پهچي ويس نيپال
ڳالهه ڪرڻ جو مقصد اهو هو ته مون کي به ڪن ملڪن جي باري ۾ پڙهڻ ۽ ٻڌڻ کان پوءِ خواهش هوندي آهي ته اهي ملڪ ضرور گھمان، جن ۾ يونان، مصر، سريلنڪا، انڊيا ۽ نيپال اچي وڃن ٿا. حالانڪ ٻن درجن کان وڌيڪ ملڪن جي سياحت ڪري چڪو آهيان پر سريلنڪا کان علاوهه ٻين ٽن ملڪن يعني يونان، مصر ۽ انڊيا اڃان نه وڃي سگھيو آهيان. نيپال ڏانهن ڇِڪ جو هڪ ٻيو به سبب هو ته اتي ڪپل وستو به آهي جتان سڌارٿ، محلاتن مان نڪري، دنيا تياڳي گيان حاصل ڪيو هو.
جڏهن به سال گذرڻ وارو هوندو آهي ۽ ڪنهن ٻاهرين ملڪ سرڪاري طرح نه وڃي سگھندو آهيان ته پوءِ اندر ۾ ٻاهر وڃڻ جي بيچيني ٿي پوندي آهي. اهڙي ئي بيچيني اسان جي پياري ليکڪ سائين مشتاق شوري کي به ٿي پوندي آهي ۽ هو هر سال ۽ گھڻو ڪري رمضان ۾ ٻاهر چڪر هڻڻ ويندو آهي. سال 2012 ۾ ڪيڏانهن نڪرڻ جو پروگرام ٺاهي رهيو هيس ته اخلاق انصاريءَ چيو ته هو به مون سان ڪمپني ڪندو، هن سان مليشيا ۽ ٿائلينڊ وڃڻ جو پروگرام ٺهيو پر کيس وقت سِر اين او سي نه ملڻ ڪري مون کانئس اجازت ورتي ۽ نڪري پيس نيپال ڏانهن.
انٽرنيٽ تي اتان جي گھمڻ وارين جڳهن جي لسٽ تيار ڪندو ويس. فيس بوڪ تي صحافي دوست، امر ڳرڙي جون نيپال جون تصويرون به ڪجھه وقت اڳ ۾ ڏٺيون هيون ، انڪري مون کيس ميسيج ڪيو ته مون کي گائيڊ ڪري ته ڪٿي ڪٿي گھمجي. هن ڪافي گائيڊ ڪيو ۽ هڪ ڏينهن انٽرنيٽ تي چيٽ تي ئي هياسين ته کٽمنڊو ۾ رهندڙ سنڌي ڊاڪٽر سائين راڻو مل پرياڻيءَ سان به چيٽ ڪرايائين جنهن چيو ته ڪا پرواه ناهي توهان هليا اچو.
ان کان علاوه، ڀاءُ آفاق انصاريءَ جي ڪلاسي، لاڙڪاڻي جي اِندر لعل، جيڪو ڪراچيءَ ۾ منهنجو پاڙيسري آهي ۽ هن وقت کٽمنڊو ۾ پي آءِ اي ۾ فنانس مينيجر طور ڪم ڪري رهيو آهي، سان رابطو ڪيو. جنهن کان مون موسم جو معلوم ڪيو ته برساتين واري موسم ته ناهي ته هن چيو ته موسم سٺي آهي ۽ اچڻ لاءِ زور ڀريو.
نيپال وڃڻ جو هڪ ٻيو اهم سبب اهو به هو ته اتان جي ويزا اڃان تائين اتي ايئرپورٽ تي ئي ڏني وڃي ٿي. بس وڃڻ جا سڀ سانباها ٿي ويا ۽ مون ٽڪيٽ وٺي ستين جُون 2012 ع تي سيٽ بوڪ ڪرائي. فلائيٽ صبح جو ساڍي يارهين وڳي هئي پر اڌ ڪلاڪ دير سان اڏاڻي، ڇو جو جهاز پشاور کان ئي دير سان ڪراچي پهتو.
