مهاڳ
شاهه صاحب، جو ڪجهه پيش ڪرڻ چاهيو ٿي، تنهن بابت هو ”حجته الله البالغته“ جي مقدمي ۾ صاف لفظن ۾ چوي ٿو ته ”مصطفوي شريعت جي لاءِ وقت اچي ويو آهي ته برهان ۽ دليل جي لباس ۾ پوريءَ طرح ملبوس ٿي هن وقت ميدان ۾ اچي.
ساڳي مقدمي ۾ هڪ ٻيءَ جاءِ تي چوي ٿو ته ”منهنجي نزديڪ شرع جي سڀني علمن ۾ بهترين علم هيءُ آهي ته دين ۾ جيڪي راز سمايل آهن تن کي کوليو ۽ پڌرو ڪيو وڃي.“
انهيءَ ساڳي حقيقت ڏانهن وري هڪ ٻئي هنڌ اشارو ڪندي فرمائي ٿو ته ”هن وقت زماني جي تقاضا اها آهي ته پراڻي نظام کي ٽوڙيو وڃي ۽ انهيءَ لاءِ قدرت مون کي ئي منتخب ڪيو آهي.“
اسان هن ڪتاب اندر مرحوم مولانا عبيدالله سنڌيءَ جي تصنيفن مان جهجها حوالا ڏنا آهن، ڇا لاءِ جو شاهه صاحب جي حڪمت کي سمجهڻ ۽ ان کي صحيح طور تي پيش ڪرڻ ۾ هو اسان کي ٻين سڀني کان برک نظر آيو.
”ارتفاقات“ جو مضمون جنهن ۾ معاشري جي معاشي ۽ اقتصادي حالتن تي بحث ڪيو ويو آهي سو شاهه صاحب جي تعليم جو هڪ اهم جزو آهي. ان مضمون کي پڙهڻ کانسواءِ شاهه صاحب جي تعليم اڌوري رهجي وڃي ٿي، تنهن ڪري ان جو مطالعو ضروري آهي.
مطلب ته هي ڪتاب شاهه صاحب جي زندگي ۽ تعليم متعلق جهجهي معلومات جو حامل آهي ۽ ان جي پڙهڻ سان شاهه صاحب جي پياسين جي پياس گهڻي ڀاڱي لهي وڃي ٿي.
آئون، محترم مولوي غلام مصطفيٰ قاسمي صاحب جو تهدل شڪر گذار آهيان جنهن هن ڪتاب جي ڪن عبارتن جي مختصر ڦير گهير ڪري ان کي گهڻو آسان بنايو ۽ مفيد مشورا ڏيئي ان جي افاديت ۾ اضافو آندو.
[b]غلام حسين جلباڻي
[/b]عربي پروفيسر، سنڌ يونيورسٽي
حيدرآباد، پاڪستان
19 جون 1961ع
_______
1 ان الشریعة المصطفویة اشرفت فی ھذا الرمان علی ان تبرز فی قمص سابغتھ من البرھان۔
2 و ان ادق الفنون الحدیثیة با سرھاعندی۔۔۔ و اولی العلوم الشرعیتھ عن آخرھا فیما اری و اعلاھا منزلتھ و اعظمھا مقدارا ھو علم اسرارالدین۔۔۔
3 فیوض الحرمین: و سالونی ماذ حکم اللہ فی ھذہ الساعتہ، قلت فک کل نظام التفھیمات جلد ثاني ان ینزل علیک الحق فاکا لنظام العالم