ڪني پاڻيءَ جو تلاءُ
مينھن گند کي ڦلاري وڌو آهي. اڳي تہ رڳو تلاء جي ڌپ نڪ ساڙيندي ھئي، ھاڻي تہ گھٽي گھٽي، جھوپڙي جھوپڙي ڌپ ٿي وئي آهي؛ پر نڪ اھڙو تہ بي نڪو آھي، حرام جو سڙي! ٽيھن سالن کان نڪ اھڙي جو اھڙو، ويتر وڌيڪ تکو ٿي ويو آهي. ڪتو بہ ايئن ڍونڍ کي نہ
تاڙي، جيئن ماڻھو جو نڪ!
ھو بہ گپ ۽ گند مان لڇ لڇ ڪندو، گپ ھاڻا پير کڻي تلاء جي ڪپ تي اچي ويٺو آهي. پريان ريل جا پٽا چلڪندا ڏسڻ ۾ پيا اچن. گندي ناليءَ جو پاڻي اٿلي تلاءَ ۾ پئجي رھيو آھي ۽ انھيءَ گندي ناليءَ جي سرن ٻڌل ڪپ سان اُھا واٽ آھي، جتان ماڻھو ھلي، ريل جا پٽا اڪري پريان
پڪي رستي تي پھچندا آهن___ ۽ اتان ٽڙي پکڙي وڏي شھر ۾ الوپ ٿي ويندا آهن!!
ھو انھيءَ سرن ٻڌل ڪپ پريان واٽ جي ٻوڙن منجھ، اڌ لڪل اڌ پڌرو نظر اچي رھيو آھي.
”اڙي ڪير آھين، ھتي ڇا پيو ڪرين؟ ڪجھ تہ ڌيان ڪر. نياڻيون نياڻيون پيون لنگھن، پرڀرو نہ ٿو وڃي جھنگ جو خيال...!“ ڪو آواز مٿان واٽ تان اچي ٿو.
”۽ توھان سڀ صبح جو قطار ڪريو وڃيو ويھو، او بنھن پٽي واري پاسي ۽ ريلن جون ريلون لنگھيو وڃن، اوڏي مھل لڄ ڪانہ ٿي اچيو!“
”اڙي رمون تہ ڪونہ آھين؟ لخلانت ٿئي!“
ھو بہ ٻوڙن مان ھٿ ٻاھر ڪڍي جواب ۾ ڀونڊو ٿوگھروڙي.
”اڙي چريا ريل گاڏي وارن کي ڪھڙي خبر تہ ڪير ويٺا آھن، توکي تہ اسين سڃاڻون ٿا نہ !“
”سڃاڻو ٿا تہ پوءِ ڇا؟ بي حيائي تہ مڙيئي بي حيائي!“
”اڙي ھي معامرو سڄو سڃاڻڻ ۽ نہ سڃاڻڻ جو آھي.“
”سچي!“
”ٻيو نہ تہ وري___ ماڻھوءَ کي رڳو پڪ ٿئي تہ فلاڻي ھنڌ ڪو ڪونہ سڃاڻيس تہ اصل ليڪو ئي لنگھي وڃي!“!
”اھو ڪيئن؟“
”اھو تون نہ سمجھندين ، تون تہ آھين چريو. واقفن ۾“
ھجين يا اڻواقفن ۾، ڪندين اھوئي جيڪو من ۾ ايندء!“
خدن ريل جا پٽا اڪرڻ لڳي ٿو.
”خدن يار، شھر وڃين نہ ____ وزم واڙي تہ وٺيو اچجانء. سُنھن اٿئي مولا جو، ڪالھونڪر ٻاڙيا وتون!“
”اڙي ھتي ٻاڪر ڪٺو لڳو ٻيو آھي. راتوڪي مينھن ماڻھن کي ڊاھي وڌو آھي، توکي لڳي آھي وزم پاڻيءَ جي! آئون پاڻ دوا وٺڻ پيو وڃان ، جيوڻ جي ڪِڪي چاق ڪانھي.“ ھو ريل جو پٽو اڪري وڃي ٿو.
سج پنھنجا ڪرڻا ڪڍيا آھن. اتر جي تکي ھوا جي ٿڌاڻ ڪجھ گھٽ ٿيڻ لڳي آھي . ڪي ماڻھو جھوپڙين مان پاڻي پيا ڪڍن ، تہ ڪي ڪاٺين سان ناليءَ ۾ روڪيل پاڻي پيا وھائين. تلاء مان ڊڀ نسرڍو بيٺا آھن. مڇرن جا مُچ پاڻيءَ تي چتيون بڻيا پيا آھن. ھوا سان ڊڀ لڏن لمن ٿا، پاڻي ۾ ھلڪيون لھريون پيدا ٿين ٿيون ۽ مڇر بہ لھرين سان ھيٺ مٿي ٿين ٿا.
”اڙي ھرو ڀرو ٿا پاڻي ڪڍو. رات جو ٻيو وسڪارو ٿيو تہ تلاء جو پاڻي اندر ڌوڪي ايندو. پوءِ ڪيڏانھن ڪڍندوء پاڻي!“ ھو بڙ بڙ ڪرڻ ٿو لڳي.
”شپڙڪ“ پاڻي ۾ پٿر ڪري ٿو ۽ مڇرن جو ريلو اڏائڻ لڳي ٿو.
”اڙي اُٿي ويئو، ڪتي جا پُڇ!“ ھو رڙ ڪري ٿو ۽ ھڪ ٻيو پٿر سندس ڪن وٽان ٿيندو؛ پاڻي ۾ ڪري ٿو ۽ مڇر جيڪي پھرين پٿر لڳڻ تي اڏامي، پوءِ ويھي رھيا ھئا، سي وري اڏامڻ لڳن ٿا.
