ناول

پوڙهو ماڻهو ۽ سمونڊ

ڪتاب ”پوڙهو ماڻهو ۽ سمونڊ“ اوهان اڳيان پيش آهي. هي ڪتاب نامياري آمريڪي ناولنگار ۽ ڪهاڻيڪار ارنيسٽ هيمنگوي “Ernest Hemingway” جي مشهور ناول “Old man and the Sea” جو سنڌي ترجمو آهي، ترجميڪار رشيد زهراڻي آهي. هيمنگوي هي مشهور ناول 1951ع ۾ ڪيوبا ۾ لکيو ۽ 1952ع ۾ ڇپيو. هي ناول ڪيوبا جي هڪ پوڙهي شخص سانتياگو جي ڪهاڻي آهي جيڪو سمنڊ ۾ شڪار لاءِ وڃي ٿو ۽ هڪ مڇ کي شڪار ڪري ٿو. هن ناول تي هيمنگوي کي 1954ع ۾ نوبل انعام پڻ مليو.
Title Cover of book پوڙهو ماڻهو ۽ سمونڊ

4

هڪڙو ننڍڙو پکي اتر کان مڪڙيءَ ڏانهن آيو. اهو هڪڙو چَهڪندڙ / ٻولِيندڙ / لاتيُون لَنوندڙ پکي هو ۽ اهو پاڻيءَ جي مٿان ڪافي هيٺ اڏامي رهيو هو. پوڙهو ماڻهو ڏسي پئي سگهيو ته هُو گهڻو ٿڪل هو.
پکيءَ مڪڙيءَ جي پُٺ ورتي ۽ اتي ٽِڪِي پيو. تهان پوءِ اهو پوڙهي ماڻهوءَ جي مٿي جي چوڌار اڏاميو ۽ اهو ڏور تي ويٺو جتي اهو وڌيڪ فرحت محسوس ڪري رهيو هو.
”تون ڪيتري ڄمار جو آهين؟“ پوڙهي ماڻهوءَ پکيءَ کان پڇيو. ”ڇا اهو تنهنجو پهريون سفر آهي؟“
جڏهن هُو ڳالھائي رهيو هو پکي هُن ڏانهن نهاريو. هُو ايترو ته ٿڪل هو جو ويندي هُن ڏور جي سُوجھ به نه ورتِي ۽ جيئن ئي اُن جي نفيس پيرڙن ان کي سوگهو جهلي ورتو هُو ان تي جُهولَڻ / لُڏڻ لَمَڻ لڳو.
”اها مضبوط / راسِخ / سُٺيءَ طرح سان ڄميل آهي،“ پوڙهي ماڻهوءَ هُن کي ٻڌايو. توکي هڪڙي هوا بنا رات بعد ايترو ٿڪجڻ نه گهرجي. پکي ڪهڙيءَ خاطر پيا اچن؟“
باز جي سبب، هُن سوچيو، جيڪو سمونڊ منجھ انهن جي سامهون ٿيو. پر هُن ان بابت پکيءَ کي ڪجھ نه سُڻايو جيڪو ڪنهن به طرح هُن کي سمجهي نه پئي سگهيو ۽ جنهن کي بازن بابت جلد ئي سِکيا ملڻ واري هئي.
”ننڍڙا پکيئڙا هڪڙو سٺو آرام ڪر،“ هُن چيو. ”پوءِ اندر هليو وڃ ۽ ڪنهن به ماڻهوءَ يا پکيءَ توڙي مڇيءَ جيان پنهنجو وارو وڄاءِ.“
ڳالھائڻ هُن کي حوصلو پئي بخشيو ڇاڪاڻ جو هُن جي پُٺي رات جي وڳڙي منجھ آڪِڙجِي ويئي هئي ۽ هاڻي اها سچ پچ سُور ڪَري رهِي هئي. ”جي توکي پسند آهي، ته تون منهنجي گهر ۾ ٽِڪي پَئه، پکيئڙا،“ هُن چيو. مون کي افسوس آهي مان شِيڪلو / کُوهو سنئون ڪري نه ٿو سگهان ۽ توکي انهي ٿڌڙي هِيرَ سان گڏ نيئي نه ٿو سگهان جيڪا اُٿِي رهِي آهي. پر مان هڪڙي دوست / مِتَر سان گڏ آهيان.
بلڪل تڏهن مڇيءَ هڪڙي اچانڪ لَغزش ڪئي جنهن سان پوڙهو ماڻهو ڪمان هيٺ ڇڪجي ويو ۽ اها ان کي مڪڙيءَ کان هيٺ ڇڪي وڃي ها جيڪڏهن هُو پاڻ کي جڪڙي نه رکي ها ۽ ڪجھ ڏور کي ڇڏي نه ڏئي ها.
پکي اڏامي چڪو جڏهن ڏور ڇَٻِي ڏنِي ۽ پوڙهو ماڻهو ويندي ان کي ويندو ڏسي به نه سگهيو. هُن محتاطيءَ سان ڏور کي پنهنجي ساڄي هٿ سان محسوس ڪيو ۽ ڌيان ۾ آندائين ته هُن جي هٿ منجهان رت ڳَڙِي رهيو هو.
