نظم
[/b]
صياد بلبل جي چمن ۾ هت اڏيو آدام ٻڌ،
لاچار بلبل ٿي قفس ۾ ۽ ڪري ماتام ٻڌ،
پنھنجي گلشن ۾ ٿي نوحھ خوان چوي ناڪام ٻڌ،
بي نوا جي ٿي اسيري هي ڏئي پيغام ٻڌ،
رحم ڪو مون تي ڪريو هيڏي اچو هيڏي اچو،
باغبان مون کي ڏسو هيڏي اچو هيڏي اچو.
*
مان قفس ۾ آهيان منھنجا وري ٿو پر ڪپي،
بي رحم ظالم پيو بيداد مون سان هيئن ڪري،
مون سان هيءَ ويڌن آ ليڪن ڪونه ٿو ڪوئي ڪڇي،
مونکي هو نالان ڏسي ۽ خوب خوشتر ٿو ٿئي،
رحم ڪو مون تي ڪريو هيڏي اچو هيڏي اچو،
باغبان مون کي ڏسو هيڏي اچو هيڏي اچو.
*
ڇو ڀلا منھنجي صدا اڄ بي اثر بڻجي وئي،
فرياد منھنجي اڻ ٻڌي ٿي درگذر بڻجي وئي،
زندگي مون لئي صفا هاڻي زهر بڻجي وئي،
طائِر اهلِ چمن بي بال و پر بڻجي وئي،
رحم ڪو مون تي ڪريو هيڏي اچو هيڏي اچو،
باغبان مون کي ڏسو هيڏي اچو هيڏي اچو.
*
بند ٿي منھنجي سدا ۽ منھنجو ٿيو آواز بند،
پاپندي پنڃري جي ڪئي آ کڻي پرواز بند،
منھنجو نغمو بند آهي ۽ ٿيا سڀ ساز بند،
منھنجي آزادي بند ۽ آزيون ايلاز بند،
رحم ڪو مون تي ڪريو هيڏي اچو هيڏي اچو،
باغبان مون کي ڏسو هيڏي اچو هيڏي اچو.
*
هڪ ستم صياد جو آ ٻيو آ هت دورِ خزان،
ڏينھن ۾ ڀي مان ته ڄڻ هتِ رات ڪاري ٿي ڏسان،
پر متان عالم نراسائي ۾ ڦٿڪي دم ڏيان،
زان سبب آهون ڪريان زاريون ڪريا سڏڪا ڀريان،
حال مضطر ڪشمڪش آهِ هت مجنون جو،
منھنجي آزاديءَ جي ڳڻ پهه گڏجي ڪريو،
رحم ڪو مون تي ڪريو هيڏي اچو هيڏي اچو،
باغبان مون کي ڏسو هيڏي اچو هيڏي اچو.
********
[b]نه ڪنھن کي ڏکائن نه ڪنھن کي ستائن
[/b]
هتي يار يڪسان حرامي حلالي،
مگر چپ آهن ملنگ مست موالي،
رجاوت کان هي مرد آهن نه خالي،
سدا پاڪ پنجتن جي در تي سوالي،
نه ڪنھن کي ڏکائن نه ڪنھن کي ستائن.
