عيد نماز جو بيان
جواب: عيد نماز سال ۾ ٻه دفعا پڙهبي آهي هڪ شوال جي پهرين تاريخ ۽ ٻي ذوالحج جي ڏهين تاريخ.
سوال: عيد نماز ڪنهن تي لازم آهي؟
جواب: عيد نماز انهن تي واجب آهي جن تي جمعه جي نماز فرض آهي.يعني مسافر،لاچار،بيمار،اهڙي معذور تي جيڪو نماز لاءِ نه نڪري سگهي ۽ عورت تي واجب نه آهي.
سوال: عيد نماز ۾ گهڻيون رڪعتون پڙهبيون آهن؟
جواب: ٻنهي عيدن جي نماز ۾ ٻه ٻه رڪعتون پڙهبيون آهن.پر ڇهه تڪبيرون واڌاريون هڻبيون آهن،جيڪي پڻ واجب آهن.
سوال: عيد نماز جي ترتيب بيان ڪريو؟
جواب: عيد نماز لاءِ ڪابه اذان وغيره نه چئبي آهي.نيت ۾ ڇهن واڌارين تڪبيرن جو ارادو ڪبو،سڀ کان پهريان تڪبير تحريمه چئي هٿ مٿي ڪري ڪنن تائين کڻي هٿ ٻڌبا ،پوءِ ثنا پڙهبي پوءِ هٿ مٿي ڪنن تائين کڻي الله اڪبر چئي هٿ ڇڏبا،وري هٿ ڪنن تائين کڻي الله اڪبر چئي هٿ ڇڏبا،وري ٽيون ڀيرو هٿ ڪنن تائين کڻي الله اڪبر چئي هٿ ٻڌبا، پوءِ امام (1)
(1)آهسته آواز سان اعوذ بالله ۽ بسم الله پڙهندو.
وڏي آواز سان قرآت ڪندو ان کانپوءِ رڪوع ڪبو پوءِ ٻه سجدا ڪبا. پوءِ ٻي رڪعت لاءِ اٿي قيام ڪبو هاڻي پهريان امام وڏي آواز سان قرآت ڪندو پوءِ هٿ ڪنن تائين کڻي امام سان گڏ تڪبير چئبي۽هٿ ڇڏبا،اهڙي طرح ٽي تڪبيرون پوريون ڪبيون،چوٿين تڪبير سان هٿ مٿي نه کڻبا بلڪ رڪوع ۾ وڃبو ۽ معمول مطابق نماز پوري ڪبي،واڌارين تڪبيرن ۾ هر تڪبير کانپوءِ ٻي تڪبير چوڻ تائين ٽي دفعا سبحان الله چوڻ جيتري دير ڪرڻ مستحب آهي(جوهرة النيره).
سوال:جيڪڏهن ڪوئي ماڻهو امام سان رڪوع ۾ اچي ملي ته اهو ڪيئن ڪري؟
جواب: ڪوئي ماڻهو امام کي رڪوع ۾ اچي ملي ته جلديءَ ۾
(1)آهسته آواز سان اعوذ بالله ۽ بسم الله پڙهندو.تڪبير تحريمه چئي جلدي ٽي تڪبيرون چئي هر تڪبير سان هٿ مٿي کڻي ڇڏي ۽ جلدي ۾ رڪوع ۾ امام سان ملي پر جيڪڏهن سمجهي ٿو ته ايتري ۾ امام رڪوع پورو ڪري اٿي بيهندو ته تڪبير تحريمه کانپوءِ رڪوع ۾ هليو وڃي ۽ بنا هٿن کڻڻ جي ٽي دفعا الله اڪبر چئي پوءِ جيڪڏهن اڃا امام رڪوع ۾ هجي ته تسبيح پڙهي وٺي،نه ته رڪوع ڇڏي امام سان گڏ اٿي بيهي.
سوال: جيڪڏهن ڪنهن کان پهرين رڪعت رهجي وڃي ته ڪيئن ڪري؟
جواب: ٻي رڪعت امام سان پوري ڪري ۽ امام جي سلام ڦيرائڻ کان پوءِ قيام ڪبو جنهن ۾ پهريان ثنا پڙهبي پوءِ ٽي دفعا الله اڪبر چئبو هر تڪبير سان هٿ مٿي ڪنن تائين کڻي ڇڏبا ٽين تڪبير کان بعد قرأت ڪبي پوءِ معمول مطابق نماز پوري ڪبي.