”بعد ۾ ڪنهن شيءِ ان کي ايذايو آهي،“ هُن وڏي واڪي چيو ۽ ڏور کي واپس ڇڪيو اهو ڏسڻ لاءِ ته جيڪر هُو مڇيءَ کي موڙي سگهي. پر جڏهن هُو ٽٽڻ واري نقطي کي ڇهي رهيو هو هُن ان کي آرام سان پڪڙيو ۽ ڏور جي ڇڪ جي برعڪس پٺتي آهليو.
”تون هاڻي ان کي محسوس ڪري رهي آهين، مڇي،“ هُن چيو. ”۽ اهو، خدا ڄاڻي ٿو، مان پڻ محسوس ڪري رهيو آهيان.“
هُن هاڻي چوڌار پکيءَ لاءِ واجهايو ڇاڪاڻ جو هُن ان کي صحبت لاءِ پسند پئي ڪيو. پکي هليو ويو هو.
تون گهڻو نه ٽِڪئين، پوڙهي ماڻهوءَ ويچاريو. پر جيڏانهن تون نيو پيو وڃين اهو خراب هنڌ آهي جيسين تون ساحِل جي ڪَنڌِيءَ تي نه ٿو پُڄين. مون مڇيءَ جي انهي ٽَھ پَھ ڇِڪ دوران پاڻ کي وڍجڻ ڪيئن ڏنو؟ لازماَ مان وِسُوڙو / ڀَڪُو / اوڳو بڻجي رهيو آهيان. يا شايد مان ننڍڙي پکيءَ ڏانهن نهاري رهيو هوس ۽ هُن جي باري ۾ سوچي رهيو هوس. هاڻي مان پنهنجي ڪم ڏانهن ڌيان ڌَرِيندُس. ۽ تهان پوءِ لازماَ مونکي طُونا مڇيون کائڻ گهرجن اهڙيءَ طرح سان مون منجھ هڪڙي سگھ جي گهٽتائي نه ٿيندي.
”مان خواهش ڪيان ٿو ڪاش! ڇوڪرو هِتي مون وٽ هجي ها ۽ مون وٽ لوڻ هجي ها.،“ هُن وڏي واڪي چيو.
ڏور جي وزن کي پنهنجي گوڏي ڏانهن منتقل ڪندي ۽ سُچِيتائِي سان جهڪندي هُن پنهنجو هٿ مها ساگر منجھ ڌوتو ۽ ان کي اُتي هڪڙي منٽ کان وڌيڪ وقت لاءِ ٻوڙي رکيو ۽ هُو رت جي جهڪي ٿيڻ کي ڏسي رهيو هو ۽ جيئن ئي ٻيڙي رِڙهڻ لڳي هُن پنهنجي هٿ جي برعڪس پاڻيءَ جي هَموَزن هلچل کي ڏٺو.
”هُو ڪافِي جهڪو ٿي ويو آهي،“ هُن چيو.
پوڙهي ماڻهوءَ چاهيو پئي ته هُو پنهنجو هٿ لُوڻياٺي پاڻيءَ منجھ جهلي رکي پر هُن کي خوف هو ته متان مڇي هڪڙي ٻي ڇڪ ڏئي ۽ هُو مٿي اٿي بيٺو ۽ پاڻ کي جڪڙي رکيائين ۽ پنهنجي هٿ کي سج جي برعڪس جهلي بيٺو. اهو فقط هڪڙي ڏور جي ساڙي / ڇالي / پِٿَ / جلَڻ جي ڪارڻ هو جنهن هُن جي گوشت کي ڪَپي ڇڏيو هو. پر اهو هُن جي هٿ جي ڪم ڪرڻ واري حصي منجھ هو. هُن ڄاتو پئي ته هِن جي پڄاڻان هُن کي سندس هٿ جي گهرج هئي ۽ هُن ان جي شروع ٿيڻ کان پهريان اُن جي ڪَپجڻ کي پسند نه پئي ڪيو.
”هاڻي،“ هُن چيو، جڏهن هُن جا هٿ خشڪ بڻجي ويا هئا. ”مونکي لازماَ ننڍڙيون چُوڻي واريون طُونا مڇيون کائڻ گهرجن. مان اُنهن ڏانهن سُوئي وسيلي پهچي سگهان ٿو ۽ اُنهن کي هِتي فرحت سان کائي سگهان ٿو.“
هُو هيٺ جهڪيو ۽ ٻيڙيءَ جي پٺئين پاسي جي هيٺان طُونا مڇيءَ کي سُوئي منجھ ڦاسايو ۽ ان کي ويڙهن وارين ڏورين کان پري ڪندي پاڻ ڏانهن ڇڪيو. ٻيهر کاٻي ڪلهي وسيلي ڏور کي جهليندي، ۽ پنهنجي کاٻي هٿ ۽ ٻانهن کي جَڪڙيندي، هُن طُونا مڇيءَ کي سُوئي جي ڪُنڍي منجهان کنيو ۽ سُوئي کي واپس ساڳي هنڌ تي رکي ڇڏيو. هُن هڪڙو گوڏو مڇيءَ جي مٿان رکيو ۽ سياهِي مائل سُرخ گوشت جي ٽڪڙن کي مٿي جي پُٺ کان پڇ تائين طُول فَلڪِي نما ڪَٽيو. اهي چَپَڙ نما پٽيون / ٽڪڙا هئا ۽ هُن انهن کي ڪرنگهي واري هڏيءَ جي پاسي کان هيٺ پيٽ جي ڪناري تائين ڪٽيو. جڏهن هُن ڇھ ٽۡڪڙا ڪٽي ورتا هُن انهن کي ٻاهر ڪمان جي ڪاٺ تي وڇائي ڇڏيو، پنهنجن پاجامن سان پنهنجي چاقوءَ کي اُگهيو ۽ هڪڙي قسم جي سامونڊي مڇي بانِيٽو (Bonito) جي لوٿڙي کي پڇ کان پڪڙي مڪڙيءَ کان هيٺ ڦٽو ڪيو.
