
ست جُڳ ڪئي تون روشني،
سک، آجپي جي راهه جي.
تون سورمي آن شاهه جي!
قائد عوامي ڏيهه ۾،
تون بي مثل پرڏيهه ۾،
سرهاڻ هن ساڻيهه ۾،
سچ، سونهن ۽ ساراهه جي.
تون سورمي آن شاهه جي!
سنڌو سڀيتا جو حسن،
تون انقلابن جو ذهن،
تحسين لک سوچون چون،
مڃتا مڃنَ ويساهه جي.
تون سورمي آن شاهه جي!
تون ڀر جهلو ڀونءَ جو ڀرم،
ارڏن ارادن جو عزم،
بي باڪ، باغي ڪو نظم،
هر ڏات نتهن جي واهه جي!
تون سورمي آن شاهه جي!
توکان وڇوڙيل گهر رئن،
مسجد رئي، مندر رئن،
انسان جا اندر رئن،
ڀيٽا ڏين ساڃاهه جي.
تون سورمي آن شاهه جي!
ڳولا ۾ تنهنجي سج اڃان،
اُڀري پيو آڪاش مان،
موهن دڙي، مڪلي مٿان،
ڪنهن آس ۾ اُتساهه جي.
تون سورمي آن شاهه جي!
ماڻهو، گلاب ۽ موسمون،
تنهنجي وفا جون منزلون،
شل! ماڳ ماڻينَ محبتون،
نٽهڻ کُٽي اونداهه جي.
تون سورمي آن شاهه جي!
سڀ گيت ڪيڏار ٿيا،
ڳائي خوشي ٿي مرثيا،
لڙڪن نوان نوحا لکيا،
ڌرتيءَ ڌڏي هر ساهه جي.
تون سورمي آن شاهه جي!
منهن مٽ ويا ٿي سڀ وچن،
قاتل هنبوشي پيا هڻن،
سڏڪا ضميرن جا سُڄن،
دل ۾ ڄڀي آڙاهه جي،
تون سورمي آن شاهه جي!
ماتم قلم جو ڇا لکون؟
اکرن نٿا پورا پئون،
سگهه کي سهيڙڻ ٿا گهرون،
هي بندگي آ چاهه جي.
اي! سنڌ جي راڻيءَ شهيد،
تون سورمي آن شاهه جي!
سونامي
پنهنجي
ماتر ڀومي
سنڌ امڙ
جي
ڀونءَ ڀلاري
تي
ڌارين جي
“سونامي”
کي ڏسندي
اُلڪو ٿئي ٿو
ساهه مُنجهي ٿو
سوچ فڪر ۾
گم ٿي جڏهن
ساڻائيءَ مان
آءٌ سڏيان ٿي
اي! ڀٽ ڌڻيءَ،
سچل، سامي
سونهان ٿيو!
اي! شهيد عنايت،
مخدوم بلاول،
۽ آخوند صالح
واٽ ڏسيو!
ڌرتيءَ بچايون
ڌارين جي
يلغارن کان
۽ ديس دروهي
پرمارن کان!
ائين پنهنجي
ٺوٺ چپن تي
سڪل زبان سان
ورد ڪريان ٿي
جيئي - سنڌ!
سنڌ - جيئي!
ذهن جي اُمالڪ
پسمنظر ۾
نانءُ اُڀرن ٿا
ڏاهر کان پوءِ
دودو - دولهه
ٻاگهل ٻائي
ڄام تماچي
هوشو - هيمون
سورهيه بادشاهه
روپلو ڪولهي
حيدر بخش جتوئي
جي - ايم - سيد
مائي بختاور
فاضل راهو
بينظير ڀٽو
بشير خان قريشي
ابراهيم جويو
۽ سوڀي کان
پليجي تائين
ائين .... اڃا
وقت وٿي مان
مسلسل اڳتي
اَڻ ڄاتل ۽ اڻ ڳڻيا
نالا لاڳيتا
هلندا ئي رهن ٿا
تڏهن سرير ۾
ست اچي ٿو
پنهنجي
ايندڙ پيڙهي تي
ويساهه وڌي ٿو
سنڌي سلامت!
سنڌ سلامت!
جيئي سنڌ!
نئين نسل کي نصيحت
کُڙ کٻيتن وانگر ٻار،
چمڪو اوندهه ۾ چوڌار.