*
ڏنڊا ڪونڊا سُلڦيون انھن جي ڌراوت،
ڪري صافه ساوا ڏين دل کي آٿت،
انھن کان ڪري جڳ پيو ٿو حقارت،
مگر حق جي تن کي ملي ٿي بشارت،
جي آهي ته کائن جي ناهي نه کائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
ڏکي ۾ به خوش هو سُکي ۾ به خوش هو،
محو مست محويت ۾ ڪن يار هو هو،
سٻاجهن انهن ۾ نه آهي ڪا بدبو،
توهين تون ڏي مائل سدا خوش نجوش خو،
رڳو ورد توحيد جو پيا ڪمائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
اهي خلق جي ڪن پيا دستگيري،
فقيري ۾ پنھان انھن جي اميري،
انھن کي مليل آ خدا جي وزيري،
هلائن ويچارا نه شيخي نه پيري،
رسالت امامت جا ڳڻ يار ڳائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
نه هو بيک ڀڪشا وٺن ٿا ڪهي،
رزق رب جو تن وٽ اچي خود لهي،
ملي روزي تن کي جڙي ۽ ٺهي،
صبر ساڻ سڀ ڪجهه وڃن ٿا سهي،
دعا سان نه حق ڪنھن جو هو ٿا ڦٻائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
دنيا کان به تارڪ ۽ عقبى کان به آجا،
سدا منھن ٿا مطلوب ڏي ڪن سٻاجها،
ويٺي سير ڪن ٿا پيا ارض و سما جا،
نه دوزخ جي پرواهه نه جنت جي گُهر جا،
رڳو عشق حضرت سان دل ٿا لڳائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
ڏسي خاڪ ۾ خاص باقي بقا،
ڪري تن کي تڪيو لڌائون لِقا،
ملي ناٿ سان هت ٿيا سامي سکيا،
سدائين ٿيا ڍاول اُڃان نا بکيا،
نفي مان ٿا اثبات ۾ پير پائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
نه ناري سان ياري نه دنيا سان دل،
اندر کي اجاري ٿيا نيڪ نرمل،
وڃي ٿا وسائن بيابان نِرجل،
مليو تن کي گورک ٿيا ماڻڪ اَمُل،
پنھنجي نفس کي پاڻ ماري مڃائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
مسجد مندر ڪليسا ڇڏي،
مذاهب جي جاين کان ويا هو لڏي،
خودي کي ڇڏيائون تڙي ۽ ٿڏي،
هجڻ کي هٽايائون ماري گُڏي،
ازل جي اشارن سان رمزون رلائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
رڳو پاٺ پرڀو جو پَوِتَر پڙهيا،
الک ساڻ قابو رهن ٿا ڪڙيا،
سڌي واٽ ورتؤن نه ڪا ڏنهن لڙيا،
لنگهي گهيراءُ کان جهاڳي چڙهيا،
سلڇڻا ائين ئي ٿا ناتو نڀائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
سچا ديس سان دوست آهن سدا،
ٿا ڪن ديس واسين سان نيڪيون ڀلا،
غداري وطن سان نه ڪن ڀرجهلا،
لھن سار غربا جي ٿا باوفا،
يتيمن غريبن جا ساٿي بڻيا هن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
انهن جي آستنگ ۾ بس،
انھن وٽ پڙهي جيڪو وديار ٿي،
ٻڏل ان جو ٻيڙو وڃي پار ٿي،
نه ڪنھن ڳالهه جي تن کي درڪار ٿي،
اُجاڙ ٻين جا ويڙها ٿا ساڌو وسائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
مرڻ کان اڳي يار هي ويا مري،
مري هن دنيا ۾ ٿيا جئرا وري،
ٻيائي جي باقي نه جن وٽ ذري،
اُنهن کان ويو موت هِتِ هُتِ ٽري،
مئي جئري زنده ٿي ديرا ڄمائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
بڻيا سي ئي ڪامل ڇڏي هٺ وڏائي،
انهن جي ٿا پويان ڀي کائن ڪمائي،
حياتي انهن جي ٿي سھنجي سجائي،
حقيقت جي جن صاف ٻولي ٻڌائي،
اُهي ٿا الک جا نظارا پسائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
