فرسٽ ڪلاس:
”محترمه اسان کي بوئنگ جي ٽڪيٽ آهي. هي ته ڪو ٻيو جهاز آهي.“ اسان هن کي سمجھائڻ جي ڪوشش ڪئي.
” اسان شاگردن کان حساب موجب 47 روپيا وڌيڪ ڇو چارج ڪيا ويا آهن؟ جيستائين اسان ٻنهي کي جملي 84 روپيا موٽڻ جو آسرو نه ٿيندو، تيسين اسان جو سفر ڪڏهن به سڪون سان نه گذرندو.“ (ياد رهي ته انهن ڏينهن ۾ چٽگانگ کان ڪراچيءَ جي ٽڪيٽ 500 روپيا هئي!)
هوسٽس: ”ته پوءِ ان ۾ منهنجو ته ڏوهه ناهي. توهان کي ڊاڪا جي آفيس ۾ ڳالهائڻو هو.“
جھڳڙو سنجيده حد تائين پهچي ويو ۽ اوسي پاسي وارا به دلچسپي وٺي رهيا هئا. آخر ان ڳالهه تي هوسٽس کي آماده ڪيوسين ته اسان کي ٽوئرسٽ ڪلاس بدران اڳيان فرسٽ ڪلاس ۾ جڳهه ڏني وڃي.
هوسٽس جنهن کي اچي جان سان لڳي هئي، تنهن بدحواسيءَ جي عالم ۾ کڻي ها ڪئي. ”چڱو ترسو ته جانچ ڪري اچان ته خالي سيٽون به آهن.“ ائين چئي هوءَ اڳتي وڌي ۽ اسان پنهنجي سوڀ تي گد گد ٿيندا ٻليءَ پير ڪندا پويان وياسين. هن ايئر هوسٽس جهڙو فرسٽ ڪلاس ڪئبن جو پڙدو هٽايو تهڙو اسان سڀُ جنهن بوريت جي عالم ۾ پئجي وياسين، سا بيان ڪرڻ کان ٻاهر آهي. (دراصل ان ۾ پوسٽ ڍوئڻ لاءِ، فرسٽ ڪلاس بدران ڪارگو ڪلاس ٺهيل هو. ۽ ٽپال کان علاوه مختلف سامان سان سٿيو پيو هو.)
احسان:
حيدرآباد جي هڪڙي دوست مونکي ۽ منهنجي دوست منگيءَ کي ڪنهن فنڪشن ۾ شريڪ ٿيڻ لاءِ دعوت ڏني هئي. ڪراچيءَ کان حيدرآباد پهتاسين ته هو اسان کي ڏسي ڏاڍو خوش ٿيو ۽ تعريف جا ڍُڪ ڀرڻ لڳو ته يار وڏي مهرباني، جو توهان آيائو. سچ ته توهان نه اچو ها ته مزو ڪرڪرو ٿي پوي ها وغيره وغيره اسان به پنهنجي شريف دوست تي وڌيڪ لئه رکڻ ۽ احسان جتائڻ لاءِ چيو: ”ڇا ڪريون پهچي نه سگهون ها. ڀڄي ڊوڙي جهاز جي سيٽ هٿ ڪئيسين ۽ اچي نڪتا آهيون.“ (دراصل آيا گاڏيءَ ۾ هئاسيون سو به ٿرڊ ڪلاس ۾. کيسو ايترو هلڪو هئوسين جو ڪوٽڙي تي چانهه پيئڻ لاءِ جنگشاهيءَ کان سوچڻ شروع ڪيو هئوسين، ته ڪٿي واپسيءَ جي به ٽڪيٽ ٿي سگھندي يا نه)
خير دوست اسان جي خلوص مان ڏاڍو متاثر ٿيو. اها رات اتي رهڻي هئي. ٻئي ڏينهن آرام سان وري قصن ۽ ڪچهرين جو دور شروع ٿيو. ڳالهيون ڪندي منگيءَ حيدرآباد جو قلعو گھمڻ لاءِ خيال ڏيکاريو.