سونهن اوهان سان ڌرتي جي آ،
بڻجو عظمت جا مينار.
شاهه، سچل جا ساٿاري ٿيو،
هوشو جهڙا سورهيه سالار.
علم پڙهو، اخلاق پرايو،
انسانيت جو ڪريو وهنوار.
سائنس ٽيڪنالاجي ۾ پڻ،
ٻالڪ پاڻ ٿيو هوشيار.
ملڪ سڄو جيئن مڃتا ماڻي،
اهڙا ٿيو قومي معمار!
مر ويسون پر سنڌ نه ڏيسون!
ڀٽائي ڏس! اڃا هن ڀونءَ پنهنجي تي هرهر هيڏا،
دکن دردن جا دونهان، هَڄن هاڃا پيا ڪيڏا،
دغا جي دشت جا گهوڙا ڊڪن، ڊوڙن، لتاڙين پيا،
پنهنجي بدمست سُنبن سان چٿي ڀومي ڇڏي جن آ،
ڇني ڇاتي، ڪري ڇيهون، چيهاڙيو ساهه آ ڌرتي جو،
وطن جي چئوڏسائن جي هنن آزاد واٽن تي،
غلامي جو اڃا ساڳيو صدين جو چيڙهه چهٽيل آ،
وقت جي واڇ ۾ پڻ ڪي لڳل آهن لغامون ڄڻ،
مرضي سان موڙي تن کي ڇڪين پيا هٿ غدارن جا،
اڃا پرماريت ساڳي پينا پٿر چُٽي ويٺي،
غلبي جي غليلن سان اَمن جي روز اکين ۾،
دوکي جي ڌڳي دهشت هوائن ۾ اُٿاري پئي،
نوان دهمان، دڙڪا ۽ رهزني جا هنگاما هُل،
جذبن جي جونا ڳڙهه جون ڀڃي ڀوري سڀئي ڀتيون،
ويساهه گهات ڇڏيون ڊاهي، ٿيون آهن سي کنڊر،
دلاسن، آسرن جي اکين جي اڄ آکيرن ۾،
سُرن ٿا نانگ نفرت جا سوين بي گرا زهري،
آزادي جي اُمنگن ۽ آوازن ۾ وري ساڳيو،
اُڊڪن ۽ اُلڪن جو ويو ٿي دور آ شامل،
اڃا تائين اُميدن جو نٻل ساڻو ٿو اُڀري سج،
ڪراچي ۾ خوني مانگر ڪري پيو ناچ ٽانڊو جيان،
ڪروڌي جون پولارن مان اڃا ٻڌجن قاتل ڊاڍون،
مگر سرڪار سياست جي سرابن ۽ سرورن ۾،
خماريل نيڻ گهيرٽ مان اڃا اُپٽي سگهي ناهي،
اڃا مطلب جي مڪاري ۾ مُٺل،خاموش ڄڀن پويان،
ارادن جا سڀ ئي اُوتار اپراڌي ڏسجن ٿا،
مفاهمت جي منڊي منڊلي سي سمجهو تن جي سودن ۾،
ڪري ونگار ونڊ سمجهي، ورهائڻ سنڌ کي ويٺا،
منافقت جا سنگهر ٽوڙي سڄي هي قوم جاڳي آ،
ڌرتي ڌڻين جي دل ڪيو اعلان بغاوت جو،
برهه جي باهه اُٿي ڀڙڪي سا بنڀٽ ٿي ٻري آهي،
چپن جي چائنٺ جا چيري منن جي قيد مان نڪتي،
اها ماٺار وڏي واڪي ڪري احتجاج ۾ ماتم،
پنوهارن جي تنوارن جا تپي تارون هڻن نعرا،
سنڌو جي سوڪ سيني تان واري جا ٿي سي واچوڙا،
پنهنجي تاريخ قومي جا زندهه ساکي بڻيا آهن،
دودي ۽ ديس دولهه جا دلاور سورميون، سوڍا،
هيمون جي همتن جا هماليه ٿي آيا ڪاهي،
هٿن ۾ کڻي ڳاڙها، رتل جهنڊا پيا ڦڙڪائن،
ڪري للڪار هوشو جي وچن زر، زر ٿا ورجائن،
“مرويسون، مرويسون پر سنڌ نه ڏيسون”
ازل کان ابد تائين “جيئي سنڌ” سدائين!