سچارن جي قائم سدائين سچائي،
سندن قول ۽ فعل ۾ نا ڪچائي،
هميشه ڀلارا پيا ڪن ڀلائي،
سخاوت جي تن وٽ ڪَمي آ نه ڪائي،
سوالي کي هرگز نه خالي ورائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
غُصي غيض کان دل انهن جي آ خالي،
سندن رهڻي ڪھڻي انوکي نرالي،
سندن دل ٻيائيءَ کان ٿن پاڪ پالهي،
رکن هي رمز ٿا پيا بي مثالي،
ڪمان مان ڇٽل تير کي ٿا موٽائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
محبت جي مئي جا پيارن پيالا،
رکن ميڪده ۾ ٿا مئي آل جالا،
ٿين پاڻ ساقي ٿا هولا يزالا،
پُڄن هِت پيا سا ڪڍي ۽ ڪشالا،
سوايون سوايون ٿا سرڪيون پيارن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
نظامِ مُساوات جاري رکي،
ورهائن هٿن سان لکيڻا لکي،
ڏين ونڊ پورا نٿا ڪن ڪمي،
ڏين مال جي جي ٿا ڪنھنکي ذري،
ته انھيءَ ذريءَ مان تونگر بنائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
دنيا جي ٿا درياه ۾ هي ترن،
ڀَرون ٻئي اهي تار تانگهي لهن،
پيهي منجهه پاتار موتي چڻن،
غواصي جا ماهر ٿا بڻجي وڃن،
ڪري سير سولي ٻين کي ٽپائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
بُرن سان به آهن ڀلايون سندن،
سچا صاف سچ گو سدا سچ وچن،
حقيقت جي تسبيح پڙهندا رهن،
آيا ڌار جاٿئون ٿا اوڏنهن هلن،
نه ٻي طرف وک دوست پنھنجي وڌائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
اَمر آب اَمرت پين ۽ جين،
نه ماندا نه مونجها ٿا هِتِ هُتِ ٿين،
ڇڏي هٺ ۽ هستي پيا خوش رهن،
پُڇي واٽ ڪوئي ته ڏس هو ڏين،
منجهل جي ٿا مُنجهه مان اهي جند ڇڏائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
هلن ۽ چلن ٿا چڱي راههَ سان،
خودي کي ڇڏي خوش چڱي چاهه سان.
وتن اور اوريندا الله سان،
چڱايون چڱا ڪن ٿا گمراه سان،
ڏکي يا سکي پاڻ پنھنجي نڀائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
انھن لاشعوري کان ورتو شعور،
ڪيائون تڪـَبُر تڙي دور دور،
بڻيا اُنس خالق جي حاضر حضور،
سدائين سُکيا ٿيا لڌائون سرور،
نٿا نرگ ۽ سرگ کي ڪجهه ڀي هو ڀائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
فنا ٿيا فڪر ۾ ذڪر ذات سان،
مليا محب کي مان مرجات سان،
ڪُٺا جي نه ڪاتي نڪي ڪات سان،
وڍيا لا الـٰہ جي اُهي لات سان.
لاهوتي ٿا لاهوت ۾ رنگ رچائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
ڇڏيائون زهد تقوى ۽ روزا نماز،
ويا آد جا سمجهي گفته غماز،
هتي حق پرستيءَ سان ٿي ساز باز،
بيٺا نيڪ نوڙت جي نيتي نماز،
نفل نينهن جا ٿا پڙهن ۽ پڙهائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
نه چاهن اُهي ٿا ٻني ۽ وني،
ٻنهين کان ويچارا ويا ناتا ڇني،
نه ماني پچائن نه چاڙهن ڪُني،
لنگر تن کان هرڪو ٿو کائي ڳنهين،
وظيفو جي وحدت جو قربئون ڪمائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
ڪري ڦوٽ ڪو ڀي ته ڪن دوست جِي،
وڃن قلب جي ٿا هو ڪاوڙ کي پي،
لڳي تِن کان گرمي نه ڪو تِن کي سي،
اُنهن جي فردوس جاگير ٿي،
جي خلقِ خدا جا ٿي خادم گذارن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھن کي ڏکائن نه ڪنھن کي ستائن.
