(4)
سوڀيديري ۾ ھڪ سرڪاري اسپتال جنھن جو ڊاڪٽر مير ذوالفقار آھن. اُن جي ھيٺان ٻيا به ڊاڪٽر آھن. ماڻھن کي مفت دوا ملندي آھي. اسان اسپتال ڏسڻ وياسين جتي ڊاڪٽر صاحب اسانجي گھڻي عزت ڪئي ۽ ٿڌو پياريائين. شھر جي وچ ۾ جو قبرستان آھي اُھو پھريان گھاٽي جھنگل ۽ گاھ سان ڀريو پيو ھوندو ھو. اندر وڃڻ تي ڀؤ ٿيندو ھو. ھينئر اُن قبرستان کي صفائي ڪري ٻاھران پڪي ڀِت ھڻائي ويئي آھي. وڏو سُک سوڀيديري ۾ گھر گھر گـئس ڪنيڪشن پائيپ رستي ڏني ويئي آھي. ڪيتري به گـئس پائيپن جي رستي ڪم آڻي سگھن ٿا. ڪاٺين ٻارڻ ۽ چُلھ دکائڻ کان ماڻھو آزاد ٿيا آھن. ڳوٺ ۾ پوليس اسٽيشن ھڪ ڪوٺيءَ ۾ ھوندي ھئي. ھينئر وڏي بلڊنگ ٺاھي ويئي آھي، جنھن ۾ ھڪ سب انسپيڪٽر ۽ پوليس وارا رھندا آھن. جيڪي ھندو جڳھون ڇڏي ويا ھئا ھينئر اُھي سڀ مسلمانن سان ڀريل آھن. آسي پاسي جي ڳوٺن ۽ ڪڙمين پنھنجون جھوپڙيون ڇڏي اچي اُنھن ۾ ويٺا آھن.
ڪيترا ماڻھو مون سان ملڻ ايندا ھئا. ھڪ ڀيري اِھو سوال ٿيو ته ھِن ڳوٺ تي سوڀوديرو نالو ڪيئن پيو؟ سوڀو يعني ھندوءَ جو نالو آھي. ھندوءَ تان اِھو نالو ائين پيو. سڀڪو پيو پاڻ ڏي ڇڪي. جيڪو نائب ناظم آھي اُن چيو ته ھڪ سندن ذات جو سامٽيو ھو. اُن جو نالو سوڀو ھو. اَن خريد ڪندو ھو ۽ اھو ڪَٺو ڪري ھڪ دڙو بڻائيندو ھو. پوءِ ماڻھو اَن خريد ڪندا ھئا ته چوندا ھئا سوڀي جي دڙي تان اَن وٺي اچو. اِئين ڪندي ڪندي دڙي مان بدلجي ديرو ٿي ويو ۽ پوءِ چوندا ھئا ته سوڀي جي ديري سان اَن وٺي اچو. اِھو تڏھن سوڀوديرو نالو پئجي ويو. پر مير جو اُتي ويٺا ھئا اُن ٻڌايو ته ھنن جي ڏاڏي کي اِھا جاگير ملي ھئي ۽ پھريائين ھن ڳوٺ کي ٽنڊو ڪوٺيندا ھئا ۽ ھڪ ديوان سوڀي نالي جاگير کي سنڀالڻ لاءِ رکيو ويو. آھستي آھستي ڳوٺ وڏو ٿيندو ويو. ھندو ۽ مسلمان ڳوٺ ۾ وَسي ويا ۽ اُنھن سوڀي جي نالي تي سوڀوديرو ڪوٺڻ لڳا ۽ اڄ تائين اُنجو نالو سوڀوديرو آھي. پر ڪيئن به نالو پيو پر نالو منھنجو سوڀوديرو تمام سٺو آھي.