اهو مول متو مقصد ۽ حياتي اسان جي آ،
اسان جو دين، عشق ايمان ۽ آهي عبادت هي،
اسان جي جند ۽ جان آهي ديس جي ڌرتي،
سچائي جا اسين مالڪ رکون ٿا وارثي جو حق،
اسان جو آهي ڀونءَ ورثو ۽ اسان جي آهي پڻ وارث،
نٿا ڊڄون نٿا ڊڄون اسين ڪنهن ڀَر نٿا ڊڄون!
ڪنهن ڌارئين ديس ڊوهي کان نه وحشي کان،
اسان جي وحدت ۽ بقا جو جيڪو دشمن رهيو آهي،
نٿا مڃون، نٿا مڃون اسين ڪنهن پر نٿا مڃون!
ڪنهن بدشڪلي جي بدشد ڀاونائن کي،
اسان جي قومي روايت کان جو انڪاري رهيو آهي،
نٿو سنڌي جو ڳالهائي نه ثقافت ئي سکيو آهي،
جنهن وٽ ناهه محبت، مان ۽ مرتبو ماءُ جو،
جيجل سنڌ! جي ننگ، ناموس ۽ نه عظمت جو،
اهڙي پليت پاپي کي ٻڌائي ٿا اسين ڇڏيون،
هت ارغون ۽ ترخان يا انگريز وانگر ڪو،
رهي سگهيو نه ڪڏهن ڪو هت رهي سگهندو،
نٿو سنڌي جو بنجي، اهو هي ديس ڇڏي وڃي،
لڏي وڃي، بلاشڪ سو سانئڻ سنڌ!
ڇڏي وڃي!!!
ڇڏي وڃي!!!
(7 آگسٽ 2011ع تي ٿيل سنڌ جي انتظامي ورهاڱي تي احتجاج)
قومي سنڌي ٻولي
اسان جي عظمت پنهنجي ٻولي،
اسان جي ساهت سهڻي ٻولي،
اسان کي لولي ڏني جنهن ٻولي،
اسان جي سا آ قومي ٻولي،
اسان جي قومي سنڌي ٻولي،
سدا جيئي سا مِٺڙي ٻولي،
اَمان جي ٻولي سنڌي ٻولي!
جيجي
توبن گيت اُڃارا جيجي!
قومي ٻول ڪيڏارا جيجي!
تنهنجي جدوجهد جاڳايا جي،
جاڳرتا جي جذبن جا سي،
ڳاڙها خواب آسارا جيجي!
سوڳ ۾ ورتل سوچ سڄي آ،
لوچ به سور ۾ ساڻي ٿي آ،
ماٺ ۾ لفظ سچارا جيجي!
سنڌ اڃا پيئي سڏڪي ساڳي،
قوم سموري ڏاڍ ۾ واڳي،
مارو، ڏيهه، ڏکارا جيجي!
انقلابي پيغام اوهان جا،
جن مچايا هُل پڙاڏا،
سورهيه ۽ سگهارا جيجي!
سنڌڙي ساري توکي تنهنجي،
ڳائي وري اچ، مٽي منهنجي،
’جيئي سنڌ‘ ٻي هارا جيجي،
توکي ڳولين تنهنجا پيارا،
سرتيون، سوڍيون، ديس دلارا،
ڳولين چنڊ ستارا جيجي!
توبن گيت اڃارا جيجي!
قومي ٻول ڪيڏارا جيجي!
25( آڪٽوبر جيجي زرينه بلوچ جي ڇهين ورسي تي ممتاز آڊيٽوريم ۾ پڙهيو ويو)
تو سوا ڪجهه نه آ...
زندگيءَ تو سوا،
ڪجهه نه آ،
اي! سڄڻ!،
وقت جي ويڙهه ۾،
يا ڀونءَ جي ٿيڙ ۾،
ڀڙ ڀانگ ٿي ڄڻ ويل،
ڪو ڊٺل ۽ ڦٽل،
هڪ کنڊر شهر آ.
اي! سڄڻ،
زندگي تو سوا،
يا آهي وري ڪو،
سڪل کوهه ساٺيڪو،
جنهن جي سيني منجهان،
سُڃ وسي ٿي پئي،
اُڃ رسي ٿي پئي،
سا اُڃايل اُڃ آ،
زندگي تو سوا،
اي! سڄڻ،
ڪجهه نه آ - ڪجهه نه آ.