”اڙي ڇورا، رات مينھن پيو، پر توھان تي ڪو اثر نہ پيو. ھجو ماڻھوءَ جا ڦر تہ اثر پَويوَ...“
”رمون چريو___ رمون چريو.....“ ٻار چيڙائڻ لڳنس ٿا.
ھو ڏيلھو کڻي ٻارن کي الاري ٿو، تہ پريان ايندڙ آواز تي هٿ جھلي ٿو وٺي.
”اڙي ھلو ڇورا ، صبح سوير رونشو. اڙي بَچُو! تون تہ گھر ھل، پڻھين کٽ تي پيو آهي، ۽ توھان بہ ڀڄو نہ تہ ھڻانوَ نہ کلا. پريان ساجن ، ڇوڪرن کي دڙڪا ڏيندو ھن ڏانھن پئي آيو.
”ساجن، چڱو ٿيو تہ ڇورن کي ڀڄائي ڇڏيئي، نہ تہ اڄ آئون بہ لاک لاھي ڇڏيان ھا!“ ھو ھٿ وارو ڏيلھو تلاء ۾ اڇلي ٿو. لھريون پيدا ٿين ٿيون، مڇر اڏامڻ لڳن ٿا.
”رمون، تون بہ ڪجھ ھوش ڪر نہ “ ساجن اٽلندو مٿس ڇوھ ٿو ڇنڊي. ”ھو تہ آھن ڇورا پاڻ زورا، پر تون بہ تہ پاڻيءَ مان نڪريو وڃين!“
”پوءِ ھو ”چريو چريو“ ڇو ٿا چونم؟“
”اڙي بابا، ھو ڀلي پيا ڌوڙ پائين، باقي چڙندين تہ پوء ڇورا تنگ ڪندء، تون ڪو چريو ٿورئي آھين.“
”ھان___ آئون چريو ڪونہ آھيان نہ ساجن!، ھو خوش ٿي وڃي ٿو“
نہ بابا، تون چريو ڪونہ آھين.پڪ؟
پڪ، اصل پڪ. تون اسان وانگر آھين جي تون چريو آهين تہ پوءِ اسين بہ چريا آھيون. غريب يا تہ سڀ چريا آھن يا پوء ھڪڙو بہ ڪونھي پوءِ ڀلا ٻار مون کي چريو ڇو ٿا ڪن؟
اڙي رمون، سمجھ سمجھ جو فرق آھي. ٻارن کي ڪھڙي ڄاڻ تہ تون ڏاڍو ڏاھو ۽ عقلمند آھين.
پوءِ چئبو اھا سڄي ڳالھ سمجھڻ نہ سمجھڻ جي آھي
اھا ڳالھ ڪيئي تہ عقل جي، يار رمون، تون تہ اسان کان بہ وڌيڪ عقل وارو آھين.
ساجن يار، موٽندي وزم پاڻي وٺيو اچجانء. سنھن اٿئي مولا جو.
مزوري لڳي تہ حاضر.
اڄ تہ واھ جي لڳندھ. اسان مستن جون دعائون اٿئي.
رمون ٿوري دير لاءِ بيھي رھي ٿو ۽ سامھون جھوپڙين ڏانھن نھارڻ لڳي ٿو. ٻن ٽن جھوپڙين مان دونهون نڪرندو نظر اچي ٿو. ٻار وري ڳوڻ جا در سيري جھاتيون پائڻ لڳا آھن. ناليءَ جو پاڻي اٿليون ڪري رھيو آھي. ۽ ٻنهي پاسي تلاء ۾ ڪري رهيو آهي پريان ريڊئي تان قرآن شريف جي
تلاوت اچي رھي آھي. مانڊڻي کلي وئي آھي. رمون جي اکين ۾ چمڪ اچي وڃي ٿي. ٻيڙي جو آسرو ٿئيس ٿو ھو ٽلندو جھوپڙين جي ويجھو اچي ٿو. ٻار کيس ڏسي چريو چريو ڪن ٿا پر ھوڏانھن نھارڻ بنا يعقوب جو مانڊڻي تي اچي ٿو. ھاڻ ريڊيو تان قرآن شريف جو اڙدو ۾ ترجمو اچي رھيو آھي. يعقوب ۽ علڻ الائي ڪھڙي ڳالھ تي ڳنڍيا پيا آھن. ھن کي پھرين تہ سمجھ ۾ نہ ٿو اچي..
اڙي صبح سوير الاھ رسول جو نالو وٺجي يا فلمي گانا لڳائجن!
تنھنجي مرضي. اسين بہ تيسين چانھ ڪونہ ٿا پيئون سيلون لڳائيندين تہ چانھ جون سرتيون ڀريون. وري علڻ رمون کي ڏسي چوڻ لڳي ٿو: واھ ڙي يار رمون، وڏو ڪو ترڙ نڀاڳو آھين، ڪالھ اھڙي ڪا پٽ ھنيئي جو کيسا ئي خالي ڪري ڇڏيئي.
رمون جو منھن لھي وڃي ٿو وڃي، پر وري ھمت ڪري چويس ٿو: پوءِ اڄ آزمائجانء!
آزمايان وري ڌوڙ، ڪالھ جمعو ھو، ڀلارو ڏينهن.
بئنڪ ۾ وارو لڳي ويو. اڄ ھڪ ٻہ ٽڪيٽ نڪتي تہ بہ شڪر.
ھان يار، فلم ڪيئن ھئي؟ يعقوب وچان پڇيس ٿو.
ھان يار، راڻيءَ جا اھي لوڏا ھيا، جو ڊاھي وڌائين.