”مان نه ٿو ڄاڻان ته مان هڪڙي مڇيءَ کي مڪمل طور تي کائي سگهان ٿو،“ هُن چيو ۽ هُن پنهنجي چاقوءَ کي هڪڙي پٽيءَ جي آرپار ٽَپايو. هُو ڏور جي متوازي طور ٺوس ڇڪ کي محسوس ڪري پئي سگهيو ۽ هُن جي ساڄي هٿ منجھ ڳِڍڙِي پئجي ويئي. انهي (مڇيءَ) ڳري ڏور تي سوگهِي سَٽ ڏني ۽ هُن ان ڏانهن حقارت وچان نهاريو.
”اهو هڪڙي ڪهڙي قسم سندو هٿ آهي،“ هُن چيو. ”ته پوءِ جي تون چاهين ٿو ته ڀل ڳِڍڙجِي وڃ. پاڻ کي هڪڙو پنجو بڻاءِ. اهو تنهنجي لاءِ ڪنهن ڀلائي جو نه آهي.“
اچ، هُن سوچيو ۽ هُن اونداهي جَل منجھ ڏور جي جهڪاءُ کي ڏٺو. هاڻي کاءُ اهو تنهنجي هٿ کي سگهارو بڻائيندو. اهو هٿ جو ڏوھ نه آهي ۽ تون ڪيترائي ڪلاڪ مڇيءَ سان رهيو آهين. پر تون ان سان هميش جي لاءِ رهي سگهين ٿو. هاڻي بانِيٽو مڇي کاءُ.
هُن هڪڙو ٽڪڙو کنيو ۽ ان کي پنهنجي وات منجھ وجهي ڇڏيو ۽ ان کي آهسته آهسته چٻاڙيو. اهو اڻ وڻندڙ نه هو. ان کي سُٺيءَ طرح سان چٻاڙ، هُن سوچيو، ۽ سموري رَس / عرق اوت. اهو ٿوري ليمي توڙي لوڻ بنا کائي نه سگهجي ها.
”هٿڙا تون ڪيئن پيو محسوس ڪرين؟“ هُن ڳِڍڙِي ورتل هٿ کان پڇيو جيڪو لڳ ڀڳ مڙدھ شرير جيان ڪَرخت / بي لچڪ بڻجي ويو هو. ”مان تو خاطر ڪجھ وڌيڪ کائيندس.“
هُن ٽڪڙي جو ٻيو حصو کاڌو جنهن کي هُن ٻن حصن منجھ وڍيو هو. هُن ان کي محتاطيءَ سان چٻاڙيو ۽ پوءِ هُن ان جي کَل کي ٿُوڪاري ٻاهر ڦٽو ڪيو.
”هٿڙا ڏي خبر اهو ڪيئن هلي رهيو آهي؟ يا اهو ڄاڻڻ گهڻو سويرو آهي؟“
هُن هڪڙو ٻيو مڪمل ٽڪڙو کنيو ۽ ان کي چٻاڙيو.
”اها هڪڙي مڪمل طور تي خون سان همڪنار مڇي آهي،“ هُن ويچاريو. مان ڊولفن بجاءِ ان کي ماڻڻ ۾ بختاور هوس. ڊولفن بيحد مِٺي آهي. هيءَ بمشڪل مِٺي آهي ۽ ان منجھ اڃا سموري سگھ موجود آهي.“
”انهي جي باوجود ڪنهن به شيءِ منجھ عملي طور تي ڪو احساس ڪونهي، پوءِ به، هُن سوچيو. مان خواهش ڪيان ٿو ته ڪاش مون وٽ لوڻ هجي ها. ۽ مان نه ٿو ڄاڻان ته جيڪي ڪجھ بچيو آهي ڪٿي ان کي سج ساڙي سُڪائي ڇڏيندو، تنهنڪري مون ان کي کائي ڇڏڻ کي بهتر سمجهيو جيتوڻيڪ مان بکايل نه آهيان. مڇي سانتِيڪِي ۽ هڪ هنڌ تي ڄميل آهي. مان اها سموري کائي ڇڏيندس ۽ تهان پوءِ مان تيار ٿي ويندس. ”هٿڙا، کَمندڙ / بُردبار بڻجي پئه،“ هُن چيو. ”مان هِي تو لاءِ ڪري رهيو آهيان.“
ڪاش! مان مڇيءَ کي خوراڪ ڏيئي سگهان. هوءَ منهنجي ادِي / اَدو آهي. پر مونکي لازماَ هُن کي مارڻ گهرجي ۽ اهو ڪجھ ڪرڻ لاءِ مونکي پاڻ کي سگهارو رکڻ گهرجي. هوريان هوريان ۽ ديانتداريءَ سان هُن مڇيءَ جا چپَڙ نما سمورا ٽڪڙا کاڌا.