چاهت جا گلاب
چاهت جا پيا گلاب پوکيون،
خوشبوئن جي اُڏام سنڌ ۾
ايڪتا جو اڄ ڏينهن آ قومي،
هڪ ٿي ايندو عوام سنڌ ۾
ڏيهه ۾ ثقافت جا رنگ کڙندا،
هنڌين، ماڳين هر گام سنڌ ۾
اجرڪ، ٽوپي ۽ ڳاڙها ڳڀرو،
سورهيه ساٿي سرعام سنڌ ۾
هٿ هٿن ۾ ڏيئي سڀ سنڌي
خلق جو آڻيندا نظام سنڌ ۾
آس اُمنگ ۽ جاڳرتا ڏيندي
پيار امن جو پيغام سنڌ ۾
انقلابي هي سوچون جاڳيون
اٽل ارادن جي هام سنڌ ۾
شاهه سچل جي سنڌ جيجل
جُڳُ جُڳ جيئن مدام سنڌ ۾
روشنيءَ جي شهر جو درد...
هوائون زخمي، فضائون زخمي،
زخمي روڊ ۽ رستا،
گولين جي گهٽين جون،
ڊنل ڀتيون ۽ ٻوٽيل در،
گهرن جا اڱڻ سڀ مايوسي ۾،
خوف جا ڄڻ کنڊ لڳن ٿا،
دونهاٽيل دلين جو ڌڙڪو سهميل،
زخمن جو جهنم بنجي دکي پيو،
ساهن ۾ ڏک جي رسڪڻ ڦاهي،
روز وڃي ٿي سوڙهي ٿيندي،
راتا هو لڳي پيو رونق جي هر رمز مٿان،
اَمن اڏيءَ تي ڪُسجي پيو،
۽ اورنگزيب ٻيهر هڪ ڀيرو وري،
تتل سرائي سان انڌيون ڪري ويو آ،
روشني جون اکيون!
هاڻ ڪراچي، “اونداهو ڪُن”،
۽
لاشن جي بازار لڳي ٿي!
بشير خان قريشي
ڳاڙهي جهنڊي هيٺ سمهي پيو،
هو ڳاڙهو ڪونڌر ڌرتي جو،
سنڌين جو دودو، دولهه پٽ
هو هڪڙو هو لکن جو مَٽ
دشمن جو ويو هانوَ ڏڪائي
بشير قريشي ڪير سڏائي
سام جهلي جنهن ڪراچي جي
سنڌ بچائڻ، جي هام هنئي
سو مڙس قدآور وڇڙي ويو،
بي باڪ بهادر وڇڙي ويو
سانگين جا ورلاپ ٻُڌون پيا،
سُڏڪا، سُڏڪا ڏيهه سڄو آ.
اسان کي ڀلا ڇو؟
اسان کي ڀلا ڇو......
اڃا مت نه آئي؟
ڏجهن ۾ اباڻا، بکيا ڀينگ ڀونگا،
اڃا حق اسان جا هتي ڀيلجن پيا،
نه خوشحال مڪليءَ، نه ڪينجهر هندورو،
سُڪل پيٽ سنڌو، ڪنارا اڀوڳا،
مٺي ماٺ ۾ آ......
وئي ماٺ کائي!
اسان کي ڀلا ڇو......
اڃا مت نه آئي؟
گرهه ڪاڻ ماڻهو آ ڪشڪول پاتو،
هتي ونڊ قومي ۾ ڀاڱو نه کاتو،
ڳهر ۾ ڳڱاٽيل ستل قومي ساڳي،
پڙهڻ سين ڪڙهڻ جو فڪر ڪين ڄاتو،
اگهي سوچ پنهنجي ......
وڃائي سگهائي.
اسان کي ڀلا ڇو......
اڃا مت نه آئي؟
ڪڏهوڪو وئي ٿي! ڪراچي پرائي،
اسان آ وساري ڇڏي مالڪي ئي،
مڙيا کوڙ مانگر ڪٿي مورڙو آ،
ڪري ناس ڪوڙا......
۽ ڪُپتي خدائي.
اسان کي ڀلاڇو......