*
اچي ڪربلا ۾ حقيقت سڃاڻن،
قيادت جي فرمان تي سِرُ ڪٽائن،
پٽي پاڙ باطل جي هو ٿا هٽائن،
ڪري سر جا سودا دنيا کي وسائن،
ڏئي رت ٿا اوندهه کي جڳ مان هٽائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
هِنَنِ جي چمن جي آ رونق نياري،
خزان ۾ ڏسن يار هي بھاري،
رَکَنِ ديهُه دربَل مگر دل سگهاري،
ڏِسَنِ ٿا هو اوندهه م روشن ڏياري،
حشر ۾ ڀي هولي اِهي ٿا ملهائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
عجب آ، آڌوتين جو گذران گذر،
وجهي بُک کي بگري ۾ ٿيا بي فڪر،
نڪا اُڃ انهن تي ڪري ڪو اثر،
نراسائي کان دور اٺئي پھر،
ولا تقنطو ساڻ ٿا پيچ پائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
سڀاڳا نڀاڳن کي ڏين ٿا سڀاڳ،
ڪري خوابِ غفلت مان تن کي سجاڳ،
ٽپائن ٿا اک ڇنڀ ۾ ساگر اجهاڳ،
ڪري پاڻ دوجڳ کي ويٺا تياڳ،
وڃي ڪُلَ سان جُز کي رلائن ملائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
ٿيا هيرا اتھاس جا نيڪ نام،
ڏنو تن کي تاريخ اعلى مقام،
ٿئي رنج تن کان نٿو خاص و عام،
پڪا گفته تن جا ٿيا قادر ڪلام،
ڳالهائڻ سان گوهر ادب جا کِنڊائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
نه هڪ دم ٿا دنيا ۾ غافل رهن،
سدا خيال سان خيال پنھنجو ڳنڍن،
ڳجها راز سيني ۾ سانڍيون وتن،
اِهو حال احوال آهي سندن،
ڪڏهن دم ٿا منصور وارا لڳائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
ڪفر سان نه اسلام سان واسطو،
رکن ٿا نراڪار سان — رابطو،
سوا مول مقصد جي ڪن ڪم نه ٻيو،
حوس حرص تي ٿن وڏو ضابطو،
نمي ناٿ وٽ سِرُ ٿا ساجد جُهڪائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
اناالحق جي ٻولي ٿا اظھار ڪن،
نٿا دار کان يار هو عار ڪن،
نفي مان ٿا اثبات نروار ڪن،
ڀڄائي ٿا اِبليس کي عار ڪن،
جهڪائي ٿا مَلڪن کي سجدا ڪرائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
آهن راڄ راڻا فقر سان فقير،
انهن کي الستي اندر ۾ اڪير،
اهن ڪِبريائي جا صاحب صغير،
حديا ۽ سخا سان اٿن پُر ضمير،
مگر قول قالو بلى جا نڀائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
هماليه کان جن جي آ مٿي دوست بلندي،
پر عمر ڏنم تن جي پستيءَ ۾ گذرندي،
هاڪاري يا ناڪاري ڏين فھم سان ورندي،
دل تن جي ۾ آتش مون ڏٺي عشق جي ٻرندي،
دوزخ ڀي ڏسي تن کي ٺري سرد ٿئي ٿو،
رضوان جهڪي تن کي اچي سجده ڪري ٿو،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
جيئن آيا هتڙي اُئين موٽ ڪـَنِ،
اُهي راه اچ وڃ جو آسان ڏسن،
مُنڪر ٿي مولا جي اڳيان پُڄن،
ٿيو دار القرار اهي هِت هُتِ سندن،
پيا آس مندن جون آسون پڄائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
نه حنفي نه حنبلي نه شافعي ٿين،
وَصُلَ جو ڳجهو راه ٻي هنڌ لَڌُن،
ٻُڌَل اڻ ڏٺي وَٿَ منجهائون ڏٺن،
ٿيا مالڪي ساڻ مالڪ مِليُن،
بِشپ، مُلا، ٻانڀڻ پيا جنهن ۾ منجها هن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
شرابُ طهورا پين آل و جال،
اها مئي ٿي بخش اِنهن کي ڪمال،
اِضافت م تن جو آ جاه و جلال،
مليو مَنش مان تن کي آبي مثال،
مٽي جي ٿا مورت سان هو من ملائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
*
رياضت ۾ آهن رُڌَل رات ڏينھن،
عبادت گذاري انهن جي آ هيئن،
نه مسجد نه مندر ڪليسا وڃين،
نه گنگا نه جمنا دوارڪا پڇين،
پنھنجي قلب کي پاڪ ڪعبو بنائن،
اڏي ڌار ميخانه پنھنجا وسائن،
نه ڪنھنکي ڏکائن نه ڪنھنکي ستائن.