اسٽوري ڪيئن ھئي ڀلا؟
اسٽوري واھ جي ھئي. ھو ھيرو آھي، نالو ڇا اٿس؟
ھا، نصرالله ، ان کي مسلمان مجاھد ڏيکاريو اٿن ۽ راڻي ڏيکاري اٿن ڪافرياڻي، بس ٻنهي جو عشق ٿي وڃي ٿو. اصل مزو اچي ويو“
ريڊيو تان قرآن شريف جو ترجمو ختم ٿئي ٿو ۽ يعقوب سيلون لڳائي ٿو. سهگل جو مٺو آواز اچي رهيو آهي:
”دک ڪي دن بيتن ناهين.“
”يار ڪيڏو نہ درد آهي سهگل جي آواز ۾“ علڻ گنڀير ٿي وڃي ٿو.
يعقوب ڪنڌ ڌوڻيندو رهي ٿو، ”يار پل مرڪون ٿا، پهر روئون ٿا. سهگل جا سر تہ هانو ۾ کپيو وڃن.“
”علو، ٻيڙي تہ پيار.“ رمون ٻاڏائيس ٿو.
”يعقوب، ڏي هڪ ٻيڙي يار رمونءَ کي ۽ ٺاه چانھہ ٻہ ڪوپ“
رمون اتساھ مان علڻ ڏي ڏسي ٿو.
”رمون يار، مئٽني ۽ فسٽ ۾ بلئڪ ڪيم، جوا ڪيم، هارايم، کيل ڏٺم، اڃا اچي ڊٺس تہ مٿان مينهن اچي ڪڙڪيو اهو اٿئي سڄو حال.“
رمون رڳو ڏانهس تڪيندو ٿو رهي.
”پئسا ڪمايئي تہ پوء جوا ڇو کيڏيئي؟“ يعقوب پڇيس.
”بس کٽيءَ کنيو. دل چيو تہ من ٻہ ٽي پئسا ٻيا بہ نڪري پون، تہ هڪڙو ڪوٽ وٺان، جيجل کي عينڪ بہ ٺهرائي ڏيان..... ۽ توکي بہ هڪ وڳو وٺي ڏيان.“ هن رمونءَ کي ڳراٽڙي پاتي، ”اڙي تنهنجا ڪپڙا تہ پسيا پيا آهن، اڙي زوراور مرڻو اٿئي ڇا؟“
”ڪري بہ ڇا، ٻيو لٽو هجيس بہ نه“ يعقوب سار ڏياريس.
”رمون يار، مينهن پوي تہ مون ڏانهن هليو ايندو ڪر نہ، ائين تہ مري ويندين!“
اڙي مري ويس تہ ڇا ٿيندو؟ هي مري ويو تہ ڇا ٿيندو؟ تون مري وئين تہ ڇا ٿيندو؟ اسين سڀ مري وياسين تہ ڪهڙو اُڀ ڊهي پوندو، يعقوب دل جي باھ ڪڍندي چوي ٿو.
”ها، آهي مشڪري جو ائين ٿا مرون! متان دل لاٿي اٿئي. آئون مري سگھان ٿو، تون مري سگھين ٿو پر اسين سڀ نہ ٿا مري سگھون. اصل اڻ ٿيڻي آهي، گٽر کي ٻوڙي پوء مرنداسون ڪيئن يعقوب؟“
”ها سچو آهين علو، سچو. آئون ڀانيان ٿو تہ رمون انهيءَ تلاء کان ڊني آهي، تہ متان پاڻي ڀرجي وري جھوپڙين ۾ هليو اچي مڇرن سوڌو، ڪيئن يعقوب؟“
يعقوب ۽ علو کلڻ لڳن ٿا.
”اڙي رمون بادشاه آهين، ڪٿان جو ڪٿان وڃي نڪتين. اچي وٺ چانھ. بس يار پنهنجي سمجھ جي ڳالھ آهي.“ يعقوب ڪوپ وڌائي رمونءَ کي ڏئي ٿو.
يعقوب ريڊئي جو آواز مٿي ڪري ٿو. ايتري ۾ مائي ساول اچي ٿي.
”ابا ياقب، ٻہ حب تہ ڏجانءِ تپ جا.“
”اما سائل، ڪيئن چاق آهين نه“ علو پڇيس ٿو.
”ڪير؟ علڻ پٽ آهين! ابا شابس ٿئي. نہ ڪا خبر ڪا سار لهين تہ جيئرا آهيون، ڪير مري ويا آهيون“
”امان، هن تي ميار ڪانهي. هي تہ آهي ناٽڪي ڦر.“
علوءَ جي پاران يعقوب جواب ڏئي ٿو.
”ابا، ناٽڪي هجي يا ٻاٽڪي، پنهنجي کي ڪو وساربو آهي ڇا؟ مڙهو بيمار نہ هجي تہ آئون اچي نڪران ها. مون بہ چيو تہ علو کي گھڻن ڏينهن کان ڏٺو ڪونہ اٿم. خدا ڪري چاق هجي.“
”چاچا جيئل چاق ڪونهي ڇا؟ اڄ ضرور ايندس پڇڻ“
علي ڦڪو ٿي چويس ٿو.
”ابا اچو نہ اچو، شل وڏيون ڄمارون ماڻيو. سدائين خوش هجو. ڳوٺ کان نڪتا آهيون تہ من پنهنجن سان ملڻ لاء ماندو ٿو ٿئي. نہ وڪڻي ها وڏيرو زمينون، نہ وٺي ها چوڌري ۽ نہ ٿيون ها بي گھر. اَلا اَلا“
توکي تہ چوڌري ڪڍيو، پر اسان جا تہ وڏيري ئي لاھ ڪڍي ڇڏيا. امان، گھٻراء نہ، مولا چڱي ڪندو. علو آٿت ڌئيس ٿو.
