ڪھاڻيون

رهيل قرض

ھي ڪتاب نامياري ڪهاڻيڪار ۽ پبلشر ظفر حسن جي ڪهاڻين جو مجموعو آھي.
ظفر حسن سيد، سنڌي ٻولي، سنڌي ادب ۽ سنڌ ڌرتي سان ”لا شريڪ لھ“ جي حد تائين عشق ڪيو. انهيءَ حوالي سان هو پنهنجي ذاتي توڙي ادبي زندگي ۾ پنهنجي ٺاهيل اصولن کان ڪڏهن به نه هٽيو. ظفر حسن سان انهن اصولن جي آڌار تي اختلاف ڪندڙ ماڻهو به سندس سچائي ۽ ايمانداري کان انڪاري نه هوندا هئا.
  • 4.5/5.0
  • 860
  • 269
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • ظفر حسن
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book رهيل قرض

عيد جي خرچي

رمضان مھيني جي اوڻٽيھين تاريخ اينديئي ھرڪو چنڊ ڏسڻ لاءِ آيو ھوندو آھي . عيد جي چنڊ ڏسڻ ۾ اھڙي خوشي سمايل آھي جا ھرڪو ماڻڻ گھرندو آھي. پوءِ ڀلي ھن روزا رکيا ھجن يا نہ . ماڳھين بي رازائتن کي ويتر وڌيڪ خوشي ٿيندي آھي. رمضان جي مھيني جو اھو گڻ آھي تہ ھو
ماڻھن لاءِ خوشيون ٿو آڻي . بازارين ۾ وکرن جا اڳھ چوٽ چڙھيو وڃن؛ ھوٽلن ۾ پڙدا لڳايو خوب ڪمائي ڪئي ٿي وڃي. پر اڄ اوڻٽيھين نہ ٽيهين تاريخ ھئي ۽ رمضان جو مھينو اڄ پورو ٿي رھيو ھو. گھر گھاٽن وارا ڇتين تي چڙھيو چنڊ ڳولھڻ جي جاکوڙ ڪري رھيا ھئا تہ غريب غربو ھيٺائين
تي روڊ تان چنڊ ڏسڻ ۾ لڳو پيو ھو..
جيترو جيڪو امير ھوندو اوترو ئي ھو مٿان چنڊ ڏسندو ۽ جيترو جيڪو غريب ھوندو اوترو ئي ھو ھيٺان چند ڏسندو اھو ئي چنڊ ڏسڻ جو عام دستور آھي. ساران بہ پنھنجي پاڙي وارن جي گھر وڃي کڏ تي چنڊ ڏسڻ لاءِ ويئي ھئي، پراتان جو دڙڪا مليس، جو روزي جي آخري حصي ۾ روزي دارن کي مڙيئي ڪاوڙ گھڻي ھوندي آھي، ھيٺ ڀڄندي اچي پيءُ وٽ بيٺي.
بابا اڄ چنڊ نہ ڏٺو تہ ڇا عيد نہ ٿيندي؟
”نہ پٽ اڄ تہ چنڊ ضرور ٿيندو.“
”پر جي ڪالھ وانگي اڄ بہ نہ ڏٺو تہ!“
”اڄ تہ چنڊ پڪ ٿيندو. اڄ تہ ٽيھون روزو آھي نہ .“
”مقو ٻڌئي، بابا چئي ٿو تہ سڀاڻي عيد ضرور ٿيندي.“
ٻاھر اڱڻ ۾ مقبول باڙديءَ سان پاڻي جا ڏول ڀري مَٽ ۾ وجھي رھيو ھو. ھن ساران جي آواز تي ڪنڌ ڦيرايو ئي مس تہ ساران سندس آڏو پھچي چڪي ھئي.
”ٻڌئي، بابا چوي ٿو تہ سڀاڻي عيد ضرور ٿيندي“ ساران کيس اھا خبر ٻڌائيندي، آڪڙ ۾ اچي وئي ڇو جو ھن سمجھيو تہ اھا خبر ھن کي مقبول کان اڳواٽ پئي ھئي.
ڪنھن ڳالھ جي اڳ ۾ خبر پوڻ جي خوشي ٻارن کي تہ ٺھيو، پر وڏن کي بہ ٿيندي آھي.
