غزل
تو ۾ عدم ٿا ڏسجن اوصاف منصفانه.
هتڙي حبش ۾ انسان بک ۾ مري ويا لک،
يورپ ۾ پر فھد جا کليل هئا خزانه.
ڪنڊن جا تاج پائي پھتا صليب تائين،
انسانيت جا حامي تِرُ پوئتي هٽيا نه.
دارا ۽ سڪندر فرمان روا ها تو ۾،
مزدڪ قباد جا ڀي تو ۾ رهيا فسانه.
گردان تنھنجا ٽيئي هلندا رهن ٿا يڪسان،
ماضي ۽ حال ايندڙ رفتار سان روانه.
اُمرا جا سگ ٿا زبذا لمحد غزال کائين!
غُربا کي پيٽ ڀر ٿي پوري ملي غذا نه.
ڪيئي ٿيا تنھنجا مھمان ٿوري رهڻ جي لائي،
ويندا رهيا ويچارا واپس وري وريا نه.
ساقي رهيو نه باقي ساغر ٿيو پُرزه پُرزه،
مئخوار ڀي هليا ويا خالي ڇڏي ميخانه.
”زهراڻي“ کي ڀي تو مان هڪ ڏينھن هلڻو پوندو،
مرقد ۾ ٿيندو خفتھ پنھنجا ڇڏي ٺڪانه.
***
عشق منھنجو آهي هادي عشق آ منھنجو امام.
عشق کي سجدو سلام، عشق کي سجدو سلام.
عاشقن جي اذن ۾ آذان دائمي عشق ڏئي،
قول ٿو قالو بلى جا هت ڪري پورا تمام.
ملان قاضي جي نصيحت مان پتو ڪجهه ڪين پيو،
عشق حضرت ٿو ٻڌائي دل ۾ درشن جو مقام.
عشق عاشق جي جسم ۾ گڏجي رل مل هيئن رهي،
جيئن الف گڏجي ويو آهي نفي جي ساڻ لام.
عشق جي اطاعت ۾ گِردون آ زمين گردان ۾،
عشق جي طاعت ۾ آهن روز شب سن ماه و عام.
عشق آهي خود حقيقت عشق آهي خود خدا،
عشق الحّي القيوم آهي حياتيءَ سان مدام.
عشق جي ميخاني ۾ پيتو شرابِ عشق جنھن،
خود سو ساقي بڻجي ويو ٿي مئي پرست و مئي و جام.
آدرش آئين آهي عشق جو سالم سليم،
عشق جي فرمان روائي معرفت جو آ پيام.
عشق جي شاهي ۾ آزاديءَ جو آهي احترام،
عشق جي دنيا جي گاديءَ جو آسنڌ دارالسلام.
عشق ريءَ سنسار سارو سڃو سنسان آ،
عشق جي رغبت ڪيو مبني دو عالم جو جھان.
ڪل ۾ جُز سوئي ”زهراڻي“ ٿو فنا في الله ٿئي،
عشق جي مڪتب جو جنھن وٽ آ شھادت سان وسام.
***
بي حيا بدڪار ظالم بيرحم بد خو يزيد.
ظلم تنھنجي سان ابو ٿيو منھنجو تشنه لب شھيد.
حيف آهي تنھنجي اهڙي تخت تي ۽ تاج تي،
جنھن جي نشي ۾ لٽيو تو باغ نبوت جو مفيد.
طوقِ آهن زيب تن، زيور اُتم ميثاق جو،
مون ڪيو قالو بلى جي وقت انهيءَ کي خريد.
آلِ ختم المرسلين پهتي سندءِ دربار ۾،
رسيمانِ ظلم سان ٿي بند وحدت جا عبيد.
روزِ محشر جلد ٿيندو تنھنجو منھنجو فيصلو،
خوش نه ٿي فهيم خدا ناهي پر يوم الوعيد.
لَمِ يلد جي ذات ازلي خالقِ ارض و سما،
اصطفى من خلقھ نسل النبي محسِن مجيد.
حوض ڪوثر جي مٿان آهي ضابطو،
ملڪِ جنت جي اسان جي دسترس ۾ آ قليد.
هاشمي حاڪم جو ”زهراڻي“ ٻڌي اهڙو ڪلام،
ابنِ معاويه خوف کان لرزان ٿيو باطل جو مزيد.
***
اسلام کي اڏيو، تو اسلام جو تون باني.
تنھنجو شھيدِ اعظم دو جڳ ۾ مٽ نه ثاني.
لختِ جگر علي تون، ڪربل جو تون واپاري،
تون نورِ عينِ زهرى تون مصطفى جو جاني.
سجدي تنھنجي وڌو آ معبود کي ڀي موهي،
تنھنجي نماز مان ٿيو اظھارِ سِرُ سبحاني.
شرع نبي کي بخشيو توئي وجود دائم،
نيزي جي نوڪ تي تو قراءت ڪئي قرآني.
فخرِ خليل تنھنجي اڳتي گهڻو وڌي وئي،
ايوب و ذڪريا ۽ يعقوب کان قرباني.
