لطيفيات

شاهه لطيف جي شاعريءَ جو جديد اڀياس

ڪتاب ”شاهه لطيف جي شاعريءَ جو جديد اڀياس“ جو لکيڪ ناميارو شاعر، ليکڪ ۽ محقق ڊاڪٽر شير مهراڻي آهي. تاج بلوچ لکي ٿو:
”هن ڪتاب ۾ ڊاڪٽر شير مهراڻيءَ ڀٽائيءَ جي شاعريءَ کي نئين انداز سان ايڪسپلور ڪيو آهي، خاص طور تي عالمي نظرين کي ڀٽائيءَ جي شاعري مان ثابت ڪرڻ پنهنجي جاءِ تي ڏکيو آهي، پر آئون جيئن چئي آيو آهيان ته شير مهراڻي ڀٽائيءَ جي پنجين موسم کي سمجهي ورتو آهي، ۽ عالمي نظرين تي به کيس سٺي گرفت آهي انڪري هو ادب جي عالمي نظرين کي ڀٽائيءَ جي شاعري مان ثابت ڪرڻ ۾ ڪامياب ويو آهي.“
Title Cover of book شاهه لطيف جي شاعريءَ  جو جديد اڀياس

تاثر

ڊاڪٽر شير مهراڻي سان منهنجي واقفيت ڪراچي يونيورسٽي ۾ ايم ايس/پي ايڇ ڊي جي پڙهائي دوران ٿي. 2009ع ۾ اسان اين ٽي ايس جو امتحان پاس ڪري ڪراچي يونيورسٽي جي سنڌي شعبي ۾ ايم ايس/پي ايڇ ڊي ۾ داخلا ورتي هئي. اسانجا باقاعده ڪلاس ٿيندا هئا. اسان سڀني ساٿين ۾ ڊاڪٽر شير مهراڻي جي سکڻ جو ڏانو بلڪل الڳ ٿلڳ هو. هو چپ چاپ ڪلاس وٺندو هو. اسان وانگر طويل بحثن جو حصو هو ڪڏهن به نه ٿيو. نه ڪو وري هن ڪڏهن ڪا وڏي هام هنئين. پر هو جنهن عنوان تي ڳالهائيندو هو تز ’ٽه دي پوائنٽ‘ ۽ وزنائتي دليل سان ڳالهائيندو هو. سندس اهو انداز اسان ٻين ڪليگس کي پڻ ريس ڏياريندو هو. پر اسان مان ڪو به ٻيو ڊاڪٽر شير مهراڻي نه ٿي سگهيو. اسانجي بيچ مان ڊاڪٽر شير مهراڻي سڀ کان پهريان پي ايڇ ڊي مڪمل ڪئي. سندس موضوع پڻ اسان جي لاءِ ته الاهي ڏکيو هو. شاھ لطيف جي شاعري ۾ جماليات؛ شاگردي واري زماني ۾ هو تمام گهڻو محنتي ۽ اورچ هو، هاڻي هو بهترين محقق ۽ مثالي استاد آهي.
سندس ڪيترائي ڳڻ آهن. علم جي حوالي سان ته ڏاڍو سخي آهي. ايسيتائين جو مون کي ڪنهن دوست ٻڌايو ته ڪراچي يونيورسٽي ۾ ليڪچرار جي پوسٽ لاءِ ٿيندڙ انٽرويو وقت ڊاڪٽر شير مهراڻي ويٽنگ روم ۾ ويٺل سڀني اميدوارن کي اڌ ڪلاڪ تائين جهڙوڪر تياري ڪرائيندو رهيو ۽ پڇيل سوالن جا جواب ڏيندو رهيو. هو ان حقيقت کان به لاپرواھ هو ته سندس ئي ٻڌايل جوابن جي ڪري ڪو ٻيو اميدوار چونڊجي سگهيو پئي. ۽ کيس نقصان ٿي پئي سگهيو. پر هو اهڙي امڪاني ناڪاري نتيجي کان بيپرواھ رهيو. ان علمي سخاوت سبب