********
[b]پنھنجي ڏيهه ۾ ڏس کاهوڙي کڳ مار
[/b]
پنھنجي ڏيهه ۾ ڏس کاهوڙي کڳ مار
کڻ ڀالا وڙهه ڀاڪرين نسنگ ٿي نروار
پٽي پاڙون ملڪ مان پري ڪر پرمار
للڪائج ميدان کي وڌي وڌي ڪر وار
لينن جي آڪار ۾ ذبح ڪر تون زار
دشمن پنھنجي ديس جا چونڊي چونڊي مار
ظاهر ويٺا ٿي ظالم اُهي سمجهه پتا ۽ پار
مرسون مرسون سنڌ نه ڏيسون ڪر هوشو واري ڪار.
ولي ٿيءُ ولايت جو ٻھڳڻ تون ٻيھار،
پنھنجن کان پري نه ٿي ڌارين کان ٿي ڌار
ليلا وانگي لالچ ۾ هار تي کاءُ نه هار
ڪڇ سبي ملتان تنھنجي ملڪيت آهه يار
اڌ سڄو مڪران جي دست درياهه والار
سرجا ڪر سودا تون وڻجارا واپار
توڪل جو ٻڌ ترهو ڌڙڪ نه دل ۾ ڌار
سڄڻ سنڌ و ديش جو پڌرو ڪر پرچار
خلجي، ارغون، ترخان، تڙي ڪڍ تاتار.
سھڻي پنھنجي سنڌ لئي مرد ٿيو ميھار
مڙي گهرو مهراڻ ۾ ڇڏي ڪپر ڪنار
وندر جي واٽن ۾ خطرا لک هزار
سسئيءَ جي سورَ کان اڙوٺو آڌار
ڪاهي هلو ڪيچ ڏي ڪوپا ۽ ڪنڌار.
دودي دريا خان بلاول کي ويسلا نه وسار
چنيسر جي چاهه کان آڌوتي ڪر عار
عنايت جي عزم کي دل ۾ دوست وهار
هيمون، هاسي، سوڍي جي جاڳي جوت ڏيکار.
پنھنجو لشڪر گڏ ڪري سوڍا ٿيو سالار
مقصد کي ماڻڻ لئي مرڻ جئڻ آ ڪار
”زهراڻي“ زنده قوم سا ٿئي ٿي اظھار
جنھن جو دنيا جي نقشي تي نالو آ نروار
بشر نار ٿين جي شر کي گم ڪري ڇڏ غار
مير جان مھمان جي هٿان کاءُ نه مار.
********
[b]ستمگر جي اڳيان ٿيا لاچار آهيون
[/b]
ٻري ظلم جي باهه گهوڙا ڙي گهوڙا
سڙن ٿا معصوم ڳڀرو ۽ پوڙها
ٿا ڦٽڪن جا ڪن جي مٿان ٿين آهوڙا
گهرون حق ته گولين جا آهن ٽاڪوڙا
پنھنجي ديس ۾ دربدر يار آهيون
ستمگر جي اڳيان ٿيا لاچار آهيون.
