آتم ڪٿا / آٽوبايوگرافي

يادگيريون

سيٺ نائونمل جي لاءِ اھو مشھور آھي تھ ھن پنھنجي وطن سان غداري ڪري، انگريزن جو ڇاڙتو ٿي، سنڌ کي غلام بنائڻ ۾ اھم حصو ورتو. سنڌي ادبي بورڊ، نائونمل جون ”يادگيريون“ شايع ڪري، قوم جي آڏو تاريخ جي ھڪ اھم مسئلي کي پيش ڪيو آھي.
ڪتاب ۾ ھڪ طرف ميرن جي دؤر جي اقتصادي، تعليمي، سماجي ۽ سياسي حالت جو ذڪر ڪيل آھي، ته ٻئي طرف سيٺ نائونمل، پنھنجون حرفتون، حرڪتون، سازشون، چالاڪيون ۽ چالبازيون پنھنجن ئي لفظن ۾ پاڻ بيان ڪيون آھن.
Title Cover of book يادگيريون

ضميمو ١١

١. نائونمل جي خلاف تھمت ۽ ھن جي بري ٿيڻ جي باري ۾ لکپرھھ.

سنڌ جي جج ائڊووڪيٽ کان ڪراچيءَ جي سابق ڪاردار، نائونمل ڏانھن.)

٢٤. آگسٽ ١٨٤٨ع

مھربان توھان جي ٥ تاريخ واري خط جي ٢١ فقري، جنھن ۾ چيلي کان جي ھنڊيون تحفيمل ۽ ريويمل خريد ڪيون ھيون، تن جي باري ۾ ذڪر ڪيل آھي. انھيءَ جي جواب ۾ لکجي ٿو تھ ڪمشنر صاحب جو چوڻ آھي تھ فرض ڪجي تھ چيلي کي ھنڊيون سرڪار کان رعايتي اگھن تي مليون ھيون، اسان سمجھي نٿا سگھون تھ جيڪڏھن ھن، ساڳئي اگھھ تي ٻين کي وڪيون تھ ان ڪري توکي ڪيئن نردوش ٺھرائي سگھبو؟

مان سومر ڏانھن ١١ بجي، پرسرام ۽ کيمي جو حساب ڪتاب چڪائيندس. ان وقت توھان حاضر رھي سگھو ٿا. پر جي پاڻ نھ اچي سگھو تھ ڪو عيوضي موڪلي سگھو ٿا.

(صحيح)

توھان جو ڪيٿ ينگ، ڪئپٽن

٢. گھوڙاٻاريءَ جي ڊپٽي ڪليڪٽر طرفان سيٺ نائونمل (ڪراچيءَ) ڏانھن.)

١٤ نومبر ١٨٤٨ع

مھربان سنڌ جي ڪمشنر جي ھدايت مطابق، ھن سان گڏ بمبئيءَ سرڪار جي اسٽنٽ سيڪريٽريءَ مسٽر ڪورٽيءَ جو خط نمبر ٨٤٠، ٦، مورخ ١ نومبر ١٨٤٨ع جو نقل موڪلجي ٿو، جنھن ۾ گورنر ۽ سندس ڪائونسل جي فتوا ڏنل آھي تھ تنھنجي خلاف بي ايمانيءَ جي تھمت ثابت ڪرڻ لاءِ ڪافي ثابتي ڪانھ آھي ۽ سرڪاري نوڪريءَ مان برطرف ٿيڻ ڪري اوھان جي ڪردار تي ڪنھن بھ قسم جو داغ ڪونھ ٿو لڳي.

(صحيح)

تنھنجو جي. آر. اسٽوئرٽ، ڪئپٽن

٣. آر. ڪي. پرنگل سنڌ جي ڪمشنر ڏانھن

مھربان منھنجي ۽ ١ نومبر جي خط، نمبر ٦٨٤٠ جي سلسلي ۾، توھان کي اطلاع ٿو ڪجي تھ مون کي مانواري گورنر ۽ سندس ڪائونسل حڪم ڪيو آھي تھ ڪراچيءَ جي اڳواڻي ڪاردار، نائونمل جي مقدمي جي باري ۾، مانواري دائريڪٽرن جي ڪورٽ جي خط ٦، مورخ ٤، جو اختصار (فقرو ٧) اوھان جي اطلاع ۽ ھدايت لاءِ موڪلجي.

توھان جو ڊبليو. ڪورتني.

سرڪار جو عارضي سيڪريٽري

٤. مانواري ڪورٽ آف ڊائريڪٽرس جو خط نمبر ٦، تاريخ ٤، اپريل ١٨٤٩ع جو حوالو.)

فقرو ٧ ”ھن ڪارروائيءَ جي ڪاغذن جو غور سان مطالعو ڪرڻ بعد، اسان جو خيال آھي تھ نائونمل جي خلاف نوڪريءَ ۾ خيانت ڪرڻ جي جيڪا تھمت ھئي، ان لاءِ ثابتي ڪانھ آھي، پر جنھن صورت ۾، انھيءَ تر ۾ ھن جي خاندان جو وڏو اثر ۽ رسوخ آھي، تنھن صورت ۾ اسان اھا ڳالھھ قبول ٿا ڪريون تھ ھن جو ڪليڪٽر جي دفتر ۾ مکيھ ڪاردار ٿي رھڻ مناسب نھ آھي. پر ھن کي جيڪڏھن ڪنھن ٻيءَ سرڪاري ملازمت ۾ رکيو وڃي تھ اعتراض نھ آھي.


(1) شيريني معنيٰ رشوت.