پس منظر
ڊاڪٽر محبت پنهنجن سڀني مضمونن ۽ ڪتابن کي ٻه ٽي ڀيرا ۽ ڪڏهن ته اڃا به وڌيڪ ورِي ورِي لکندو ۽ لکيل مواد کي سنواريندو ۽ وڌائيندو رهندو هو. اها سندس عادت هئي، جنهن جو مقصد اهو ئي هو ته لکيل مواد وڌ ۾ وڌ ڀرپور ۽ مدلل هجي. دليل ۽ سوال سندس سوچ جا محور هئا. اها ئي ڳالهه موجوده ڪتاب “ڌرتي: منهنجو گھر” سان به لاڳاپيل آهي. هي ڪتاب ڊاڪٽر محبت جي وفات کان ايترا ورهه پوءِ ڇپجڻ جو هِڪڙو ئي ڪارڻ اهو آهي ته مون کي ڊاڪٽر محبت جي ڇڏيل مواد ۾ هن ڪتاب جي فائنل ڪاپي ملي نه سگھي: ڪجھه باب فيئر، جيڪي ڇپيل هئا، ۽ ٻين بابن جون ٻه ٻه ڪاپيون، جن مان ڪجھه مواد فيئر ڪيل بابن ۾ به سمايل هو. جڏهن ته هڪ باب “ڌرتيءَ جو پرانهون عضوو ــــــــ چنڊ” ملي نه سگھيو، جنهن جو ذڪر هڪ اڻپُوري فهرست ۾ ڪيل هو. بهرحال، مون سموري مواد کي نظر مان ڪڍيو، قلمي مواد مان ڇپيل مواد کي خارج ڪيو ۽ هڪ نئين ترتيب سان مواد کي سهيڙيو آهي. ان کان سواءِ انٽرنيٽ تان مختلف ضروري تصويرون کڻي، ڪتاب جي پُٺئين ٽائٽل تي رنگين ئي ڇپيون آهن ته جيئن انهن کي درست طور سمجھي سگھجي. پڙهندڙن کي اهي تصويرون مختلف بابن سان ٺهڪندڙ لڳنديون.
هڪ ڳالهه پڌري آهي ته ڌرتيءَ بابت ڪيتريون ئي نيون کوجنائون پئي ٿيون آهن، جيڪي هن ننڍڙي ڪتاب جي دائري ۾ اچي نه سگھيون آهن. اميد رکان ٿو ته پڙهندڙن کي هن ڪتاب جي مطالعي کان پوءِ وڌيڪ ڄاڻ حاصل ڪرڻ جو چاهه پيدا ٿيندو، جيڪو ئي هن ڪتاب جو مقصد آهي.
اهو پڻ ٻڌايان، ته ڊاڪٽر صاحب اسان جي اداري “کيرٿر سائنس اڪيڊميءَ” پاران هڪ ليڪچر “ڌرتي” عنوان تحت به ڏنو هو. منهنجي ٻِي ڪوشش هوندي ته اهو ليڪچر ۽ نئون تحقيقي مواد، هن سلسلي جي ٻي ڪتاب ۾ پيش ڪيان، جيئن جيڪا تشنگي موجوده ڪتاب جي مطالعي کان پوءِ پڙهندڙ محسوس ڪن، تنهن کي گھٽائي سگھجي.
ساٿ سلامت.
- رياضت ٻرڙو
4-اپريل 2009ع
لاڙڪاڻو