يونس و ذبيح الله ڀي سجدا ڪري نبي ٻئي،
تنھنجي چمن ادب سان نرمل جبين نوراني.
تنھنجي جنم لئي دايون مريم حوا ٿي آيون،
حورن ملائڪن ڪئي مدحِ مولود خواني.
ابنِ امام اطھر پدرِ سجاد مُضطر،
قائم ڪئي ڪعبي تو نبوت جي حڪمراني.
تنھنجو ذڪر ”زهراڻي“ جي آ زبان تي هردم،
تنھنجي ثنا صفت ۾ راحت آهي روحاني.
***
مونکي نه ڇيڙيو يار مان مستانو آهيان.
وحدت جي درگاھ يڪتن يگانو آهيان.
مان وڄندس وڏي آواز سان وڄندس،
الله جو ايجاد باجو پيانو آهيان.
ڪڏهن سنگيت ڪڏهن سر سرگم ۽ ساز،
ڪڏهن ڪافي ڪڏهن غزل ۽ گانو آهيان.
ڪڏهن پٽ ڪڏنهن پيءُ ڪڏهن نانو آهيان،
ڪڏنھن چاچو ڪڏهن ڏاڏو ڪڏهن نانو آهيان.
پرڀو جو پريمي آد جي اَڍ مٽيءَ جي مورت ۾،
ڪڏهن ڍڪيل ڪڏهن کليل ۽ عريانو آهيان.
”زهراڻي“ چوي ڏوڪري ۾ ڪم ڪار ڪري،
وري پنھنجي ڳوٺ ڏي ٿيندو روانو آهيان.
***
شاعرن جا سرتاج و سنڌ جا حامي لطيفرح.
شاعري تنھنجي جا شيدائي سچل سامي لطيف.
شاعري تنھنجي ٻڌي ۽ دنگ ٿا رهجي وڃن،
خسرو فردوسي و سعدي حافظ و جامي لطيفرح.
شاعري هر دور ۾ تنھنجي وطن لئي ٿي مفيد،
اڄ ڇو تنھنجي ديس واسين ۾ آ ناڪامي لطيفرح.
بيت ۽ وايون تنھنجون جڏهن ٻڌون ٿا ڪن ڏئي،
دل منجهان دک دور ٿين ٿا سڀ سڙي کامي لطيفرح.
شاعري تنھنجي ڪري لا تقنطو ڏي آخر،
دور ٿي دل مان ڪري مايوسي ناڪامي لطيفرح.
بيت تنھنجا ترجمو قرآن سنڌي ۾ مليو،
تنھنجي هرهڪ بيت ۾ آ رمز الهامي لطيفرح.
نظم ۾ نذرِ عقيدت ڪر زهراڻي جو قبول،
پيش خدمت آه تنھنجي ڀٽ جا آرامي لطيفرح.
***
ضعيف ۽ غريب جي هتي عزت ۽ آن نٿي بچي.
مسلم جي مسلم جي هٿان جان نٿي بچي.
صاحب تقوى وٽ ڀي خوفِ خدا نه رهيو آهي،
دنيا جي حوس ۾ عظمتِ انسان نٿي بچي.
خدا جي فرش جي غلط تقسيم ڪرڻ وارن جي هٿان،
بکين جي لاءِ دولتِ گذران نٿي بچي.
قرآن جي احڪام کان پسپا ٿيڻ وارا هر شيءِ،
ٿي فنا کل من عليما فان نٿي بچي.
***
ڪاروانِ زندگيءَ جو ساربان1 آهيان.
تنھنجي گهر ۾ تنھنجو ٿيو مھمان آهيان.
تنھنجي ڪرم نوازيءَ جو مشڪور آهيان،
ڇو ته مھمان بڻجي ٿيو ميزبان آهيان.
ڏئين تون ڏاتار ته سڙي ٿو مرچوس،
انھيءَ ڳالهه تي ٿيندو خندان آهيان.
مان ڪجهه ڀي نه آهيان مگر تون ته آهين،
تنھنجي رِٿ ۽ رَچنا جو سامان آهيان.
ڪري ترڪ دنيائي هر تن کي مان،
ولا تقنطو ڏي ڪندو ڌيان آهيان.
***
تون آهين رسولِ دو عالم تنھنجو شان ٿو هيئن قرآن ڏسي.
تنھنجي شريعت پاڪ ٿي مؤمن کي نجات ڏسي ايمان ڏسي.
تون خيرالبشر تون خيرالورا تون نوري نبي آهين نورِ خدا،
ڪوڙو آ وهابي پاڻ جھڙو توکي ٿو هو بي ايمان ڏسي.
تو آهي وصي ڪيو حيدر کي شھنشاهه صفدر کي،
اسلام وارن کي ڳالهه اها من ڪنت جو ٿو فرمان ڏسي.
مُوحِد ٿي تارڪِ شريعت ٿيو خارج از تنھنجي امت،
ابليس جو نطريه خلقت مسجد ۾ ٿو نادان ڏسي.
