مسافر جي نماز جو بيان
جواب: مسافر ماڻهوءَ پنهنجي سفر جي دوران چار رڪعتي فرض کي ٻه رڪعتي فرض ڪري پڙهندو.باقي سنتون ۽ وتر سڀ پوريون رڪعتون پڙهبيون . البت جيڪڏهن سفر جي تڪليف يا تڪڙ هجي ته پوءِ سنتون ڇڏي سگهجن ٿيون تنهن هوندي به صبح جي سنت ضرور پڙهجي.
سوال: مسافر 48 ميل يا ان کان به وڌيڪ سفر ڪري ڪنهن شهر يا ڳوٺ ۾ ترسي ته ڇا حڪم آهي؟
جواب: جيڪڏهن پندرنهن ڏينهن کان گهٽ رهڻ جو ارادو اٿس ته مسافر ئي چئبو. جيڪڏهن ڪنهن مسافر جي پٺيان اقتدا ڪندو يا اڪيلي نماز پڙهندو ته کيس قصر ڪرڻو اٿس.
سوال: ان ڳوٺ ۾ جيڪڏهن پندرنهن ڏينهن ترسڻ جو ارادو ڪري ته ڇا حڪم آهي؟
جواب: پندرنهن يا پندرنهن ڏينهن کان وڌيڪ ترسڻ جي ارادي ڪرڻ سان مقيم شمار ٿيندو هاڻي مسافريءَ وارا احڪام ادا نه ڪندو.
سوال: مسافر جيڪڏهن ڪنهن مقيم جي پٺيان نماز پڙهي ڇا حڪم آهي؟
جواب: مقيم امام جي پٺيان مسافر کي قصر ناهي ڪرڻو يعني پوريون چار رڪعتون پڙهڻيون اٿس .
سوال: جيڪڏهن ڪو مسافر،مقيم امام سان ڪجهه رڪعتون پڙهجي وڃڻ کان پوءِ اچي مليو ته ان جو ڇا حڪم آهي؟
جواب: ان مسافر کي رهيل رڪعتون پڙهي چار رڪعتون پوريون ڪرڻيون آهن.
سوال: جيڪڏهن ڪنهن مسافر ڄاڻي واڻي چار رڪعتون پڙهيون ته ان جو ڇا حڪم آهي؟
جواب: جيڪڏهن پهرين قعده ۾ به ويٺو ۽ پوءِ چار رڪعتون پوريون ڪيائين ته سندس نماز ٻه رڪعتون فرض ۽ ٻه رڪعتون نفل ٿيندي.پر گنهگار ٿيندو تنهن ڪري نماز موٽائي ٻيهر قصر ڪري پڙهڻ گهرجيس.
سوال: جيڪڏهن مسافر فرض چار رڪعتون پڙهيون ۽ پهرين قعده ۾ ويهڻ وسري ويس ته ڇا سجدو وسهو ڏيڻ سان نماز درست ٿي ويندي؟
جواب: نه، سجده سهو ڏيڻ سان به نماز درست نه ٿيندي ڇو ته مسافر جي حق ۾ پهريون قعده ئي فرض آهي تنهنڪري کيس نماز موٽائي پڙهڻي پوندي.
سوال: جيڪڏهن ڪنهن مسافر کان سفر دوران ڪا نماز قضا ٿي ويئي ته ان لاءِ ڇا حڪم آهي؟
جواب: مسافريءَ ۾ رهجي ويل نماز مسافريءَ دوران قضا پڙهي يا مقيم ٿيڻ کان پوءِ پڙهي هر حالت ۾ قصر پڙهندو.
سوال: ڪنهن شخص کان مقيم هجڻ دوران نماز رهجي وڃي ۽ ان کي سفر دوران قضا ڪري ته ڪيئن ڪري؟
جواب: حضر ۾ قضا ٿيل نماز ، سفر ۾ به پوري پڙهي، يعني قصر نه ڪبي.
سوال: جيڪڏهن مسافر امامت ڪرائي ته ڇا حڪم آهي؟
جواب: مسافر جي امامت درست آهي کيس قصري نمازن ۾ ٻن رڪعتن کان پوءِ سلام ڦيرائڻو آهي.پٺيان جيڪڏهن مقتدي به مسافر آهن ته اهي به ٻن رڪعتن تي سلام ڦيرائيندا.پر جيڪڏهن مقتدي مقيم آهن ته اهي سلام نه ڦيرائيندا ،بلڪ اڪيلي ٽين ۽ چوٿين رڪعت پڙهي آخري قعده پورو ڪري سلام ڦيرائيندا.
سوال: مسافر امام جي پٺيان مقيم مقتدي ٽين ۽ چوٿين رڪعت ۾ قرآت ڪندا يا نه ؟
جواب: ٽين ۽ چوٿين رڪعت ۾ قرآت نه ڪندا ڇو ته اهي اڪيلي هجڻ جي باوجود امام جي پٺيان هجڻ جي حڪم ۾ آهن.