*
هلو يـڌ جي ميدان ڏي جلدي ڪاهي
ڇڏيون ظلم جي دوست ديوار ڊاهي
سواءِ جنگ جي ٻيو ڪو چارو ئي ناهي
مرون ٻين کي ماري ايئن ڪرڻو آهي
سنڌي سنڌ پنھنجي جا حقدار آهيون
ستمگر جي اڳيان ٿيا لاچار آهيون.
*
ڍڪيو ويس موسى جو فرعون آ
گڏيل ان سان هامان ملعون آ
وهايو غريبن جو جن خون آ
مگر چپ ۾ اللهج بي چين آ
پنڻ جھڙ اٿيا دوست زردار آهيون
ستم گر جي اڳيان ٿيا لاچار آهيون.
*
نسل دودي هوشو جو ڇو آ ڍلو
ڪري ڪونه ٿو پاڻ پنھنجو بلو
گهريو چور گهر ۾ لتاڙي ڳلو
هڻو ان کي ٺاهي مٿي ۾ ڪلو
ستل آهيون ڀاڳيا نه هوشيار آهيون
ستم گر جي اڳيان ٿيا لاچار آهيون.
*
ڪڍي هٿ سان ڌاڙيل گوليون هڻن
ڦٽيل پيا ٿا ڦٿڪن ته هو پيا کلن
سڏي ڀاءُ قاتل ٿا بڻجي ڪھن
اسان جي گهرن تي ٿا ڇاپا هڻن
بُرن جي بندوقن جا شڪار آهيون
ستمگر جي اڳيان ٿيا لاچار آهيون
********
[b]”قومي نظم“
[/b]
ٻي جي ٿيندي ڪانه آهي، سنڌڙي سنڌين جي،
سنڌڙي سنڌين جي اسان جي وڏن جي ۽ ٻي جي ٿيندي ڪانه.
آفريڪا يورپ آمريڪا سنڌ جو مٽ ڪا ڪانه ،آهي سنڌڙي سنڌين جي.
آسٽريليا کان مٿي مهاراڻي ايشيا جي سلطان، آهي سنڌڙي سنڌين جي.
دودا هوشو اسان جا هيرا عنايت دريا خان، آهي سنڌڙي سنڌين جي.
جيڪي آيا وري سي ويندا اسان جا مھمان، آهي سنڌڙي سنڌين جي.
خِلجي تُغلق مغل اَرغوني تڙي ڇڏياسين ترخان، آهي سنڌڙي سنڌين جي.
مُتَرجِمُ ٿي مليو شاهه جو رسالو سنڌيءَ ۾ قرآن، آهي سنڌڙي سنڌين جي.
”زهراڻي“ سنڌين جي امڙ کي، داتا ڏنا سڀ دان، آهي سنڌڙي سنڌين جي.
********
[b] وٺنداسون سنڌڙي
[/b]
ڌرتي منھنجي سنڌ جي ڌرئون آهي ڌار،
ڪنھن جي تابع ڪين ٿي سڄي سڀ ڄمار،
دودي هوشو بلاول جا اٿي ڏيھن ۾ ڏهڪار،
دريا خان دولهه عنايت جھڙا ڪونڌر هت ڪنڌار،
پر پنھنجي غلطيءَ سان کاڌي اٿئون مار،
هاڻي آ اِقرار ته ورائي وٺنداسون سنڌڙي.
*
ورائي وٺنداسون سنڌڙي ڏاڏاڻو هي ڏيهه،
سنڌو ديش ٿيڻو آ سنڌين جو ساڻيهه،
ڌڪي ڪڍنداسون ڌارين کي ڦھڪا ڏئي ڦيهه،
کڻي ڀالا وڙهه ڀاڪرين ڇاتي ڪري ڇيهه،
پري پراون کان ٿي پنھنجن سان گڏ ويهه،
ڊوهن کي ڏئي ڊنبيهه ورائي وٺنداسون سنڌڙي.