تون سڀ کان نيارو عالي نسب توکي سڀ کان جُدا ڪيو آهي رب،
و ما نيطق مصحف ۾ تو لئه آقا ٿو رب رحمان ڏسي.
هي دين دنيا آهي فاني، پر تون ۽ خدا ٻئي لافاني،
تنھنجو ڪلمو نفي اثبات ڪري انسان کي ٿو ايقان ڏسي.
***
پڪل پوک جا سنگ سٺا سوڪ نه ڪر.
تون مينھن جي کير تي پالي وڏو خوڪ نه ڪر.
ذات هو پنھنجي ڪڏهن ڪين مٽائيندو،
راهِ روان ۾ رنڊ روڪ نه ڪر.
جي ڀلو ڀائين پنھنجون اي دوست ته تون،
صلوات بر سيد سدائين پڙهندو ڪر.
ٻي تي حملو چٿر ۽ ٽوڪ نه ڪر،
اها وهندڙ واهي بند موڪ نه ڪر.
چورن جي حوالي وڳ وڳر ڪري،
ڀاڳيا ڀينگ پنھنجي جهوڪ نه ڪر.
زبان سان آزاري ماڻهو ملت جا،
پاڻ کان بيزار سڄو لوڪ نه ڪر.
***
پرڀو1 توکي ٿو سڏيان مون ڏي ڪَنُ ڏي.
رُکي روٽي ٿو کانوان روز سڻڀو ڀوڄن2 ڏي.
ايمان جا مون وٽ ڍير ۽ ڍڳ آهن،
اَنَ جي کوٽ آهي ٻَٽي مَڻ اَنُ ڏي.
نڌر نماڻي آهيان پنھنجي ديس ۾ داتا،
نِرڌن اتيت3 آهيان ٻٽي لک ڌن ڏي.
محل ۽ ماڙيون اميرن کي ڏئين مولا،
مونکي رهڻ جي لاءِ ڪکائين لانڍي يا ڇَنَ ڏي.
صوفي سنت ٿو هردي ۾ تنھنجو جاپ ڪري،
ساڌو جي شبد ڀڄن کي اهميت ڏي وزن ڏي.
شري رام جا راکا سيتا جا لڄپال،
سنڌ جي دشمن کي راوڻ جيئن جَمُ ڪٺن ڏي.
***
اڻ پڙهيل عالم اُمي۽ رد آهيان.
تاهم جامِ جَم و آئينھ سڪندر جو موجد آهيان.
صلح کان پري پاسي دور آهيان،
مذهب جي آڙ ۾ صاحبِ تشدد آهيان.
حقيقت کان ڀليل اهلِ علم جو دوست نه آهيان،
پئسن تي قرآن پڙهڻ وارن جو مُعتقد آهيان.
روزي ۽ نماز کي نجات جو وسيلو سمجهي،
قتل ۽ غارت لاءِ ٿيو غازي مرد آهيان.
سچن جي صحبت سنگت ڏي نه آهي دل جو لاڙو،
ڪوڙن جي ڪچھرين ۾ رهڻ وارو فرد آهيان.
پنھنجي ڏک سور لاءِ گهوڙا گهوڙا ڪندڙ،
ٻين جي درد لاءِ صفا بي درد آهيان.
***
ڇو آلِ ابا کي ٿا مسلمان ستايو.
ڏئي باهيون ٿا سادات جا خيما ڀي جلايو.
جنھن سِرَ تي ڪلام الله خدا آ ڪيو نازل،
سيّد جي انھيءَ سِرَ کي ٿا نيزي تي چڙهايو.
سفيان جي پوٽي جي لڳي پويان دنيا ۾،
محشر ۽ قيامت ٿا ٻئي پنھنجا وڃايو.
او ڪوفي لا يوفي ڇڏي حق جي طرف کي،
شامين سان ملي هٿ سان ٿا مھمان ڪُھايو.
جنھن حلق تي بوسه ٿي ڏنا پاڪ محمّد،
تنھن حلق تي سجدي ۾ خنجر ٿا هـَلايو.
”زهراڻي“ انھن وٽ نه ڪوئي شرم و حيا هو،
حيدر ۽ زهرى جو آ جن روح رنجايو.
***
فنا ٿي ڪيئن مئو ظالم پڙهو توبه پڙهو توبه.
ڏنائين ڪيئن الائي دم پڙهو توبه پڙهو توبه.
زمين و آسمان وچ ۾ جلايس باه دوزخ جي،
سڙي ويس ماس هڏ ۽ چم پڙهو توبه پڙهو توبه.
قبر ڪوڙي جي ناهي اڄ خدا جي فرش تي ظاهر،
ائين ڪنھن ڏي نه آيو جَم پڙهو توبه پڙهو توبه.
محمّد جي شريعت ساڻ فاسق راند پئي کيڏيو،
ڪري غرور جھڙا ڪم پڙهو توبه پڙهو توبه.
”زهراڻي“ زندگي فانيءَ تي ڪھڙو ڀروسو آهي،
نه رهڻو آ هتي دائم پڙهو توبه پڙهو توبه.
***
اڄ عالمِ فقر ۾ همٿ فقير ڪر.
