قدرت، فطرت ۽ علم
هن ڌرتي تي جاندارن جي اچڻ کان پوءَ انهن جي وچم ڪافي شيون سمجهڻ جهڙيون باقي هيون، جهڙي ريت جاندارن جي ورڇ، انهن جي قد و ڪاٺ مطابق سندن طاقتور هجڻ جو ڪاٿو، سندن رهڻ ڪهڻ جو طور طريقو، سندن کاڌ و خوراڪ جو عمل وغيره، حضرت انسان انهي وقت بذات خود اُستاد طور پنهنجيون خدمتون سر انجام ڏئي ڪري قدرتي لقاءُ کي سمجهڻ شروع ڪيو، شين جي وچم ۾ فرق معلوم ڪرڻ شروع ڪيو، قدرت واري طرفان کيس جيڪو عقل ۽ علم عطا ڪيل هو اُنهي آڌار تي شين جو مقدار ۾ معيار معلوم ڪرڻ لڳو، جيتوڻيڪ حضرت انسان کي ڪافي شين کي سمجهڻ جي تربيت ڏني وئي هئي ۽ کيس جهجو علم عطا ٿيل هو ليڪن اُن جي باوجود ڪافي شيون ڳجهيون پڻ هيون جن کي معلوم ڪرڻ ائين سمجهو تہ حضرت انسان لاءَ پهريون حدف قرار ڏنل هيون. ڪائنات جي وجود ۾ اچڻ کان وٺي ڪري اڄ ڏينهن تائين ڌرتي جي گولي تي ۾ موجود هر هڪ شئي پنهنجي ظاهري قد و صورت تبديل ڪئي آهي، ڪجھ شين کي اِها تبديلي سُٺي صورت ۾ پلئہ پئي آهي تہ وري ڪجھ شين جي وجود کي ختم ڪرڻ جو سبب پڻ بڻي آهي، بر حال تبديلي هڪ اڻ ٽر صورتحال آهي جيڪا هر حال ۾ پنهنجو مقرر وقت تي شين جي ڇنڊ ڇاڻ ڪندو رهندو آهي.
قدرت واري پنهنجي پيارن ٻانهن جي وسيلي عالم انسانيت جي اصلاح لاءَ پنهنجا ڪجھ خاص نمائندا موڪليا جن کي اسين پڻ استاد چئي سگهون ٿا، ڇو تہ سندس ذمي ٻين کي سيکارڻ هو، اُنهي سيکارڻ ۾ رهڻ ڪهڻ جو ڍنگ، گهمڻ ڦرڻ جا اصول، برتاءُ ڪرڻ جا طور طريقا ۽ ضروريات زندگي کي ڪئين پورو ڪجي اهو سيکاريو ويندو هو، مطلب تہ ڪائنات کي وجود ۾ آڻڻ کان پوءَ پهريون اُستاد هن ڪائنات جو مالڪ پاڻ ٿيو ۽ پوءَ وري پنهنجي خاص بندن تي ڪرم ڪري انهن کي باقي عالم انسانيت لاءَ اُستاد مقرر ڪري موڪليائين، مطلب تہ هي پيشو انتهائي معتبر ۽ مُهذب پيشو آهي ۽ اهو معلوم ٿي ٿو تہ قدرت، فطرت ۽ علم جو پاڻ ۾ ازلي ڳانڍاپو آهي. فطرت ۽ قدرت جي فرق کي سمجهڻ جو جيڪو پهريون ماپو پاڻ کي ميسر ٿيو سو علم هو، علم جي آڌار تي شين کي پرکيو ويو ۽ کين سمجهيو ويو، علم بنيادي طور شين کي سمجهڻ جي علم جي چئبو آهي، هي ڪائنات جي جيڪا مڪمل طور تي مختلف مظهر ۽ منظرن جو ڄڻڪ لقاءُ آهي انهي لقائن کي سمجهڻ لاءِ هڪ مخصوص قسم جي علم جي ضرورت پوي ٿي، علم وري انهن فردن کي عطا ڪيو ويندو آهي جن ۾ قدرت واري طرفان کي خاص خوبيون ۽ صلاحيتون رکيون وينديون آهن. فطرت، قدرت ۽ هن ڪائنات جي لقائن کي انسان پنهنجي شعور، سمجهه، عقل ۽ ڏاهپ سان سمجهڻ جي ڪوشش روز ازل کان ڪري رهيو آهي.