*
ورائي وٺنداسين سنڌڙي نه ڪبي ڇڏ ڇوٽ،
کسي جيڪا اسان کان کوٽن ڪري کوٽ،
ڦري ويا اسانکي اسلام جي ڏئي اوٽ،
ڀڳوڙن ڀاڙين آ ڏني اسان کي ٽوٽ،
ڊاهي ڪفر جا ڪوٽ ورائي وٺنداسين سنڌڙي.
********
[b]موهن جو دڙو
[/b]
هن دنيا دورنگيءَ ۾ عجب ٿئي اسرار،
ودوان سڀ ڳالهه جو قادر آ ڪرتار،
پوءِ پرٿويءَ تي پرڀوءَ جا آيا هن اوتار،
نالا گهڻن جا ياد نه ٿم، نڪو سندن شمار،
ويدن جي ودوانن کان هيءَ ٻڌم وستار،
ته ”موهن جو دڙو“ ملڪ هو سهڻو منجهه سنسار،
بيل گاڏيءَ تي بار کڻندا هئا، وڏا وزندار،
قوم دراوڙ هن ۾ آباد هئي اظھار،
ڪول، ڀيل، سنٿال پڻ هئا هتي يار،
هيون وارث ملڪ جون مٿيون قومون چار،
اتھاس پراچين جي پَتا ڏنا هي پار،
هتي ڪاريگر ماهر هئا محنتي هوشيار،
سڀيتا سندن جا اڄ ڀي ملن ٿا آثار،
ڊکڻ، سونارا، لوهر قابل هئا ڪنڀار،
ڪوري، رازا، موچي، چمڙيءَ وارا چمار،
راجا هو، راڻيون هيون، هئا راجڪمار،
هتي ملي مھراج جي لوڪ سڀا درٻار،
راجا پرجا جو پاڻ ۾ پريت، گهڻو هو پيار،
هتي اڌيرج هو ملڪ تاجدار،
ٻيا راجا گهڻا هئا هِن جا باجگذار،
هتي سوم ٻوٽيءَ جو پڻ ڪيو اٿن اذڪار،
سوم رس پيئندا هئا واسطي خمار،
جيئن موالي اڄ ٿا مڌ مٿي ڪن مار،
ڀُونءِ ڀلي آباد هئي گل ڦل سان گلزار،
ڪپهه، چانور، ڪڻڪ ۽ جام تِرَ جُوار،
بندر هو مهراڻ جو ڪنڌيءَ ساڻ ڪنار،
ايندا ويندا جھاز هِتي ۽ هُن پار،
سنڌي ڪندا هئا ڏيساور ڏور وڃي واپار،
انڊونيشيا، جاوا، سوماترا، زنجبار،
جپان چين کان وٺي ڪابل تائين قنڌار،
بلخ بخارا بابل ۾ ٿي ڪيائون ڪاروبار،
عراق، مصر، آفريڪا جي ڀي هئن خبرچار،
اڃا ان کان اڳتي ويندا هئا هُن پار،
ليومينا کنڊ هن ڌرتيءَ تي هڪڙو هئو ڌار،
پوءِ ٻڏي ويو غرق ٿي پيهي منجهه پاتار،
ڇهه ڪروڙ ماڻهن جا هئا منجهس گهرٻار،
مڊگاسڪر مالديپ سندس باقي بچيا آثار،
ڀاشا موهن دڙي جي اڃان زير ويچار،
لپي انهن جي لکڻيءَ جا آهن مهرن تي اچار،
ڪي محقق تاريخ ۾ هي ٿا لکن قول قرار،
آشوري، ڪلداني، ساساني بسيار،
آريا پڻ هتان لڏي ويا هئا اتر پار،
پوءِ موٽيا دڪشڻ ڏي ٻيو دفعو ٻيهار،
ميرو پربت اڄ جتي برف جا انبار،
ايڪسي موز انهن جو اتي نسل ٿي نروار،
هاڻي روس آمريڪا جو اتي اقتدار،
ڳاڙها هندي ڀي ويا هتائون هُن پار،
”زهراڻي“ جيڪو لکيو آ سڀ ڪتابن جي آڌار.
**