مختلف موضوع

منھنجو سوڀوديرو (57 سالن کان پوءِ)

”منهنجو سوڀوديرو 57 سالن کانپوءِ“ صوڀيدري شهر بابت آهي. ڪتاب جو ليکڪ شري ھولارام تيجورام شرما آهي. هي ڪتاب هند ۾ ئي ڇپيو. شري هولارام ڪتاب بابت لکي ٿو ته ”منھنجي پوٽن جي پڇ پڇان جي ڪري ھي ڪتاب لکيو آھي. سنڌ جي ڳوٺ ۽ ڪٽنب جو بيان ڪيو آھي. اسانجي مسلمانن سان رھڻي ڪھڻي ڪھڙي قسم جي ھئي اُھا ھن ڪتاب مان معلوم ڪري سگھجي ٿي. مسلمان ۽ ھندو ميل ميلاپ سان رھندا ھئا. ڪوبه جاتي جھڳڙو پاڻ ۾ نه ھوندو ھو. سڀ سِڪ ۽ محبت ۾ رھندا ھئا.“
هولارام 57 سالن کانپوءِ سنڌ موٽيو هو، پنهنجي جنم ڀومي صوڀيديري آيو هو. دنيا ته ترقي ڪئي پر صوڀيديري جا حال ڪڙا آهن، 57 سال اڳ ڇا هو ۽ هاڻي ڇا مليس .... سڀ هن ڪتاب ۾ پڙهجو.
Title Cover of book منھنجو سوڀوديرو (57 سالن کان پوءِ)

(3)