لائونج ۾ پنهنجن همسفرن جا چهرا پڙهي رهيو هيس جن ۾ گھڻائي نيپالين جي هئي، مون کي سمجھه ۾ ڳالهه نه آئي ته ايترا سارا نيپالي پاڪستان ۾ ڇا ٿا ڪن؟ چهرا پڙهڻ وقت منهنجي منهن تي مُرڪ مڙي آئي جو ان لفظ ۽ خيال تي هڪ ڀيرو وڏي تڪرار کان بچي ويو هيس. ٿيو ائين هيو جو سلوواڪيا ۾ هڪ لائبرري ۾ پڙهندي هڪ لاطيني آمريڪا جي ڇوڪريءَ سان ڪافيءَ تي ڳالهه ٻولهه ٿي هئي. مون کي وڻي به رهي هئي هن سان ڳالهين ڪندي مون تي شاعراڻو موڊ طاري ٿي ويو ۽ کانئنس پڇيو هيم ته ايترا سارا ڪتاب پڙهين ٿي ڪڏهن ماڻهن جا چهرا پڙهيا ٿي؟ هُن کلي چيو هو ته چهرا، ڪتاب ٿوري آهن. مون چيو هر شخص هڪ ڪتاب آهي ۽ ساري دنيا هڪ لائبرري، پوءِ مون کيس ٻڌايو هو ته مان ويڪ اينڊ تي هي ڪتاب ڇڏي، ماڻهن جي ميڙ ۾ ڪنهن ريسٽورنٽ يا ڊسڪو ۾ هليو ويندو آهيان جتي ماڻهن جا چهرا پڙهندي پڙهندي ٿڪجي گھر موٽندو آهيان. هوءَ به شايد منهنجين ڳالهين جي سحر ۾ اچي وئي هئي ۽ ويڪ اينڊ تي مون سان ملڻ ۽ ڪنهن هنڌ گڏجي هلڻ جو پروگرام ٺاهي ورتائين. پر جڏهن ويڪ اينڊ تي هوءَ منهنجي هاسٽل جي ڪمري تي آئي هئي ته مان ڪو ٻيو چهرو پڙهي رهيو هيس. اصل ۾ مون کان وسري ويو هيو ته ڪو هن سان ٽائيم آهي. هوءَ حيران ٿي وئي ۽ مان پريشان. پر بنگلاديش جو شوڪت چوڌري، منهنجي لاءِ فرشتو بڻجي آيو، جنهن صورتحال کي سنڀاليو ۽ هُن کي ڪافي پيارڻ وٺي ويو هو.
خير جهاز ۾ سوار ٿياسين، مونکي سيٽ اڳيان ملي هئي جنهنڪري ٽنگون آرام سان ڊگھيڙي سگھان پيو. جهاز، ڪراچي ايئرپورٽ جي رن وي تي ڊوڙون پائڻ شروع ڪيون ۽ هوائن ۾ اڏامڻ لڳو، ڪراچيءَ جون عمارتون جهاز جي دريءَ منجھان گڏي،گڏيءَ جي گھرن جيان لڳي رهيون هيون، مونکي پنهنجي گُڏي(پُٽ) آدريان انصاريءَ جون موڪلائڻ مهل آليون اکيون ياد آيون. هڪ دعا هن سميت سڀني ڪراچي واسين لاءِ دل مان نڪتي.
