لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

ڳجهارتون

سنڌ سلامت ڊجيٽل بوڪ ايڊيشن سلسلي جو ڪتاب نمبر (276) اوهان اڳيان پيش ڪجي ٿو. ڪتاب ”ڳجهارتون“ جو سموهيندڙ ڪڇ- ڀُڄ هندستان جي علائقي ”ٻني“ جي ڳوٺ پناهواري جي سنڌي دوست ڪلاڌر مُتوا آهي. هي ڪتاب شري هرشد ترويدي، رجسٽرار سنڌي ساهتيه اڪادمي، گجرات پاران 2012ع ۾ ڇپايو ويو.
“پرولي” لوڪ هردي جو هڪ قديم اظهار آهي. ذهني شخص جي اتپتي آهي. ان مان اسان کي انساني دماغ جي وڪاس جي ڄاڻ ملي ٿي. پرولين جو واهپو وندر، ورونهن، ريجھ ۽ رهاڻ خاطر ڪيو ويندو آهي.
Title Cover of book ڳجهارتون

سر ليلان چنيسر

(1)
ذاتيون آيون جن مونکي ذات ڏني تن کي آئون نالو ڏيئي ويٺي آهيان.
ــ ذات جا ڪسير، ذات جا پڙهيار. نالو ور
ڀڃڻي؛ ڪسيريون آيون جن مونکي پڙهي هار ڏنو.
تن کي آئون ور ڏيئي ويٺي آهيان.
(2)
ڪپڙو پائي آئيس منهنجا پرين ڪاٺيون ٻوليون پنهنجون ڪر،
مون هڏ مٽيءَ جون ڪيون تون ذاتيون پنهنجون ڪر.
ـــــ ڪپڙ جو پلو. ڪاٺيءَ جي منڌي. ٻوليءَ جي معافي. مٽيءَ جي
ڪچي.ذات جا راهِما.
ڀڃڻي؛ پلو پائي آئيس منهنجا پرين تون مديون معاف ڪر.
مون هڏ ڪچايون ڪيو تو ڪا رحمي نظر ڪر.
(3)
ٻولي اٿئي ليلان هاڻي ويٺي ٻولي ڪر، واپار جو ڪو ٿيندو ڪونه.
ــــ ٻوليءَ جو جواب، ٻوليءَ جو سوال. واپار جو نفعو.
ڀڃڻي؛ جواب اٿئي ليلان هاڻي ويٺي سوال ڪر.
پر ڪو نفعو ٿيندئي ڪونه.
(4)
اديون مون پارئون ڪاٺي ٿي نرنان کي چئو نارنان کي اڀ جو نه.
ـــ ڪاٺيءَ جو ميڙو. نرنان چنيسر. نارنا ليلان. اڀ جو لوڌي (هڪ نکٽ
جو نالو)
ڀڃڻي؛ اديون مون پارئون ميڙ ٿي چنيسر کي چئو ليلان کي لوڌ نه.
(5)
نار نالي شهر جالي، ڪاٺياري وڃي ڪسب جو ڪيو.
ــ نار ليلان. نالي ڪونئرو. شهر ليهور. ڪسب جو ڪوڪٽ.
ڀڃڻي؛ ليلان لڏي ليهور ڇڏي. ڪونئرو وڃين ڪو ڪوڪٽ ڪيو.
(6)
لوهه جي ليلان اڃان پيئي وڻ جا ڪرين؟
ــ لوهه جي دور بين. وڻ آسر.
ڀڃڻي؛ هو دور ويا ليلان اڃان پيئي آسرا ڪرين
(7)
ٻولي آهين پر ٻولي ڪر.
ــ ٻوليءَ جي ڦري. ٻوليءَ جي فرياد.
ڀڃڻي؛ ڦُري آهين پر فرياد ڪر ليلان.
(8)
پکي اٿم پنهنجو تون راند جي ڏي چنيسر.
ــ پکي ڪيانتو. راند جي رهڻ.
ڀڃڻي؛ کيان (ڪان ) ٿي پنهنجو تو رهڻ ڏي چنيسر.
(9)
مان جيئڏ آهيان. رڇ جو نرنا منهنجو.
ــ جيئئڏ ماڪوڙي. رڇ جو ڍڪ. نرنان ايوب.
ڀڃڻي؛ مان ڪوڙي آهيان هاڻي تون ڍڪ عيب منهنجا.
(10)
نالو هڻي مرض ڪيائين ڪاٺي ڪانه.
ــ نالو سکيو. مرض جو سودا. ڪاٺيءَ جو کپو.
ڀڃڻي؛ سکياڻي هئي سودا ڪيائين ، هاڻي کپي نه.
(11)
اب جي ليلان اڃا پيئي راند جا ڪرين؟
ــ اڀ جي ڀني. راند جا بکيڙا.
ڀڃڻي؛ ڀني ليلان اڃان پيئي بکيڙا ڪرين.
(12)
ڪاريگر جو ڪري وڃ نالو ڪر ڙي ليلان.
ــ ڪاريگر جو پههُ. نالو ڪنبير.
ڀڃڻي؛ ڪو پههُ ڪري وڃي ڪنبي رهه ليلان.
(13)
ليکو ئي ليکو ليکي جي ليلان.
ــ ليکي جو ڏنو. ليکي جو ورتو. ليکي جو لهڻو
ڀڃڻي؛ تو ڏنو مون ورتو هاڻي لهين ڇا ليلان.

(14)
توکي ڪاٺيءَ ۾ راند جي، مونکي ڪپڙو گاهه چڱو.
ــ ڪاٺي جو کپو، راند جي هار، ڪپڙو چني، گاهه سر.
ڀڃڻي ؛ توکي کپي هار،، مونکي چنيسر چڱو.
(15)
ليلان کي له لڳو ته ڪونرو وڻ ٿي.
ــ لوهه جو هول. وڻ ڪنوار.
ڀڃڻي ؛ ليلان هول لڳو ته ڪونرو ڪنوار ٿي.