”هُو مٿي سنئون ٿي بيٺو، پنهنجي هٿ کي پاجامي سان اگهندي هُن چيو ”هاڻي،“ ”تون ڏور کي هٿ ۾ ڇڏي سگهين ٿو، ۽ مان ان کي ڇَڙو ساڄي ٻانهن سان پڪڙيندس جيسين تون اها ڇسائپ نه ٿي ڇڏي ڏئين.“ هُن پنهنجو کاٻو پير ڳري ڏور جي مٿان رکيو جنهن کي کاٻي هٿ جهلي رکيو هو ۽ هُو ڇڪ جي برعڪس پنهنجي پٺيءَ تي آهليو.
”خدايا! ڳِڍڙي جي ختم ٿيڻ ۾ منهنجي مدد ڪر،“ هُن چيو. ”ڇاڪاڻ جو مان نه ٿو ڄاڻان ته مون سان مڇي ڇا ڪرڻ وڃي رهي آهي.“
پر هوءَ شانت لڳي رهي آهي، هُن سوچيو، ۽ هُوءَ پنهنجي منصوبي جي پوئيواري ڪري رهي آهي. پر هُن جو منصوبو ڇا آهي، هُن ويچاريو. ۽ منهنجو منصوبو ڪهڙو آهي؟ پر مونکي لازماَ هُن جي وڏي حُجم جي سبب هُن جي منصوبي کان وڌيڪ برجستو منصوبو جوڙڻ گهرجي. جيڪڏهن هُوءَ بُل هڻندي مان هُن کي ڪُهِي سگهان ٿو. پر هوءَ هميش لاءِ هيٺ هجي ٿي. تهان پوءِ مان هُن سان گڏ هميش لاءِ هيٺ رهندس.
هُن پنهنجو ڳِڍڙجِي ويل هٿ پنهنجي پاجامن جي برعڪس اگهيو ۽ پنهنجي آڱرين کي مَلائم بڻائڻ جو سعيو ڪيو. پر اهي کلي نه رهيون هيون. ٿي سگهي ٿو ته اهي سج سان کُلي وڃن، هُن ويچاريو. ٿي سگهي ٿو اهي تڏهن کُلِي وڃن جڏهن سگهاري ڪَچِي طُونا مڇي هَضم ٿي وڃي. جيڪڏهن مونکي انهن جي ضرورت آهي ته پوءِ مان انهن کي کولي ڇڏيندس، ان لاءِ مونکي کڻي ڪهڙي به قيمت چڪائڻي ڇو نه پئي. پر مان هاڻي انهن کي زبردستي کولڻ نه ٿو چاهيان. انهن کي ڇڏي ڏي ته اهي پاڻ کُلي وڃن ۽ اهي پنهنجي مدد پاڻ تحت کُلي وڃن. آخرڪار مون ان سان رات جي وڳڙي منجھ خاصِي سخت ڪلامِي ڪئي جڏهن مختلف ڏورين کي آجو ڪرڻ ۽ ڳنڍڻ ضروري هو.
هُن سمونڊ جي چوڌار نهاريو ۽ هُن ڄاڻي ورتو ته هو هينئر ڪيترو نه هيڪلو هو. پر هُو اونهي اونداهي جَل منجھ روشنيءَ جا ست رنگا شعاع ڏسي پئي سگهيو ۽ هُو اڳتي ڦهلجندڙ ڏور ۽ سانت جو بيگانو ڌُڏڪو ڏسي پئي سگهيو. ڪڪر هاڻي ڪاروباري هوا لاءِ گَس هموار ڪري رهيا هئا ۽ هُن نظر کڻي اڳتي نهاريو ۽ هُن شوخ بدڪن جي ولر کي ڏٺو جيڪي آڪاس جي برعڪس پاڻيءَ مٿان نَقش بڻائي رهيون هيون، تهان پوءِ اهي ڌُنڌليون بڻجي ويون، ۽ تهان پوءِ اهي وري ٻيهر نَقش بڻائڻ لڳيون ۽ هُن ڄاتو پئي ته ڪو به انسان ڪڏهن به سمونڊ ۾ اڪيلو ٿي نه پئي سگهيو.
هُن ويچاريو ته ڪجھ ماڻهو هڪڙي ننڍڙي مڪڙيءَ منجھ نظرن کان اوجهل خشڪيءَ بابت ڪيئن نه خوفزده هوندا آهن ۽ هُن اهو پڻ ڄاتو پئي ته اهي اچانڪ خراب بڻجي ويندڙ موسم وارن مهينن ۾ اهڙي قسم جو خوف ڪرڻ لاءِ درست هئا. پر هاڻي اهي ڳرن واچُوڙن / طُوفانن وارن مهينن منجھ هئا، جڏهن اتي ڪي طوفان نه هوندا آهن ته اهڙي قسم جا طُوفاني مهينا سموري سال دوران سڀ کان سٺا هوندا آهن.
