مھاڳ
[/b]
آزاد بخاري نئين ٽهي جو انتهائي خوبصورت شاعر آهي جيتوڻيڪ هي مجازي شاعري به ڪري ٿو، سندس اهم سڃاڻپ ٻاراڻي شاعر طور آهي. اهڙي دور ۾ جڏهن اسان جي اديبن جي اڪثريت وٽ ٻارن لاءِ لکڻ جو ٽائيم نه هجي. يا هو ان کي پنهنجي گهٽتائي سمجهندا هجن. تڏهن آزاد بخاري جو گذريل 20 سالن کان ٻارن لاءِ لکڻ وڏي ڳالھ آهي.
آزاد بخاري جي شاعري ۾ اهي سموريون گهرجون شامل ملن ٿيون جن جي ٻارن کي ضرورت هجي ٿي. هي ٻارن جي ذهني ائپروچ کي سامهون رکي لکي ٿو ۽ پنهنجي شاعري ۾ دلچسپي سان گڏ اصلاحي پهلو جو به خاص خيال رکي ٿو. آزاد بخاري جي ٻولي توڙي بيانيه انداز انتهائي، سادو۽ سلوڻو آهي. جيڪو ٻارن کي سمجهڻ ۾ سولائي ٿئي ٿي. آزاد بخاري طرفان مجازي شاعري بجاءِ ٻاراڻي شاعري جو ڪتاب شايع ڪرائڻ کي ترجيع ڏيڻ مان سندس ٻاراڻي ادب سان عقيدت جو اندازو لڳائي سگهجي ٿو.
آزاد بخاري جي هن شعري مجموعي ” نچڻا کيڏڻا کلڻا ٻار“ ۾ شامل 37 شاعري جا اسم شامل آهن. جيڪي مختلف موضوعن تي آهن. شاعر طرفان موضوعن جي چونڊ به شاندار ڪئي وئي آهي جيئن ڏون جو کوڙو، گورک جبل، رهبر سنڌ، مڪلي، استاد منظورعلي خان، اسٽيل مل، سکر ايئرپورٽ، اقوام متحده، آزادي، ڪارٽون، ڪرڪيٽ، دهشتگرد، سنوڪر، جوڊو ڪراٽو، جمناسٽڪ، ڪتب خانو، فن لينڊ، لئنسڊائون پل، شڪارپور شهر، ۽ گدلاڻ وغيره. انهن موضوعن تي شاعري پڙهڻ کانپوءِ ٻارن جي معلومات ۾ به اضافو ٿيندو نثر جي ڀيٽ ۾ شاعري وڌيڪ اثر انداز ٿئي ٿي. نصابي ڪتابن ۾ مضمون به شامل هجن ٿا، پر ٻارن جي ذهن تي جيتري شاعري نقش ٿئي ٿي، نصاب ۾ به شامل اوترا مضمون نه ٿا ٿين. پرائمري جي ” واهه ڙي تارا گول تارا “ ”جهو جهو ماٽي، لسي پنهنجي گهاٽي“ ”آءُ ته لاٽونئڙو ڦيرايون“ جهڙا گيت پڙهي آيل کي ڪڏهن به نه ٿا وسري سگهن، جڏهن ته انهن ڪتابن ۾ شامل نثر گهٽ ئي ماڻهن کي ياد رهي ٿو. آزاد بخاري پنهنجي شاعري ذريعي جيڪا گورک جبل، مڪلي، استاد منظور علي خان، اسٽيل مل، سکر ايئر پورٽ، اقوام متحده، لئنسڊائون پل وغيرهه ذريعي معلومات فراهم ڪئي آهي اها ٻارن تي نثر جي ڀيٽ ۾ وڌيڪ اثر انداز ٿيندي.
هڪڙي شاعري ٻارن لاءِ ڪبي آهي ۽ ٻي ٻارن تي ڪبي آهي. ٻارن لاءِ ڪيل شاعري ۾ انهن جي دلچسپي ۽ اصلاح جو شيون شامل ڪيون وينديون آهن ۽ ٻارن تي ڪيل شاعري ۾ٻارن جا مسئلا، انهن جا ڏک درد بيان ڪيا ويندا آهن آزاد بخاري انهن ٻنهي پاسن تي شاعري ڪئي آهي هو جتي:
اعليٰ ٿي پئه انسان،
ٻالڪ ٺاهه تون پنهنجو مان
اخلاق عزت نياز ۽ نوڙت،
سهڻي رک تون صورت.
لکي ٿو، اتي:
عيد ڏهاڙي ڪنهن جهوپي ۾
الجهيل الجهيل چهرو هو،
ڦاٽل ڪپڙا انگ اگهاڙو،
خوشين تي ڄڻ پهرو هو.