رمون ماٺ ۾ پولار ۾ پيو نهاري. اوچتو ڇرڪ ڀريندي چئي ٿو: ”ها امان، گھٻراء نہ، انهيءَ تلاء کي
منهن ڏبو .
هو ٽيئي کلڻ لڳن ٿا. ”يار رمون، سچي تون بادشاھ آهين.“ يعقوب مرڪي چئيس ٿو.
يعقوب ريڊئي جي سئي ڦيرائي ٿو. آواز پيو اچي. ”جيڪرهيس ڌاري، مارن تڏهن وساري.“ اوچتو يعقوب گنڀير ئي علوءَ کي چوڻ لڳي ٿو: ”ها يار، اسين رمونءَ تي کلون تہ پيا، پر چوي تہ سچ پيو. پهرين تہ مٿان آيل مصيبت کي منهن ڏيون، پوء ٻين ڳالهين کي ڏسبو.“
”ها يار، چوي جيڪر سچ ٿو.“ علوءَ بہ رمونءَ ڏانهن مڃتا ۾ نهاري ٿو.
يار ڏاڍو درد آھي ھن پنھور جي آواز ۾ _ جيڪر ھيس ڌاري، مارن تڏھن وساري. ھو ٻول ورجائڻ لڳي ٿو. ھا يار پنھنجي پٽ ۾ پاڻ ڌاريا آھيون، تڏھن تہ وسار ويا آھيون!
ٻار وري گھٽي ۾ نڪري اچن ٿا. رمون چريو، رمون چريو جا آواز اچڻ لڳن ٿا. ٻارن کي سچي رونشو لڳو آھي. ڪجھ ڏينھن اڳي اھو ساڳيو رمون چاق چڱو ڀلو ھو. مزوري ڪرڻ ويندو ھو، پوء الائي ويٺي ڇا ٿيس ، جو اڌ چريو ٿي پيو. پھرين بڪ بڪ ڪرڻ لڳو اجائي سجائي، پوء ھوريان ھوريان ماٺ ٿيندو ويو ۽ ٻارن کي بہ وندر ملي ويئي. غريب ٻار ٻيو ڪن بہ ڇا؟ نہ اسڪول نہ ميدان، نہ باغ، نہ راند روند، نہ ڪم نہ ڪار. اھي ئي رستن تي ڌڪا ٿاٻا ، ھو ٻيا ۽ ھوڪرا. اڄ رمون ور چڙھي وين ۽ کيس چيڙائڻ لڳا: رمون چريو_ رمون چريو.
اڙي نڀاڳا وڃو نٿا گھر ، ڇو اچي مٿو کاڌو اٿو. يعقوب کين ڇڙٻيو ۽ ڀرسان پيل ڪاٺي کڻي مٿن الريو. ٻار شايد ان ردعمل لاء تيار نہ ھئا. ٿورو ھيسجي ويا. علوءَ بہ پادر لاھي ڏانھن اڇليو ۽ ٻار ٽڙي پکڙجي ويا.
' اھا سڄي حرامپائي انھي ولڻ جي پٽ جي اٿئي. پاڻ بہ کيچل ڪري ۽ ٻي لوڌ بہ وٺيو اچي. يعقوب ريڊئي جي سئي ڦيرائيندي چيو.
'ھا پاڻ مري ويو ، پويان ھن چٺ کي ڇڏي ويو. '
' سچ پڇين تہ آھيون اسين بہ چٺ. ' علو چوي ٿو، اول وڏي چٺ!
رمون وري اچي انھي تلاءُ جي ڪپ تي ويھي رھيو. ڪلاڪ گذري ويا ماڻھو پي آيا ويا، ٻار تہ ھيسجي اھڙا ڊنا ھئا، جو الائي ڪيڏانھن گم ٿي ويا ھئا. رمون بہ چپ ويٺو ھو. تہ ڪنھن پڇيس تہ ڇو ھو اتي ويٺو ھو ۽ نہ ئي ھن ڪنھن سان ڳالھايو. اصل ٻيڙي بہ نہ گھري. بس رڳو ڪيڏي ڪيڏي مھل رکيو پٿرپي تلاء ۾ اڇليائين. ننڍيون لھرون پيدا ٿيو، کن ۾ گم ٿي ٿي ويون.
ماستر کي لنگھندي الائي ڪيئن ڪھل اچي ويئي. رمون کي ڏسي چوڻ لڳو، رمون ، حق تي چريو ٿاچونئي آئون ڀانيان ٿو ڪلاڪن کان ويٺو آھين_ ھاڻي تہ سج بہ لڙڻ وارو آھي. "
رمون ماستر کي اڻ ٻڌو ڪري وري ھڪ پٿر تلا ۾ کڻي اڇليو ۽ وري لھرون پيدا ٿيون ۽ مڇرن جو ريلو اڏاميو ۽ وري اچي پاڻي مٿان بيھي رھيو.
'اڙي رمون ، توسان پيو ڳالھايان. گونگو ٿي ويو آھين ڇا ؟
ماستر، ڀلا ٻڌاء ، جڏھن گھڻو مينھن وسي ٿو، تہ پوء پاڻي ڇو ٿو اچي جھوپڙين ۾. '
' ظاھر آھي مينھن وسندو تہ پاڻي ضرور ايندو جھوپڙين ۾ ، ٻيو ڪيڏانھن ويندو . '
نہ اھو مينھن وارو پاڻي نہ تلاء وارو پاڻي .