جيڪڏهن اتي ڪو واچُوڙو / طُوفان نمودار ٿيڻ وارو هوندو آهي ته اتي توهانکي آڪاس منجھ ايندڙ ڏينهن بابت اڪثر نشانيون ڏسڻ ۾ اينديون آهن. اهي انهن کي ڪناري کان پرڀرو ڏسي نه سگهندا آهن ڇاڪاڻ جو اهي اڻڄاڻ هوندا آهن ته انهن کي ڪهڙي شيءِ لاءِ نهارڻ گهرجي. خشڪيءَ کي پڻ ڪڪرن جي صورت ۾ ڪو فرق جوڙڻ گهرجي. پر اسان وٽ ڪو طُوفان نه اچي رهيو آهي.
هُن آڪاس ڏانهن نهاريو هُن گهاٽن ڪڪرن نما بڻايل برفاني مَلائي جا اخلاص مند / دوستاڻا ٿَها / ڍِڳَ / ڍيرَ / انبارَ ڏٺا ۽ گهڻو مٿي نازڪ تاندُوڙي جا سنهڙا کنڀڙا سيپٽمبر جي اوچي آڪاس جي برعڪس ڏٺا.
”هلڪِي هِيرَ اُٿِي آهي،“ هُن چيو ”مڇي، موسم هاڻ مون لاءِ سُٺي آهي بجاءِ تو لاءِ.“
هُن جو کاٻو هٿ اڃا ڳِڍڙيل هو، پر هُو هوريان هوريان اُن جا پيچَ ڪڍي رهيو هو.
مان ڪنهن ڳِڍڙِي کان نفرت ڪيان ٿو، هُن سوچيو. اها ڪنهن سان سندس پنهنجي جسم پاران ڪيل هڪڙي ڌوڪيبازي آهي. اهو شرمناڪ آهي ته انتهائي زهريلن نامياتي مادن جي زهر جي ڪارڻ پيدا ٿيندڙ پيچَش يا ان جي سبب اُلٽي جو ٻين اڳيان نماءُ ڪجي. پر هڪڙي ڳِڍڙِي، (هُن ان کي هڪڙي بجليءَ جي جهٽڪي جيان خيال ڪيو)، ماڻهوءَ جي پنهنجي وجود جي تذليل ڪري ٿي خاص ڪري تڏهن جڏهن هُو هيڪلو هجي ٿو.
جيڪڏهن ڇوڪرو مون سان گڏ هجي ها هُو منهنجي خاطر ان کي مَهٽو ڏئي ها ۽ هُو ان کي ٻانهن کان هيٺ ڍرو ڪري ها، هُن ويچاريو. پر اها پاڻيهي ڍري ٿي ويندي.
تهان پوءِ جڏهن هُن جَل منجھ لهوارِي تبديلي ڏٺي تڏهن هُن پنهنجي ساڄي هٿ سان ڏور جي ڇڪ جي فرق کي محسوس ڪيو. تهان پوءِ جيئن ئي هُو ڏور جي آمهون سامهون آهليو ۽ پنهنجي کاٻي هٿ کي پنهنجي گوڏي جي برعڪس زورائتِي ۽ ٺوس ٿَڦ وهائي ڪڍيائين هُن ڏور کي هوريان هوريان مٿي جي طرف تِرڇِي وضع اختيار ڪندي ڏٺو.
”هُوءَ مٿي اچي رهي آهي،“ هُن چيو. ”جاڳ هٿ جاڳ. مهرباني ڪري جاڳ.“
ڏور هوريان هوريان ۽ يڪسان طور تي اڀرڻ لڳي ۽ پوءِ ساگر جو مٿاڇرو ٻيڙيءَ کان اڳتي ڍَڍَرجِي / ڦُوڪجي ويو ۽ مڇي ٻاهر نڪري آئي. هُوءَ هڪڙي تسلسل سان / بنا ڪنهن رڪاوٽ جي ٻاهر نڪري آئي ۽ جَل هن جي پاسن کان مينهن جيان وسي رهيو هو. هُوءَ سج هيٺ اوجل / تک تاب سان / چمڪندڙ ڏيکاري ڏيئي رهي هئي ۽ هُن جو مٿو ۽ پُٺي واڱڻائِي ڪاريون هيون ۽ سج هيٺان هُن جي پاسن کان موجود پَٽا ڪشاده نظر اچي رهيا هئا ۽ انهن منجهان نونڊر جي ٻوٽي منجهان خارج ٿيندڙ عطر نما هلڪِي سڳنڌ / سُرهاڻ اچي رهي هئي. هُن جي تيغ / تَرار بيس بال جي بيٽ جيتري ڊگهي هئي ۽ اها هڪڙي ڪٽارِي / نِيمچي / کِني جيان پوئتي ورائيندي سنهڙي بڻجيو پيئي ويئي ۽ هُوءَ پنهنجي سموري سگھ سان جَل منجهان اُڀامِي ۽ پوءِ هُن، يڪسانِي سان جَل منجھ، هڪڙي غَواص / ٽوٻير جيان نئون مرڪز بڻايو ۽ پوڙهي ماڻهوءَ هُن جي پڇ سندي ڏاٽي نما ڪَٽارِي کي هيٺ نيئندي ڏٺو ۽ ڏور جي ڇڪ ۾ تيزي اچي ويئي.
