هڪ يهودڻ سان ملاقات
ايريڪا جونگ سان اسان جي ملاقات ستر واري ڏهي ۾ ٿي جڏهن اسان جو جهاز ڪولمبو (سريلنڪا) کان نيويارڪ لاءِ روانو ٿيو. انهن ڏينهن ۾ ڪراچيءَ ۾ ٻاهر جا انگريزي ناول گهٽ ملندا هئا ۽ جيڪي ملندا هئا سي مهانگا هوندا هئا. ڪولمبو ۾ اتي جي سرڪار ڪتابن تي سبسڊي ڏيڻ ڪري اتي سستا هئا ويتر انهن ڏينهن ۾ اسانجي ملڪ جي رپئي جي قيمت وڌيڪَ هجڻ ڪري اسان لاءِ سستائي هئي. ان ڪري سمنڊ تي پڙهڻ لاءِ ڪتاب سري لنڪا جي بندرگاهه ڪولمبو مان وٺندا هئاسين يا وري آمريڪا پهچي اتي جي ”سي مين“ ڪلبن مان کڻندا هئاسين جيڪي اسان جهازن وارن کي مفت ۾ ڏيندا هئا.
ان ڀيري ڪولمبو مان ورتل ڪتابن مان هڪ Fear of Flying ناول ”ايريڪا جونگ“ نالي عورت جو پڻ هو. پهريون صفحو پڙهڻ سان مون کي هي ناول، بلڪه مائيءَ جي لکڻ جو اسٽائيل، بيحد نرالو لڳو. هن ان ناول ۾ وڏي دليريءَ سان (بلڪه بي شرميءَ سان) پنهنجي فِڪشن ڪهاڻي لکي آهي، جيڪا بعد ۾ خبر پيئي ته ان ۾ وڏو حصو سندس سچ پچ جي زندگيءَ جو به آهي. اڄ جي دؤرَ ۾ جڏهن ٽي وي، سئنيمائن ۾ يا ڪمپيوٽر انٽرنيٽ تي خبر ناهي ڪهڙي قسم جون واحيات فلمون پيون هلن ان جي مقابلي ۾ اڄ ايريڪا جو هي ناول ڪا حيثيت نٿو رکي پر انهن ڏينهن ۾ جنهن پڙهيو ٿي ان اهو ئي چيو ٿي ته عورت ٿي ڪري ڪيڏو ته بي حيائيءَ سان لکيو اٿس ۽ هر هڪ ان ناول کي Erotic سڏيو ٿي. پر اهي سڀ ڳالهيون پنهنجي جاءِ تي، انهن ڏينهن ۾ اسان جو هر ملڪ ۾ وڃڻ ٿيو ٿي پر سچي ڳالهه اها آهي ته ايريڪا جي هن ڪتاب ۾ فحشپڻو ڪو نالي ماتر آهي منجھس ادب ۽ لکڻ جو جديد اسٽائيل وڌيڪَ آهي ۽ هُنَ هي ناول لکڻ ۾ ڪافي محنت ڪئي هوندي. نيويارڪ کان واپسي تي مون ان ناول جو چئپٽر اڌ ترجمو ڪري سنڌي اخبار ۾ به ڏنو هو ۽ هتي پڻ پڙهندڙن لاءِ ڏئي رهيو آهيان.
ايريڪا جونگ اسانجي عمر جي ٿيندي بلڪه اسان کان ٻه سال وڏي آهي. پاڻ 1942ع ۾ نيويارڪ شهر ۾ هڪ يهوديءَ جي گهر ۾ ڄائي. سندس پيءُ جو اصل ملڪ پولنڊ هو ۽ ماءُ جيڪا ڄائي ته انگلنڊ ۾ پر سندس والدين يعني ايريڪا جو نانو ۽ ناني روس جا يهودي هئا. ايريڪا جونگ جي پيءُ جي پروسلين جي گُڏين ٺاهڻ جي ڪمپني هئي ۽ ماءُ پينٽر ۽ ٽيڪسٽائيل ڊزائينر هئي جيڪا پنهنجي مڙس جي ڪمپني جي گُڏين جي ڊزائين ڪندي هئي. ايريڪا جي وڏي ڀيڻ سُوزانا هڪ لبناني عيسائي عرب سان شادي ڪئي هئي ۽ هڪ ننڍي ڀيڻ ڪلاڊيا سوشل ورڪر هئي جنهن جي مڙس ايريڪا جي پيءُ جي ڪمپني Seymour Mann Inc. ۾ ڪم ڪيو ٿي ۽ 2006ع ۾ گذاري ويو.
