هَل وقت پُنو آهي؛
اهڙو به پکي آ، جو وَڻ لاءِ رُنو آهي؟
*
ڇا جهونجِهڪڙو آهي!
ڪائي ته بُٺي آهي ڪوئي ته ڀِڙو آهي!
*
رت پونءِ رُڳو ماڻهو،
ٿو موتِ مَري پَنهنجي، جي ڀونءِ رُڳو ماڻهو!
*
تون ڪَير؟ ملايَڪُ آن،
ڇا آهه به ڪجهه اڳتي؟ مون لاءِ وڏو شَڪُ آن؟
*
ڪوئي ته چوي ساڌُو،
سنسار کُٽو آهي يا آهه ٿيو واڌُو؟
*
ڪيڏو نه ڦَڏو آهين!
تون ڪيئن آڻو هوندين ايڏو ته وَڏو آهين!
*
ٿو ڳَجُهه سَلِڻ چاهِين؟
ڏسجانءِ متان پنهنجو تون پاڻُ رڳو ڊاهِين!
*
تون نانهه پَري سائِين!
مون سَمنڊُ پئي سُونجهو، ڇا لاءِ تَري تائِين!
*
آ پارِ پُڳي ٻيڙِي،
ڪوئي ته پتڻ تي آ، يا آهه رُڳِي ٻيڙي؟
*
نادانَ پيو ڳوليان،
تُنهنجو نه پتو جَن سي اِنسانَ پيو ڳوليان.
*
ڇا راهه ڪَٺِي ويندين؟
تون هَٿّ ڏنو آهي ڪيڏانهن وَٺِي ويندين؟
*
ڇا لاءِ پيو دانهين؟
جا روز سَڏي پيئِي تنهن آد جيان آهين!
*
شهناءِ جيان آهيان،
ڪنهن آهه وَڍيو مون کي جو هاءِ جيان آهيان؟
*
ٿو سورُ ڏَئِي مارِين،
پيڙا ته ٺهيو، ڇو ٿو، تون پورُ ڏَئِي مارين؟
*
مان موتَ مَٿاهون هان،
جي ڏورُ ڏسين مون کي اڳ کان به آڳاهون هان!
*
ڇا رُوءِ زمين آهين؟
ڪِٿ ناهه مڪان اهڙو، جت تون نه مَڪين آهين!
*
هَرِ رَرڙ به ته آ مايا!
تاريخَ سَڄِي ٻيهرَ جي گَهڙ به ته آ مايا!
*
ٿو هانءُ هِڄي – سَپنو!
ٿو ڊَپُ ٿِئي ڪَنهنجو؟ ٿو ڪيرُ ڊِڄي – سَپنو!
*
هي نادَ وڳا ڪنهن لِئه؟
ڪوئي ته گوُالو مُئو ڇِرڪيا ته ڍڳا ڪنهن لئِه؟
*
موتُ هڪ جُدائي آ،
جا اڳي ڪڏهن توسان آنءُ آزمائِي آ!
*
هڪ نئون نِکار آهي،
جي اچي خزان کان پو موت هڪ بهار آهي.
*
زندگي پِرولِي آ،
پر ڏسين اگر سوچي موت کان به سولي آ.
*
آ ڪائنات ڪيڏِي!
اي چنڊ! اي ستارو!، ڪنهن جي برات ايڏي؟
*
اوچِي نِهارَ ڪنهن جِي؟
اي ڪائنات تو ۾ ايڏي اُڏار ڪنهن جي؟
*
ڪهڙو پَکيئَڙو آن؟
توڙي وئين اُڏامي تون اڄ به لِيئَڙو آن!
*
وقتَ جِئَن نه ٺَڳُ ڪوئي!
عمر کان کسي ڳَٺڙي هِئن ويو نه آڳُ ڪوئي.
*
ٿو وڃان پَري تائين،
اي اَنَنت ڳولها ۾ سمنڊ جي تري تائين.
*
ايڏو به نه ٿي پَڏڻو!
آ ڪيرُ هِتي جنهن کي آهي نه هِتان لَڏڻو.
*
سپنا اياز سائين!