”هُوءَ مڪڙيءَ کان ٻه فٽ ڊگهي آهي،“ پوڙهي ماڻهوءَ چيو. ڏور ٻاهر تيز تر پر يڪسان طور تي وڃي رهي هئي ۽ مڇيءَ منجھ ڪو ٽاڪوڙو / ٿرٿلو نه هو. پوڙهو ماڻهو ڏور کي ٻنهي هٿن سان هر ممڪن حد تائين لڳايل زور سان اندر رکڻ جي ڪوشش ڪري رهيو هو. هُن ڄاتو پئي ته جيڪڏهن هُو هڪڙي متوازي دٻاءُ سان مڇيءَ کي ڍرو ڪري نه سگهندو ته مڇي سموري ڏور کي ڪَپي يا ٽوڙي سگهي ٿي.
هوءَ هڪڙي وڏي مڇي آهي ۽ مونکي لازماَ هُن کي رِيجهائڻ گهرجي. مونکي هُن کي ڪڏهن به سندس سگھ بابت ڄاڻڻ جو موقعو فراهم نه ڪرڻ گهرجي ۽ نه ئي اهو ڪجھ جيڪو ڪجھ هُوءَ ڀڄي وڃڻ پڄاڻان ڪري سگهي ٿي. جيڪڏهن مان هُن جي جاءِ تي هجان ها ته مان هر شيءِ کي هاڻي اندر ڪري ڇڏيان ها ۽ تيسين اوسيئڙو ڪيان ها جيسين ڪنهن شيءِ جي ٽٽڻ جو آواز نه ٿو ٿئي. پر، خدا جو ڪرم آهي، اهي ايتريون هوشيار نه آهن جيترا اسين انهن کي ڪُهندڙ / مارِيندڙ آهيون؛ البت اهي وڌيڪ اُتم / اَصِيل ۽ وڌيڪ باصلاحيت آهن.
پوڙهي ماڻهوءَ ڪيتريون ئي وڏيون مڇيون ڏٺيون هيون. هُن ڪيتريون اهڙيون مڇيون ڏٺيون هيون جن جو وزن هڪ هزار پائونڊن کان به وڌيڪ هو ۽ هُن پنهنجي جيون چَتُر ۾ اهڙي حُجم / سائيز سنديون ٻه مڇيون پڪڙيون هيون، پر هُن ڪڏهن به هيڪلي طور تي اهڙي ڪا مڇي ڪِين ماري هئي. هاڻي هُو هيڪلو هو، ۽ خشڪي هُن جي نظرن کان اوجهل هئي، هُو ڦڙتيءَ سان ان وڏي ۾ وڏي مڇيءَ سان جُنبجي ويو جيڪا هُن پنهنجي حيات ۾ وِرلي ڏٺي هئي ۽ اها ايتري وڏي هئي جو هُن ان جي باري ۾ ڪڏهن ٻُڌو به ڪِين هو، ۽ هُن جو کاٻو هٿ اڃا ايترو ڀڪوڙيل هو جَئن هڪڙي پَرمار / عُقاب پکيءَ جا سوگها جهليل چنبا هوندا آهن.
پوءِ به، ان جي ڳِڍڙِي ختم ٿي ويندي، هُن سوچيو. يقيناَ منهنجي ساڄي هٿ جي سهائتا ڪرڻ لاءِ اُن جي ڳِڍڙِي ختم ٿي ويندي. اُتي ٽي شيون آهن جيڪي پاڻ ۾ سڳا ڀائر آهن: مڇي ۽ منهنجا ٻه هٿَ. اُن جي ڳِڍڙي لازماَ ختم ٿيڻ گهرجي. مڇي وري ٻيهر ڍري ٿي ويئي آهي ۽ هوءَ پنهنجي معمولي رفتار سان هلي رهي آهي.
مون کي حيرت پئي ٿئي ته هُن بُل ڇو هنيو، پوڙهي ماڻهوءَ سوچيو. ڄڻ هُن مونکي اُهو ڏيکارڻ لاءِ بُل هنيو ته جيئن مان ڏسي سگهان ته هُوءَ ڪيتري وڏي آهي. ڪنهن به طرح سان، هاڻي مان ڄاڻي ويس، هُن سوچيو. مان خواهش ڪيان ٿو ڪاش! مان هُن کي اُهو ڏيکاري سگهان ته مان ڪهڙي قسم جو بَشر آهيان. پر پوءِ هوءَ ڳِڍڙيل هٿ کي ڏسي وٺندي. هُن کي سمجهڻ ڏي ته مان جيترو نظر اچي رهيو آهيان ان کان وڌيڪ آهيان ۽ مان اهڙو ئي رهندس. مان چاهيان ٿو ڪاش! مان مڇي هجان ها، هُن سوچيو، هر شيءِ سميت هوءَ فقط منهنجي مَنشا / مرضيءَ / اِڇا / اِرادي ۽ چِترائِي / سَمجھ جي خلاف آهي.
هُو ڪاٺ جي برعڪس آرام سان آهليو ۽ هُو پنهنجي درد کي جيئن اُهو اٿندو رهيو برداشت ڪندو رهيو ۽ مڇي يڪسان طور تي تري رهي هئي ۽ مڪڙي اونداهي جَل منجھ هوريان هوريان هلي رهي هئي. اُتي سمونڊ منجھ اوڀر کان ايندڙ هوا جي سبب هڪڙو هلڪو اڀار آيو ۽ ٻپهري ڌاران پوڙهي ماڻهوءَ جي کاٻي هٿ ۾ پيل ڳِڍڙي ٺيڪ ٿي ويئي.