سوال: جيڪڏهن ڪوئي ٻي رڪعت ۾ امام سان رڪوع ٿي وڃڻ کان پوءِ مليو ته اهو ڪيئن نماز پوري ڪري؟
جواب: اهو امام جي سلام ڦيرائڻ کان پوءِ ٻئي رڪعتون مٿي ذڪر ڪيل طريقي مطابق پڙهندو.
سوال:جنهن ماڻهوءَ کان عيد نماز جماعت سان پڙهڻ رهجي وڃي ته ڇا ڪري؟
جواب: عيد نماز هميشه جماعت سان پڙهبي آهي،اڪيلي نماز نه پڙهندو کيس پنهنجي سستي ۽ غفلت تي الله تعاليٰ جي حضور ۾ توبه پڙهڻ گهرجي ۽ پنهنجي قصور جي معافي وٺڻ گهرجيس.
سوال: جيڪڏهن گهڻن ماڻهن کان عيد نماز رهجي وڃي ته هو ڇا ڪرين؟
جواب: گهڻي تعداد ۾ ماڻهون رهجي وڃن ته ٻي جاءِ تي ٻي جماعت ڪري سگهن ٿا.
سوال: جيڪڏهن امام کان تڪبيرون چوڻ وسري وڃن ته ڇا نماز موٽائي ٻيهر پڙهي؟
جواب: نماز ٿي ويندي ،ٻيهر نه موٽائبي.
سوال: جيڪڏهن عيد نماز ۾ امام صاحب کي سهو پئجي وڃي ته ڇا ڪري؟
جواب: سهو پئجي وڃڻ سان سهو جو سجدو واجب ٿيندو آهي پر جيئن ته عيد نماز ۾ جماعت گهڻي هئڻ سبب سهو جي سجدي ڏيڻ ۾ حرج ٿيندو آهي. تنهنڪري شريعت ۾ اهڙي حالت ۾ سهو جو سجدو معاف آهي.
سوال: عيد ڏينهن اشراق پڙهڻ جو ڪهڙو حڪم آهي؟
جواب: عيد ڏينهن نماز کان پهريان ڪو به نفل،مسجد يا گهر يا عيد گاه ۾ پڙهڻ جائز نه آهي.البت عيد نماز کان پوءِ گهر ۾ يا مسجد ۾ ٻه نفل پڙهڻ مستحب آهن،پر جيڪڏهن عيد نماز مسجد ۾ پڙهي اٿائون ته اتي به عيد نماز کان پوءِ نفل پڙهڻ ممنوع آهي.
سوال:عيد نماز پڙهڻ جو ڪهڙو وقت آهي؟
جواب: سج اڀرڻ کان پوءِ ٻن ڪانن برابر سج مٿي چڙهڻ يعني سج اڀرڻ کان تقريبا 15 يا 20 منٽ بعد کان وٺي استواء ٿيڻ تائين عيد نماز پڙهڻ جو وقت آهي.(استواء جي تشريح پهريان ڪري آيا آهيون)
سوال: جيڪڏهن ڪنهن عذر جي ڪري پهرين شوال تي عيد نماز پڙهي نه سگهجي ته ڇا حڪم آهي؟
جواب: جيڪڏهن ڪو عذر پيش ٿي پيو جيئن مينهن وسڻ يا چنڊ ڏسڻ جي وقت تي شاهدي نه ملڻ ته عيد نماز ٻئي ڏينهن پڙهي سگهجي ٿي.پر جيڪڏهن بنا عذر جي پهرين ڏينهن نه پڙهي ويئي ته ٻئي ڏينهن به نه پڙهبي. (الجوهرة النيره)
سوال: عيد الاضحيٰ جي نماز جيڪڏهن پهرين ڏينهن يعني ڏهين ذوالحج جي ڏينهن نه پڙهي سگهجي ته ڇا حڪم آهي؟
جواب: عيد الاضحيٰ جيڪڏهن ڪنهن سبب جي ڪري ڏهين ذوالحج تي نه پڙهي سگهجي ته يارنهين تاريخ تي پڙهي سگهجي ٿي پر جيڪڏهن يارنهين تاريخ به نه پڙهجي سگهجي ته ٻارنهين تاريخ تي پڙهي سگهجي ٿي ان کانپوءِ نٿي پڙهي سگهجي.(قدوري)
سوال: عيد جي خطبي جي ڪهڙي حيثيت آهي؟
جواب: عيد ڏينهن عيد نماز کان پوءِ ٻه خطبا پڙهڻ سنت آهن ۽ وري خطبه شروع ٿيڻ کانپوءِ خاموشيءَ سان خطبا ٻڌڻ واجب آهن.