سڃ ڀينگ جي ڪشور ۾ نزهت فقير ڪر.
فرشِ خدا تي هيٺ رهي پاڻ وڃائي،
خلقِ خدا جي ويهي خدمت فقير ڪر.
بي جڳ سان مروت جو رويو ڪردوست،
پر نفسِ اماره سان نه مُروت فقير ڪر.
هَلُ اي اسوه حسيني سان ۽ ڏس مظھرِ وحدت،
هر شيءِ منجهان تون حاصل عبرت فقير ڪر.
جا پوک دو جڳت ۾ آد پَد سٺي ڏئي،
هِن ڀونءِ تي تون اهڙي ڪڙمت فقير ڪر.
اَمرت ڪري ٿي جيڪا مرده قلوب کي،
اهڙي دوا کي هٿ ڪري حڪمت فقير ڪر.
روزا نمازون صوم صلواتون چڱيون مگر،
بنده نواز بنجي عبادت فقير ڪر.
من عرف نفسھ کي پُرجهي پڪو ڪري،
خاڪي مان ذات باقي جي زيارت فقير ڪر.
هر ڪم کي سوچ فھم سان پورو تمام ڪر،
ڪنھن ڪم ڪرڻ ۾ تيزي نه عجلت فقير ڪر.
***
مايا حرام واري ٿي ٽانڊا اڳيان ٿئي،
اهڙي نه هٿ جھان ۾ دولت فقير ڪر.
نيڪي ڪري ته ٻيو ڪو سدائين تنھنجي ڪري پيو،
پنھنجي نه پاڻ ظاهر شھرت فقير ڪر.
جنھن جاءِ تي ٿا شِر ۽ شرارت ٻئي رهن،
ان جاءِ ۾ چڱو ٿي نه شرڪت فقير ڪر.
هر شيءِ جھان ۾ ٿي تڪليف سان ملي،
حُريت وٺڻ لئه مشقت و محنت فقير ڪر.
غيور سِرڏين ٿا ٻني ۽ وني مٿان،
پنھنجو ديس وٺ ورائي غيرت فقير ڪر.
جيڪو تڏي تي مھمان اخلاق سان رهي،
مھمان ان جي تون ڀي عزت فقير ڪر.
جو ميزباني مان ٿو وٺي اُلٽا فائدا،
اهڙي ذليل مھمان کان نفرت فقير ڪر.
ڌاريو نه گهر ۾ آڻجي وڏڙن جو آ چوڻ،
وڏڙن جي چوڻي کان نه غفلت فقير ڪر.
سيماب خاڪ ٿي ۽ ٿو مِس کي طلا ڪري،
تون خاڪ دل ڪري ۽ پيو فرحت فقير ڪر.
پنھنجي بنا اڏاوت تاسيس کي ڏسي،
الله نه نسيان قدرت فقير ڪر.
في مان فڪر ۽ ڪاف مان قانع مراد وٺ،
بي سان يقين ري سان رياضت فقير ڪر.
جيڪا بشر لئه خُلد ۾ قائم مصر هجي،
تعمير خود لئه اهڙي عمارت فقير ڪر.
حاجت روا ٿي ٻين لئه پيو پاڻ کي پتوڙ،
پنھنجي حوالي حق جي حاجت فقير ڪر.
ٽين اک سان تون عالمِ ناسوت مان عزيز،
برزخ ڏسڻ جي حاصل قدرت فقير ڪر.
رندن سان ميڪده ۾ جامِ شراب پيءُ،
ان جي نشي جي ٻين سان حقيقت فقير ڪر.
الاعمال باالنيات حديث کي پڙهي،
پنھنجي دهر ۾ سچي نيت فقير ڪر.
شريعت محمدي کي چئو آمناّ هتي،
اُموي مگر قبول نه شريعت فقير ڪر.
نيڪن جي ڪر اطاعت تن کي سجود ڪر،
ليڪن نه فاسقن جي بيعت فقير ڪر.
انسان جي عداوت کان دُرويثرُ و رز،
انسان ذات سان هميشه اخوت فقير ڪر.
پنھنجي ڪمائي پنھنجن سان پاڻ ۾ ونڊي،
تقسيم منصفانه وراثت فقير ڪر.
اول تون پال پنھنجا ڏي ٻين کي گر بچي،
پنھنجن کان حق کسڻ جي نه حرڪت فقير ڪر.
هيروئن ڀنگ چرس ۽ آفيم ساڻ خود،
پنھنجي تباھ هٿ سان نه ملت فقير ڪر.
ڏاندن جي گوءِ ڪڪڙن جي ميل جي مٿان،
بيسود خرچ هيڏي نه دولت فقير ڪر.
جنھن راءِ وٽ نياءَ ۽ ديا جي آهي ڪمي،
اُن راءِ جي نه پاڻکي رعيت فقير ڪر.
هتڙي آ دار فاني دارالقرار هُتِ،
ان کي اڏڻ جي هر دم رغبت فقير ڪر.
جيڪو وطن جو دوست آ ان کي تون دوست رک،
دشمن وطن جي ساڻ نه صحبت فقير ڪر.