'اڙي ، ڀوڪ ، جڏھن تلا پاڻي سان ڀرجندو تہ ضرور اٿلندو ، ڏسين ڪونہ ٿو تہ ھي گٽر ڪيئن پيو اٿلي. اھو پاڻي بہ تہ تلاءُ ۾ پوي ٿو. '
" ڀلا جي گٽر ھتي نہ ھجي تہ ؟ "
' پوء بہ تلاء اٿلندو پر دير سان، ھا جي مينھن نہ پوي تہ پوء ڪونہ اٿلندو. پر گٽر تہ بابا سرڪاري آھي. ھو انھن بنگلن جو سڄو گند ڪچرو کڻي اچي ٿو . انھي کي ڪير بند ڪندو؟ "
'اسين بند ڪندا سين" رمون جي آواز ۾ ھوڏ ھئي، بابا اھا طاقت اسان ۾ نہ آھي . ميونسپل وارا تہ پاڻ گٽر کولڻ ايندا آھن . ' وري سوچيندي چوڻ لڳو ،
ھا پر جي ھتي تلاء نہ ھجي ، تہ گٽر بہ نہ اٿلي. "
' پوء ڇا ٿئي !"
پوء اھو گٽر جو پاڻي مور ڳوئي بنگلن ڏانھن موٽي وڃي ھتي روڪ ٿيس تہ اھي سڀ بنگلا گٽر سان ڀرجي وڃن. "
' ٻيو ڪوڙ ٿو ڳالھايان ؟ ابا، چڙھندي آھي تہ دريا بہ ابتو وھڻ شروع ڪندو آھي ، ھي تہ گٽر آھي. "
' پوءِ پنھنجن جھوپڙين ۾ مينھن جو پاڻي گھڙي ڪونہ ايندو؟ "
نہ ، بنھن ، نہ .'
پوء يعقوب جي مانڊڻي ڪانہ ٻڏندي. '
' نہ . '
پوء جيجل جي جھوپڙي ڪانہ ڪرندي. '
'نڪو. '
' پوء پوء خدن ۽ علڻ جا ٻار بيمار ڪونہ ٿيندا. "
' پوء ڇو ٿيندا ؟ "
' پوء پوء .... ' ھو وڌيڪ ڪجھ چئي نہ ٿو سگھي.
پر تلا کي مٽي سان ڀريندو ڪير!' ماستر رمون کي چوندو ، پائنچا بچائيندو ، نالي جي پاسي تان لنگھڻ لڳي ٿو.'آئون ڀريندس ، ٻيو ڪير" رمو. ڇاتي تي ھٿ رکي چوي ٿو.
' ھا ، ٻيلي تون ئي ڀري سگھين ٿو ، ٻئي جي طاقت ناھي: تون تہ آھين بادشاھ ماڻھو. " ماستر اڳتي ھلندي ترسي، ھن ڏانھن نھاريندي ، مرڪندو ھليو وڃي ٿو .
ھو وائڙن وانگر گھٽين مان لنگھندو پيو وتي. پير گپ سان ڀرجي ويا اٿس. ٻار ھاڻي ڊڄي ڇڙوڇڙ ٿي ويا آھن ، ھو ٻارن کي ڏسڻ لاء واجھائي پيو _ جھوتون ڏيندو ، ھڪ جھوپڙي کان ٻي جھوپڙي تائين ھلندو پيو وتي. ھڪ ھيسايل ٻار ڳوڻ جي ٽپڙي کڻي کيس ڏسڻ لڳي ٿو. رمون بيھي رھي ٿو. ٻار ڪجھ نہ ٿو چئيس.
' ھا چئہ تہ رمون چريو _ چئہ چئہ . " ٻار ٿائين ڊڄي وڃي ٿو ۽ منھن ٽپڙي جي اندر ڪريو ٿو ڇڏي.
' ھا بابلا آئون آھيان رمون _ رمون چريو _' ٻار تپرس ۾ ڏانھس نھاري ٿو. لڳيس ٿو رمون سچ پچ چريو آھي، يا مار کائڻ لاء ھشيون پيو ڏئيس ؛ پر ٻار مرڳوئي ھن کي ڏسي ، ڊوڙي ڀڄي وڃيس ٿو. رمون اتان ھوريان ھوريان ھلندو اچي جيجل جي گھر پھچي ٿو، ڄڻڪ آخري داء ھڻندو ھجي.
' ابا کمن ، آھي ڪو گھر تي ؟ "
کمن سڏ تي ڊوڙيندو ٿو اچيس ، پر اوچتو ھن تي نظر پوندي ئي ڄڻڪ بريڪ لڳي ٿو وڃيس.