ايريڪا جي چار دفعا شادي ٿي. پهريون دفعو پنهنجي ڪاليج جي دوست مائيڪل سان، ٻيو دفعو چيني آمريڪن سئڪا ٽرسٽ سان انهن ٻنهي جو احوال هن پنهنجي ناول ”فيئر آف فلائنگ“ ۾ پڻ ڪيو آهي. سندس ٽيون مڙس ”جوناٿن فاسٽ“ ناول نويس هو جنهن جو پيءُ هووارڊ فاسٽ پڻ مشهور ناول نويس ٿي گذريو آهي. ان شاديءَ جو احوال ايريڪا پنهنجي ٻن ناولن How to save your own life ۽ ”پئراشيوٽس ائنڊ ڪِسز“ ۾ ڏنو آهي. ايريڪا اڄ ڪلهه پنهنجي چوٿين مڙس ڪينٿ ڊئوڊ سان رهي ٿي جيڪو نيويارڪ جو مشهور وڪيل آهي.
ايريڪا ٽي سال کن جرمني ۾ پنهنجي ٻئي نمبر مڙس سان گڏ رهي جتان هوءَ اڪثر اٽلي جي شهر وينس ۾ گهمڻ لاءِ ويندي رهي جنهن بابت احوال هن پنهنجي ناول Shylock’s Daughter ۾ ڪيو آهي.
ايريڪا جونگ 1965ع ۾ ڪولمبيا يونيورسٽي مان انگلش لٽريچر ۾ ايم اي ڪئي. ان ۾ ڪو شڪ ناهي ته ايريڪا جي مشهوري Fear of Flying ناول ڪري ٿي. مون سندس تقريباً سڀ ناول پڙهيا آهن جيڪي پاڻ بعد ۾ لکيائين پر سندس مٿيون پهريون ناول جيڪو هن First Person Sing (زمان متڪلم) ۾ لکيل آهي سڀني پسند ڪيو آهي جنهن لاءِ نيويارڪ ٽائيمس ۾ آيو هو ته:
“......The Book tries to answer the many conflicts arising in women in today’s world, of womanhood, femininity, love, one’s quest for freedom and purpose”.
ايريڪا جونگ بنيادي طرح شاعره آهي. هوءَ اڄ به شاعري وڏي شوق سان ڪري ٿي. جيستائين آئون جهاز تي هوس نيو ييئر تي سندس ڪارڊ مون وٽ به ايندو رهندو هو جيڪو هوءَ پنهنجن پڙهندڙن کي باقاعدگيءَ سان موڪليندي رهي ٿي. انهن ڪارڊن تي سندس نئين شاعري هوندي هئي.
مون سندس شاعريءَ جا ٻه شروعاتي ڪتاب Fruits & Vegetables ۽ ”هاف لائيف“ سامونڊي نوڪري وارن ڏينهن ۾ پڙهڻ جي ڪوشش ڪئي پر هميشه وانگر شاعري پنهنجي سمجهه کان پري رهي آهي. هن وقت موجود سندس هڪ پراڻو New Year ڪارڊ مون وٽ موجود آهي جنهن تي لکيل سندس ڪجهه شعر هتي ڏيان ٿو:
Perishable Women
Perishable Women - -
The colonial graveyards
Are strewn with your bones,
The islands of Caribbean
Are rich with your deaths.
Your perished
Like the creatures of the reefs,
Bringing forth your kind.
Perishable women - -
Smashed like pots
Upon the floor beneath the wheel,
Crushed like shells upon the beach,
Like husks of coconut,
Like bits of bottle glass.
At my age I’d be dead.
You would not be.
© Erica Mann Jong