تھذيب ۽ تمدن جي بچاءَ لئه،
برداشت پنھنجي سر تي مصيبت فقير ڪر.
لات ۽ منات جا بت ڊاهي ٿي ايڪتا،
آذانِ حق سان گڏ پر ملت فقير ڪر.
ويٽنام، چين، ڪوريا جي اقوام جيئن اٿي،
وحشين جي ختم ديس مان دهشت فقير ڪر.
ڍاڪا انگولا فارس آمر تڙي ڇڏيا،
اڪثريت کي جيڪا جيتي سا جرئت فقير ڪر.
يُگيه جو سڏ جنگ آ دودي جي آلِ لئه،
ماري مرڻ جي ظاهر اصليت فقير ڪر.
حريت جي راه ۾ جيڪو رنڊ روڪ ٿو وجهي،
فرهاد جيئن سو پرزه پربت فقير ڪر.
دورِ يزيد هوڏانھن ڦري آيو هت وري،
ڪرب و بلى ٿي سنڌ، حسينيت فقير ڪر.
فرعون جي اڳيان ۽ هامان جي اڳيان،
موسى جو روپ رنگ ۽ صورت فقير ڪر.
هوشو ۽ هيمون، شاهه عنايت جا پوءِ لڳ،
مخدوم جي ميدان ۾ دهشت فقير ڪر.
سامي، سچل، لطيف جي ڌرتي مٿان سڄڻ،
قربان جيءُ جان پنھنجي رت فقير ڪر.
نقشي دنيا تي ناءٌ ”زهراڻي“ عيان ڪري،
شاهن جي صف ۾ پنھنجي حڪومت فقير ڪر.
***
ها ۾ ها ملايون ويٺو رهه.
ٽرڙي کي پڏايون ويٺو رهه.
کوٽن وٽ تون کرو نه ٿي سگهندين،
پنھنجي جان بچايون ويٺو رهه.
گدڙ کي شير چئي اڄ ڪلهه،
مڙئي وقت ٽپايون ويٺو رهه.
هت ٻيو نڪو ٻڌندو تنھنجو حال،
رب کي ٻاڏايون ويٺو رهه.
قوم کي ڦري ڪنگال ڪري راشي،
تون محل ماڙيون اڏيون ويٺو رهه.
ڏاڍن جي قدم بوسي ڪري بي ضمير،
هيڻن کي ستايون ويٺو رهه.
غريب مائٽن کان ناتو ٽوڙي،
ڌارين سان نياڻيون پرڻايون ويٺو رهه.
ڇيڻو ڀوري جهيڙو مچائي پاڻ کسڪائي،
ٻين جا مڙس مارائي ويٺو رهه.
دنيا وارن کي راضي ڪرڻ جي لئه،
رزاق رب کي رنجايون ويٺو رهه.
پاڻ امتحان ۾ ڪاپي ڪري پاس ٿي،
ٻين جا حق ڦٻايون ويٺو رهه.
ايم بي بي ايس جي ڊگري وٺي سرڪاري نوڪري ڪري،
خانگي اسپتالون کولايون ويٺو رهه.
رونبن ۾ مانڊولن کي دِڪا هڻائي،
آبادگارن کان پئسا ڪمايون ويٺو رهه.
بنا ٽڪيٽ وارا ماڻهو هٿ ڪري ريل ۾،
سرڪار جا پئسا ڦٻايون ويٺو رهه.
سؤ ستن ۾ ٻئي ڌريون چالان ڪري ايس ايڇ او،
ڪوڙيون فريادون لکايون ويٺو رهه.
اللهج ۽ اللهج جي نبيصه کي ياد ڪري دل ۾،
درويش دل کي وندرايون ويٺون رهه.
ڀاڳيا شھر جا غريب تون ڄانڀو،
چورن کان ڳوٺائي ڦرايون ويٺو رهه.
ويلن ٽارڻ جي لئه مڙئي هِتِ هُتِ،
ٻه ڏورون ٻه ڳجهارتون ٻڌايون ويٺو رهه.
پئسن تي قرآن اللهج جو پڙهي سائين،
خلقت خدا جي ويڙهايون ويٺو رهه.
تپـيدارن سان ملي لسٽون فارم ڪوڙو،
خره ۾ ڪوڙو کاتو ڪرايون ويٺو رهه.
اصيل سڻڀي کان في سٺي وٺي وڪيل،
ڪورٽ ۾ قرآن هيٺان ڪوڙ ڳالهايون ويٺو رهه.
دس از ٽرو وٽنيس اپان يو جج صاحب چئي،
غريب کي سزا لڳايون ويٺو رهه.
دي پيشنٽ از ويري ويري سيريس،
ڏوڪڙن لئه مريض جي دل دهلايون ويٺو رهه.
هڪڙن جا ڏوڪڙ کائي ڀينگ ڪري سھڻا،
وري ٻين سان ياري لايون ويٺو رهه.
هيروئين جو اگهه سعوديه ۾ ڀلو آهي،
مڪي مديني ۾ هيروئن کپايون ويٺو رهه.
