يگانو شخص: ڪامريڊ موريل
اهو اسانجي اسڪولي ء ڪاليجي زماني جي ڳالهه آهي جڏهن اسان جي ٽهي پنهنجي ڪيريئر ۾ مختلف امتحان ڏيڻ تي ويچاريندي هئي ء انهن امتحانن لاء ٽيوشن وٺڻ لاء شهر ۾ ڪو موزون ماڻهو ڳوليو ويندو هو.هر ڪنهن جي اک ڪامريڊ موريل تي هوندي هئي پر ڪامريڊ ٽائيم ڪنهن ڪنهن کي ڏيندو هو.ڪامريڊ جو ٽيوشن سينٽر به عجيب هوندو هو.سنڌ سونهاري جو چپو چپو هي فقير به رليو آهي پر اهڙو ٽيوشن سينٽر مون ڪٿي به اڄ تائين ڪنهن شهر ۾ نه ڏٺو نه ٻڌو آهي.
ڏوڪري جي ان فوٽ پاٿ کان وانجهيل پر مصروف مک روڊ تي ڪامريڊ موريل موچي جي جيڪا پيتي هوندي هئي ان تي شاگرد ويهندا هئا ء ڪامريڊ پراڻين جتين کي ٽانڪا به هڻندو ويندو هو ته ڊاڪٽري پڙهندڙ شاگردن جي علم کي به پالش ڪندو ويندو هو.اها سندس علمي مهارت هئي.کيس انگريزي،فارسي ء سنڌي ٻولين تي ته خصوصي مهارت هوندي هئي.ڪامريڊ ڏوڪري جي ڀرئي شهر ۾ ائين گهمندو هو جو پنهنجي علم جي ء ڄاڻ جي ڪنهنکي ڀڻڪ پوڻ نه ڏينود هو نه ئي ڪوڙن ء عطائي پروفيسرن وانگرن ٽائي ٻڌي چين يا انگلينڊ کان موٽڻ جون ٻٽاڪون هڻندو هو.کيس ان حال ۾ ڏسي مونکي سدائين ڀٽائي سرڪار جون اهي سٽون ياد اينديون هيون ته لڪا ڀڻن لوڪ ۾.....
هو ڏوڪري جي نئين نسل کي تعليم ڏيندو هو ء نوجوان سياسي ڪارڪنن سان سياسي بحث ڪري سندن ذهني صلاحيتن کي تيز ڪندو هو.پر هن ڪڏهن به اهو راز فاش نه ڪيو يا اهو رعب نه جهاڙيو ته ڪو هو وڏو علمي ڀنڊار آهي.ان جو هڪ سبب اهو ئي هو ته ڪامريڊ موريل انتهائي سادگي پسند هو.هن ڪنهنکي نه ٻڌايو ته هن ايران جو دورو ڪيئن ء ڪيترن سالن تائين ڪيو.ايران ۾ سنڌين جا گهر يا ڳوٺ ڪيئن کيس نظر آيو.هو وڏو جاکوڙي ،مسافر ء لوڪان لهنوارو ويندڙ شخص هو.
زماني جي گردش هر انسان جي زندگي ۾ مها ٻوڏ جهڙي اٿل پٿل ضرور آڻي ٿي ائين ئي ڪامريڊ موريل جي زندگي ۾ به ٿيو.کيس مٿان کان هيٺ اچڻو پيو پر هن حياتي جي آخري گهڙين تائين پنهنجي ٻانهن ۾ ٻل ڀانيو.ڪنهن به طرح جي خوشامد يا چاپلوسي ڪري پنهنجي علم،ذهانت ء ڏات کي ڏاڪڻ طور استعمال ڪري ايول جينئيس (شيطاني دماغ) ٿيڻ جي ڪوشش نه ڪئي.
ڪامريڊ موريل جي شخصيت ،سادگي ء ذهانت صرف سندس اولاد يا ڳوٺ وارن تائين محدود نه هئي پر ڏوڪري جي ان وقت جي سياسي ء ادبي گروپن ۾ سندس اهي گڻ وڏي واڪ ساراهيا ويندا هئا.سندس انهن گڻن کان هٽي تخليقڪار واري خبر هاڻي تڏهن پئي آهي جڏهن سندس شاعري جو هي ڪتاب سنڌ پنهنجي جدا گهرجي منهنجي اکين اڳيان آيو آهي.
سچ پچ اها هڪ خوشي جي گهڙي آهي ء يقينن ڪامريڊ موريل به خوش ٿيو هوندو اهو ڏسي ته جنهن سماج ۾ چڱن ڀلن اديبن جي اولاد سندن ڪتابي مسودا ڪٻاڙي وارن کي بيزاري مان ڏيندا هجن اهڙي سماج ۾ سختين منجهان گذري پڙهي پيل سندس اولاد سندس ڪتاب پئي چپرائي.اها خوشي ء اها سعادت ڪنهن يگاني جي نصيب ۾ ئي اچي ٿي.
ڪامريڊ جي سادگي ء هلت چلت پر بامعني سرگرمي ڏسي مونکي سدائين مخدوم محي الدين جون اهي سٽون ياد اينديون رهيون ته
يه کون آتا هي ، تنهايون مين جام ليي،
دلون مين چاندني راتون کا اهتمام ليي.
ڪامريڊ موريل جي شاعري مون پڙهي آهي.منجهس هر دور جو رنگ چڙهيل آهي.پر مونکي سندس شاعري ۾ سنڌ جي صوفياڻي مزاج ء سنڌيت وارو رنگ سندس تخليقن مٿان نمايان نظر اچي ٿو.اهو گيڙو ء ڳاڙهو رنگ صرف ڪامريڊ موريل جي ڪاغذي تخليق مٿان نه پر بائلوجيڪل تخليق (اولاد) مٿان پڻ حاوي نظر اچي ٿو.جيئن ڪامريڊ پنهنجي دور جو يگانو شخص هو ء سندس محبت جو محور سنڌ هئي تيئن ئي سندس اولاد لاء دعا ته شل سندن سنڌ سان محبت سلامت رهي.
[b]نثار کوکر
[/b]