مان جڏهن نيپال جي لاءِ انٽرنيٽ تي سرفنگ ڪري رهيو هيس ته ان ۾ ٻين ڳالهين کان علاوهه کٽمنڊو سميت نيپال جي ٻين ايئرپورٽن کي جهاز لهڻ ۽ اڏڻ وقت خطرناڪ قرار ڏنو ويو هو. اهڙا ڪجھه وڊيو به يوٽيوب تي پيل هيا. ان ئي ايئرپورٽ تي اڳ ۾ پي آءِ اي ۽ ٿائي ايئر جا جهاز ڪري تباهه ٿي چڪا هيا، جن مان ڪوبه مسافر زنده نه بچيو هو. ان کان علاوه ڪجھه ٻين ملڪن جا جهاز به اتي ڪِري چڪا هيا. کٽمنڊو ايئرپورٽ کي خطرناڪ ان ڪري سڏيو وڃي ٿو جو کٽمنڊو جي چوڌاري جبل آهن ۽ شهر وچ ۾ هڪ پيالي جيان آهيان. صرف هڪ هنڌ ننڍا جبل آهن جتان جهاز اندر اچي هڪدم لهڻ شروع ڪري ٿو. کٽمنڊو ۾ دوستن اهو ٻڌايو ته هن طرف اچڻ وارا پائلٽ ڪجھه مخصوص آهن ۽ انهن کي به جهاز هلائڻ کان اڳ ڪافي ڀيرا جهاز تي سکيا طور ٻي پائلٽ سان گڏ نيپال موڪليو ويندو آهي. هنن وڌيڪ اهو به ٻڌايو ته هتي ڪجھه وقت کان رات جي لينڊنگ به بند آهي. پوڻن ٽن ڪلاڪن جي اڏام کان پوءِ جهاز کٽمنڊو ايئرپورٽ تي لهڻ لڳو.
جهاز مان جيئن ئي هيٺ لٿس ته ڏاڪڻين وٽ، اندر لعل بيٺو هو، گرمجوشيءِ سان استقبال ڪيائين. کٽمنڊو ۾ موجود پي آءِ اي جي ٻين دوستن سان به تعارف ڪرايائين. اتي ڪجھه دير بيٺاسين جو اندر لعل ٻڌايو ته سندن هڪ ٻيو ساٿي به جهاز ۾ آهي. ٿوري دير کان پوءِ اهو به اچي مليو، سندس نالو غلام معين الدين هيو، هو نيپال جو ڪنٽري مينيجر رهي چڪو هو ۽ هاڻي رٽائر هو. هو به کٽمنڊو گھمڻ لاءِ آيو هو. اسان بس ذريعي ٽرمينل ۾ آياسين، جتي ويزا فارم ڀري ۽ ٻه فوٽو پي آءِ اي جي هڪ نيپالي دوست، حُسين کي ڏناسين جنهن ويزا هڻائي، پاسپورٽ اسان جي هٿن ۾ ڏنا. مون انٽرنيٽ تي ڪٿي پڙهيو هو ته نيپالي ويزا جا پيسا آهن، مون پيسن جي باري ۾ اِندر لعل کان پڇيو ته هُن ٻڌايو ته پهرين ڀيري اچڻ سان في نه وٺندا آهن!
ڪراچي ايئرپورٽ تي ڪسٽم جي عملي، نيپال وڃڻ جو ٻڌي منهنجو سامان ڏاڍي خبرداريءَ سان چيڪ ڪيو هو، مون ڪسٽم واري کي چيو هو مون وٽ ڪا به اعتراض جوڳي شئي ڪونهي، پر پوءِ به هو بيگ چيڪ ڪرڻ لڳو ته مون کيس چيو ته ڀلي ڏسي پر پوءِ بيگ، هو پاڻ مون کي پيڪ ڪري ڏيندو جو مون کي منهنجي زال ئي پيڪ ڪري ڏيندي آهي، مون ۾ اهو سليقو ڪونهي. هن بيگ جي تري، هينڊلن کي به ٺڪي ٺوڪي ڏٺو ته ان ۾ ڪا ڊرگ ته ناهي. پر شابس آهي آفيسر کي ته هن منهنجي چوڻ مطابق احتياط ۽ سليقي سان بيگ کي بند ڪيو. ڪراچي ايئرپورٽ تي اهڙي حالت ٿيڻ کانپوءِ مون کي پڪ هئي ته کٽمنڊو ايئرپورٽ تي به ان کان وڌيڪ سخت چيڪنگ ٿيندي ڇو جو مون ٻڌو هو ته اتان جا ڪسٽم وارا ڏاڍا سخت آهن. اهڙا ئي ڪجھه پروگرام نيشنل جاگرافڪ چينل تي به ڏٺا هيا. پر هتي ته ڪا به اهڙي ڳالهه نه ٿي، اسان پنهنجي بيگ اسڪيننگ مشين مان گذاري ٻاهر هليا آياسين. ان جو هڪ سبب پي آءِ اي جي عملي جو گڏ هجڻ به ٿي سگھي ٿو.