ٽئين ڏينھن مان صبوح جو تيار ٿي ويٺو ھئس. ملڻ لاءِ ماڻھو اچڻ لڳا. مان ھتي توھان کي ٻڌائڻ چاھيان ٿو ته مان پنھنجي ڪتاب منھنجو صوڀوديرو ۾ لکيو ھو ته ھڪ ڏينھن منھنجو بابا دڪان تي ويٺا ھئا ۽ سندس ھڪ دوست منگي ويٺا ھئا. ھڪ ڪڙمي دڪان تي آيو ۽ بابا کي چيائين ته زمين 10 جريب وٺو 500 رپيا مونکي ڏيو. جيئن ته اُن وقت رياست ۾ ڪنھن به ھندوءَ کي مسلمان جي زمين وٺڻ منع ھئي ته بابا ھن کي مجبوري ڏيکاري. اُتي اسانجي وڌو منگيءَ بابا کي چيو ته منھنجي نالي لکائي وٺوس ۽ ھنکي پئسا ڏيو. پوءِ آرام سان ميرن کان منظوري وٺي پنھنجي نالي ڪرائجو. بابا جن اِئين ڪيو ۽ اُھا زمين وڌوءَ جي نالي لکي ورتي. ماڻھو جيڪي ملڻ آيا اُن ۾ ھڪ نوجوان ڇوڪرو اچي مون سان ڀاڪر پائي مليو. مونکي چيائين دادُو مان اوھان جو ٻُڌو ته ملڻ جي انتظار ۾ مان جلدي جلدي آيو آھيان. مونکي مِٺل ڪوٺيندا آھن. مان وڌو منگيءَ جو پوٽو آھيان. اوھان جيڪو ڪتاب ۾ لکيو آھي اُھو بلڪل سچ آھي. منھنجو ڏاڏو به اھائي ڳالھ ڪندو ھو. منھنجو ڏاڏو ۽ اوھانجا بابا پاڻ ۾ گھرا دوست ھوندا ھئا. اوھان جيڪا زمين منھنجي ڏاڏي جي نالي ورتي ھئي اُھا بلڪل سچ ھو. اُھا زمين اوھانجي وڃڻ کانپوءِ اسان قبضي ڪئي. اُن زمين اسانکي شاھوڪار بڻائي ڇڏيو. مون چيومانس ته ھينئر مان آيو آھيان اُھا زمين مونکي موٽائي ڏيو. اُن کِلي جواب ڏنو ڀلي کڻو زمين اوھانجي آھي. مان اُن کي پيار مان ڀاڪر پائي چيو ته نه ڀائي ھاڻي اسان ڇا ڪنداسين؟ ڇوڪرو ڳالھائڻ جو چالاڪ، آواز ڪڙڪ ۽ مِٺو پئي لڳو. منھنجي وات مان نڪري ويو 'تون ته منھنجو ڍولڻ آھين' اُن کانپوءِ جڏھن به مان اُن کي سڏ ڪندو ھئس ته ڍولڻ ڪري سڏيندو ھئس. ڍولڻ کي پنھنجي ڪار ھئي. ھو ڪار ڪاھي آيو اُن ۾ ويھاري گھمائڻ وٺي ھليو. ڊرائيور جي سيٽ تي پاڻ ڍولڻ ويٺل ھو. اڳيان ٻيءَ سيٽ تي مان ويٺس. پٺيان سيٽ تي احسن (سونو) مير سرفراز ۽ عباسي سراج ويٺا. پھريائين خيرپور ويزا جي ڪم سان وياسين. اُتان ڪم لاھي راڻيپور ٿيندا درازن جي سچل سائينءَ جي درگاھ تي پھتاسين. درگاھ ۾ سچل فقير جي مزار تي چادر چاڙھي دعا گھريسين. گادي نشيين جي ملڻ لاءِ سندس رھائش جي دروازي ٻاھران وياسين. اُتي پھريدار بيٺو ھو جنھن چيو ته سائين ھينئر آرام ۾ ھوندا. ڪنھن سان به ملڻ جو حڪم ناھي چار بجي کانپوءِ ملندا. اسان ملڻ کانسواءِ ھليا وياسين. گمبٽ، ٽنڊومستي ٿيندا ھالاڻي طرف وڃڻ لڳاسين. ھالاڻي درٻار ۾ پھتاسين. ھالاڻي درٻار جو پوڄاري راجڪمار اوٽڻمل بجاج اسانجو آدر ڪيو. ھالاڻي مندر ۾ مٿو ٽيڪي ارداس رکي ٻاھر آياسين. راجڪمار اسانکي ھيٺ بيٺڪ ۾ ويھاريو. حال احوال ڏيندي مون پڇيومانس ته ھِتي ھندو گھڻا گھر آھن؟ جواب ۾ چيائين ته اسان ٻه- ٽي ڄڻا رھندا آھيون. جي مھمان ٻاھر کان ايندا آھن ڏينھن ٻه رھي ھليا ويندا آھن. اسان کي به عرض ڪيائين ته اوھان به ٻه- ٽي ڏينھن ھتي رھو ته توھانجي مان شيوا ڪريان. مون اُن کي چيو ته مان ئي اڪيلو ھندو آھيان باقي ھي منھنجا دوست سوڀيديري جا آھن. راجڪمار ناشتو گھرايو جنھن ۾ ڦلڪا ۽ ڀينڊيون تريل ھيون. اسان سڀني شونق سان ڦلڪو ڦلڪو کاڌو ۽ ٿڌو پي اُنکان موڪلائڻ جو ڪيو. راجڪمار کي مون ڪجھ پئسا آڇيا پر ھن منع ڪئي ۽ چيائين اوھان اسانجا مھمان آھيو ٻه- ٽي ڏينھن رھو. مان ھن کي احمدآباد اچڻ جو زور ڀريو. ھن چيو منھنجي پري جي ھڪ ڀيڻ آھي مان ڪڏھن نه ڪڏھن ضرور انڊيا ايندس ۽ اوھان سان ملندس. اسان پوءِ درٻار جا ۽ راجڪمار جا فوٽو ڪڍيا. راجڪمار ڪار تائين موڪلائڻ آيو. درٻار جي لڳو لڳ مسجد به ھئي ڄڻ ھندو- مسلمان گڏ بندگي ڪندا آھن. اُتان نڪري ھالاڻيءَ جي ڀرسان ڍولڻ جو اسڪول ڏٺوسين. اسڪول کي وئڪيشن ھئي. بلڊنگ سٺي ۽ وڏي ٺھيل ھئي. اُن اسڪول کي سرڪاري مانتا مليل آھي. مئنيجمينٽ اسانجي ڍولڻ جي ھٿ ۾ آھي. ھو اُتان جو پرنسپال آھي. اُتان پوءِ وري اسين خيرپور وياسين. اُتي خيرپور ۾ منھنجو ھاءِ اسڪول جنھن ۾ مان مئٽرڪ پاس ڪئي ھئي اُتي وياسين. اُن جي اڳيان بيھي فوٽو ڪڍيوسين. اُن اسڪول جو نالو ناز ھاءِ اسڪول ھو. اڃا به اُھو نالو اٿس. بلڊنگ ۾ ٿورو ڦيرگھير ٿيل ھو. ھي ھاءِ اسڪول منھنجو ڄڻ (Alma Mater) آھي. اُتان پوءِ لقمان ٿيندا محراب پور بيلاڻي، سيٺارجا مٿيان، گڏيجي ھنڱورجا ٿيندا اچي ھيٺيان سيٺارجا پھتاسين. تنھن کان پوءِ سوڀيديري ۾ آياسين.