”تو لاءِ بُري سَماچار / خبر آهي، مڇي.“ هُن چيو ۽ هُن ڏور کي انهن ٻاچڪن ڏانهن منتقل ڪيو جن هُن جي ڪُلهي کي ڍڪي رکيو هو. هُو مطمئن هو پر ڀوڳنا منجهان گذري رهيو هو، جيتوڻيڪ هُن ڀُوڳنا کي هرگز به تسليم نه پئي ڪيو.
”مان مذهبي نه آهيان،“ هُن چيو. پوءِ به مونکي سلام يا بيبي مريم! ڏھ ڀيرا چوڻ گهرجي يا ڏھ ڀيرا روح القُدس کي پڪارڻ گهرجي ته جيئن مان انهي مڇيءَ کي پڪڙي سگهان، ۽ جيڪڏهن مون ان مڇيءَ کي پڪڙي ورتو مان ڪوبَر جي ڪُنواري ڪَنيا جي هڪڙي تِيرَٿ / ياترا / زيارت ڪرڻ جو وچن ڪيان ٿو. اهو هڪڙو وچن آهي.
هُن اُڇاتري طور تي پنهنجي دعائن جو آغاز ڪيو. ڪنهن ڪنهن مهل هُو اهڙو ٿڪجيو پئي ويو جو هُو دعائن کي ٺيڪ طرح سان ياد به نه پئي ڪري سگهيو ۽ پوءِ هُو انهن جو تيزيءَ سان وِرد ڪرڻ لڳو ته جيئن اهي پاڻيهي روان ٿيڻ لڳن.
قُدوسِي روحن کي پڪارڻ کان يا بيبي مريم چوڻ وڌيڪ آسان آهي، هُن سوچيو.
”ڀلائي / ترس / رحمت / دَيا سان همڪنار يا بيبي مريم ايشور تو ساڻ آهي. تون عورتن منجھ پاڪدامن آهين ۽ تنهنجي ڳِڀ جو ثمر، حضرت عيسيٰ مسيح، پاڪ آهي. پاڪ پوتر مريم، خدا جي امڙ. اسان پاپين لاءِ دعا ڪر ۽ اسان جي اَجل / ڪال ويلي اسان کي نجات ڏيئار. آمين.“ تهان پوءِ هُن وڌاءُ ڪندي چيو ”رحمدل ڪُنواري، هِن مڇيءَ جي موت لاءِ دعا ڪج. جيتوڻيڪ اها حيرت انگيز آهي.“
پنهنجي دعائن جي خاتمي بعد، هُو ڪافي سٺو محسوس ڪرڻ لڳو، پر هُو ايترو ئي پِيڙا منجهان گُذري رهيو هو، ۽ شايد ٿورو اڃا وڌيڪ، هُو ڪمان جي ڪاٺ جي برعڪس جهڪيو ۽ هُن ميڪانيڪي طور تي پنهنجي کاٻي هٿ جي آڱرين تي ڪم ڪرڻ شروع ڪري ڏنو.
هاڻي سج گرم هو جڏهن ته هِير نفاست سان اُٿي رهي هئي.
”بهتر هو ته مان مڪڙيءَ جي پٺئين پاسي جي مٿان انهي ننڍڙي ڏور ۾ ٻيهر چُوڻو وجهي ڇڏيان ها،“ هُن چيو. جيڪڏهن مڇي هڪڙي ٻِي رات ٽِڪڻ جو فيصلو ڪري ٿي ته مونکي ٻيهر کاڌو کائڻ جي ضرورت پوندي ۽ ٻاٽليءَ ۾ پاڻي به گهٽجي ويو آهي. مان نه ٿو ڀايان ته مونکي هتي هڪڙي ڊولفن کانسواءِ ٻي ڪا شيءِ ملي سگهندي. پر جيڪڏهن مان ان کي تازگي جي حد تائين کائِي ڇڏيان ته اها خراب نه هوندي. مان چاهيان ٿو ته ڪاش ڪا اڏامندڙ مڇي رات جو ٻيڙيءَ تي ڦهڪو ڪري. پر انهن کي دَلبو ڏيڻ لاءِ مون وٽ ڪا لاٽ ڪونهي. هڪڙي اڏامندڙ مڇيءَ کي ڪچو کائي ڇڏڻ انتهائي شاندار آهي ۽ مونکي ان کي ڪَپڻ جي ضرورت به نه پوندي. هاڻي مونکي پنهنجي سموري سگھ کي بچائڻ گهرجي. مسيح، مون نه ٿي ڄاتو ته اها ايتري وڏي هوندي.
”جڏهن ته مان هُن کي ڪُهِي ڇڏيندس،“ هُن چيو. ”هُن جي سموري عظمت ۽ جلال سميت.“ جيتوڻيڪ اهو نا مناسب آهي پر مان هُن کي ڏيکاريندس ته هڪڙو انسان ڇا ڪري سگهي ٿو ۽ هُو ڪيترو ڀوڳي رهيو آهي.