ايئرپورٽ ٽرمينل، ننڍو، سادو پر خوبصورت هو. ڳاڙهين سرن سان ٺهيل عمارت ۾ دروازا ۽ دريون ڪاٺ جي اُڪر سان ٺهيل هيون. جنهنڪري ٽرمينل، نيپال جي مزاج ۽ ثقافت کي ظاهر ڪري رهيو هو. ايئن گھڻو ڪري هر ملڪ پوءِ اهو ٿائيلينڊ هجي، سريلنڪا هجي، انڊونيشيا هجي يا ڪهڙو به يورپي ملڪ، پنهنجن ايئرپورٽن ۽ انٽرنيشنل ٽرين اسٽيشنن کي ان ملڪ جي ثقافت سان سينگاريندا آهن، پر پاڪستان ۾ ايئن ناهي، هتان جي ايئرپورٽ تي لهڻ سان ماڻهو ڪو به اندازو نه لڳائي سگھندو ته هن ملڪ جي ثقافت ڪهڙي آهي؟
کٽمنڊو ايئرپورٽ بادشاهه تري ڀون جي نالي سان منسوب آهي، جيڪو 1906ع ۾ ڄائو ۽ 1955ع ۾ وفات ڪيائين. هن پنجن سالن جي عمر ۾ پنهنجي ماءُ جي نگرانيءَ ۾ پيءُ جي وفات کان پوءِ تخت سنڀاليو هو. حقيقت ۾ ان وقت حڪومت جو سڄو ڪنٽرول راڻا فيملي وٽ هوندو هو جيڪي گھڻو ڪري وزير اعظم ۽ ٻين عهدن تي مقرر هوندا هيا. ان تي تفصيل سان اڳتي هلي لکبو.
اسان کي ٻاهر ڪجهه دير انتظار ڪرڻو پيو ڇو جو پي آءِ اي جي ٻين دوستن کي جيڪي اندر رن وي تي جهاز ۾ مصروف هيا ۽ جهاز کي رواني ڪرڻ کان پوءِ واندا ٿيڻا هيا. هنن کي به اسان سان هلڻو هو. تيستائين اسان ٻاهر هڪ عام اسٽال تي وڃي ويٺاسين، ۽ چانهن جو آرڊر ڏنو. مون ايئرپورٽ تان ئي موبائيل جي سِم خريد ڪري گھر پنهنجي خيريت سان پهچڻ جو اطلاع ڏنو.
کٽمنڊو ۾ پي آءِ اي، جو هن وقت انچارج، کهڙا، خيرپور جو ذاڪر حسين اڄڻ آهي ۽ اندر لعل فنائنس مينيجر آهي. اڄڻ صاحب جي اچڻ کان پوءِ اسان پي آءِ اي جي ڪار ۾ گھر لاءِ روانا ٿياسين. رستن تي ٽيڪسين ۾ گھڻائي ۾ اسان وٽ هلندڙ سوزوڪي مهراڻ جهڙيون گاڏيون نظر آيون، جيڪي انڊيا جون ٺهيل آهن ۽ انهن جو نالو ”ماروتي“ هو. ماروتي، اصل ۾ هنومان ديوتا جو ٻيو نالو آهي. ان جي معني آهي ته ماروت(هوا جي ديوتا) جو پٽ. ڪاڏي ماروتي جو مطلب، ڪاڏي مهراڻ!