اڃا مت نه آئي؟
پٽي پار ڪڍيو، اجاڙيل وسندي،
اڃا سنڌ ڄائي هتي مارجي ٿي،
سچا ٻول ٻُٽجن ۽ اُڌما مرن پيا،
امن آستي ۾ وسن شال سنڌي!
ڏسون سنڌڙيءَ ۾......
سکن جي سهائي.
اسان کي ڀلاڇو......
اڃا مت نه آئي؟
اسان کي ڀلاڇو، اڃا مت نه آئي؟
اڄ جي سهڻي...
آئون اڄ جي سهڻي آهيان،
روز ملڻ لاءِ ميهار سان
سوڪ سنڌو جي سيني تي
واريءَ ۾ ٿي ڪاهيان!
پر نه ڄاڻان؟
هاڻي ساهڙ، مينهون ڪاهي
پاڻيءَ خاطر،
ڪهڙي پاسي هليو ويو آهي؟
لپ اسٽڪ جا شيڊز
سامهون لپ اسٽڪ جا شيڊز رکي،
ڪيڏو هوءَ سوچي ويٺي!
ڪهڙي رنگ جي لالائي،
ڏيندي سونهن ۽ سرهائي،
وڳي سان جا ٺهڪي ايندي،
چپن کي ڏيندي خوشحالي،
سندر ساهن مان اچي سرهاڻ،
ٿئي چهرو پڻ چانڊاڻ،
گولڊن بهتر آهه يا گلابي،
پنڪش لڳايان يا وري ڳاڙهي،
اي! منهنجي مٺڙي ’سنڌيا‘ راڻي،
ڪيڏي ڏاهي، تون سياڻي،
هي سڀ سوچ اجائي آ،
مڙيئي فيشن جي پورائي آ،
تنهنجي معصوم مک جي لاءِ،
هي سڀ سانگ اڌورا آهن،
تنهنجي سوڀيا سيرت اڳيان،
سارا رنگ اڻ پورا آهن،
تنهنجو آهي حُسن الهامي،
پنهنجو مٽ پاڻ ۽ مثالي.
اي! منهنجي مٺڙي ’سنڌيا‘ راڻي!
شهيد عاشق سنڌڙي جو
سن جو سڏ ٿي اُڀريو هو!
جنهن ڳاڙهو جهنڊو جهولائي ٿي،
سانگين کي سُک جي ساک ڏني،
۽ آجپي جي اُجيارن سان،
نينهن ڪري نروار هُو بيٺو!
سنڌين جا من موهي ورتا،
سنڌو جي ٿي سونهن پيو،
اٽل ارادن جو شهزادو.....
سازش جي طوفانن آڏو،
هوشو جهڙي همت سان،
ڪارونجهر جي ڪور مثل
منهن مقابل ٿي بيٺو هو
قومي شعور جو ديس دلاور!
ڪُمهلو اسان کان موت کسي وئي،
سچ جو سوڍو وڇڙي ويو،
جنهن جوت ڏني ٿي جاڳرتا جي،
سوراج نه ماڻي سوڀ سگهيو.
امن جون اکيون اُجهامي ويون!
اڄ هر ڪا دل ماتامي آهي.
اُداسين جا ٿا سڏڪا اُڀرن،
ساهه پيو ڦٿڪي سڪونن جو،
خوشحالي جا خواب رُلي ويا!
ڪيڏو قهري ڪانَ لڳو آ،
روحن مان پيو رت ٽمي!!!
وڍ ڏنو جو ويرين آهي.......
گهاءُ نه ڪڏهن ڀرجي سگهندو
سنڌ جيجل جي ساهن ۾.....
هي زخم جُڳن تائين چِڳندو رهندو
۽ تاريخ ۾ امر ٿي هي جيئندو!
شهيد عاشق سنڌڙيءَ جو!
(شهيد بشير خان قريشيءَ جي شهادت تي)
گوندر جي گرهڻ!
ڪي سال سمورا
هن سنسار ۾ تنهنجي
رُوپا، سونا روپ ڏٺم.
پوءِ اُمالڪ
هر مُک جي چانڊوڪي ۽
سندر، سهڻي صورت پويان.
ڪوڙن جذبن
سڙيل سوچن
۽ پاڻپڻي جي پستي ۾ پاهه
بد خواهي جي بک جا ماريل
ڪوجها، ڪوڙهيل،
بنهه ڀوائتا
ڀوتن جهڙا بد روح
انساني احساس کان پالها
ڪروڙين ٻهروپ پَسي!
