سبق پهريون الف ـ اک
اکين جون ڪيتريون ئي عادتون آهن. اکيون ڪڏهن ڪڏهن اٿي به پونديون آهن، پوءِ انهن کي ويهارڻ ڏاڍو مشڪل ٿي پوندو آهي. جن ٻارن کي ٽين اک حاصل ڪرڻ جو شوق هوندو آهي، اهي ڪتابن سان سنگت رکندا آهن، پر ڪي ٻار والدين جي اک ڏيکارڻ تي زوريءَ ٽين اک حاصل ڪرڻ جي ڪوشش ڪندا آهن. ٻار کي حد جي اندر اک ڏيکارڻ گھرجي. والدين جي تمام گھڻي اک ڏيکارڻ جي ڪري ڪي ٻار نفسياتي دٻاءَ جو شڪار ٿي ٽين اک حاصل ڪري نه سگھندا آهن.
ڪن اکين ۾ شرم حياءُ هوندو آهي ته ڪي وري شرم حياءَ کان خالي هونديون آهن. جن اکين ۾ شرم حياءُ نه هوندو آهي اهي کُليل هوندي به ٻوٽيل هونديون آهن. ان ڪري اهڙين اکين وارن کي اکين ٻُوٽ چئبو آهي. (هڪڙي وري اک ٻوٽ راند به ٿيندي آهي). جنهن جون اکيون کليل هوندي به ٻوٽيل هونديون آهن، ان ۾ ڪنهن کي به چڱائي جي اُميد نه رکڻ گھُرجي پر اهڙي اکين ٻُوٽ کان پاسو ڪرڻ گھُرجي.
هڪڙين اکين جو ذڪر شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ به ڪيو آهي. اهي اکيون جيڪي پنهنجي حقيقي پرينءَ کانسواءِ ٻئي طرف نهارين، اهي ڪڍي ڪانگن کي ڏجن، پوءِ اها ڪانگن جي مرضي ته اهي اُنهن کي کائين ٿا يا فقط ٺونگو هڻي پري ڪن ٿا. ڪن اکين ۾ آرسيون به لڳل هونديون آهن. جن اکين ۾ نظر ڌنڌلي ٿي ويندي آهي، انهن کي عينڪ جو سهارو وٺڻو پوندو آهي. ڪن ماڻهن جون اکيون ننڍيون ۽ فليٽن وانگر سوڙهيون هونديون آهن، انڪري انهن ۾ ٻين لاءِ جاءِ گھٽ هوندي آهي ۽ اهي بي مُروت اکيون سڏبيون آهن. شاعرن جون اکيون ڳوٺ جي گھرن وانگر ڪُشاديون هونديون آهن. جيئن شاهه لطيف فرمايو آهي ته :
”اکيون ۾ ٿي ويههُ ته آءٌ واري ڇپر ڍڪيان“
اکين جي ڦڙڪڻ ۽ ڦرڪڻ ۾ فرق آهي. وڏن جي چواڻي جڏهن ڪو عزيزُ اچڻ وارو هوندو آهي ته اک ڦڙڪندي آهي، وري جڏهن اک ڦرڪڻ لڳندي آهي ته ڪنهن نقصان ٿيڻ جو امڪان هوندو آهي. اکيون جسم جو اهم حصو آهن، انهن کان سواءِ جسم کي گھڻو محتاج ٿيڻو پوي ٿو. شيخ اياز اکين کي جسم جا ڏيئا سڏيو آهي :
”اکيون ڏيل ڏيئا، ٻرنديون رهنديون ٻاٽ ۾.“
شالَ اوهان جي اکين ۾ هردم حيا جو رنگ ۽ پنهنجن جي سُڃاڻپ رهي ۽ انهن ۾ ڪڏهن ڪَکُ نه پَوي.
[b]*مشق*
[/b]
سوال نمبر 1 : ڇا شاعرن جي اکين ۾ صوفا سيٽ رکيل هوندا آهن؟
سوال نمبر 2 : ٽين اک حاصل ڪرڻ ۾ ڪهڙيون رُڪاوٽون آهن؟
سوال نمبر 3 : اکيون جسم جا ڏيئا آهن، انهن ۾ ڪهڙو تيل استعمال ٿيندو آهي؟
[b]نوان لفظ
[/b]ڪکُ = جنهن جي هيٺان لکُ هُجي
عينڪ = عينُ + نَڪُ
عين = اکِ
نَڪُ = جيڪو ڪپيل نه هُجي.
عينڪ = نڪ جي ناني يا اک جي امڙ
فليٽ = جنهن مان آسمان نظر نه اچي.