جهڙا احساس ٻه بيان ڪري ٿو. ”نچڻا کيڏڻا کلڻا ٻار“ ۾ جتي ٻارن جي مرڪن جي ڳالهه ڪيل آهي، اتي انهن جي لڙڪن جو به بيان ٿيل آهي. ٻارن جي لڙڪن جو بيان به هڪڙي حساب سان اصلاحي پهلو ۾ شامل آهي، ان سان ٻارن ۾ همدردي جو جذبو پيدا ٿيندو ۽ انهن ۾ مجبور ۽ غريب هڪ جيڏن جي مدد ڪرڻ جو خيال پيدا ٿيندو. اين اي جان فائونڊيشن حيدرآباد گذريل ڊگهي عرصي کان ٻاراڻي ادب جي واڌ ويجهه لاءِ پاڻ پتوڙي رهي آهي. هن فائونڊيشن طرفان ٻاراڻي ادب جا ڪافي ڪتاب ڇپرايا ويا آهن. اهڙي جاکوڙ تي هن فائونڊيشن جي روح روان اسان جو پيارو احسان لغاري جان جس لهڻي. آزاد بخاري جو هي ڪتاب ٻاراڻي ادب ۾ خوبصورت اضافو آهي ۽ يقينن ٻارن جي ذهني تربيت ۾ پنهنجو ڪردار ادا ڪندو.
[b] واحد پارس هيسباڻي
[/b]14نومبر2011
حيدرآباد
[b]پوپٽ جي ستن رنگن جهڙا احساس
[/b]
آزاد بخاري 20 سالن کان وٺي ساڃاهه ۽ سرت جا پيالا پيئندو ۽ پيئاريندو پيو اچي، هڪ سٺو شاعر آهي، ته صحافي به رهيو آهي، هي آرٽسٽ به آهي، ته هڪ استاد به آهي ۽ انساني حقن جو پاسدار به آهي. سندس وڏي خوبي اها اٿس ته هن هميشه اصول پرستيءَ کي اپنايو آهي ۽ پنهنجي ذات ۾ هڪ متحرڪ ۽ باعمل شخصيت آهي.
آزاد بخاريءَ سان منهنجو مٿي ذڪر ڪيل سالن کان وٺي ادبي، قومي، سياسي ۽ سماجي سٻنڌ رهيو آهي. هي ڀائرن جهڙو ڀاءُ، دل گهريو دلبر دوست آهي. هن سان رشتو ناتو، سچ سونهن ۽ سنڌ جيان نه ٽٽندڙ آهي. هي اهڙي رشتي ۾ آڪاش تي ستارن ۽ اجرڪ جي ڦلڙين جيان مضبوط آهي. ان رشتي ۾ ڪڏهن به دراڙ نه آئي آهي. ادبي حوالي سان سنڌي ادبي سنگت شاخ چڪ هجي، ”چاس“ چڪ هجي، شاهه لطيف لائبريري چڪ هجي يا ضلعي توڙي سنڌ ليول تي ٻاراڻي تنظيم، ”سنڌي ٻارڙن جي علمي ادبي تنظيم لطيف سنگت سنڌ“ هجي، هي انهن سڀني ۾ صف اول ۾ نظر آيو ۽ سندس عڪس چٽو رهيو. شعوري حوالي سان قومي درد رکندڙ ديش ڀڳت ۽ ترقي پسند سندر سوچون اٿس، سچ پچ ته ”سَيد“ جي صالح پوئلڳن مان هڪ آهي.
آزاد بخاري ٺيٺ جاگيرداري جي پنجوڙ ۾ ڦاٿل چڪ شهر ۾ جنم ورتو، جيڪو ورهاڱي کان پهريان آزادي جي تحريڪ جو مرڪز هو، جت سندس پڙ ڏاڏي (مولوي غلام رسول شاهه، صدر خلافت تحريڪ چڪ) جي صدارت دوران سنڌ جي آزادي جي قرارداد پاس ٿي هئي. آزاد بخاري بنيادي طور جمالياتي شاعراڻو مزاج رکندڙ آهي. اهو مزاج کيس خانداني ورثي مان مليو آهي ۽ اڃان تائين شعوري ڦهلاءَ جون سرگرميون جاري رکندو پيو اچي.
آزاد هن وقت تائين ”ستن ڪتابن“ جو خالق آهي. ٻارن جي شاعر غلام محمد غازي کانپوءِ تعلقي لکي ۾ ٻارن جي شاعري جي دنيا ۾ هي ٻئي نمبر تي اچي ٿو. سندس هي ڪتاب بعنوان ”نچڻا کيڏڻا کلڻا ٻار“ سندس پهرئين ڪتاب ”گل خوشبو ٻار“ جيان يقينن ٻاراڻي ادب ۾ نالو ڪڍندو، ٻاراڻا ٻول، ٻارن جون چلولايون، پوپٽ جي ستن رنگن جهڙا احساس، ٻاراڻي شاعري ۾ هڪ نئون واڌارو ٿيندو. اسان کي آزاد بخاريءَ مان گهڻي اميد آهي ته هي ٻاراڻي شاعري ۾ به پنهنجي انقلابي ۽ جمالياتي شاعري جيان، اڃان وڌيڪ نوان خيال ۽ نيون سوچون ڏيندو رهندو.
[b]گوهر سنڌي
[/b]رابطا سيڪريٽري
س. ا. س ضلعو شڪارپور