گوندر جي گرهڻ ۾
ڪاراٽي هئي
سندم دل، اي خدا!!
پيار جو پيچرو
آئون ڄاڻان ٿي!
تون!
محبت جي ماڳن جو،
ناهين مسافر،
جي آهين،
ته به تنهنجي پيار جو،
ڪوئي پيچرو،
مون تائين!
پهچي نٿو!
ڪمال جهڙي زندگي!
چاهه ۾ ڪنهن ڇيڳري،
جي چال جهڙي زندگي!
يا هراسيل هرڻ جي،
آ ڇال جهڙي زندگي!
سنڌ جي ٿي سورمي،
بيشڪ! لڳي هر رنگ ۾،
ٿي ڪڏهن تلوار ٿئي،
هي ڍال جهڙي زندگي!
روز گذري ٿي ائين!
بس مرڪندي ۽ روئندي،
جا سدا مظلوم جي،
احوال جهڙي زندگي!
اعتبارن ۾ رُلي ٿي،
قول ۾ قابو ڪڙيل،
ترشنا ۽ تانگهه ۾،
غزال جهڙي زندگي!
پوپٽن وانگر اُڏامي،
آهه هلڪي هير ڄڻ،
جوڳ ۾ جانٺو جبل،
ڀونچال جهڙي زندگي!
محبتن جي مام ۾ ٿي،
نفرتن جا ننگ ڍڪي،
پر رهي هر حال ۾،
بدحال جهڙي زندگي!
وسوسن ۾ ٿي جئي،
وشواس ۾ وکريو وڃي،
ڪو وڏو آ معجزو،
۽ ڪمال جهڙي زندگي!
سنڌ سڄي جو آ سرواڻ
حيدر ارڏن جو ايمان
حيدر جهانگيئڙن جي جان،
حيدر دردن جو درمان
حيدر ڌرتي جو ڌنوان
اونداهي ۾ آ چانڊاڻ
حيدر هارين جو اڳواڻ!
سنڌ سڄي جو آ سرواڻ!
هي ساٿي ساٿ سچارن جو،
هي رهبر ديس دلارن جو،
هي پوکي رانهين وارن جو،
هي دشمن ڏاڍ، ڏهڪارن جو،
ظالم ڪارڻ تير ڪماڻ!
حيدر هارين جو اڳواڻ!
سنڌ سڄي جو آ سرواڻ!
محبت جنهن منشور بنايو،
نعرو ’جيئي سنڌ‘ بنايو،
حق ۽ سچ جو راڄ بنايو،
هارين کي حقدار بنايو
شاهه، سچل جو اهڃاڻ
حيدر هارين جو اڳواڻ!
سنڌ سڄي جو آ سرواڻ!
حيدر بخش جتوئي جيئي!
هر دم جام، محبت پيئي،
هيڻن جو همراهي ٿيئي،
آدرش اصولن جا ٿو ڏئي،
اڄ ڀي آهي سانگين ساڻ!
حيدر هارين جو اڳواڻ!
سنڌ سڄي جو آ سرواڻ!
(باباءِ سنڌ حيدر بخش جتوئي جي 42هين ورسي تي 21 مئي 2012ع تي پڙهيو ويو.)
جذبن جي ارڏائي!
سانول! تنهنجي پيار منجهان،
آس پلي مون ناهي اڃان،
توکي مون کان ڌار ڪري،
سا ڪيئن آئون ڳالهه مڃان!
جڳ جا ٺاهي ليڪ وڇوڙو،
سا ڪا لڇمڻ ريکا ناهي،
منهنجي چاهت راوڻ وانگر،
ويندي سارا ليڪا ڊاهي،
جي تون دل جا دنگ وڌايا،
آئون اورانگهي اُڪري ايندس.
جبل هماليه، چين ديوار به،
اُڀ اُتاهون اُڏري اينديس.
اينديس آئون تون وٽ ائين،
هير گهلي جيئن مکڙين ۾،
ٽوڙي سارا ٻنڌڻ ائين،
سار اچي جيئن دلڙين ۾.
ڪير نه سگهندو ڪنهن پر روڪي،
جوڙي ناتا نيارا وينديس،
جُڳ جُڳاندر جوت رهي،
اهڙا ڏيئي اُجيارا وينديس!