اڙي بابا ڊڄ نہ آئون آهيان رمون رمون چريو۔مون کي چيڙائيندو ڪونہ چريو چريو ڪري پٿر بہ نہ هڻندو ڇا؟ کمن پهرين تہ تپرس جي لکا ڏئي ٿو۔ پوء همت ڪري ڳالهائڻ لڳي ٿو : تنهنجي مرضي آهي تہ آئون پادر کاوان لٺيون لڳن ۽ بابا الڳ ابتو ٽنگيم۔
اڙي نہ نہ هاڻي حرام جو توهان کي دانهن ڏيان تون ڀلي ٻين کي سڏي آ ۔ سڀئي پٿر هڻو اصل وڏا پر هتي نہ هتي علوء وارا ڏسندو تہ کل لاهي ڇڏيندو آئون هيئن ٿو ڪريان جو تلا جي ٻي ڀر ٿو وڃي بيهان هان پوء توهان ناليء کان بيهي مونکي پٿر هڻو پٿر هڻو سمجهيو ايئن چئي هو تلاء ڏانهن وڃڻ لڳي ٿو هو يعقوب جي مانڊڙيء تي اچي ٿو ڪيسيٽ جو آواز ڪن پيو ڦاڙي جنم جنم تيرا ساٿ رهي گا يعقوب ۽ ستار ملو پاڻ ۾ ڳنڍيا پيا آهن۔ آئون چوان ٿو تہ هڪڙو تہ صبح کان وٺي رات تائين گانا هلايو ٻيو وري ڪوڙي ڪافرن جي جنب جنب بڪواس۔هي ڪافرن جي ڪانهي پاڪستاني آهي ! وري مٿان ڪوڙ هندوستان لڳائي چئين ٿو تہ پاڪستاني آهي۔ پڇي ڏس ڪنهن کان بہ مانڊڻيء جي چوڌاري بيٺل ماڻهو ملان ستار ۽ يعقوب جي ڏي وٺ مان ماٺ ڪريو مزو وٺي رهيا آھن۔
هوئن بہ ملان سدائين ڪنهن نہ ڪنهن سان ڳنڍيو پيو هوندو هو۔ يعقوب جي پڇڻ تي ماڻهن هئوڪار ڪئي تہ ملان زمين تي پير زور زور سان هڻندوبڙ بڙ ڪندو هليو ويو۔ رمون سرندو سرندو يعقوب جي ڀرسان اچي بيٺو ڏي مون وارا سڀ پئسا رمون اوچتو ر ڙ ڪئي۔
سڀئي؟
ها سڀئي ۽ هينئر جو هينئر رمون حڪم واري انداز ۾ چيو۔
اڙي رمون چريا هينئر تہ سڀ ڪونهن ۔
سڀ ڪونهن تہ ڀلا پنج کن تہ ڏي۔
يعقوب جند ڇڏائڻ لاء سڀ پئسا سيڙي پنج ۽ ڳڻي ڏيس ٿو۔
رمون يعقوب کان پئسا وٺي يعقوب کي ورائي ڏي ٿو۔هان هي وٺ پنج روپيا ۽ ڏي مونکي پنج روپين جا بسڪوٽ ۽ کٽمٺڙا پڙو ٻڌي ڏي سمجهيئي۔
ڇو ماني ڪري کائيندي ڇا.
”منهنجي مرضي “
يعقوب بسڪٽ ۽ کٽمٺڙا برني مان ڪڍي پڙو ٻڌي ٿو ڏيئس ۽ رمون وٺنديئي هلڻ لڳي ٿو۔
ڏٺئو رمون کي مڙس سڌو سئون چوي نہ ٿو تہ پنجين روپين جو مل کپي پهرين پنج رپيا پنهنجا وٺي ٿو ۽ وري پوء ورائي ڏي ٿو.
رمون جي ڪن تي يعقوب جو آواز پئي ٿو ۽ اوچتو.بيهي ٿو رهي پئسا هوندي سوندي ايئن ڇو وٺان شيون توکان تنهنجي مرضي آهي تہ ماڻهو سمجهن تہ خيرات پيو وٺان ماڻهو سڀ کلڻ لڳن ٿا ۔ يعقوب بہ مرڪي ٿو ڏي رمون کٽمٺڙن جو پڙو کنيو اچيو جهوپڙين جي گهٽين ٻار پتي راند پيا ڪن۔
”ٻارو هي ڏسو بسڪوٽ کٽمٺڙا“. ٻار راند ڇڏي هن ڏانهن ڊوڙڻ لڳا۔
”نہ ايئن نہ ملندو ڇورا ۔ پهرين مون کي پٿر هڻو تہ پوءِ.“ ٻار تپرس وچان کيس ڏسن ٿا۔
”ٻارو آئون ٿو تلاء جي ٻي ڀر ڀيهان توهان اچي مون کي جيڪو وڻي سو ھڻيو۔جنهن جو نشانو لڳندو ان کي هڪ هڪ کٽمٺڙو انعام ۾ ملندو“۔ايئن چئي هو ڀڄڻ لڳي ٿو ۽ ٻار ان جي پويان ڊوڙڻ لڳن ٿا۔
هو گپ مان ترڪندو ڪنيون ناليون ٽپندو ماڻهن سان ٽڪرائيندو ڊوڙندو ٿو وڃي ۽ ٻار هن جي پويان هو هو ڪندا سندس پويان ڀڄندا ٿا وڃن. رولو ڪتا بہ روشني ۾ شامل ٿيندا ٻارن سان گڏ ڊوڙڻ لڳن ٿا هو گٽر تان سرن واري واٽ ڏيو ريل جي پٽن واري پاسي کان ٿيندو تلاء جي ٻي ڀر وڃڻ لڳي ٿو۔ ٻار پويان اٿس پاڻ اوچتو بيهي رهي ٿو ۽ هٿ جي اشاري سان ٻارن کي روڪيندو چوڻ لڳي ٿو .
”بابا اها ڪار ڪانهي توهان گٽر وٽ بيهو مٿاهان ٿيندو ۽ ائون ٻئي پاسي ٿو بيهان جنهن جو نشانو لڳي اهو اچي کٽمٺڙو وٺي وڃي “۔
۽ بسڪوٽ ؟ هڪ ٻار پڇيس ٿو۔
”پوء اوها اوهان جي مرضي وڻيو بسڪوٽ وٺو وڻيو تہ کٽمٺڙو “.