”مون ڇوڪري کي ٻڌائي ڇڏيو هو ته مان هڪڙو عجيب پوڙهو آهيان،“ هُن چيو.
”هاڻي اهو وقت اچي ويو آهي جو لازماَ مونکي اهو ثابت ڪرڻ گهرجي.“
هزارين ڀيرا جنهن کي هُو ثابت ڪري چڪو آهي ان جي ڪا معنيٰ نه هئي. هاڻي هُو ان کي ٻيهر ثابت ڪرڻ جي ڪري رهيو هو. هر وقت هڪڙو نئون وقت هو ۽ جڏهن هُو اهڙي ڪِرت ۾ جُنبِي ويندو هو هُو ڪڏهن به ماضيءَ بابت نه سوچيندو هو.
مان چاهيان ٿو ته ڪاش! هُوءَ سمهي پئي ۽ مان پڻ سمهي سگهان ۽ شينهنَ جا سپنا ڏسان، هُن سوچيو. شينهن رهجي ويل مکيه شيءِ جيان ڇو آهن؟ پوڙها ماڻهو، سوچڻ بند ڪر، هُو پاڻ سان پاڻ مخاطب ٿيو، هاڻي آرام سان ڪاٺ جي برعڪس ٽِڪِي پئه ۽ ڪنهن به شيءِ جي باري ڪجھ به نه ويچار. هُوءَ ڪم ڪري رهي آهي. تون ايتري آهستگي سان ڪم ڪر جيترو ممڪن طور تي تون ڪري سگهين ٿو.
هاڻي اتي سانجهيءَ جو وقت اچي ويو ۽ مڪڙي اڃا هوريان هوريان ۽ يڪسان طور تي هلي رهي هئي. پر هاڻي اتي اوڀرندي هِيرَ جي سبب هڪڙي اضافي ڇڪ هئي ۽ پوڙهو ماڻهو ننڍڙي ساگر سان نرميءَ سان ڪاهيندو رهيو ۽ هُن جي پٺيءَ جي آرپار ڏورين جي سبب پيدا ٿيندڙ درد آساني سان ۽ يڪسان طور تي اُٿي رهيو هو.
هڪڙي ڀيري منجهند ڌاران ڏور ٻيهر اُڀرڻ لڳي. پر مڇي فقط هڪڙي ڪِي قدر اوچي سطح تي ترڻ اِستمرار رکيو. سج هاڻي پوڙهي ماڻهوءَ جي کاٻي ٻانهن ۽ ڪلهي ۽ هُن جي پُٺ کان هو. اهڙيءَ طرح هُو ڄاڻي ويو ته مڇي اوڀر کان اتر ڏانهن موڙو ڏنو آهي.
هاڻي جڏهن هِڪوار هُن مڇيءَ کي ڏسي ورتو، هُو جَل ۾ ترندڙ مڇيءَ جي ان جي سيني سان ڳنڍيل پَرن جيان ڪشاده کليل واڱڻائي کنڀڙاٽين ۽ ان جي وڏي اُڀاميل پڇ جنهن کي هُوءَ اونداھ منجھ ڦڙڪائي رهي هئي جي تصوير بڻائي پئي سگهيو. مونکي تعجب ٿو ٿئي ته هوءَ ايتري اونهائي ۾ ڪيترو ڏسي سگهي ٿي، پوڙهي ماڻهوءَ سوچيو. هُن جي اک تمام وڏي آهي ۽ هڪڙو گهوڙو، هڪڙي گهڻي ڪمتر اک سان اونداھ ۾ ڏسي سگهي ٿو. هڪڙي ڀيري اونداھ منجھ مان بلڪل سٺيءَ طرح سان ڏسي سگهيو هوس. صفا مڪمل اونداھ ۾ نه. پر لڳ ڀڳ اَئين جَئن هڪڙي ٻلي ڏسندي آهي.
سج ۽ هُن جي آڱرين جي دائمي چر پر هُن جي کاٻي هٿ جي ڳِڍڙيءَ کي مڪمل طور تي ٺيڪ ڪري ڇڏيو ۽ هُن ڇِڪ جو هڪڙو وڏو حصو ان ڏانهن منتقل ڪري ڇڏيو ۽ هُن پُٺيءَ جي مُشڪن کي ڏور جي ايذاءُ کي ٿورو منتقل ڪرڻ لاءِ جُنبش ڏني.
”مڇي، جيڪڏهن تون ٿڪجي نه پيئي آهين،“ هُن وڏي واڪي چيو، ”ته پوءِ تون لازماَ تمام گهڻي انوکِي آهين.“.
هاڻي هُن پاڻ کي گهڻو ٿَڪل محسوس ڪيو ۽ هُن ڄاتو پئي ته رات سوير ڀرو اچي ويندي ۽ هُن ٻين شين بابت سوچڻ جو سعيو ڪيو. هُو وڏين وڏين جماعتن بابت سوچڻ لڳو، اُهي هُن لاءِ گِران لِيگاز (وڏيون وڏيون ليگُون / جماعتون) هيون، ۽ هُن ڄاتو پيئي ته نِيويارڪ جا يانڪِي (Yankees) ڊيٽرائٽ جي ٽائيگرن سان کيڏي رهيا هئا.