ٽين نسل جي ڪهاڻي (علي صفدر)
ڪل جڳ مين هان
مين آزادي
مين هي جنگ هان
ميڏا پرش پروڙيندا هي،
ميڏي دل اياڻي ڪونهي،
مين ناول دي گهرائي هان،
ميڏي ڪوئي ڪهاڻي ڪونهي...
ڪهاڻيءَ جي ڪا به ڪهاڻي ڪونهي...مان نٿو چوان..سنسار نگر جي خوبصورت شاعره فردوس سولنگي پنهنجي سرائڪي نظم ۾ چوڻ چاهيو آهي...
شهر شهر ڪهاڻيءَ جي سري هيٺ...الئه ته ڪيترن شهرن، ڳوٺن، واهڻن، وسندين جون ڪهاڻيون گڏ ڪيون اٿم...ڪهاڻيءَ ۾ Cilaimax ضروري آهي..ڇو ته ڪلائيميڪس ڪهاڻيءَ جو نڪ آهي...نڪ..سان ڳالهه ياد آئي آهي..جيڪا ڳالهه شهر شهر ڪهاڻيءَ مان هڪڙي شهر جي ڪهاڻي آهي..اتي ٻڌو ٿئون ته....ماڻهن کي نڪ ئي ڪونهي...ڪجيب Cilaimax آهي...نڪ نه هجڻ.....نڪ نه هئڻ بنان به ساه جي هلچل روان دوان آهي...پر نڪ...غيورپڻي...ّخوداعتمادي..۽ وجود جي شخصي پڻي ۾ هٺ کي واضع ڪري ٿو...کوڙ ڪهاڻيون...کوڙ شهر...هر شهر جي ڪهاڻي پنهنجي پنهنجي آهي...ڪهاڻيون ڀلا اسان وٽ ئي جنم ڇو ٿيون وٺن...؟
ڇو ته اسين تمام وڏا ڪهاڻيڪار، فنڪار ٿي ويا آهيون....فنڪار لفظ تي غور ڪبو ته......ان جو ڪلائيميڪس به حيرت انگيز...سچ آميز آهي...فن..ڪار...فن سان جٺ ڪرڻ وارو.....فن ته ڪائنات ۾ به آهي...فني گهاڙيٽو اسان ۾ به آهي...پراڪرتيءَ ۾ هر شيءِ ( خالق ڪائنات جي مظهر سان ) فني گهاڙيٽي ۾ مڪمل آهي...فن سان، ڪاري لفظ واري، ڪار...ڪو مڙئي سڙئي ڪم، واقعو ته اسين سنڌي سڀ جو سڀ ڪهاڻيون آهيون...(پر آنءُ ڪهاڻي ناهيان...مان پڪو پختو سنڌي به هان...) ۽ اسان جو ماضي... اسان جو ڪلائيميڪس.....هر روز اخبارن جا ڍير...مشينن جي ڊوڙ...هٿن جون تيز حرڪتون...ٽائيپنگ...ڪمپوزنگ...پروف ريڊنگ...هيڊ لائينس...وغيره وغيره جو ڌمچر...تهان پوءِ اخبار جي شڪل جڙي تيار ٿي...مشينن سان گڏ گڏ اديبن، ليکڪن،،،مضمون نگارن...تجزيئيڪارن جا هٿ ۽ ذهن به ڊوڙڻ لڳا آهن....پر ڇا ٿو ٿئي....؟اوهان پنهنجو آرٽيڪل..فقط اوهان پڙهو يا اوهان چوياريءَ ۾ رهندڙ اوهان جا چرڙيا يار...باقي جنهن پڙهيو نه پڙهيو...ٻڌو اڻ ٻڌو ڪري...اخبار کٽ جي واڏاڻ ۾ ڦاسائي ڇڏي آهي...هر ڪهاڻيءَ جو جنم اسان مان ٿئي ٿو...اسان ڪير آهيون...؟ ماڻهو يا معاشرو..؟ ڪهاڻيءَ کي ڪلائيميڪس ملي ٿو وڃي...ٻنهي مان ڪوئي به...پر بهتري ته ٻنهي ۾ ڪانهي...جڏيون يا سگهاريون ڪهاڻيون ماڻهو ۽ معاشري جي ڪک مان جنم وٺنديون آهن...ڪهاڻيءَ مان ته ڪهاڻي جنم نه وٺندي آهي...آنءُ ڪهاڻي آهيان...نه ماڻهو نه معاشرو...ان لاءِ مون منجهان ڪا به ڪهاڻي جنم نه ٿي وٺي سگهي...توڻي اهو هڪ نقص به آهي ته آءَ تخليق ايجاد نٿو ڪري سگهان...پر..؟ پر مان ان ڪهاڻيءَ کي جنم نٿو ڏئي سگهان منهنجي وجود، علم وجود جو اڻوڻندڙ نڪ (ڪلائيميڪس) بڻجي پوي...مون مٿي ذڪر ڪيو ته شهر شهر جي الڳ ڪهاڻي آهي...يا سڄي سنڌ هم اوست ناول جو پس منظر آهي...؟؟ هي سڀ ڇا آهي.‘ هر نوان سياسي اعلان...عمل ٽڪي جو به نه...رڳو وهم ۽ ويساه گهاتيون...مهنگائيءَ جون ڪاتيون تکيون...اوڍڻ لئه بوڇڻ خريدڻ جي وسيعت نه...هر ڀيري وڏيري، پيرن جا ووٽن وٺڻ وقت ساڳيا ساڳيا واعدا...هرڀيري عقل جو انڌو سنڌي ماڻهو...ڀروسي جي بگل ۾...گهلجڻ لئه اتاولو...هار.. جيت..ڪير به چڙهيو..پوءِ وري ڪي مهڙ ڪا نه ڪندا..تان جو وڃي ٻي سرڪار نه جڙي...