ڇو ائن ڇڏي وَئين تون، ساڀيا اياز سائين؟
*
سُک ڄاڻُ ته آهي ڇا؟
دُک آهه سندس ڪارڻ دکُ ڄاڻ ته آهي ڇا؟
*
هي جو ڇَڙو ڇانڊُ،
ڪيڏِي تتيءَ باهه سان ٻري ٿو برهمانڊُ!
*
تنهنجا پارَ اَپارَ
ڪويل جي ٺَهه پهه پُڳِي ڪَتِين ۾ ڪوڪارَ.
*
ڏولي ته اچي ٿِي پئي،
ڪو آهه پٺيان پردي، ٻولِي ته اچي ٿي پئي!
*
ٻولِي ته سندءِ سولِي،
مون لاءِ ته تون ائن آن، جئن ماءُ ڏِئي لولِي!
*
خاموش! خُدا آهي،
تو لاءِ جُدا هوندو، مون لاءِ جُدا ناهي.
*
ڄڻ سُنبَ پيا تِرڪن،
ڪوئي ته مَرِي ويو آ؟ گهوڙا ته پيا ڇِرڪن!
*
توکان ته وڏو آهيان،
ٿا سَمنڊُ چون توکي، ڇا آنءُ ڦڙو آهيان؟
*
ڇا تارِ تران توسان؟
درياهه ته آ ڪيڏو، ٻي پارِ تران توسان؟
*
ڪجهه سوچ ته سَرتا آ
هوڏانهن ٻه ٽي ڪِيڙا، هيڏانهن اَمرتا آ!
*
تون ئِي سَهارا آن،
سنسار نديءَ وانگر، تون ڪَپَ ڪنارا آن.
*
تائِيدَ ته ڪا ناهي،
مان هيل بچي ويندس اُمِيد ته ڪا ناهي!
*
هي ساهُه به تون آهين،
سيسارُ به تون آهين، درياهُه به تون آهين!
*
هي تارَ به تون آهين،
ميهارُ به تون آهين، سيسارَ به تون آهين.
*
بَسِ آن هليو ويندس،
هِي آهه سِڌو توڏي، گَسِ آنءُ هليو ويندس.
*
ڪا باکَ اِئين ايندي،
مان ننڊ پيو هوندس ڌونڌڙا پئي ٿيندي!
*
پيرو ته اڃا ساڳيو!
ڪيڏو نه پري اُڏرِي هان ننڊ منجهان جاڳيو!
*
وَڃُ دُور مُدامي وَڃ!
تون سار نه پڃري کي، ڪنهن وقت اُڏامي وَڃ!
*
اي عُمر وڃين پيئي؟
درياهه پيو ڇُلڪي تون بَندَ ڀَڃين پيئي؟
*
اڄ ڳاٽُ چُمِي تُنهنجو،
في الحال ٻَڌي ٻيڙِي، مون گهاٽُ گهمِي تنهنجو.
*
جي چَنڊَ جَهلِيو ويندس!
ڪيڏو به ڪَپَر ڪُرندا، اي ناوَ، هليو ويندس!
*
ڪيڏو نه مِٺو سپنو!
آ باک ڦُٽِي” پنڇي تو راتِ ڏِٺو سپنو!
*
هي ساهه گهڻو رهندو؟
اي ناوَ! هَليو ويندس درياهَ پيو وَهندو؟
*
تو نيٺِ مَڇِي ماري!
ٿو واهُه ڇُلي اُن ۾ بي ساهُه نه سينڱارِي!
*
ها چَنڊُ مَڇِي آهي،
پر ماڱِريو سارو هِي مَنڊ مڇي آهي!
*
چوڏول پيو ڦِرندو،
تون هيٺ مَٿي ويندين، هو گولُ پيو ڦِرندو.
*
ڇا لاءِ وِڌُءِ گهانگهرو؟
ڪيڏي نه مزي سان ٿي ڪلهه رات ويو ڄانگهو؟
*
جي راتِ وَهيا ٿِيندِي!
تِن شامَ کَجيءَ تي ئي ڪُجهه نِنڊَ اچي ويندي!
*
منهنجو به خُدا آهي،
ڪنهن وقت گلاب آهي ڪنهن وقت صبا آهي.
