کٽمنڊو جي شام

شام جو اڪيلي سر ٿامل ۽ ان جي آسپاس وارا هنڌ گھمڻ لاءِ نڪري پيس. رستي تي ڪجھه سرڪاري بلڊنگس به نظر آيون، ان کان علاوه خوبصورت گيٽ سان هڪ محل به، جيڪو ڪنهن زماني ۾ بادشاهي محل هوندو هو، هاڻي ميوزيم آهي. ان محل کان ٿوري ئي پنڌ تي سارڪ ڪنٽريز جي سيڪريٽريٽ به هئي جنهن جي گيٽ ٻاهران فوٽو به لڳل هيا جن ۾ سيد يوسف رضا گيلاني، پرويز مشرف ۽ حنا ربانيءَ جا به فوٽو نظر آيا. ٿامل ۾گھڻو وقت چڪر ڏيندو رهيس. ڪجھه ٽائيم اينٽيڪس جي دڪانن تي گذاريو ته ڪجھه وري ڪتابن جي دڪان تي. ڀانت ڀانت جا سياح نظر آيا. مون هڪ ڳالهه محسوس ڪئي آهي ته ٻاهريان سياح جنهن به ملڪ وڃن ٿا اتان جي ڪلچر ۽ ثقافت کي ويجھو کان ڏسڻ چاهين ٿا. جنهنڪري هو اتان جي رنگ ۾ رڱجي ويندا آهن. اتان جي ڊريس پائڻ ۾ فخر محسوس ڪندا، اتي جي کاڌن جو ذائقو چکيندا، گھڻو وقت، ديسي ماحول ۾ گذارڻ چاهيندا. جڏهن ته اسان جهڙن ملڪن جا ماڻهو تبديليءَ ۽ نواڻ کي گھٽ پسند ڪن ٿا، اسان گھڻو ڪري ٻين جي ڪلچر يا شين کي پسند ڪرڻ يا انهن کي پنهنجو ڪرڻ کان لنوائيندا آهيون. ڳولهي ڳولهي پنهنجي اسٽائيل جو کاڌو کائڻ پسند ڪنداسين، ڊريس به اها پائبي ڇو جو اسان پاڻ کان وڌيڪ ٻين جو خيال رکندا آهيون ته ٻيا ڇا چوندا! جڏهن ته ٻيا سياح انهن ڳالهين کان بي نياز هوندا آهن جنهنڪري ڪوشش ڪندا ته ڪنهن رواجي ريسٽورنٽ تي ويهي لوڪل کاڌو کائن، اتان جو ڊرنڪس پيئن ۽ گھڻو ڪري ڊريس به اتان جي پائڻ جي ڪوشش ڪندا، جنهن ڪري اسان وٽ يا هندوستان ۾ شلوار قميص يا وري ڪرتي پائجامي ۾ نظر ايندا ته فار ايسٽ ۾ وري اتان جي پوشاڪ ۾ نظر ايندا ته آفريڪا ۾ وري انهن جي رنگ برنگي ڪپڙن ۾ گھمندي نظر ايندا. سو ٿامل ۾ به نيپالي ڊريس پاتل، چڍين، جينز ۾ سياح گهمندي ڦرندي نظر آيا. اتي ڪجھه دير چڪر ڏيڻ کان پوءِ هڪ ٻي هنڌ تي آيس جتي ڪجھه فيشن ايبل دڪان به هيا ته کٽمنڊو جو ڪيسينو به هو ۽ ڪجھه ويسٽرن اسٽائيل ريسٽورنٽ به هيا. ڪجھه دير ونڊو شاپنگ ڪرڻ کان پوءِ هڪ مارڪيٽ جي مٿان ٺهيل ريسٽورنٽ ۾ ويٺس جنهن جو ڪجھه حِصو کليل به هو ان کان علاوه ڍڪيل به هو. يوزف ۽ مان ملڻ جو ٽائيم به اتي ئي رکيو هو. مون پاسي واري ٽيبل چونڊي جو اتان رستي سميت، سامهون واري ڪيسينو جي گيٽ به نظر پئي آئي، جنهنڪري ماڻهن جي هلچل ڏسي پئي سگھجي. بيرو مخصوص نيپالي ڊريس ۾ مينو کڻي آيو مون کيس چيو ته ماني کائڻ جو في الحال خيال ناهي باقي گرمي آهي ان ڪري پهريائين ته ڀر پاسي ۾ هلندڙ ڪنهن پيڊسٽل فين جو منهن اسان طرف به ڦيراءِ، ٻيو ته گرمي جي ڪري ڪا ٿڌي ڊرنڪ به کڻي اچ. ائين چوڻ سان مونکي ايئن لڳو ته مان سنڌ جي ڪنهن هوٽل ۾ ويٺو آهيان جتي گرميءَ جا سٽيل همراهه اچڻ سان پهريان چوندا آهن “ابا جلدي ڪري ٿڌو پاڻي کڻي آ، پکي کي به تيز ڪر، گاني جو آواز به ٿورو وڌاءِ”
