سهو جي سجدي جو بيان
جواب: نماز ۾ ڪنهن واجب جي ڇڏجي وڃڻ يا فرض جي ترتيب ۾ غلطي ٿي وڃڻ يا فرض جي ادائگي ۾ دير ٿي وڃڻ جي ڪري سهو جو سجدو واجب ٿيندو آهي.
سوال: سهو جو سجدو ڪيئن ڏبو آهي؟
جواب: نماز جي آخري قعده ۾ التحيات پڙهڻ کانپوءِ ساڄي پاسي سلام ڦيرائي پوءِ ٻه سجدا ڏي،۽ وري تشهد پڙهي ۽ ان کان پوءِ درود ۽ دعا پڙهي ٻنهي طرفن ڏي سلام ڦيرائي نماز پوري ڪري.
سوال: جيڪڏهن سهو جو سجدوڏيڻ وسري وڃي ۽ ٻنهي طرفن ڏي سلام ڦيري ڇڏي ته ڇا ڪجي؟
جواب: اهڙي صورت ۾ جيڪڏهن اهڙو لفظ نه ڳالهايو اٿس ۽ اهڙو ڪم نه ڪيو اٿائين جنهن سان نماز ڀڄي پوندي آهي ۽ سينو به قبلي کان نه ڦريو اٿس ۽ جلديءَ ۾ ياد اچي ويس ته پوءِ ٻه سجدا ڏئي تشهد پڙهي درود ۽ دعا پڙهي سلام ڦيرائي.
سوال: قرآت جي ڪهڙين غلطين ۾ سجدو سهو جو واجب ٿيندو آهي؟
جواب: (1) فرض جي پهرين ٻن رڪعتن مان ڪنهن رڪعت ۾ الحمد ڇڏجي وڃڻ يا سنت ،نفل ۽ وتر جي ڪنهن به رڪعت ۾ الحمد ڇڏجي وڃڻ. (2) فرض جي پهرين ٻن رڪعتن مان ڪنهن به رڪعت ۾ سورت ملائڻ رهجي وڃڻ يا سنت نفل ۽ وتر جي ڪنهن رڪعت ۾ سورت ملائڻ رهجي وڃڻ. (3) قرآت جي جاءِ تي التحيات پڙهڻ (4) لاڳيتو ٻه دفعا الحمد پڙهڻ. (5) فرض جي پهرين ٻن رڪعتن ۾ قرآت ڪرڻ بجاءِ پوين ٻن رڪعتن ۾ قرآت ڪرڻ سان انهن سڀني صورتن ۾ سجدوسهو جو واجب آهي.
سوال: جيڪڏهن ڪنهن کان پهريون قعده وسري وڃي ته ڇا ڪري؟
جواب: جيڪڏهن ويهڻ کي ويجهو آهي ته ويهي رهي ۽ آخر ۾ سهو جو سجدو نه ڏي پر جيڪڏهن بيهڻ کي ويجهو آهي ته بيهي رهي ۽ اهو قعده ڇڏي ڏي ۽ آخر ۾ سهو جو سجدو ڏي.
سوال: پهرين قعده ۾ جيڪڏهن درود شريف پڙهي وڃي ته ڇا سهو جو سجدو واجب ٿي ويندو؟
جواب: ها، جيڪڏهن رڳو اللهم صل عليٰ محمد جيترو درود پڙهيائين ته به مٿس سهو جو سجدو لازم آهي باقي ان کان گهٽ ۾ واجب نه آهي يا ٽن تسبيحات پڙهڻ جيترو وقت سوچ ويچار ڪيائين ته پوءِ به سجدو سهو لازم ٿيندس.
سوال: جيڪڏهن ڪوئي قعده ۾ قرآن ڪريم پڙهي وڃي ته ڇا حڪم آهي؟
جواب: جيڪڏهن تشهد پڙهڻ کان اڳ ۾ ٽي قرآت ڪئي اٿائين ته سهو جو سجدو لازم ٿيندس پر جيڪڏهن قعده ۾ تشهد پڙهڻ کان پوءِ پڙهي اٿائين ته ڪجهه نه آهي.