سوال: مسافر ڪنهن شهر يا ڳوٺ پهچڻ کان پوءِ ٻن ڏينهن رهڻ جو ارادو ڪيو پر ڪنهن سبب جي ڪري وري ٻن ڏينهن رهڻ جو ارادو ڪيائين ان کان پوءِ وري ارادو ڪيائين ته سڀاڻي واپس ٿيندس، وري ارادو ڪيائين ته سڀاڻي واپس ٿيندس،وري ارادو ڪيائين ته سڀاڻي واپس ويندس ايئن کيس پندرنهن ڏينهن گذري ويا ته ان جو ڇا حڪم آهي؟
جواب: اهو مسافر قصر ئي پڙهندو رهندو اهڙي پڪي ارادي سان توڙي سال گذري وڃي ته به مسافر چئبو.
سوال: ڪنهن کي 48 ميلن تائين سفر ڪرڻ جو ارادو ڪو نه هيو پر هلندي هلندي 48 ميل سفر ڪري ويو ته ان لاءِ ڇا حڪم آهي؟
جواب: جيستائين 48 ميلن تائين سفر ڪرڻ جو ارادو نه هيس تيستائين رستي ۾ نماز پوري پڙهندو پر جيڪڏهن نيت سفر دوران 48 ميلن تائين وڃڻ جي ٿيس يا عملا ايترو پنڌ ڪري آيو ته پوءِ مسافر چئبو.
سوال: جيڪي ڊرائيور روزانه سکر کان ڪراچي وغيره ڏانهن اچ وڃ ڪرين ٿا انهن لاءِ ڇا حڪم آهي؟
جواب: اهي به مسافر چئبا جيستائين اقامت جي نيت نه ڪندا تيسيتائين سفر پڙهندا رهندا(احسن الفتاويٰ ج 4 باب المسافر)
سوال: جيڪڏهن ڪوئي جهنگ يا رڻ پٽ يا درياءُ جي ڪناري تي جتي ڪو به ڳوٺ وغيره نه هجي اتي پندرنهن ڏينهن رهڻ جو ارادو ڪري ترسي پوي ته ڇا حڪم آهي؟
جواب: اهو مقيم نه چئبو کيس قصر ڪرڻو پوندو.
سوال: ريل يا بس ۾ نماز پڙهڻ جو ڇا حڪم آهي؟
جواب: ريل يا بس مان لهي هيٺ نماز پڙهجي .پر جيڪڏهن ريل يا بس هلندڙ آهي ۽ لهي نماز پڙهڻ جي گنجائش نه ملي سگهي ته پوءِ قبلي ڏانهن منهن ڪري بيهي نماز پڙهڻ لازم آهي. پر جيڪڏهن بيهڻ ۾ ڪرڻ جو خطرو هجي ته ڪنهن شيءِ ۾ هٿ وجهي بيهجي پر جيڪڏهن بيهي به نه سگهي ته ويهي پڙهڻ گهرجي.
سوال: وچ نماز ۾ ريل قبلي کان ڦري وڃي ته ڇا ڪجي؟
جواب:وچ نماز ۾ قبلي کان ريل جي ڦري وڃڻ سان ئي نمازيءَ کي قبلي ڏانهن ڦرڻ گهرجي.
سوال: بس يا ريل ۾ تمام گهڻي رش هجڻ ڪري بيهي يا قبلي رخ ٿي نماز نه پڙهي سگهجي ته ڇا حڪم آهي؟
جواب: اهڙي حالت ۾ جيئن به ٿي سگهيس نماز پڙهي پر اها موٽائي پڙهڻ به لازم اٿس.(احسن الفتاويٰ ج 4)
سوال: هوائي جهاز ۾ نماز پڙهڻ جو ڪهڙو حڪم آهي؟
جواب: جيئن ريل ۾ نماز پڙهڻ جو حڪم آهي ايئن ئي هوائي جهاز ۾ نماز جو حڪم آهي.
سوال: سامونڊي جهاز يا ٻيڙيءَ ۾ نماز جو ڇا حڪم آهي؟
جواب: هلندڙ سامونڊي جهاز يا ٻيڙيءَ ۾ بيهي قبلي رخ ٿي نماز پڙهجي پر جيڪڏهن بيهڻ ۾ مٿي کي چڪر اچي ۽ بيهي نه سگهي ته ويهي پڙهجي نماز دوران ٻيڙي قبلي کان ڦري وڃي ته نمازيءَ کي به مخالف طرف ڏانهن ڦري قبلي رخ ٿيڻ گهرجي.
سوال: بيٺل سامونڊي جهاز يا ٻيڙيءَ ۾ نماز پڙهڻ ڪيئن آهي؟
جواب: جيڪڏهن ٻيڙي يا جهاز ڪناري تي بيٺل آهي ته هر حالت ۾ لهي ڌرتيءَ تي نماز پڙهجي پر جيڪڏهن لهڻ جي اجازت نه ملي ته جهاز يا ٻيڙيءَ ۾ اندر ئي نماز پڙهجي پر اها نماز موٽائي ٻيهر پڙهڻ واجب آهي.