'”اڙي ڇورا! جھٽ ڪر ڪلاڪن کان مس مس ھڪ باڙدي ڀري آيو آھين. اڃان ٻي بہ ڀرڻي اٿئي“ ماڻس رڙ ڪئي ۽ مقبول تڪڙو تڪڙو مَٽ ڀرڻ لڳو. ھن جي سامھون نل تي لڳل دلن ۽ باڙدين جي ڊگھي قطار ڦري ويئي. مقبول باڙدي خالي ڪرڻ شرط، تڪڙو تڪڙو ٻاھر نڪري آيو ۽ نل ڏانھن وڃڻ لڳو. ساران، جا ماڻس جي مقبول تي نڪتل ڇڙٻ تي چپ ٿي وئي ھئي سا بہ مقبول جي پويان نڪري آئي . کيس مقبول ۾ جو شڪ ھو ، سو پڪ ۾ بدلجڻ لڳو تہ مقبول کيس صاحب جي گھر عيد جي خرچي وٺڻ لاءِ نہ وٺي ويندو. اڪيلي سر سڄي خرچي ڦٻائي ويندو. انھن ويچارن ۾ ھوء ڳچ دير بنا ڳالھائڻ جي پويان پويان لڳي آئي. سانت جو احساس ٿيندي ئي، ھوء مقبول کان پڇڻ لڳي؛
'”ادا مقو، سچ ٻڌاء تون اڪيلو خرچي وٺڻ وڃين ھا ڀلا؟“ ساران جي آواز ۾ نراسائي ھئي، آزي نيزاري ھئي.
”توکي ڀلا ڪيئن ڇڏي ويندم“
”ڏس ادا مقو، پڪ نہ ؟ مان تنھنجي ھر ڳالھ مڃيندي آھيان نہ “ ساران ٻاڏائيندي چيو.
”ھا، وٺي ويندو مانءَ ني، مٿو نہ کاءُ!“
۽ ساران جي منھن تي خوشي جي لھر موٽي آئي.ھن جي اکين اڳيان صاحب جو گھر، گھر جا باقي، اتي ايندڙ ويندڙ ماڻھو ۽ روپئي روپئي جا نوٽ گھمي ويا.
ساران موٽي اچي وري پيءُ وٽ بيٺي، وري ٻيھر پيءُ کان عيد جي پڪ وٺڻ لاءِ. ٻاھر ماڻھن بہ پئي چيو تہ سڀاڻي عيد آھي پر ھاڻ ساران ڪنھن ۾ ويساھ نہ پئي رکيو.
”بابا سڀاڻي عيد پڪ ٿيندي نہ ! چنڊ نہ ڏسجي پوء بہ!“
”ساران وري اتاوليءَ مان پڇيو.
”پٽ، سڀاڻي عيد آھي اصل پڪ سان، چنڊ نہ ڏسجي تہ تہ بہ عيد آھي سمجھيئي! ھوڏانھن عربستان ۾ تہ ٻہ ڏينھن اڳ عيد ٿي بہ ويئي!“
”اھو وري ڪيئن ؟ چنڊ تہ اڄ ڏسبو، پوءِ اتي عيد ڪيئن ٿي؟“ ساران اچرج ۾ پيءُ جو منھن تڪڻ لڳي ، پريان ماڻساھي ڳالھيون ٻڌي رھي ھئي، ۽ ھوءَ ساران جي سوال جي وراڻي ڏيڻ کان رھي نہ سگھي.
”اتي عربستان ۾ مڪو مدينو آھن نہ ، اتي الله جي حڪم سان چنڊ اڳ ڏسڻ ۾ ايندو آھي.“
”ھان بابا ؟“ ساران ماڻس تي ويساھ نہ ڪندي ، پيء کان پڇيو.
'”ھا بابا الله جي حڪم سان ھن کان بہ وڏا ڪم پيا ٿين !“
پيء ماڻس ڏانھن نھاريندي چيو.
چنڊ رات خوشيءَ ۾ ڪيتري دير تائين جاڳندي رھي ۽ ماڻس کان آڏا اُبتا سوال پڇندي رھي.
”اما، ھو سونا ايرنگ وڪامي تہ نہ ويندا؟“ ساران کي ڊپ ھو تہ ھوء دوڪان تي جي ايرنگ ڏسي آئي ھئي سي عيد جي خرچيءَ مان ھوء جيسين خريد ڪري تيسين وڪامي ويندا.