سوال: جماعت سان سجدي سهو جو ڇا حڪم آهي؟
جواب: جماعت سان نماز پڙهندي جيڪڏهن امام کي سهو پئي ته امام سجدو سهو جو ڏيندو ۽ مقتدي به سجدو ڏيندا ۽ مسبوق به ڏيندو پر سلام نه ڦيرائيندو جيڪڏهن مسبوق ڄاڻي واڻي سلام ڦيرايو ته نماز ڀڄي پوندس،باقي جيڪڏهن مقتدين کي سهو پئجي وڃي ته نه امام سهو جو سجدو ڏيندو نڪي مقتدي.
سوال: جيڪڏهن مسبوق غلطي سان امام سان گڏ سلام ڦيرائي ته ڇا حڪم آهي؟
جواب:جيڪڏهن غلطي سان امام سان گڏ يا امام کان پهريائين سلام ڦيرايائين ته ڪو حرج نه آهي. پر جيڪڏهن امام جي سلام ڦيرائڻ کان پوءِ ڦيرايائين يا ٻي طرف به ڦيرايائين ته مٿس سهو لازم ٿيندي.
سوال: وتر ۾ دعا قنوت وسري وڃي ته ڇا حڪم آهي؟
جواب: وتر ۾ دعا قنوت وسري وڃي يا دعا قنوت واري تڪبير وسري وڃي ته سهو جو سجدو واجب ٿيندو.
سوال: جمعه يا عيدن جي نماز ۾ امام کي سهو پئجي وڃي ته ڇا حڪم آهي؟
جواب: انهن نمازن ۾ سهو جو سجدو معاف آهي. تنهنڪري سهو جو سجدو نه ڪبو.
سوال: جيڪڏهن امام جهري نماز ۾ آهستي قرآت ڪري يا سري نماز ۾ جهر يعني بلند آواز سان قرأت ڪري ته ڇا حڪم آهي؟
جواب: انهن صورتن ۾ سهو جو سجدو لازم ٿيندو جڏهن ته ننڍين ٽن آيتن يا هڪ وڏي آيت جيترو پڙهيو هجائين.
سوال:جيڪڏهن هڪ ئي نماز ۾ ٻه يا ٽي دفعا سهو پئجي وئي ته ڇا حڪم آهي؟
جواب:ڪيتريون به سهوَ پوَن هر حالت ۾ آخر ۾ التحيات پڙهي سلام ڦيرائي ٻه سجدا ڏبا.
سوال: جيڪڏهن چوٿين رڪعت وارو قعدو وسري ويس نه ويٺو ۽ پنجين رڪعت لاءِ اٿي ويو ته ڇا ڪري؟
جواب: جيستائين پنجين رڪعت جو سجدو نه ڏنو اٿائين ۽ ياد اچي ويس ته واپس موٽي قعده ۾ ويهي ۽ سهو جو سجدو ڏي. پر جيڪڏهن پنجين رڪعت جو سجدو ڪري چڪو آهي ته ڇهين رڪعت ملائي نماز پوري ڪري انهيءَ ۾ سجدو سهو به ادا ڪري پوءِ اها نماز سندس نفل ٿي ويندي ۽ مٿس فرض ٻيهر پڙهڻ لازم آهي.
فائدو: (1) نماز ۾ ڪنهن به رڪن يعني فرض کي ڄاڻي واڻي ڇڏي ڏي يا ويسر ۽ غلطي سان رهجي وڃي ته هر حالت ۾ نماز موٽائي پڙهڻي پوندس ۽ سهو ڪارگر نه ٿيندس.
(2) نماز ۾ ڪنهن فرض جي ترتيب اڳتي پوئتي ٿي وڃي يا هڪ فرض کان ٻئي فرض جي ادائگي ۾ دير ٿي وڃي يا ڪو واجب رهجي وڃي ته سهو جي سجدي ڏيڻ سان نماز (پوري) درست ٿي ويندي. پر جيڪڏهن مذڪوره غلطيون ڄاڻي واڻي ڪيائين ته پوءِ نماز مڪروه تحريمي آهي ۽ مٿس نماز موٽائڻ لازم آهي.
(3) نماز ۾ ڪنهن به مستحب جي رهجي وڃڻ سان نماز ۾ ڪا به ڪمي نه ايندي ۽ نماز ڪونه موٽائبي.
(4)جنهن نماز ۾ سهو جو سجدو واجب ٿيو ۽ اهو سجدو ڏيڻ وسري ويس ته مٿس نماز موٽائي پڙهڻ واجب آهي.پر جيڪڏهن انهي نماز وارو وقت گذري چڪو هجي پوءِ ياد آيس ته ڪونه موٽائبي.