*
ڇا پَنڌُ پُڄائيندا؟
uڪنهن وقت هَڏا منهنجا شرناءِ وَڄائيندا؟
*
اي پوپٽڙا ڪيڏانهن؟
جيڏانهن نظر آيو تو آهه خُدا تيڏانهن؟
*
ٻي کي به پِراڻُ آهي!
جي ڄاڻَ اِها ڄاڻِين خَنجر به مِياڻُ آهي.
*
تون تيزُ ڪَٽارِي آن،
uمرهم به ته تون آهين، تون وارُ به ڪارِي آن!
*
ٻيهار نه هِي ايندو،
پَل گُلَ جِيان آهي، ويندو ته ڇڻِي ويندو.
*
اي موتَ! ڀَلِي آئين!
موڪل نه وَتَئِه مونکان، جنهن وقت هَلِي آئين!
*
ڇو ڏاتِ وِسامي ٿِي؟
ڇا باک ڦُٽِي آهي ڇا راتِ وِسامي ٿِي؟
*
کاري به نه کيڙائو!
ٿو سَمنڊُ ڏِسين ڇا لئه تون سجَ لَٿي ڀائُو؟
*
مون لاءِ گهَڻا ڪُپڙيءَ؟
ڪي ڏينهن اڃا هَلندا، هي ڪُجُهه ڪَڻا ڪُپڙيءَ!
*
ٻيهارَ به ملنداسِين،
ڪنهن دورُ ستاري تي ٽيهارَ به ملنداسِين.
*
بس ڄاڻُ پُني آهي،
مون لاءِ رَڌي تو هيءَ ڇاڪاڻ ڪُني آهي؟
*
آ جاڳَ وَڌِي ويتر!
ٿي جهونجهڪڙو جيسِين تو ننڊَ نه آ تيتر!
*
جِئَن ماڪَ اڏامي ٿي،
اي آدِميو! آخر هي خاڪَ اُڏامي ٿي.
*
آهي به ته ڇا آهي؟
جنهن جوڙَ سَڄِي جوڙِي ڪوئي ته خدا آهي!
*
تون عرش پُڇائين ٿو؟
هِي پيرَ پَري ويندا جن لاءِ ڪَنائين ٿو!
*
هي گهاوَ هُيا تُنهنجا؟
ٿي آنءُ انالاحق چيو، پَٿراوَ هُيا تُنهنجا.
*
اي موت لَهِي سگهندين؟
ايڏو ته پَري آهيان تون ڪِيئَن ڪَهِي سگهندين؟
*
تون ڳولَ خُدائيءَ ۾!
آ ڪيرُ ڪَٺو توسان هر وقت جُدائيءَ ۾؟
*
اڳتي به سفر آهي،
uاستاد بخاريءَ کي، چَؤ پيرَ ته ڪجهه ساهي!
*
چوڌار ڪَتيون آهن،
سنسار ٻَري ٿو پيو، ڪيڏيون نه بتيون آهن!
*
ڪجهه وقت ٽَري ويندو،
جي موت گهٽائن کي ڏِسندو ته ٺَرِي ويندو!
*
ڪنهنجي نه مڃي ٿِي پَئي،
سَئو ڏَڍَ ڏِيو يارو، هي دل ته وَڃَي ٿي پئي!
*
ڪا موتَ مَهل آهي؟
ڪنهن لاءِ ڀُڏي ڀوپي ڪائي به ڪَهل آهي؟
*
ٿي دانهن ته دُورين مان!
جنهن وقت وَهيا ڪيريا، بَندوقَ کجورين مان.
*
ڇا نِنڊَ سَڏي ٿي پَئِي؟
ڪيڏا نه وَڄائي اَڄ هئِن گهنڊَ سَڏي ٿي پَئي؟
*
سنسارُ ڏسان توسان،
اي چَنڊَ اگر ترسِين ٻيو پارُ ڏسان توسان!
*
ڄڻ دُور پِيارن سان،
مون ايئَن ڪيون ڳالهيون، ڪلهه راتِ سِتارن سان!
*
سنسارَ جيان سپنو؟
جنهن نِنڊَ اکين ۾ آ، تنهن ٻارَ جيان سپنو!