بس۔ ٻار اوسي پاسي کان پٿر کڻي هن کي هڻڻ لڳن ٿا ڪي پٿر هن تائين پهچي نہ ٿا سگهن ۽ پاڻي ۾ لهرون پيدا ٿي وري گم ٿي وڃن ٿيون ۔ هڪڙو پٿر هن کي اچي پيرن ۾ لڳي ٿو ڌو پار هڪ پار رڙ ڪري ٿو ۽ عارب ڊوڙندو هن وٽ اچي ٿو ۽ کٽمٺڙو وٺي وڃي ٿو۔ هڪ ٻار کٽمٺڙي ملڻ سان ٻارن ۾ تهائين جوش اچي وڃي ٿو ۔ تلاء جي ڀر وارا پٿر کُٽي ٿا وڃن ۔ ٻار ٿورو پريان وڃي پٿر چونڊڻ ٿا لڳن ۔ هڪڙو ٻار ريل جي پٽي ڏانهن اچي پٿر کڻڻ لڳي ٿو۔
”متان اهي کنيا اٿو“ ريل ڪيرائيندو ڇا۔
”اڙي پري ٿي اتان اھي پٿر ڪار ڪونهن اهي لڳا تہ بہ ڪجھ نہ ملندو۔ بابا ٻيو جتان آڻيو هر وٿ ڪار آهي ٺڪر دٻا شيشا گند ڪچرو جيڪو وڻيو سو آڻيو بس توهان لاء سولائي ڪري ڇڏيم۔“
هڪ پٿر هن کي اوچتو لونڌڙيء وارو لڳي ٿو ۽ رت وهڻ لڳي ٿو۔ ٻار هيسجي بيهي ٿا رهن۔ پرواه نہ ڪر اچ کيسا اچ پنهنجو کٽمٺڙو وٺي وڃ واه جو چيٽو آهين۔ هڪ ريل گاڏي انهيء وچ اچي بيهي ٿي۔ شايد سگنل نہ مليو اٿس اتي گهڻو ڪري گاڏيون اچي بيهنديون آهن۔ ماڻهو دريء مان ليئا پائي ڏسڻ ٿا لڳن ۔ هي عجيب قسم جي راند ڏسي انهن کي الائي ڇا ٿو ٿي وڃي رمون چرئي کي ڏسي هو بہ رونشي مان درين مان ڪيلن جون کلون ۽ ٻيو گند ڪچرو اڇلائڻ ٿا لڳن عجيب نظارو ٿو لڳي ڄڻڪ سڄي خلق چري ٿي ويئي هجي۔ ريل جو هارن وڄي ٿو ٽرين هلڻ لڳي ٿي ۽ جيڪو گاڏو رمون جي ڀرسان کان لنگهڻ لڳي ٿو ان مان گند ڪچرو رمون ڏانهن اڏامي اچي ٿو۔ رمون ويتر کلڻ لڳي ٿو ۽ ريل جي درين مان ماڻهو رمون کي ايئن کلندو ڏسي رونشي ۾ کلڻ لڳن ٿا هو هو جا آواز ڪن ٿا۔ سج لڙي هيڏو ٿي چڪو آهي ۔ اتر جي هوا ۾ ٿڌ وڌي ويئي آهي ٻار ٿڌ هوندي بہ پگهريل آهن تہ بہ ڪٿان نہ ڪٿان ڪا نہ ڪا شيء کنيو اچيو هن ڏانهن اڇلائن ۔ نہ رمون هاڻي راند بس ڪر توکي تہ ڪجه لڳي ئي ڪون ٿو ۔ هڪ ٻار چويس ٿو ۔ ٻار ٿڪجي پيا آهن چڱو ٻارو ترسو ۔ آئون اچان ٿو ۔ هو مٿي اچي ٿو۔
ٻار رمون جي حالت ڏسي ڊڄي ٿا وڃن۔ گند سان ڀريل منهن مان بہ ٻن ٽن هنڌان رت وهندڙ لونڌڙيء وٽ رت ڄميل عجيب ڀوائتي شڪل ۔ ٻار هيسجي وڃن ٿا۔
”ٻارو ڊڄو نہ. اچي هاڻي بچيل مال اوهان ۾ ورهائي ٿو ڏيان اچي وٺو۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔ هان خميسا هي ٻہ کٽمٺڙا۔عارب توکي بسڪوٽ ٿا وڻن وٺ هي بسڪوٽ ۽ ڪيڏانهن ويو عارب اچي عارب تولاء ۽ هي وٺ ڙي تون ۽ هي توکي ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔هو ٻارن کي بچيل مال ورهائي ڏيڻ لڳي ٿو۔“
سج هاڻي لڙي چڪو آهي ۔ سنجها جي مهل جي اونداه هوريان هوريان وڌي رهي آهي تلاء جي ڪني پاڻيء جو رنگ مٿان وهندڙ گٽر جي گندي پاڻيء جو رنگ۔ جهوپڙين ۽ بنگلن تي اونداهي ڇائڻ جو رنگ هڪڙو ٿيندو وڃي جهوپڙين ۾ دونهيون دکڻ لڳن ٿيون پريان بنگلن ۾ بتيون ٻرڻ شروع ٿي ويون رمون گٽر جي مٿان ايئن بيٺو آهي ڄڻ ڪو وڏو ڪم ڪيو اٿس۔ ماڻهو ڪم تان موٽڻ لڳا آهن ۔ پريان خدن پيو اچي ۔ خدن رمون کي ڏسي ڇرڪي وڃي ٿو : اڙي ها ڇا ٿيو اٿئي؟ لڦيو پيو آهين وري انهن ڇورن۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
”خدن ڏس تلاء ڀريو آهي نہ“ هو خدن جي ڳالھ ڪٽيندي چئي ٿو۔
”ھا پاڻي پوندس تہ ڇو ڪين ڀرجندو!“
”اڙي پاڻي سان نہ ، اڄ اسان تلاء کي لٽڻ شروع ڪيو آھي. ڏسين ڪونہ ٿو. اسان ھن گندي تلاء کي گند سان ڀري ڇڏيو آھي.“
خدن غور سان ھن ڏانھن ڏسي ٿو. ھن کي ٻيو تہ ڪجھ نظر نہ ٿو اچي پر ڪجھ نارنگين جون کلون، ڪجھ ڪاڳر ۽ دفترين جا ٽڪڙا ترندا نظر ٿا اچن.