کٽمنڊو جا رستا ڪشادا ناهن، ان ڪري ٽريفڪ به جام رهي ٿي. ان مهل ته شام جو ٽائيم هو جنهنڪري ڪجھه وڌيڪ ئي رش هئي. رستي تي دوستن پري کان هڪ مندر ڏيکاريو جيڪو پشو پتي جي نالي سان سڏيو وڃي ٿو. مون چيو ته وقت ملڻ تي ضرور ڏسبو، جنهن تي هنن چيو ته متان گھمڻ مشڪل ٿئي ڇو جو ان مندر ۾ رڳو هندن کي وڃڻ ڏيندا آهن. شهر جا رستا به گھڻو ڪري کوٽيل نظر آيا، جو رستن کي ڪشادو پئي ڪيو ويو. دوستن ٻڌايو ته انهن رستن کي ڪشادن ڪرڻ لاءِ حڪومت کي ماڻهن جا گھر ۽ دڪان به ڊاهڻا پيا، چاهي اڳلو کڻي ڪيترو به معتبر هو، پر مجال آهي جو ڪنهن اسٽرائيڪ ڪئي هجي يا ڌرڻو هنيو هجي. ڪجھه ماڻهن سپريم ڪورٽ مان اسٽي آرڊر وٺڻ جي به ڪوشش ڪئي، پر ڪورٽ اهو چئي سندن درخواست رد ڪئي ته غلطي اوهان جي آهي جو حڪومت جي زمين تي اڏاوت ڪئي آهي.
کٽمنڊو، رستن اکڙيل هجن ڪري ۽ ڪنهن حد تائين جڳهن جي اڏاوت جي ڪري ٿورو ٿورو لاڙڪاڻو لڳي رهيو هو.
کٽمنڊو ۾ گرمي آهي، هوا به بند آهي. دوستن ٻڌايو ته هونئن هتان جي موسم ٺيڪ هوندي آهي پر گھڻي وقت برسات نه پوڻ ڪري گرمي زورن تي آهي. کٽمندو جي ٽريفڪ به بي ترتيب آهي، روڊ به ڪشادا ڪونه آهن، پاڪستان جيان هارن تي به زور آهي، هڪٻئي کان اڳ نڪرڻ جي ڪوشش ۾ جڳهه جڳهه تي ٽريفڪ جام رهي ٿي. بس هڪ عام رواجي شهر آهي، اهو هو پهريون تاثر کٽمنڊوءَ جو جيڪو منهنجي ذهن ۾ پيدا ٿيو. ٻيو تاثر اهو هو ته هتي عورتن جو تناسب وڌيڪ آهي ڇا؟ ڇو جو تمام گھڻيون عورتون رستن تي نظر اچي رهيون هيون، دڪانن هلائڻ واريون به اهي هيون ته رستن تي به اهي گھڻيون نظر اچي رهيون هيون. عورتن ۽ مردن جي شڪل ۽ هڏ ڪاٺ مختلف آهي شايد مختلف قومن جي ڪري. جيئن نيپال جي زمين مختلف هنڌن تي مختلف آهي ڪٿي ميداني آهي ته ڪٿي وري هماليا جا پهاڙ آهن، ته وري ڪي ماٿريون آهن. ان ڪري انهن جا نسل به مختلف آهن ڪي نوار آهن ته ڪي تبتين آهن ته ڪي وري انڊو آرين آهن. مرد گھڻو ڪري پينٽ شرٽ يا وري نيپالي اسٽائيل وارو ڪرتو،پائجامو ۽ مٿي تي ٽوپي پائن ٿا ۽ عورتون وري ساڙهي، يا شلوار قميص پائن ٿيون ڪي قد جون ننڍيون، ته ڪي عورتون وري قداور، سگھاريون، اڀريل ڇاتين سان قتل ڪرڻ لاءِ آتيون.