*
هي موتُ ته پَلُ آهي،
جنهن راتِ ملين ٿي تون سا راتِ اَزَلُ آهي!
*
آ جَڳّ سَڄو سَپنو،
هِي ماڳُ به اُن وانگر، جِئن دَڳّ سڄو سَپنو،
*
اَڳُ مور هُيس ڇا مان؟
اڄ رات گهَٽا وانگر، گهنگهورُ هيس ڇا مان؟
*
جنهن وقت مَرِي ويندس،
درياهه وهي ٿو جو تولاءِ تَرِي ويندس.
*
هِن لوڪَ منجهان لَڏجِي،
هَٿُ نانهه، رهيو هَٿ ۾، ڪيڏانهن وَيو ڇَڏجِي؟
*
ڪنهن جاءِ مِليون ڊيلون؟
ڪيڏانهن وئي ڪُٽيا، جنهن جاءِ ٽِليون ڊيلون؟
*
ڪيڏيون نه ڳِليون آهن؟
سَوَ سال اڳي پياريون، جنهن جاءِ مِليون آهن!
*
اي موت سندءِ ٻولي،
ايڏِي ته مِٺي آهي، جئن ماءُ ڏئِي لولي!
*
چُونڊِي ته ڳِٽي ڏاڍِي!
اي موت! سُمهڻ ڏيندين ٿي نِنڊ ڦِٽي ڏاڍِي.
*
قدرت ته حساب آهي،
هَر انگُ اکر اُن جو محفوظ ڪتابُ آهي!
*
موت جي قريب آهين،
پو به ايتريون مَستيُون، ڪيترو عجيب آهين!
*
ڪو نه ٿو لڳي کوڙو،
موت هڪ ڪهاڻي آ، جا ٻُڌي پيو ٻوڙو!
*
درَدُ آهه ڇاتيءَ ۾!
پو به ڪيترو آهي آسرو حياتي ۾!
*
uهِي جاءِ ادب آهي،
هت آءُ جهُڪي ويجهو، اي موت جُتي لاهي!
*
اي موت! جڏهن ايندين،
ڪنهن وقت به مون غافل پَل لاءِ نه پائيندين!
*
اي موت! پُڇيئِه ڪنهن لاءِ؟
هر وقت ته ٻاهر آ، ڪنهن جاءِ ڪڏهن ڪنهن جاءِ!
*
ڪو ڪئت نه هاڻي جو،
ڪيڏو نه مگر سوچيو تو آهي سڀاڻي جو.
*
هي پَٽُ منجهان پينگهون،
تو لاءِ اسان باقي، ڪجهه سالَ پيا اِينگهُون!
*
ڪئن ڳوٺُ ڇڏيندس مان!
جنهن قت سکر آيس تو ڏانهن به ايندس مان.
*
اوٺارَ اچن ٿا پيا،
تون آنهه لَڏي سان گڏ، آثار لڳن ٿا پيا.
*
هي پَنڌُ پَهاڙن جو!
هيسِين ته ڀُلو ناهيان ڪو هَنڌُ پَهاڙن جو!
*
ڪيڏانهن جُهڪي ڏاچِي،
اڄ ڪالهه سياست جي مون واڳَ پَئي جاچِي.
*
هِڪُ مِيهُن ڪَري ڪَڙڪا،
ٻيو وِڄُ وراڪا ڏي ۽ رعد ڏِئي دڙڪا.
*
طوفان لڳا ڏاڍا،
ڪيڏيون نه ٽُٽيون ٽاريون، ڏِسُ ڏارَ ڀَڳا ڏاڍا!
*
پورِي ته ٿِئي پَن ڇَڻَ!
ڏسجانءِ جڏهن پائن، پهراڻ نوان وَڻَ ٽَڻ،
*
سُو سِجّ کِڙي پوندا،
جنهن وقت بسنت ايندو گُل اِيئَن ٽِڙي پوندا!
*
هي روجُهه هيو رِڻِ ۾،
جو رات ڇلانگَن سان ڪيڏانهن ويو کِڻ ۾!
*
ٿِي بَسّ وڃي تڪڙِي،
هِي شهَر وَڌي ٿو يا ٿِي ڄارُ اُڻي مَڪڙِي!