مون اڃان بيري طرفان آندل گلاس مان سِپ ڀري ئي هئي ته يوزف ۽ پيترا کي ريسٽورنٽ ۾ داخل ٿيندي ڏٺو، پيترا کي ڪاري شرٽ ۽ جينز پيل هئي جنهنڪري سندس ڳاڙهو مُک اڃان وڌيڪ نمايان ٿي ويو هو. مون هٿ مٿي ڪري کين پاڻ وٽ سڏيو. هنن به پنهنجي لاءِ آرڊر ڏنو. هو پتن کان پوءِ بختاپور ويا هيا، جتان جي ڪاٺ تي ٿيل اُڪر جي ڏاڍي تعريف ڪري رهيا هيا. مون کين ٻڌايو ته منهنجو اڃان وڃڻ نه ٿيو آهي، اڄ مان سويم ڀُوناٿ ويو هيس. هنن جو وري سڀاڻي، سويم ڀو ناٿ، ٻڌا ناٿ ۽ پوءِ وري نگر ڪوٽ وڃڻ جو ارادو هو جتي هنن کي رات جو رهي صبح جو (جيڪڏهن قسمت سٺي رهين ته) مائونٽ ايورسٽ جو ديدار ڪرڻو هو. هو ٻئي ڄڻا چارلس يونيورسٽي ۾ فزيڪل جاگرافي ڊپارٽمينٽ ۾ پڙهن پيا. گرمين جي موڪلن جي ڪري ٽوئر تي نڪتل هيا. مون کانئن پروفيسر زدنيڪ پاوليڪ جي باري ۾ پڇيو ته ڪيئن آهي ته هنن ٻڌايو ته هن کي رٽائر ٿي ته گھڻو وقت ٿيو پر اڃان تائين پروفيسر ايميريٽس جي طور تي ڪم ڪري ٿو. پر هو ڊيموگرافي ڊپارٽمينٽ ۾ آهي. مون کين ٻڌايو ته مان پي ايڇ ڊي ته سلوڪيا مان ڪئي آهي پر 1998ع ۾ چارلس يونيورسٽي پاران ڪرايل سمر اسڪول ۾ آيو هيس، جنهن تي هنن چيو ته پوءِ پاڻ يونيورسٽي فيلو به آهيون. اسان ڳالهيون به ڪندا رهياسين، هنن وڌيڪ ٻڌايو ته سندن پروگرام چيتاون، پوکرا ۽ لمبيني وڃڻ جو آهي. منهنجو به انهن طرف وڃڻ جو پروگرام هو پر مان ڪنهن ٽوئر خريد ڪرڻ بجاءِ پنهنجي سِر وڃڻ جو پروگرام ٺاهيو هو. يوزف وارن کي گروپ سان ڪنهن ريسٽورنٽ ۾ ڊنر لاءِ وڃڻو هو، هنن موڪلايو ۽ بيري کي بِل آڻڻ لاءِ چيو ته مون کين منع ڪئي. اصل ۾ چيڪوسلوواڪيا ۾ ۾ مان اهو ڏٺو ته جي ٻه يا ٻن کان وڌيڪ دوست پاڻ ۾ ويٺا هوندا ته بل مهل بيرو پڇندو ته بل الڳ الڳ يا گڏيل ٺاهي، گھڻو ڪري هرڪو الڳ الڳ بل ڏيندو آهي. مون يوزف کي چيو ته اسان وٽ اهو ڪلچر ناهي. هنن مرڪندي، موڪلائيندي چيو ته :”نيپال ننڍو آهي ڪٿي نه ڪٿي وري ملنداسين ته پوءِ تون نه پر اسان بل ڀرينداسين“. پيترا چيڪ اسٽائيل ۾ پنهنجو ڳل منهنجي ڳل سان ملائي موڪلايو.
آهستي آهستي ماڻهو ريسٽورنٽ مان وڃي رهيا هيا ڇو جو جيئن مان ڪٿي اڳ ذڪر ڪيو ته هتي دڪان ستين يا اٺين وڳي ۽ ريسٽورنٽ ڏهين يارهين وڳي بند ٿي وڃڻ ٿا. بيري کي جڏهن خلاصائي ٿي ۽ مون کي اڪيلو ويٺل ڏٺائين ته سُري اچي ڀرسان بيٺو. هو 40 سالن جو هو پر ڏسڻ ۾ باڊي بلڊر ۽ جوان پئي نظر آيو. هن ڳالهين ڳالهين ۾ پڇيو ته ڪٿان جو آهيان، وري پڇيائين ته اڪيلو آهيان يا گروپ ۾، آخر ۾ اهو چيائين :
”صاحب اڪيلي ڪيون هو؟“
مون کيس چيو: ”بس آئي به اڪيلا اور جائي به اڪيلا“.
”ليڪن صاحب گھومني آيا هي، تفريح ڪي لي آيا هي تو اڪيلا اڇا نهين هي“
مون سمجھي ورتو هو ته هن جو اصل مقصد ڇا آهي. مُرڪي کيس چيم :
”پر اب ڪيا ڪرون، ڪوئي ساٿ تو نهين لي آيا“
”صاحب ڦر ادهر ڪوئي ساٿي ڪرلو“
”ڪوئي واقف ئي نهين هي“
هُن پنهنجي سيني تي هٿ رکي چيو: ”هم خدمتگار هين نه“
مان به مزو وٺي رهيو هيس. هن آفر ڪئي ته جي چاهيان ته هو منهنجي مدد ڪري سگھي ٿو. مون به دل لڳي ۾ کيس چيو ته ٺيڪ آهي. هن سڀاڻي پنهنجي ڪنهن واقفڪار کي وٺي اچڻ جو چيو.
ريسٽورنٽ تان واپسي مهل هڪ ٻي رستي سان گھر لاءِ نڪري پيس پر اڳتي هلي منجھي پيس ان ڪري هڪ ٽيڪسي واري کي چيم ته :”مونکي خبر آهي ته پنهنجي گھر کان پري ناهيان پر نئون آهيان انڪري منجھي پيو آهيان، تنهنڪري مناسب ڪرايو ٻڌاءِ ۽ مونکي ڪمل هوٽل وٽ ڇڏ“. هن ڪرايي جا پنجاهه روپيا چيا ۽ ٿوري ئي جھٽ ۾ اچي هوٽل تي ڇڏيائين، ان ئي هوٽل جي پويان اندر لعل وارن جي رهائش هئي.

سفرناما

نڪري پيس نيپال ڏانهن