رمون، ايئن ٿو لڳي، تون ھاڻي سچ مڃائي چريو ٿي ويو آھين.
ساجن بہ اچي پھتو آھي. ھو بہ رمون کي ڏسي ڇرڪي وڃي ٿو.
ساجن رمون جون ڳالھيون ٻڌيون اٿئي. مڙس تلاء کي ٿو ڀري سو گند ڪچرو ميڙيو ان ۾ پيو وجھي.
ساجن ڪڇي ڪونہ ٿو ۽ رمون ڏانھن ئي نھاريندو رھي ٿو. ڳالھين ڳالھين ۾ ماستر ۽ علو بہ اچي پھچن ٿا. رمون فخر سان انھن ڏي نھاري ٿو.
اڄ ھنن ڇورن کي پادر ھڻڻا پوندا. ماستر تون اھا ڍرائي نہ ڪر، ڇورا سڀ کري ويا آھن. اڙي رمون! ھڪڙو اڳيئي ڌپ، منھن تہ ڌوئي ڇڏ. خدن وري کين سڄي ڳالھ ٻڌائڻ لڳي ٿو.
چئبو تہ رمون تلاء کي لٽيندو! سڀ کلڻ لڳن ٿا. رمون سندن کلڻ تي ڪاوڙجڻ لڳي ٿو.
ڇو نہ ڀربو تلاءُ؟ آئون ان کي ڀريندس، ڀلي اوھان مدد نہ ڪريو. اھو گٽر ابتو نہ وھايم، تہ پوءِ پيءُ جو پٽ ناھيان!
اڙي بابا رمون ، ايئن ڪيئن تلاء ڀربو. ماستر سمجھائيندي چويس ٿو.
ڏسجو، ڪيئن نہ ٿو اھا کڏ ھتان گم ڪريان توھان تہ پيا روز ھتان لنگھو، ڏسجو.
اچي وٺ، ھي ھي تنھنجو وزم، خدن سگريٽ ڏئيس ٿو. ۽ مون بہ تو لاء آندو آهي. اڄ اھڙي دعا ڪيئي، جو واھ جي مزوري لڳي. رمون ھنن جي ھٿن مان وزم پاڻي وٺيو، آھي بہ تلاء ۾ اڇلائي ٿو.
اڙي ھي ڇا ڪيئي! علو رڙ ڪري ٿو.
سڀ ڪجھ ھن تلاء ۾ وجھو. ٺڪر ٺوٻر، ڀتر، مٽي، واري، بجري آئون مري وڃان تہ منھنجو لاش بہ کڏ ۾ اڇلائجو. ايئن چئي ھو پنھنجي اوسي پاسي کان، جيڪي ھٿ لڳيس ٿو، اھو کڻي تلاء ڏانھن اڇلائڻ لڳي ٿو. ھو سڀ اچرج مان کيس تڪڻ لڳن ٿا.
انھيءَ ڏينھن کان وٺي رمون اوسي پاسي کان تہ ٺھيو پر شھر کان گند ڪچرو کڻي اچي تلاء ۾ وجھڻ شروع ڪيو آھي. ھاڻي کيس نہ رڳو ٻار پر ھر ڪو کيس رمون چريو چوڻ لڳو آهي.
پھرين تہ کيس رڳو پنھنجا سڃاڻيندا ھئا پر ھاڻي شھر ۾
بہ کيس ھرڪو بہ سڃاڻڻ لڳو آھي. کيس ردي ۽ بيڪار شيءِ جتان بہ ملي ٿي اھا کنيو، ٻڌيو، گھليو، اچيو تلاء ۾ ڇڏي پر تلاء ھڪ جھوني کڏ آھي اڃا ڀرجي نہ سگھي آهي.
رات وري ڏاڍو مينھن پيو آھي. ماڻھن رات جاڳي گذاري آهي پر پاڻي جھوپڙين ۾ گھڙن بدران پٺتي تلاء ڏي وڃي رھيو آھي!
صبح جو ماڻھو پنھنجيون جھوپڙيون ڀونگيون، ٽڪرا ٽپڙيوڻ لڳائي بلائتيون پيا ڪن. ھي پھريون ڀيرو آھي جو پاڻي جي ايڪڙ ٻيڪڙ دٻن کانسواءِ پاڻي ڪٿي بہ بيٺل نظر نہ ٿو اچي.
ماڻھو ھوريان ھوريان تلاء جي چوڌاري جمع ٿيندا ٿا وڃن . تلاء ٽمٽار لڳو پيو آهي ۽ تلاء جو ڪنو پاڻي گٽر ۾ پئجي ان کي ابتو وھائي رھيو آھي پريان بنگلن ڏانھن.
تلاء جي بچيل سچيل مٿاڇري پاڻي ۾ ٻوڙن جي پويان رمون جو لاش لڌو آهي. لڳي ٿو ھن سڄي رات ويھي تلاء کي لٽيو آھي. ھر ڪنھن جي اکين ۾ ڳوڙھا آھن.
آڪاس تي اڃا ڪارا ڪڪر ڇانيل آھن پر ھاڻي ڪنھن کي مينھن جو ڊپ ھراس ڪونھي.