*
ڪو چَرس ڇڪي اڳيان،
آ بَسِّ هوا وانگر ٿو موت وڃي دَڳ تان.
*
جي پارِ پُڳا ڪَرها،
ڇا لاءِ پُڇيُئِه هاڻي اَرهاڪهِ هُيا سَرها!
*
ڪا باکَ اُڀِرڻي آ،
هن سجَ جيان سَچ جي ڪا ساکَ اُڀرڻِي آ!
*
تون سوچ ته پَنٿُ آهيان،
نانڪ به گرنٿ آهي ۽ مان به گرنٿ آهيان.
*
جا واٽَ وڃان ٿو مان،
پيرا ته چِٽا آهن اي ماٽَ وڃان ٿو مان.
*
ڀانيان ته ڀُلو آهي،
پنجاب نه ٿو ڄاڻي باهو ڪِه بُلو ڇاهي!
*
مون لاءِ ڀٽائيءَ جو،
ڇا لاءِ سدائين هو پيغام جدائيءَ جو؟
*
هر وقت سندءِ سارُون،
تون دورُ سَهين ٽِڙڪن، ڪنهن وقت به ديوارون.
*
آ پارِ پتڻُ ڪَرڻو،
ريڍارُ ته سڀ کان پو، اڳواٽ ته ڌَڻُ ڪرڻو.
*
هِي سِرَ نه سِرُون آهن!
جيڏانهن به ڏيس ٻيلو ڪيڏا نه مِرُون آهن!
*
ويساهه ڪيو ويڙها،
ڪنهن وقت وري ايندا شهتوت مٿان هيڙها!
*
گهنگهور گهٽائن کان،
هوڙا ته بچي ويندا، پَر تيزُ هوائن کان؟
*
اڄ چَنڊُ ته ساڻُ آهي،
تون وَڳَ وٺي ويندين؟ ڪجهه دورُ وٿاڻ آهي!
*
اي خواب! ٽِڙيا ماشا!
ڄڻ ڳاهُه ڳُجُهن جو ها ڪنهن هَنڌِ سَوين لاشا!
*
ڪجهه ڍُونڍَ پئي تاڙي،
ڪا هِلِّ هوا ۾ آ هيڏانهن ڳِچي لاڙي!
*
ڪيڏانهن ڪَهن ٿا پيا؟
گهوڙا ته سَوين نُقرا ڄَڻ هيٺِ لَهن ٿا پيا!
*
هي جَهنگُ وَڏو آهي.
هيڏانهن لَڙُون هاڻي، ايڏانهن کَڏو آهي!
*
تون آنهه ته پاڻيءَ ۾؟
هوشو به مُئو هو پَر ٿِي ويڙِهه مياڻي ۾؟
*
هاڻي ته دَرندا ها،
ڪنهن وقت ته ڄڻ مون وٽ انسان پرندا ها!
*
تون هونءَ مَرِي ويندينءَ،
اي سِنڌُ بَچِي ويندينءَ جي هاڻِ ٽَرِي وينديءَ.
*
ڪيڏِي ته ڪُڌي ڪُرسي،
مونکي ته اچي ڪرِسي، ٿو نانءُ ٻُڌي ’ڪُرسي‘!
*
هي شهر ته ٻيلو آ،
ڪيڏا نه مِرُون آهن انسان اَڪيلو آ!
*
ڇا لاءِ جُهرِين ٿو تون!
جي روس اهو ناهي ڇو پاڻُ نه ٿِين ٿو تون؟
*
وِجهُه ڌُوڙ سياسَت ٿي!
انسان رَهيو آهي ڪنهن وقت به هڪ مَتِ تي؟
*
ماڻهو به مرُون آهي،
هُو ’آنءُ‘ رڳو آهي، ڪنهن وقت به تون ناهي.
*
ڪجهه وقت ’اسان‘ آهي،
تاريخ پڙهي ڏسندين بالاَخِرِ ’مان‘ آهي!
____________
* شرناءِ: شرنائي، شهناءِ
* ڪاري وارُ: خطرناڪ حملو.
* استاد بخاري: سنڌ جو مشهور شاعر.
* جاءِ ادب: ادب جي جاءِ. زير اضافت ڪم آندل آهي.