ڪيترن ئي هنڌن تي کيس تڪليف پڻ پهتي آهي؛ جنهن جا اسان سندس دوست گواھ پڻ آهيون. پر ڊاڪٽر شير مهراڻي جو چوڻ اهو آهي ته علم جي حوالي سان ڪنجوسي پنهنجو وڙ ڪونهي، ڇاڪاڻ ته هن پڻ اهو ڪجهه پنهنجن لائق استادن کان پرايو آهي. باقي جنهن جو جيڪو نصيب هوندو اهو ان کي هر صورت ۾ ملندو. تحقيق جي ڏس ۾ ڊاڪٽر شير مهراڻي اسان سڀني دوستن جي مدد ڪندو رهيو آهي. سندس ذاتي لائبريري اسان سڀني دوستن لاءِ جهڙوڪر غنيمت جو مال هوندي آهي. جتان ڪڏهن ڪڏهن ته کائنس پڇڻ کانسواءِ به ڪتاب کڻي ايندا آهيون. پوءِ جي حوالي طور ڪو ڪتاب کپندس ۽ اهو ڪتاب پنهنجن ڪتابن ۾ نه ملندس ته پوءِ فون مٿان فون، ڪڏهن هُن کي ڪڏهن هِن کي، “فلان ڪتاب الائي ڪنهن کي ڏنم؟”، “فلان ڪتاب الائي ڪير کڻي ويو؟” پوين ڏينهن ۾ منهنجي پي ايڇ ڊي ٿيسز مڪمل ٿي ته لائبريري کان “نو ڊيوز” وٺڻا هئا. جيڪي ڪتاب هئا اهي ته جمع ڪرايم پر ڊاڪٽر غفور ميمڻ صاحب جو ڪتاب، “سنڌي ادب جو فڪري پس منظر” ڳولهئي نه لڌو. لطيف چيئر مان پڇا ڪيم ڇاڪاڻ ته ڪتاب انهن جو ئي ڇپايل هو؛ ته چيائون ڪتاب “آئوٽ آف اسٽاڪ” آهي. ڊاڪٽر شير کي فون ڪيم ته ڊاڪٽر غفور ميمڻ صاحب وارو ڪتاب ، سنڌي ادب جو فڪري پس منظر مونکي گهربل آهي. ٻي ڏينهن تي ڪتاب آڻي ڏنائين ۽ چيائين “هڪ ٻن ڏينهن ۾ واپس ڪجانءِ”، مون ڪتاب وٺي لائبريري ۾ جمع ڪرائي ڇڏيو. اڄ به ٿي کيس ڪتاب واپس ڪيان.
سچ ته ڊاڪٽر شير مهراڻي اسان سڀني ڪلاس فيلوز، دوستن، ڪليگس کي هر مشڪل ۾ ڏاڍو ڪم آيو آهي. ڪڏهن ڪڏهن اسان سوچيندا آهيون ته هيءُ ماڻهو ڄڻ ته الله سائين جوڙيو ئي ٻين جي ڪم اچڻ لاءِ آهي. الله پاڪ سندس توفيقن ۽ علم ۾ اڃان واڌارو ڪري.
شاھ سائين جي حوالي سان ڊاڪٽر شير مهراڻي جو هيءُ ٻيو ڪتاب آهي. هِن ڪتاب ۾ هُن شاھ سائينءَ جي شاعري کي جديد انداز ۽ فڪر سان پرکيو آهي. ڊاڪٽر شير مهراڻي شاھ سائين جي جماليات کان ويندي وجوديت، جديديت کان ويندي جديديت پڄاڻان تائين جهڙا عميق عنوان تمام سولي نموني سلجهايا آهن. ڪتاب يقينن شاھ جي عاشقن کي وڻندو. خاص طور هيءُ ڪتاب؛ محققن سميت ادب، لطيفيات ۽ آرٽ جي شاگردن لاءِ پڻ لاڀائتو ثابت ٿيندو. هيءُ ڪتاب شاھ جي حوالي سان لکيل ڪتابن ۾ هڪ بهترين اضافو آهي.

آمنه سومرو
لاڙڪاڻو
پهرين ڊسمبر 2014ع