مهاڳ
آءٌ جڏهن هن ڪتاب تي مجموعي طور نظر وجهان ٿو ته مونکي ائين ٿو محسوس ٿئي ڄڻ ته مون هڪ گذري ويل دور جا چٽ چٽيا آهن. انهيءَ دور جي سماج جي ذهن ۾ ايندڙ مجموعي تاثر کان وٺي سياست جا بنياد، جنگ جا طريقا، نوجوانن جي زندگي ۽ دنيا ڏانهن رويو ۽ قدرن (Values) جا پيمانا، مطلب ته هر شيءِ بدلجي وئي آهي ۽ اها تبديلي ايتري وڏي حد تائين آئي آهي جو منهنجي خيال ۾ ته ان جو ايتري مختصر عرصي ۾ ڪنهن شايد اندروني اٿل پٿل کان سواءِ واقع ٿيڻ ممڪن ئي نه هو. آءٌ اها دعوى نه ٿو ڪريان ته منهنجي خيال ۾ انهن سڀني شين ۾ تبديلي اچي اهي اڳي کان بهتر ٿي ويون آهن. منهنجو ننڍپڻ وڪٽوريائي دور ۾ گذريو جڏهن اسان جي ملڪ جو نظام مضبوطي سان بيٺل نظر ايندو هو؛ جڏهن واپار جي ميدان ۽ سمنڊن تي سندس ڪو ثاني شريڪ نه هوندو هو ۽ جڏهن پنهنجي سلطنت جي عظمت ۽ ان کي برقرار رکڻ ۾ پنهنجي فرض جو احساس هر فرد ۾ روز بروز مضبوط نظر ايندو هو. انهن ڏينهن ۾ برطانيه ۾ غلبو رکندڙ قوتن کي پنهنجي حيثيت ۽ پنهنجي اصولن ۽ نظرين بابت پڪو يقين هوندو هو. انهن سمجهيو ٿي ته انهن ۾ اها صلاحيت آهي ته اهي دنيا کي حڪومت هلائڻ جي فن ۽ اقتصاديات جي علم جي تعليم ۽ سکيا ڏئي سگهيا ٿي. انهن کي پڪ هئي ته سمنڊن تي انهن جي بالادستي قائم آهي ۽ ان جي نتيجي طور اهي پنهنجي ملڪ ۾ به محفوظ آهن. تنهنڪري اهي طاقت ۽ تحفظ جو يقين رکيون پُرسڪون لڳا ويٺا هوندا هئا. موجوده بي چين ۽ ٻڏتر جو شڪار دور جا رنگ ڍنگ ڏاڍا مختلف ٿي ويا آهن. مهربان پڙهندڙ ڪابه راءِ قائم ڪندي اهڙيون تبديليون ضرور ذهن ۾ رکن.
مون سوچيو ته نئين نسل لاءِ هڪ نوجوان جي ڪوششن جو داستان پڙهڻ شايد ڪنهن دلچسپيءَ جو باعث ٿيندو، تنهنڪري مون پنهنجي شخصي زندگي جي حصي ۾ آيل واقعن جو احوال جيترو ممڪن ٿي سگهيو آهي بي تڪلفي ۽ سادگيءَ سان لکي ڇڏيو آهي.
ونسٽن اسپينسر چرچل
چارٽ ويل مينر
آگسٽ، 1930ع
_____________
[1] اهو اصلوڪي ڇاپي جو مهاڳ جو سنڌي ترجمو آهي. (سنڌيڪار)
[2] آرمي ۾ ڪيپٽن کان هيٺين رينڪ وارن آفيسرن لاءِ اهو گڏيل لفظ ڪم ايندو آهي. (سنڌيڪار)