انقلابي جي زندگي ۾ پيار ۽ قرباني : شھيد سکديو ڏانھن خط
تاريخ: 5 اپريل، 1929
پيارا ڀاءُ،
جڏهن توھان کي هي خط ملندو تڏھن آئون هليو ويندس، ڪنهن ڏورانھين منزل ڏانهن وڃي رهيو آھيان. آئون توهان کي يقين ڏيارڻ چاهيان ٿو تہ ڪيترن ئي انيڪ مٺي يادگيرين ۽ زندگيءَ جون سڀ خوشين ھوندي بہ آئون سفر لاءِ تيار آھيان. منھنجا ڀاءُ اڄ تائين هڪڙي ڳالھ منهنجي من کي چُڀي رھي ھئي، تہ منهنجي پنھنجي ڀاءُ مون کي غلط سمجهيو ۽ مون تي ھڪ انتھائي سنگين الزام، ڪمزوري جو الزام ھنيو. اڄ آئون مڪمل مطمئن آهيان. اڄ مون کي پهرين کان وڌيڪ محسوس ٿيو آھي تہ اھو ڪجھ بہ نہ ھو سواءِ ھڪ غلط فھمي جي ۽ غلط حساب ڪتاب جي. منھنجي سڌي ڳالھين کي گھڻ ڳالاھو ۽ منھنجي اقرار کي منھنجي ڪمزوري سمجھيو ويو. ۽ ھاڻ لڳيم پيو تہ اھا غلط فھمي ھئي ۽ صرف سمجھڻ آھي. آئون ڪمزور ناھيان، اسان مان ڪنھن کان بہ ڪمزور ناھيان، ڀاءُ. آئون صاف دل سان موڪلائيندس. ڇا توهان بہ صاف ٿيندو؟ اھا اوھان جي وڏي مھرباني ھوندي. پر ياد رکو تہ اوهان کي جلدبازي ۾ ڪو بہ قدم نہ کڻڻ گهرجي. سنجيدگي ۽ سڪون سان ڪم کي اڳتي وڌائڻو آھي. جلدبازي ۾ موقعو حاصل ڪرڻ جي ڪوشش نہ ڪندا. توھان جو عوام تي ڪجھ فرض آھي. اھو جاري رکڻ سان ئي پوري ڪري سگھو ٿا. ھڪ مشوري جي طور تي، آئون اھو ئي چاھيندس تہ آئون ايم.آر شاستري کي پھريان کان وڌيڪ پسند ڪيان ٿو. آئون ڪوشش ڪندس تہ ھن کي ميدان ۾ آڻيان، بشرطيڪ ھو پنھنجي پاڻ کي اونداھي مستقبل جي حوالي ڪرڻ لاءِ تيار ھجي تہ. ۽ بلڪل واضح طور تي ان کي ٻين سان گڏ ملڻ جلڻ ڏيو تہ جيئن ھو انھن جي نفسيات پڙھي. جي ھو پنھنجو ڪم صحيح جذبي سان ڪندو تہ ھن کي بھتر سمجھيو ويندو. پنھنجي سھولت مطابق انتظام ڪريو. ھاڻ، ڀاءُ، خوش ٿيو.
آئون اھو ٿو چوان تہ آئون مدد نٿو ڪري سگھان پر ان سوال تي پنھنجو موقف رکان ٿو جنھن تي پاڻ بحث ڪري رھيا آھيون. ان پوري زور سان وري بہ چوان ٿو تہ آئون اميدن ۽ تمنائن سان ڀريل آهيان ۽ زندگي جي خوشين جي رنگن سان ڀريل آهيان، پر ضرورت جي وقت سڀ ڪجھ قربان ڪري سگهان ٿو ۽ اها ئي اصل قرباني آهي. اهي شيون ڪڏهن بہ انسان جي راھ ۾ رڪاوٽ نہ بڻجي سگهنديون، بشرطيڪ هو مرد هجي. توهان کي ويجهي مستقبل ۾ سڌو سنئون ثبوت ملندو. انسان جي ڪردار جي ڳالھ ڪندي هڪ ڳالھ چئي ھئي تہ ڇا محبت ڪڏهن انسان لاءِ مددگار ثابت ٿي آهي؟ آئون اڄ هن سوال جو جواب ڏيان ٿو - ها، اهو ميزيني هو. توهان ضرور پڙهيو هوندو تہ هن جي پهرين بغاوت جي ناڪامي، زبردست شڪست ھئي، هو پنهنجي مئل ڪامريڊن جي خوفناڪ سانحي کي برداشت نہ ڪري سگهيو. هو چريو ٿي وڃي ها يا خودڪشي ڪري ها، پر پنهنجي محبوبہ جي هڪ خط سان هو نہ رڳو ڪنهن کان وڌيڪ طاقتور ٿي ويو، پر سڀني کان وڌيڪ مضبوط ٿي ويو. جيتري قدر محبت جي اخلاقي