”ميان قلعي ۾ رهيو ئي ڇا آهي. هلو ته ٻي ڪا جڳهه ڏسون،“ ميزبان چيو.
”نه ادا. منگيءَ کي قلعي ڏسڻ جو ڏاڍو شوق آهي. هينئر به گاڏيءَ ۾ پئي آياسين ته رستي تي منگيءَ چيو ته اهو قلعو ضرور ڏسبو.“ مون کان وات مان نڪري ويو ۽ سڄي لئه خراب ٿي وڃي ها، پر منگي جو ڪافي حاضر جواب آهي، ڳالهه ٺاهي ويو. پر چوندا آهن ته هڪ ڪُوڙ انيڪ ڪُوڙن کي جنم ڏيندو آهي. سو اسان جي ڪُوڙ به ڦاٽ کاڌو. جڏهن ڳالهيون ڪندي ڪندي اچي ريلوي جي عملي جون ڳالهيون نڪتيون ۽ منگي چئي ڏنو: ”يار مون کي ٽي ــ ٽين کان ڏاڍو ڊڄُ لڳندو آهي. ڪالهه آياسين پئي ته هڪ ڏاڙهي وارو ٽي ــ ٽي اسان جي دٻي ۾ چڙهي پيو ۽ مون کي وري ٽڪيٽان هٿ نه پيون اچن.....“
ان وقت اسان جي حالت ڏسڻ وٽان هئي. آئون منگيءَ کي اکيون ڀڃي رهيو هوس ته رنگ ۾ ڀنگ پيو ملائين ۽ اسان جو ميزبان راز جون ڳنڍيون سُلجھائي چُڪو هو.
ٻار ٻچا:
ڪافي اڳ جي ڳالهه آهي. اسان بئسڪيٽ بال مئچ پنهنجي پيٽاڙو ڪاليج طرفان ڪراچيءَ کيڏڻ وياسين. واپسي تي اسان سان گڏ ڊو ميڊيڪل ڪاليج جا پڻ ويهارو کن ڇوڪرا ڇوڪريون، حيدرآباد اچي رهيا هئا. ڪراچيءَ جي اسٽيشن تي ئي اسان ٻنهي ڪاليجن جي شاگردن هڪ دٻي تي کڻي قبضو ڪيو ۽ ٻاهريان Reserved لکي ڪنهن کي به اندر اچڻ نه ڏنو. گاڏي ڇُٽڻ ۾ اڃان دير هئي سو ٻه چار ڄڻا اندر ويٺا رهياسين، باقي هيٺ چڪر لڳائي رهيا هئا. ايتري ۾ ٻه ڳوٺاڻا پيرسن اسان جي دٻي ۾ چڙهي پيا. ڪيترو ئي سمجھايوسين، ته هي رزروڊ آهي. دڙڪا ڏناسين. منٿون ڪيونسين پر مڃين ئي نه. چون ”سائين اسان کي ڪيڏانهن ٿا ڌڪيو. اسان غريب ماڻهو آهيون. اتي پَٽَ تي ئي دروازي وٽ ويٺا رهنداسين. اوهان کي اسان ڏکويون ته ڪونه ٿا.“
آخر اسان هنن سان پڄي نه سگھياسين ۽ هي هڙون رکي اتي ئي پَٽَ تي ويهي رهيا. گاڏي هلڻ لاءِ جهڙي سيٽي هنئي، ته ڇوڪريون به مٿي چڙهڻ لڳيون. ڇوڪرين کي ڏسي ٻئي پوڙها اٿي بيٺا ۽ عاجزيءَ سان چوڻ لڳا:
”سائين اسان کي معاف ڪجو. اسان کي ڪهڙي خبر ته توهان ٻارن ــ ٻچن سان آهيو.“
ائين چئي ٻئي ڄڻا هيٺ لهي ويا.