نہ ڌيءَ، اھا ھڪڙي جوڙي تہ ڪانھي جو وڪامي ويندي دوڪان تي اھڙيون گھڻيون ئي جوڙيون ٻيون ھونديون.“
”پر امان جي سڀئي وڪامي ويا تہ؟“ ساران جو شڪ اڃا قائم ھو.
”اتان نہ مليا تہ پڻھين بازار مان وٺي ڏيندء.“
ماڻس کيس آٿت ڏني.
”پر امان بازار ۾ اھڙا ايرنگ ھوندا؟“
ھن کي پڪ ھئي تہ سندس پسند جا ايرنگ جڳ ۾ رڳو ھڪ ئي دوڪان تي ھئا
”ھا ھا، ھوندا، ان کان بہ سٺا. ھاڻي ماٺ ڪري سمھي رھہ.“ ماڻس ھاڻ ڪڪ ٿيڻ لڳي.
”امان ڀلا ھي سونا ڪونھن ڇا؟“ ساران کي وري ھاڻ ٻئي الڪي اچي ورايو.
”ٻڌايو ڪونہ ھو مان تہ آھي نقلي آھن نقلي، سون جا ايترا مھانگا آھن جو پڻهين بہ نٿو وٺي سگھي!“
”پوء جيڪي سونا ايرنگ ھوندا آھن، اھي ڪير وٺندو آھي؟“
”سون اميرن لاء ھوندو آھي ۽ نہ غريبن لاءِ....“ ساران جي ماءُ ڪجھ گھڙي ماٺ ٿي وئي پر وري حسرت ڀرئي لھجي ۾ چوڻ لڳي ”۽ غريبن لاءِ اھو نقلي سون ھوندو آھي جنھن مان تنھنجا ايرنگ جڙيل آھن.“
”اھو ڇو، ڀلا؟ سون رڳو شاھوڪار ٿا وٺي سگھن ، ڀلا اھو سون اسين ڇو نہ ٿا وٺي سگھون ؟“
”ان ڪري جو اسين غريب آھيون ۽ سون نہ ٿا خريد ڪري سگھون؟“
”پوء ڀلا اسان غريب ڇو آھيون؟“
”ان ڪري جو الله سائين اسان کي غريب ٺاھيو آھي.“
”الله سائين ڀلا غريب ڇو ٺاھيا آھن؟“
”ھاڻي مٿو نہ کاء ، ماٺ ڪري سمھي رھ!“
ماڻس ساران جي جک کان ڪڪ ٿي چڪي ھئي. پريان ساران جو پيءُ، ماءُ ۽ ڌيءَ جون ڳالھيون ٻڌي رھيو ھو. هيستائين ماٺ ھو، پر جوڻس جي جنڊ ڇڏائڻ واري وراڻيءَ تي ڳالھائڻ کان رھي نہ سگھيو.
”الله سائين غريب ان ڪري ٺاھيا آھن جو امير ماڻھو خيرات ڏئي ثواب حاصل ڪري سگھن!“
پر ساران پيءُ جي وراڻي اڻ ٻڌي ڪري پنھنجا سادا سودا سوال پڇندي رھي.
”امان، ڀلا عيد ھر مهيني ڇو نہ ٿي اچي؟“
”پوء ماڻھو کي ٻارھوئي روزا رکڻا پوندا!“
”اھو ڇو؟“
”اھو ان ڪري جو روزا رکبا آھن تڏھن تہ عيد جون خوشيون ماڻبيون آھن. عيد تہ روزي وارن لاء ايندي آهي.“
”عيد نہ رڳو روزي دارن لاء پر بي روزائتن، اميرن، شرابين، رشوتن، ڦورن، ظالمن ۽ ھر مسلمان لاءِ ايندي آھي.“ ساران جي پيءُ کان وري رھيو نہ ٿيو.
”۽ عيد ان ڪري بہ ايندي آھي جو ٻارن کي خرچي ملي. ھا نہ بابا“
ساران پيءُ جي ڳالھين کي نہ سمجھندي ڄڻ سار ڏيکاريندي ٻڌايو تہ ھو عيد جي خوشين ماڻيندڙن ۾ ٻارن کي وساري ويو آھي.