اسان اندر لعل جي گھر پهتاسين. اندر ۽ ذاڪر حسين گڏ رهن ٿا. ذاڪر حسين سان پهرين ملاقات ئي سٺو تاثر ڇڏيو. معين صاحب کي به مهمان ٿي هتي رهڻو هو. مون کي ڊرائنگ روم ۾ جڳهه ملي، جتي بيڊ به رکيل هو .گھر صاف سٿرو هو. مون اندر لعل تي گھڻو زور رکيو هو ته منهنجي لاءِ ڪا هوٽل بوڪ ڪرائي انڪري جو انٽرنيٽ تي ڪا خبر نه پئي پوي ته هوٽل ڪهڙي لوڪيشن ۽ ڪهڙي اسٽينڊرد جو آهي. پر هُن جو زور هو ته مان نيپال پهچان ته پوءِ ئي اهو فيصلو ڪبو. هاڻي وري سندن زور هو ته گھر ۾ رهان، پوءِ ٻي ڏينهن ڏٺو ويندو. خير هڪ رات رهڻ جو مون اتي فيصلو ڪيو.
ٿوري دير رليڪس ٿيڻ لاءِ ليٽيس ته آذان جو آواز ڪنن تي پيو. معين آذان ڏئي رهيو هو ، پوءِ ٽئي ڄڻا نماز پڙهڻ ۾ مشغول ٿي ويا. نماز کان پوءِ اِندر لعل ۽ مان ٻاهر چڪر تي نڪتاسين، پر وڃڻ کان اڳ هڪ دڪان تان شام جي لاءِ سامان سڙو وٺي گھر رکيو، انڪري جو هتي دڪان اٺين نائين وڳي تائين بند ٿي وڃن ٿا. يارهين وڳي تائين ته ريسٽورنٽ وغيره به بند ٿي وڃن ٿا باقي ڊسڪو يا ڪجھه بار دير تائين کليل رهن ٿا. اهو رڳو نيپال ۾ نه پر ڪافي ملڪن ۾ ڏٺو آهي ته دڪان شام جو ئي بند ٿي وڃن ٿا پوءِ اهي ايشيا جا ملڪ هجن يا يورپ جا، پر اسان جي پياري پاڪستان، خاص ڪري ڪراچيءَ ۾ ته کلن ئي يارهين ٻارهين وڳي ٿا پوءِ بند به رات جو اهڙي ٽائيم تي ٿين ٿا. جڏهن لوڊ شيڊنگ جي ڪري حڪومت انهن کي چيو ته سويل کوليو ۽ سويل بند ڪيو ته واپارين واويلا شروع ڪري ڏني، حالانڪ جي هو ٽائيم تي کولن ته سندن ڌنڌو ايترو ئي ٿيندو.
اسان ٻئي ڄڻا پنڌ ئي پنڌ، گھران نڪري، هتان جي ٽوئرسٽ هنڌ، ٿامل طرف روانا ٿياسين، جتي گھڻيون هوٽلون، بارون ۽ دڪان آهن. الائي ڇو شهر ۾ گھمندي ڪنهن ڌاريائپ جو احساس نه ٿيو. پر اها حقيقت آهي ته کٽمنڊو منهنجي ذهن ۾ ٺاهيل خاڪن کان مختلف هو. مون ته اهو سمجھيون هو ته پهاڙي شهر هوندو جيئن ڪوهه مري وغيره آهي. پر گھٽ ۾ گھٽ شهر جو اهو حصو ته اهڙو نه هو. کٽمندو جي لفظي معني ”ڪاٺ جو گھر“ ٿيندي. کٽمنڊو جي سمنڊ کان اوچائي 1400 ميٽر يا 4600 فوٽ آهي، هي پيالي جيان شهر آهي ۽ چوڌاري شواپوري، ڦلچوڪي، ناگارجن ۽ چندراگيري جبلن سان گھيريل آهي. کٽمنڊو ماٿري ٽن ضلعن، کٽمنڊو، لليتپور ۽ بختاپور، تي مشتمل آهي. جنهن ۾ 25 لک ماڻهو رهن ٿا، جڏهن ته نيپال جي ڪل آدمشماري اندازي مطابق ٽي ڪروڙ آهي.