انڌ جي جهان ۾!
انڌ جو گهوڙو، انڌ جو هسوار
مجبوري جي ڳل تي
ڏاڍ جي هڪ ڪرڀ ڀري چماٽ
شرافت جو شوڪيس ٽوڙي
انسانيت جي تذليل ڪري وئي!
معصوميت کاڌي مات
تعدي جي تلوار اڳيان
ماٺ رهي مظلوميت
۽ بوتو بڻجي ڏسندو رهيو
قانون اسان جو
نابينا جيئن
انڌ جي هن جهان ۾ !
ڪونڌر ڄايون!
سنڌ اَمڙ جون شهيد نياڻيون،
ڌرتيءَ جون هي ڌڱ ڌڃاڻيون!
محبت سنڌ سنديون سرواڻ،
بختاور جو ٿي اُهڃاڻ،
سنڌياڻيون ڀونءَ بهادر جون،
سوڍيون، جوڌيون، ڪونڌر ڄايون،
بيٺيون دشمن کي للڪاري،
پاڻان اَرپي وييون واري،
گولين جي گونجار ۾ گونجيون،
’ڀائن سان گڏ ڀيڻون هونديون‘
ظالم آڏو ساهس ساهي،
سچ جي قومي ريت نباهي
جيجل ڪارڻ گهوري جند،
ساٿ غزالا سَرتين سنڌ!
تاريخ ۾ ريٽي رت سان لکبي،
اَمر ڪهاڻي قربانيءَ جي!
(22 مئي 2012ع تي ڪراچي ۾ محبت سنڌ جي سلامتي جون پهريون شهيد ڀينرون غزالا بتول صديقي، آمنه عبدالرحمٰن پليجو ٺٽو، شريفان زال شمشير لياري.)
اڃا....؟
ٿورو
کاڌو
هٿ
گهڻا
دربدر
ڪيڏو
ماروئڙا
پيرن
هيٺان
ڀونءَ
نه
باقي!
ناهي
مٿي
تي
ڇانءُ
اڃا!
يادن جا گنبذ!
تنهن جي هجر ۾
غم جون هوائون
جڏهن گُهلن ٿيون دل جي اڱڻ تي
تڏهن تنهن جي کلڻ جي خوشبوءَ
آواز جو اُجالو ٿي
ڇم ڇم ڪري ڇڻي پوي ٿي
ساهن جي سُر ٻاٽن مان
پوءِ يادن جا گم گنبذ
من جي محور تي
ڌرتي جي گولي وانگر
ڦيرا پائن ٿا، ڦرموٽي جيان
جيئن ٻارڙا رهن راند
لال ڦيري، گل ڦيري!
پاڪ پوتر رمتا جوڳي
ڌوتي پوتي، اڇّي پوتي،
پاڪ پوتر، رمتا جوڳي،
بين وڳي ۽ پير ٿڙيا،
ٺمڪڻ لڳا، پاپي ٺوگي
روز الاپين سُر نئون ٿا،
ڪرسي ڪارڻ سياسي روڳي
جنتر منتر، ڇو منتر سان
ساعت ماڻين جلد سڀوڳي
چونڊن جو ٿا جاپ جهپين،
ساڻ اليڪشن جي مينهوڳي
يا ڦٻون جي ورد ۾ ترڪيا،
انصاف، اُڪاري سهيوڳي،
تبديلي جي آس اڻانگي.
سکڻا نعرا، سوچ اَڀوڳي.
روپ ٻهروپي، پرڪار پروٿا
پرت نوان پر هڪڙي دوڳي
سياست جي ڪٽ جوڙ نياري
قوم سدائين ماندي موڳي
جهڙي ڇالي، تهڙي پني
ذات اصل اقتدار ۾ اوڳي
ڌوتي پوتي، اڇي پوتي
پاڪ پوتر رمتا جوڳي!
آئندهه جو اونو
حال ۾ هلندڙ سارا ماڻهو،
بي ڪل، ماندا ۽ بي حال،
توڙي ماضي تي ٿا مَرڪن،
چهرن تي چهٽيل پوءِ به ملال،
آئندهه جي اونَ ۾ هي ڦاٿل،
ڳڻتي ۾ ڳرندي ڪن سوال،
پنهنجو مستقبل آهي ڪهڙو،
قوم سنڌيءَ جو ڇا ٿيندو حال؟؟؟
عياري جي سرابن ۾!