صبح جو عيد ھئي. ساران ۽ مقبول ايترو سوير رڳو عيد جي ڏينھن اٿندا ھئا ۽ ترت تيار ٿي ڪلاڪ رڳو ويٺا رھيا جيسن پيءُ اٿي، وھنجي سھنجي تيار ٿئي. مقبول کي اڄ صبح جو پاڻي ڀرڻو نہ ھو ھن اڳيئي رات جو دير تائين پاڻي ڀري صبحڪي ڪسر پوري ڪري ڇڏي ھئي_ نماز تي پيءُ سان گڏجي ويا. ساران جي ماءُ سَيون ٺاھي رکيون ھيون تہ ٻار نماز تان اچي کائي پوءِ ويندا. ھن ڏاڍي اڪير سان اھي سَيون ٺاھيون ھيون پر جڏھن ٻار نماز تان موٽيا تہ گھر ھڪ منٽ بہ نہ ترسيا ۽ ماڻس کين کائڻ لاءِ رڙيون ڪنديرھجي ويئي.
”اڙي ايترو جلدي ، سَيون تہ کائيندا وڃو.“
”نہ امان دير ٿي ويندي.“ مقبول پنھنجي تڪڙ لڪائي نہ سگھيو.
”امان ھتي تہ رڳو سَيون آھن ٻيو ڇا آھي، صاحب جي گھر تي سيرو ، شير قورمون، مٺايون، جليبيون، بسڪوٽ، کٽمٺڙا ۽ ڏاڍيون سٺيون شيون ھونديون آھن.“ ساران پنھنجي معصوماڻي لھجي ۾ چيو.
"”۽ ھا اما اتي وري گھڻا ميوا رکيا ھوندا آھن ، اصل ٽوڪرا ڀريل؛ ڪيڪ پيسٽريون بہ ! مقبول ساران جي ڳالھ کي ڳنڍ ڏيندي چيو.
ساران جي ماءُ مڙس ڏانھن نھاريو ۽ شڪايت واري لھجي ۾ چوڻ لڳي:
”ٻارن کي ڏسو عيد جي ڏينھن بہ گھر نہ ٿا کائين ۽ ٻاھر ٻين جي گھر ڌڪا کائڻ ڀڄندا ٿا وڃن.“
”عيد شايد ان ڪري ايندي آ ھي جيئن امير اھو باور ڪري تہ هو ڪيترو امير آهي ۽ غريب کي اهو احساس ٿئي تہ ھو ڪيترو غريب آھي! ٻارن جو ڇا آھي ٿوري دير کان پوء اسين غريب بہ اميرن جي گھرن تي ڌڪا کائڻ وينداسون“ ساران جي ماءُ کي مڙس جي اھاڳالھہ خراب نہ لڳي، ھن کي اھو محسوس ٿيو تہ شايد ساران جي پيءُ جون ڳالھيون سچيون آھن ۽ ھوءَ غلط ھئي ”ٻڌ مقوءَ ماءُ عيد ملڻ جو بہ دستور اٿئي تہ ننڍو ماڻھو وڏي ماڻھو سان عيد ملڻ ويندو ۽ غريب وري عيد جي ڏينھن وڏي ماڻھوءَ سان عيد ملندي ائين محسوس ڪندو آھي ڄڻڪ ننڍ وڏائي جو ويڇو پل کن لاء ختم ٿي ويو آھي ۽ هو بہ وڏي ماڻهوءَ برابر اچي ويو آهي ۽ وڏو وري ان ۾خوش تہ ھن وٽ ڪيترا نہ ماڻھو عيد ملڻ اچن ٿا.“
پر ٻار پيءُ جي ڳالھ ٻڌڻ کان اڳ گھران نڪري چڪا ھئا ٻاھر جڳ ئي ٻيو لڳو پيو ھو. خوشيون ۽ شادمانا،رستن تي ٻاھر نڪري آيا ھئا. وڏا ننڊا امير غريب سڀئي ھڪ ئي رنگ ۾رڱيل ھئا. رستن تي ڪئي ھرکڻ جا ھنڌ ھئا،ڦرموٽيون ڦوڪڻا، توتاڙيون، رانديڪا الائي ڇا ڇا ھو، پر مقبول ۽ ساران انھن سڀني کان بيخبر اڳتي وڃي رھيا ھئامقبول ساران کي ٻانھن کان ڇڪيو تکيون وکون کڻي رھيو ھو.