ٿامل سندن گھر کان گھڻو پري نه هو. ٿامل هڪ عجيب ميلاپ آهي قديم ۽ جديد جو، جو علائقو پراڻو آهي پر دڪان، ريسٽورنٽ، بار، مساج پارلر سڀ جديد آهن. سوڙهين گھٽيون هجڻ ڪري ماڻهو هر وقت ڄڻ هجوم ۾ گم رهي ٿو، انهن گھٽين ۾ مختلف ڊريسن وارا يوروپي، امريڪي ۽ ٻين کنڊن جا ماڻهو هر وقت نظر ايندا. ٿامل کي ڏسي مون شڪر ادا ڪيو ته انٽرنيٽ تان هوٽل بوڪ نه ڪرايو. ڇو جو هتي ته سوڙهه هئي ۽ مون وٽ وري نيپال ۽ کٽمنڊو جو تاثر اهو هيو ته ڪمري جي دري کوليندس ته سامهون پهاڙ نظر ايندا يا وري ماٿريون. پر هي ٿامل ته تنگ گھٽين ۽ ڪجھه چونڪن جو هڪ مجموعو هو. ٿامل، اچڻ جو هڪ سبب اهو به هو ته جيئن ڪجھه ٽوئرسٽ ايجنسين کان ٽوئرز جا تفصيل معلوم ڪجن ۽ پوءِ انهن جي روشنيءَ ۾ پنهنجي سياحت جو پروگرام ٺاهجي. مون جيئن اڳ ذڪر ڪيو ته هتي دڪان اٺين وڳي بند ٿي وڃن ٿا انڪري سواءِ هڪ اڌ جي ٻيون ٽوئرسٽ ايجنسيون بند هيون. کليل ايجنسين تان معلومات ورتي ۽ مختلف ٽوئرن جا ڪجھه بروشر ۽ قيمتون لکي پاڻ سان کڻي، ڪجھه دير ٿامل جي گھٽين جو چڪر هنيو. دڪانن جي گھڻائي سووينئير واري هئي ۽ ٻيا وري پشمينا جي شالن جا دڪان هيا.
ٿوري دير گھمڻ کان پوءِ وري پنڌ ئي پنڌ واپس اِندر جي گھر آياسين. اندر لعل جو گهر ڪمل پوکري جي علائقي ۾ آهي، جتي هڪ ڍنڍ جيڪا هاڻي هڪ تلاءَ جي صورت ۾ آهي، ان ۾ ڪمل يا ڪنولن جي ڪري ان جو نالو ان علائقي تي پيو.
اهو گھر، هڪ چونڪ کان اندر هڪ گھٽيءَ ۾ آهي جهڙي ريت اسان وٽ عام طور تي محلا ٿيندا آهن، ان ئي اسٽائيل ۾ آهي. گھٽيءَ جي مهڙ وٽ چانهن جي ريسٽورنٽ کان علاوه سيڌي جو دڪان به آهي. چونڪ تي ته هوٽل به آهي ته ڊانس ڪلب به ته، بينڪون به. سڏ پنڌ تي وري هڪ شاپنگ مال سٽي سينٽر به آهي. جيڪو جوانن لاءِ ڊيٽ لاءِ ميٽنگ پليس به آهي.
رات جو دير تائين ڪچهري ڪرڻ کان پوءِ سمهي پياسين. پر جڳهه تبديل ٿيڻ ۽ گرمي جي ڪري ننڊ ڀڳل ٽٽل آئي.