دين ۽ ايمان ٻئي اسم ذات آهن،
سورن پورن مٽيءَ تي ڪمايون ويٺو رهه.
پنھنجي ملڪ جي دولت يورپ جي بئنڪ ۾،
جمع ڪرايون کپايون ويٺو رهه.
ديس ۾ غريبن کي بک ۾ پاه ڪري ظالم،
سِمپوزم ۾ تون مئي کي ڄمايون ويٺو رهه.
دنيا جي فاني گهر کي سينگارڻ واسطي،
عاقبت ۽ آخرت وڃايون ويٺو رهه.
پنھنجي آمدني قليل يوميه تي دارومدار رکي،
شڪر ڪري جئي جواري کايون ويٺو رهه.
ٻئي جي گهر هٿ سيڪڻ ”زهراڻي“ نه وڃ،
پنھنجي گهر ۾ ٻاري مچ مچايون ويٺو رهه.
***
اسلام جي داعي وٽ ٿا ڏسون ايمان جي قلت پئي ڏسجي.
ڪرسيءَ جي مٿان هي قوم ڏسو گروي ٿي ملت پئي ڏسجي.
جيڪي ٿا حلال ڪمائن پيا سي به ڏينھن ڏکن جا نپائن پيا،
جن جو آ حرام تي سندرو ٻڌل بس تن وٽ دولت پئي ڏسجي.
جيڪي چمچاگير سيئي ٿا موجون ماڻن هت،
جيڪي ٿا ڪمائن چارئي پھر ڏس تن کي زحمت پئي ڏسجي.
عادل ۽ منصف لالچ ۾ ويا خوفِ خدا کان دور پري،
گذران انھن جو رت چوسڻ ۽ رشوت پئي ڏسجي.
***
ديس جو دلدار ٿيڻ عبادت آهي.
ملت جو غمخوار ٿيڻ عبادت آهي.
پنھنجن کان پري ٿيڻ غداري آهي،
خوشين سان همڪنار ٿيڻ عبادت آهي.
آذانِ حريت تي لبيڪ چئي ۽ هلڻ ۾،
نمازِ عشق پڙهڻ عبادت آهي.
جزاڪ الله في دارين خيراً جي حصول خاطر،
اِنا للهِ پڙهڻ سان تيار ٿيڻ عبادت آهي.
حيهل خيرالعمل جي نِدا ٻُڌي،
راهِ حق ۾ چاهَ سان هلڻ عبادت آهي.
جان نثاري جي ”زهراڻي“ تشويق دل ۾ رکي،
حياتِ فاني کي باقي ڪرڻ عبادت آهي.
***
ضروري ڪم ۾ رُڌا پيا آهيون.
مارون جهلي سُڄا پيا آهيون.
غيرن کي خوش آمديد چئي ڀر ۾ وھاريون،
پنھنجا پاڻ ۾ هڪ ٻئي سان سڙيا پيا آهيون.
ان اپايون اسان ته کائن ٿا وڏيرا ڏس،
قرضن ۾ پاڻ دوست ڦڙهيا پيا آهيون.
حق گهرڻ وارن جي حالت زار ڏسو،
ظلم جي زنجيرن ٻڌل جڪڙيا پيا آهيون.
وڏيري کي پيرن پوڻ ۾ فخر ٿا ڪريون،
وڏيرن جي ڏَٽَنِ ۾ اجايو وڙيا پيا آهيون.
چور ڇٽل ڀاڳيا پيا ٻَجهن دوست،
ٿاڻي ۾ پوليس جي اڳيان گهڙيا پيا آهيون.
سور سَلجن ته ڪنھن سان سلجن ڀلا،
ٻاهر ٻاڦ نه نڪري اندر ۾ سڙيا پيا آهيون.
ايڪتا کان پري ”زهراڻي“ ٿي ۽ اسان،
بَحرِ فساد ۾ ٻڏا ۽ لڙهيا پيا آهيون.
***
جن راهه ڇڏي تنھنجي سي راهه ڪٺن ۾ رهيا.
آپدا مصيب ۾ ڏکن ۽ غمن ۾ رهيا.
جي تنھنجا ٿيا پريمي پرڀو انھن کي رنج نه رسيو،
اُهي سکيا ستابا تنھنجي شرن ۾ رهيا.
تنھنجي آڪار اُنهن ڏٺي جن پاڻ ڏٺو،
جن پاڻ ڇڏيو سي ڀلجي نرڳ1 جي اگن2 ۾ رهيا.
ڪل جڳ ۾ سلڇڻا ساڌو ٿي صاف صفا،
ستگر3 سان سن مک ٿي محويت جي مزن ۾ رهيا.
گورک جا گُن ڳائن پيا دن رين اُهي،
هردي کي هلائي هردم پنٺ پوڄا ۽ ڀڄن ۾ رهيا.
***
اُمرا جي هٿن ۾ غربا جي غربت ٿي وڪامي حيرت آ.
ايمان وڪامي دولت تي عزت ٿي وڪامي حيرت آ.