ھو ھڪ گھٽي مان ٻي گھٽي ۾ ٿيندي وڏي رستي تي اچي نڪتا ھئا. جتي موٽرون رڪشائون زوزاٽ ڪيو پي ويون ايتري تہ گپا گيهه لڳي پئي ھئي، جو ھلڻ ڏکيو لڳو پيو ھو ۽ رستو پار ڪرڻ لاءِ تہ وڏي جاکوڙ ڪرڻي ٿي پئي.
”خدا ڪري اڄ صاحب وٽ گھڻا ماڻھو اچن تہ گھڻي خرچي ملي!“ ساران چوڻ لڳي
”بابا پئي چيو تہ صاحب اڳي کان بہ وڏو آڦيسر ٿي ويو آھي بابا اھو بہ پي چيو تہ ماڻھو جيڏو وڏو آڦيسر هوندواوترا ماڻهو وڌيڪ وٽس ايندا.“ مقبول ٻڌائڻ لڳو.
”خدا ڪري تہ بابو بہ وڏو آڦيسر ٿئي ھن وٽ بہ ماڻھواچن ۽ اسين پنڌ ڪرڻ کان ڇٽي پئون!“
”بابا ڪڏھن بہ آڦيسرڪون ٿيندو.“
”اھو ڇو؟“
”ڇو جو بابا ننڍو ماڻھو آھي.“
پر ساران کي اھا وراڻي سمجھہ ۾ ڪونہ آئي.
”پر با با تہ صاحب کان بہ وڏو آھي، بابا جو مٿو نہ ڇت سان ٿو لڳي، ۽ صاحب تہ بنھن پتڪڙو آھي!“
”اڙي بابا تہ قد ۾ وڏو آھي ھونئن ٿوروئي وڏو آھي.“
ساران اھو ٻڌي ماٺ ٿي وئي پوء ڪجھ سار آيس ۽ چوڻ لڳي ”۽ ھو جو وڏيرو آھي نہ ، جتي چاچا گلڻ ڪم ڪندو آھي، ھو آفيسر ڪونھي ۽ پڙھيل بہ ڪو نھي تہ پوء ھو وڏو ماڻھو ڪيئن ٿيو؟“
”ھو زميندار آھي نہ ھن وٽ زمينون آهن.“
”بابا بہ وڏيري وانگر زمينون وٺندو.“
”وڏيري زمينون خريد ٿوروئي ڪيون آھن، اھي تہ سندس پيءُ وٽان مليون آھن.“
”۽ هن جي پيءُ وٽ اهي زمينون ڪٿان آيون؟“
اھي زمينون الله سائين ڏنيون ھوندن.“
”الله سائين ڇو ٿو ڪري ڀلا!“
”الله سائين جي مرضي آھي.“
”الله سائين جي اھڙي مرضي ڇو ٿيندي آهي؟“
”امان ڪونہ پئي چيو تہ الله سائين جي ڳالهين جي وچ ۾ نہ پئبو آھي، اھو وڏو گناھہ آھي ٻڌئي چري.“
مقبول گناھہ جو ڊپ ڏئي ساران کي ماٺ ڪرائڻ چاهيو ماڻس بہ ائين ماٺ ڪرائيندي ھئي
”چڱو ڀلا بابا تہ وڏو ماڻھو نہ ٿيندو پر تون تہ ٿيندين نہ ! پوء مون کي گھڻي خرچي ڏجانءِ“
”نہ ساران مان وڏو ماڻھو نہ ٿيندس مان تہ اسڪول ئي ڪونہ ٿو وڃان.“
”پوءِ وڃين ڇونہ ٿو؟“
آئون اسڪول ويندس تہ مزوري ڪير ڪندو پاڻي ڪير ڀريندو ؟
ساران ڪجھہ بہ نہ سمجھندي بہ چپ ٿي وئي ھئي.