پير، وڏيرا پيا شرابن، ڪبابن ۾ راتيون رنگين ڪندا...۽ عوام..قوم..راڄ..اڳ وانگر ڇوروڇنو..ڇوراڇنا به وري اهي ٿيندا جيڪي باضميريءَ جي جبي ۾ پاڻ کي ويڙهي دنيا کان لڪندا وتندا...باقي تسريون چٽڻ وارا به پنهنجي ميرن، پيرن وانگر..ڏينهن جو ساڌ...۽ رات جو شاهينگ...ڪهاڻيءَ مان ڪهاڻي جنم نٿي وٺي... پر ڪهاڻي ماڻهو ۽ معاشري جو گنچ آهي. شهر شهر جي الڳ ڪهاڻيءَ جي سري هيٺ..ڪيترين ڪهاڻيون..بيان ڪجن...آنءُ جنهن ڳوٺ ۾ رهان ٿو..مونسان گڏ اڳ..هن ڳوٺ ۾ علم، ادب،صحافت، موسيقيت ۽ مذهبي پيروڪاري ڪندڙ منهنجا کوڙ دوست، احباب..محترم..رهي، ٽڪي عمر جو اڌ حصو گذاري هاڻي به پنهنجي پنهنجي دنيا ۾ زنده ۽ آباد ويٺا آهن..ڳوٺ ناهي..بس هڪڙي ڪهاڻي آهي..پر ان ڳوٺ جي ڪهاڻي..اسان جي انهن صحافي دوستن به ميڊيا تائين ناهي پهچائي...ته ان شاعرن، اديبن، فنڪارن، اوستاد فردن به ڪا نه پهچائي...جن هر هر دعويٰ سان چيو پئي ره اسين عظيم ڪهاڻيڪار آهيون، منهنجو ڳوٺ ( جمال خان چانڊيو..تعلقه قنبر ۾ واقع) رڳو منهنجو ته ناهي..پر ڪنهن به ڏاهي من ان ڪهاڻيءَ تي نظر ئي ناهي وڌي..3 1 0 2 دوران تعليمي حوالي سان..ججن جو شڪاز نوٽيس ماسترن تائين پڳا ها.. ته کوڙ گوسڙو ماستر ته سويل ئي وڃي ڪلاس اٽينڊ ڪرڻ لڳا ها..پر شايد منهنجي ڳوٺ جي وڏيري..سپريم ڪورٽ کي شوڪاز نوٽيس جاري ڪندي حڪم ڪيو هو ته ( جاگير هڪ کان ويندي 9 تائين) ( تعلقه قنبر ۾ ٽوٽل 9 جاگيرون آهن) هڪڙي به ڳو
ٺ جي هڪڙي به اسڪول ۾ ججن جو دورو ناممڪن..ذري گهٽ..ماڻهن غ معاشري جي توهين آهي) اهڙي نوٽيس کي جج سڳورن اکين تي رکي، چمي... منهنجي ڳوٺ کان ويندي..هڪ هزار ٻين ڳوٺن جي اسڪولن جو ڪو به دورو نه ڪيو...اهڙي پٺڀرائيءَ سبب..منهنجي ڳوٺ جا ماستر..بدمست..لاشعور..بي شناس ٿي ويا آهن..ڳوٺ جو وڏيرو ماڻهوءَ مان راڪاس ٻڻجي ويو آهي..پنج سئو گهرن تي مشتعمل ڳوٺ ۾ اجتماعي ڳڻپ مطابق پنج سئو کان وڌيڪ ٻار، ٻارڙين..تعليم..صحت..تحفظ..شعور نه هئڻ سبب..انڌا..ڏٻرا..خوخ زده..۽ حيواني عادتون اپنائڻ لڳا اهن..اتي ڪا به اين جي اوز جي عمارت ڪانهي..ڪنهن به لوڪل پروجيڪٽ تحت ڪو به ادارو، ماڻهو ڪم نٿو ڪري...۽ ڪو به سرڪاري ڪامورو لڙي ڪو نه آيو آهي...مامرا روز بگڙجندا ٿا وڃن...اتر سنڌ ۾ رهندي به مونکي منهنجو ڳوٺ پاڪستان کان ڪٽيل ٿو محسوس ٿئي..محترم جناب تعليم جو وزير نثار کهڙو..وس وارين ڌرين...سماج سڌارڪ ڌرين کي گهرجر ته هو منهنجي ڳوٺ جي ڪهاڻيءَ کي پڙهن...سمجهن...۽ ان ڪهاڻيءَ جي درد کي محسوس ڪن...انهن پنج سئو ٻارڙن...ٽين نسل جي معمارن جي ٽين اک لئه تعليمي اسڪولن کي متحرڪ نموني سان هلايو وڃي ۽ ڪٿي ايئن نه ٿئي ته اسين اکين هوندي انڌا ٿي وڃون ۽ پوءِ ته ڪا به پرک نه ڪري سگهنداسي ته ( رڳو ڪهاڻيون اسان وٽ ئي جنم ڇو ٿيون وٺن) هي ڪامورا..وڏيرا..وغيره وغيره..اهي فنڪار ڪيئن بڻيا..؟ڇو ته فن..۽ ڪار.. وارو فنڪار..پنهنجي اندر ۾ قطئي مڪمل انسان ناهي هوندو....