اي ڪاش جو منصف لالچ ۾ انصاف جو قاتل بنجي ويو،
ظالم جي هٿان مظلومن جي قسمت ٿي وڪامي حيرت آ.
اي داور ِمحشر تنھنجو جھان شُرفا جي لئي زندان بڻيو،
تنھنجي هوندي غُربا جي ڇو لڄ پت ٿي وڪامي حيرت آ.
او راڄ ڌڻي راول راجا تون پِرجا جا پرڪار ته ڏس،
چورن جي هٿاران ڀاڳين جي ملڪيت ٿي وڪامي حيرت آ.
جت جنھن جي ڪمائي تي ٿا پلن سرمايه دار وڏيرا سڀ،
اُتي هاري ۽ مزدور جي ڇو محنت ٿي وڪامي حيرت آ.
اللهج نبيصه جا پوڄاري ڪن پاڻ ۾ ڪيئن ٿا پرماري،
دنيا تي حبيب اللهصه سندي امت ٿي وڪامي حيرت آ.
جن کي ٿا سڄڻ پنھنجون سمجهون سيئي ٿا دشمن پنھنجا ٿين،
ڪرسي جي مٿان اي دوست ڏسو ملت ٿي وڪامي حيرت آ.
ناڻي جي ڪري نياڻي ٿي اچي مردن جي اڳيان هوءَ بيٺي نچي،
ڏس پايل جي جهنڪار مٿان خلقت ٿي وڪامي حيرت آ.
وه واه تماشي ۾ ٿي ٿئي ڪو پئسا ڏئي ڪو پئسا وٺي،
مجمعي ۾ عورت عُليا جي عظمت ٿي وڪامي حيرت آ.
”زهراڻي“ ٿي انصاف ختم ويو آهي وري ٿيس پويون دم،
راشيءَ جي اڳيان سچارن جي اهميت ٿي وڪامي حيرت آ.
***
توکي ڇا ادا گهرجي، مونکي ڇا ادا گهرجي،
آزاد وطن پنھنجو، سنڌ پنھنجي جدا گهرجي.
ڌارين جو ٽُٽي قبضو ديسين جون ڇٽن جانيون،
رٿ اهڙي پڪي پختي ۽ اهڙو سِٽا گهرجي.
پنھنجن کي ملي ڌرتي حق جن جو اصل آهي،
ڌارين جي حڪومت کي هت ڪين جٽا گهرجي.
مھمان نوازن کي مھمان ڪيو تنگ جنھن،
مھمان برو اهڙو هت ڪين ٿو ڀا گهرجي.
حريت جي ڏئي آذان پنھنجن کي سڏي هڪ جا،
سجدو هت وحدت جو بس ڪرڻ ادا گهرجي.
ملت جي بقا خاطر دنيا جي اندر پيارا،
پنھنجو ٿو سڀڪو گهرجي اجرت جو لوا گهرجي.
غيرت جي تقاضا آ غيور جي دل اندر،
لوئي ٽوپي ۽ پٽڪي جو بچا گهرجي.
پِرجا جا پٽيو جيڪو حق ماري ڦري کائي،
اهڙو نه هچارو هت راء ۽ راجا گهرجي.
***
ڌن وارا عياش ٿيا نِرڌن جو خدا حافظ،
چورن جي وڌي عزت ڀاڳين جو خدا حافظ.
گهر مالڪ شب ۾ ٿو هيئن چئي ۽ لڪي هنڌ ۾،
گهر جو آ الله واهي ڍورن جو خدا حافظ.
پورهيت جي ڪمائي کي رهزن پيا ڦري کائن،
مولائي ملنگن ۽ مستن جو خدا حافظ.
ڪري گُرگ ٿو ميزباني ڌڻ واهي بڻيو وحشي،
اهڙا جي ڌنار آهن ٻڪرين جو خدا حافظ.
مجرم کي حمايت آ حُڪام وڏيرن جي،
جي ڏوه کان ٿيا پاسي بس تن جو خدا حافظ.
ماڪڙ ٿي وڃي کايون ڀيليون ۽ ٻنيون ٻارا،
جي ڪونه اُپاءَ وٺبو پوکن جو خدا حافظ.
”زهراڻي“ سچارن کي اڄ ڪونه ٿو ڪو ليکي،
ڪوڙن کي ملي اهميت سچن جو خدا حافظ.
***
محبت ۾ هزارين غم سھان ٿو،
مگر چپ چاپ ٿي چپ ۾ رهان ٿو.
ڪرين ٿو پاڻ ارڏايون وري ڀي،
اچين پر ڪاوڙيو منھنجي مٿان ٿو.
ڪيم سڀ ڪجهه کڻي تنھنجي حوالي،
بچو سر ساهه آ سو ڀي ڏيان ٿو.
قدر منھنجو نه دلبر تو ڪيو ڪو،
اڳيان تنھنجي ڍڳن جيئن مان وهان ٿو.
پڙهيم انگريزي عربي فارسي اڳ،
سبق سورن تنھنجن جا اڄ سکان ٿو.
ٻي لک پڙهه کان ڪيو آزاد مولا،
غزل ۽ گيت بس تو لئي لکان ٿو.