الائي! ڇو هن ديس جي ناري؟
اڃا اڻ سونهين آهي اڻ ڄاڻ
سڃاڻي رڳو جا سگهي ناهي
اڃا تائين هوءَ پنهنجو پاڻ!
پروڙي سا سگهي ٿي ڪيئن؟
ايڪهين صدي جي رياڪار سياڻپ کي،
۽ هن سماج جي حرفتي خيانت کي،
اڃا جا واٽ وصل تي وياڪل آ
۽ پڻ انڌ جي رسمن ۾ گهائل رهي ٿي
اڄاتل پيار جي پنڌ ۾ ٿي ويساهه وسوڙيل
اڀاڳي سڪ عياري جي سرابن ۾
دل جي بيابان سرد پوٺن تي ڀٽڪي
سُڪل سنڌو جي خوابن جيئن
رڻ واهيءَ جي روڳ ۾ رُلي ٿي
جڏهن قرب جو ڪو سمنڊ ٻاڙو
سوڪَ ساهن جي خالي پڻي ۾ اُٿلي
پنهنجي پالوٽ سان دل کي پائي وڃي ٿو
اميدن جي اَياڻي اک پرکي سگهي نٿي
آرزو جي املهه سچ کان آ اڻ واقف
اڃا ڪنهن سقراط هن کي سَڃيو ناهي
لطيفي لات نه وري ڪو رنڱيو آهي!
جا ٻاگهل کي وساري آهي ويٺي
۽ بختاور کي ڪين ڪي ساري ٿي
جوڀن رُت ۾ جا جذبن جي
جڏهن ننڍپڻ جي چلولاين کان
ڇڏائي هٿ اچي بيٺي اجهو آهي
اڳيان اُڌمن جي عدالت جي
ڪفن ڪارو مک تي پائي
ڪٿي رينڪل ۽ لتا سِڏجي
ڪڏهن حميده ۽ حوا بنجِي
اَگِلي سوچ ۾ ڪنهن لمحي جي
ڪري ٿي پيار جو پرڻو
تڏهن ڪوڙ ڪامڻ جو کَٽي ٿو!
هوءَ اکيون احساس جون ٻوٽي،
اگهاڙي ڇانءُ جي هيٺان
تتل لفظن جي طعنن سان
ازل جي اعتبارن جا
عزازت جي نينهن جا ناتا
خود غرضي جي هڪ ڌڪ سان،
وڍي ٿي وڃي روح جا رشتا،
لاڳاپا، پريت ٻنڌڻ سڀ
ڇني جيجل کان سياپا سڱ
ڌڪاري ٿي ٿڃ جي لڄ کي
اکين پور زماني جيئن
بنهه ڇنو ڇورو ڪري ڇڏي ٿي
هي ايندڙ وقت جي ڳوڙهن کي
۽ پنهنجي نصيب جون هٿ ريکائون!
ڪڙم سارو وڃي ٿو ڪارو ٿي
پاڻ مهڻي هاب ٿي جڳ ۾ جئي ٿي
تهمت ’ڀاڄوڪڙ‘ جي من تي ويڙهي
حياتي ڀر ڏوهي ۽ ڏاميچ بنجي
سدا سڏجي ٿي پوءِ ڄمار ساري پئي
هي “ڪاري” پنهنجي ڪل ۾!
پوءِ پڇتائي ٿي پل پل ۾!!!
احتجاج
اي! سنڌ امڙ جي وياڪل ڌيءُ!
شل! جيڏل ماڻين آزاديءَ!
ڳوڙهو ڳڙيو اک مان تنهنجي،
نوڪ قلم ۾ اٽڪي منهنجي،
اُڌمن ۾ پيو طوفان اُٿاري،
جذبن ۾ ويو ڀنڀٽ ٻاري،
اوندهه ۾ ڄڻ لاٽ بڻيو آ،
ڳوڙهو ڳوڙهو واٽ بڻيو آ،
جا سوچ سموري پيڙا جي،
سا درد وفا کان باغي ٿي،
آ گيتن گونگو گوڙ ڪيو!
هي لانگ مارچ آ لفظن جو!
اي! سنڌ امڙ جي وياڪل ڌيءَ!
شل! جيڏل ماڻين آزاديءَ!