رستي تي وڌندڙ ٽرئفڪ ۽ سندن هلڻ جي تکي رفتار ھنن جي ڳالھين کي ختم ڪري ڇڏيو ھاڻي ھو چوسول وٽ پھچي چڪا ھئا چوسول وٽ ٽريفڪ چئوڻي ھئي جيئن صاحب جي گھر ويجھو پوندا ٿي ويا تيئن ھنن جي وک اڃا ن تکي ٿيندي ٿي وئي چوسول کي پار ڪرڻ عيد جي ڏينھن سولو ڪم نہ ھو مقبول نظر ڦيرائي پريان ايندڙ موٽر اڃان بہ پري ھئي.
صاحب جي گھر پھچڻ جي جلدي ھنن کي رستي پار ڪرڻ جو فيصلو ڏئي ڇڏيو. رستو پار ڪندي ڄڻ تہ ٻئي دماغ گڏ سوچي رھيا ھئا. مقبول ساران کي ٻانھن کان جھلي تکائيءَ سان رستو اڪرڻ لڳو ۽ ساران مقبول جي ھٿ کي جھليو، ان جي پويان ڊوڙندي پئي آئي. تڪڙ ۾ ساران جو ھٿ ڇڏائجي ويو مقبول ٿورو تر سيو پر موٽر کي ويجھو ڏسي اتي ترسڻ ھن لاء اڻ ٿيڻ ھو. ھو موٽر کان بچڻ لاءتکو ٻيءَ پر پھچڻ لاءِ ڊوڙڻ لڳو.
چيڪاٽ ٿيا بريڪ لڳي ويا ٺڪاء جو آواز ٿيو ۽ ڪو اڇلجي وڃي پري ڪريو.
”ساران!“ مقبول کان رڙ نڪري وئي موٽرون رڪشائون بيھي ويون ماڻھو ڪريل ٻار ڏي ڊوڙڻ لڳا،
ٽرئفڪ روڪ ٿي وئي___ ھر طرف کان آواز اچڻ لڳا.
”ڙي ڪنھن موٽر کي روڪيو!“ ڪنهن رڙ ڪئي.
”بچي وئي!“ ڪنھن ٻئي جو آواز آيو.
موٽر وارا تہ انڌا ٿيو ٿا ھلائين ٽيون آواز آيو.
”اسپتال کڻائي وڃوس“ ڪنھن صلاح ڏني.
ساران جا ڪپڙا رت ۾رڱجي ويا ھڪ ماڻھو ساران کي ھنج ۾کنيو ۾کيس موٽر ۾ويھاريو مقبول بہ پويان ڀيڻس کي پڪاريندو ھليو آيو ۽ ھو ساران جون اکيون بند ڏسي سڏيندو رهيو هن رڳو هڪ ڀيرو ساران کان وراڻي ٿي گھريو ساران جو وراڻي حياتي جو ثبوت ڏي ھا.
”ماٺ ڪر بابا ھوءَ بيھوش آھي، ھوءَ اکيون نہ کوليندي“ ان ماڻھو چيو.
پر مقبول کي پڪ ھئي تہ ساران جا ڳندي ھن ماٺ نہ ڪئي.
”ساران! منھنجي پياري ادي اکيون کول نہ ، ھل نہ ھل تہ عيد جي خرچي وٺڻ ھلون عيد جي خرچيءَ مان ايراينگ وٺنداسون، ڏس ھن پيري مان پنھنجي عيد جي خرچي بہ توکي ڏيندس، ڀلي گھڻا ايرينگ وٺجانءِ ھاڻي اکيون کول نہ عيد جي خرچي ملڻ واري آھي. عيد جي خرچي جام ملندي“ ھن وري زور سان ٻہ ٽي ڀيرا چيو. عيد جي خرچي ساران، عيد جي خرچي!، مقبول جو آواز وڌندو ويو ساران ۾ چرپر پيدا ٿي ھوريان ھوريان اکيون کولڻ لڳي، اکين جا پنبڻ مٿي ٿيڻ لڳا ھن پنھنجا چپ چوريا ۽ ڪجھہ چوڻ جي جاکوڙ ڪرڻ لڳي تمام جھيڻو آواز آيو.
”عيد مبارڪ“ ھوء ھميشه صاحب جي گھر ائين چئي عيد جي خرچي وٺڻ مھل ڪندي ھئي، ھن پنھنجو ھٿ وڌائي تِري کولي پر ھن جو ھٿ ڍرڪي پيو ۽ڪنڌ لڙڪي پيو ۽ سندس چپ اڌ کليل رھجي ويا.