”زهراڻي“ جي رقيبن ساڻ خوش آن،
ڏسان ٿو هر گهڙي توکي ڏسان ٿو.
***
سچل جي شاعري هفت زباني آهي،
سچل جي شاعري ۾ راحت آهي.
ڀٽائيءَ جي ديڳ دميل جو ڍڪ لاهڻ وارو،
هي درويش ڪامل عامل لاثاني آهي.
ملا مسئلن ۾ منجهيل ڪمزور دل وارن لئي،
سرمد جي شاعري گويا نسخو لقماني آهي.
سچل ترڪي نه ساساني نه عربي نه ايراني آهي،
هي سنڌ جو شاعر اَمَر حيات لافاني آهي.
سچل جي شاعري ۾ سوز و گداز و توحيد جو رنگ آهي،
سچل جو ڪافي ڪلام بيت گفتو حقاني آهي.
سچل جي شاعري همھ اوست تي مبني آهي،
سچل جي دل ۾ يقين سان ياد يزداني آهي.
سچل جي آروهي امروهي ۾ مڌ مستاني آهي،
سچل کي سنگيت جي ڄاڻ تيور ڪومل جي وديا آهي.
سچل جي سنگيت ۾ موج ۽ محويت آهي،
سچل جي سنگيت ۾ توحيد جي ودواني آهي.
سچل جي مذهب سان بغاوت رسالت سان محبت آهي،
پيڪرِ سچل ۾ امامت جي نشاني آهي.
مُلڪ و ملت کي راهِ حريت ۾ هلڻ جو ڏس،
ڏيڻ وارو سچل علي الاعلاني آهي.
سچل جي آرامگاهه کي سلام آهي ”زهراڻي“
سندس مرقد ۾ ظاهر جلوو رحماني آهي.
***
اسين سنڌي سپوت سنڌ نه ڏيڻ وارا آهيون،
مرسون مرسون سنڌ نه ڏيسون ائين چوڻ وارا آهيون.
پنھنجي وطن جي خاڪ جي ذري تي اسان،
جسم و جان جند قربان ڪرڻ وارا آهيون.
سنڌ ۾ سنڌي رهندا انهن جي سنڌ امڙ آهي،
امڙ جي سڏ تي لبيڪ چئي سر جهڪائڻ وارا آهيون.
ظلمات جي عالم کي روشني بخشڻ وارو،
شمس الضحى و بدر المنير اڀرڻ وارو آهي.
امامِ انقلاب ديس جو ٻچو ٻچو آهي،
اهو ئي عزم هر روز اڀري ۽ وڌڻ وارو آهي.
***
حڪمِ يزيد جاري ٿيو ملڪ شام ۾،
آلِ ابا کي آڻيو دربارِ عام ۾.
ماحول شرابي هو اموي حڪام ۾،
تن کي يقين ڪونه هو خيرالانام ۾.
جن جو خيال هو ته ڪو ابدي مقام ۾،
يعني کِه روزِ محشر يوم القيام ۾.
اَتبَرَاُ و اللهِ عن نسل السفيان،
يلعن عليهم الله رب الرحمٰــن.
***
لطيف تنھنجو منھنجو هِنَ جو هُنَ جو آهي،
سنڌ ۾ فيض لطيف جي چرنن جو آهي.
لطيف سنڌين جو ترجمان ۽ غمخوار آهي،
لطيف اَمُل ماڻڪ سنڌين جي من جو آهي.
لطيف سدا حيات سيد اَمَرُ آهي،
اگر چه شاهه سائين گذريل صدين جو آهي.
لطيف جي شاعري انقلاب جو روپ آهي،
لطيف محافظ انسان ذات جي حقن جو آهي.
سنڌ جي زمين تي سگداسي پوک آهي ۽ هوندي،
هن ڀونءِ تي اُپاءِ نه خراب ٻجن ۽ هاڙٻي سلن جو آهي.
لطيف نه هند ڪابل قنڌار ۽ يمن جو آهي،
سنڌ لطيف جي آ لطيف سنڌين جو آهي.
ڪوئي بادشاهه ايشيا آفريڪا يورپ آمريڪا جو آهي،
لطيف سنڌين جو شاهه رهواسي ڀٽن جو آهي.
لطيف عالم زبور و توريت و انجيل و قرآن آهي،
لطيف وِدوان گيتا رامائڻ ۽ چئني ويدن جو آهي.
سنڌي ۾ قرآن آ سيد جو رسالو ثابت سارو،
لطيف مُفسِر مصحف جي آيتن جو آهي نقطن جو آهي.
لطيف عابد زاهد آهي لطيف صاحبِ تقوى آهي،
لطيف رهنما ديسي مسلمانن ۽ هندن جو آهي.
لطيف جا بيت صراط المستقيم آهن،
لطيف رهنما ديسي مسلمانن ۽ هندن جو آهي.
لطيف جي لات ”زهراڻي“ ذڪرِ ذات آهي،
لطيف دروازو عشق جي ڀنڊار ۽ فخرن جو آهي.