سطح جو تعلق آهي تہ آئون اهو چئي سگهان ٿو تہ اها پنهنجي ذات ۾ ڪجھ بہ ناهي پر هڪ جذبو آهي، پر اها ڪا وحشي جبلت نہ آهي، اهو هڪ تمام مٺو انساني جذبو آهي. محبت پاڻ ڪڏهن بہ حيواني جبلت ناهي. محبت هميشہ انسان جي ڪردار کي بلند ڪري ٿي. اھا ھن کي ڪڏھن بہ گھٽ نہ ڪندي آھي بشرطيڪ محبت محبت ھجي. توھان انھن ڇوڪرين کي چريو يا بيوقوف نٿا چئي سگھو جن کي اوھان فلمن ۾ ڏسو ٿا – عاشق. اھي ھميشہ جانورن جي جذبن ۾ راند کيڏندا آھن. سچي محبت ڪڏهن بہ ٺاھي نہ سگهبي آهي. هو پنهنجي انداز ۾ اچي ٿي، پر ڪو نہ ٿو ٻڌائي سگھي تہ ڪڏهن؟ اھا آھي پر قدرتي. ۽ آئون اهو چئي سگهان ٿو تہ هڪ نوجوان مرد ۽ نوجوان عورت هڪ ٻئي سان پيار ڪري سگهن ٿا ۽ انهن جي محبت جي مدد سان اهي پنهنجن جذبن کان مٿانهون ٿي سگهن ٿا، پنهنجي عفت کي برقرار رکي سگهن ٿا.
آئون هتي هڪ ڳالھ واضح ڪرڻ چاهيان ٿو تہ جڏهن مون چيو هو تہ محبت انساني ڪمزوري آهي تہ اها ڳالھ ڪنهن عام ماڻهوءَ لاءِ نہ هئي، يا ان سطح جي جتي عام ماڻهو هوندا آهن. اها هڪ تمام مثالي صورتحال آهي، جتي انسان محبت – نفرت وغيرہ جي جذبن تي غالب اچي ٿو وڃي، جڏهن انسان پنهنجي عملن جو بنياد عقل تي ٿو رکي، پر جديد دور ۾ اها برائي نہ آهي، پر انسان لاءِ سٺي ۽ فائدي واري آهي. مون محبت جي مذمت ڪندي هڪ فرد جي محبت جي مذمت ڪئي آهي، پر اهو بہ هڪ مثالي سطح تي آھي. ان جي باوجود انسان ۾ محبت جو اهڙو گھرو جذبو هجڻ گهرجي، جنهن کي هو ڪنهن هڪ فرد تائين محدود نہ رکي، پر ان کي آفاقي رکڻ گهرجي. آئون سمجهان ٿو، آئون هاڻي پنهنجو موقف واضح ڪري چڪو آهيان، آئون اوهان کي هڪ ڳالھ ٻڌائڻ چاهيان ٿو تہ انقلابي خيالن جي باوجود، اسين آريہ سماج جي اخلاقيات جي نظريي کي نٿا اپنائي سگھون. اسان وڏيون ڳالهيون ڪري سگهون ٿا ۽ آساني سان لڪائي سگهون ٿا، پر حقيقي زندگي ۾ اسان تمام جلدي ڊڄڻ شروع ڪندا آهيون. آئون اوھان کي چوندس تہ ڇڏي ڏي. ڇا آئون اوهان کي دل ۾ ڪنهن بہ غلط خيال کان سواءِ وڏي عاجزي سان گذارش ڪري سگهان ٿو تہ اوهان پنهنجي حد جي آئيڊيلزم کي ٿورڙو گهٽايو. ۽ انهن تي سخت نہ ٿيو، جيڪي پوئتي رهجي ويندا ۽ مون وانگر ساڳي بيماري جو شڪار ٿي ويندا. انهن جي مذمت ڪري انهن جي مصيبتن ۾ اضافو نہ ڪريو. انهن کي اوهان جي همدردي جي ضرورت آهي. آئون وري چوان ٿو ڇا آئون اميد ڪري سگھان ٿو تہ اوهان انهن سان همدردي جو اظھار ڪندا جن کي ان جي تمام گهڻي ضرورت آهي، بغير ڪنهن خاص شخص جي خلاف ڪاوڙ جي؟ پر اوهان انهن شين کي ان وقت تائين سمجهي نٿا سگهو جيستائين اوهان پاڻ ان شي جو شڪار نہ ٿيو. آئون هي سڀ ڇو لکي رهيو آهيان؟ مون بلڪل صاف ٿيڻ ٿي چاھيو. مون پنهنجي دل کي صاف ڪري ڇڏيو آهي.
اوهان جي هر ڪاميابي ۽ خوش زندگي جي خواهشن سان گڏ
اوھان جو
ڀڳت سنگھ