ڀڳت سنگھ جي آخري پٽيشن
صاحب،
مناسب احترام سان، اسان توهان جي خدمت ۾ هيٺ ڏنل نوٽيس رکي رهيا آهيون:
هندستان جي برطانوي حڪومت جي اعليٰ اختياريءَ واري وائسراءِ لاهور سازش ڪيس جي جاچ لاءِ هڪ اسپيشل ٽربيونل قائم ڪرڻ لاءِ هڪ خاص آرڊيننس جاري ڪيو، جنهن اسان کي 7 آڪٽوبر 1930ع تي موت جي سزا ٻڌائي، اسان تي سڀ کان وڏو الزام اهو هو. چيو ويو آهي تہ اسان ايڇ ايم بادشاھ جارج جي خلاف جنگ ڪئي آهي.
عدالت جي هن فيصلي مان ٻہ ڳالهيون واضح ٿيون آهن:
پهرين ڳالھ تہ انگريزي ۽ هندستاني قوم جي وچ ۾ جنگ هلي رهي آهي. ٻيو تہ اسان اصل ۾ هن جنگ ۾ ورتو ھو. ان ڪري اسين جنگي قيدي آهيون.
ٻيو تہ اڳواٽ چيل ڳالھ اسان جي حق ۾ لڳي ٿي، پر ان جي باوجود ان ۾ حاصل ڪرڻ جي خواهش جي مزاحمت ڪرڻ ڏاڍو پرجوش آهي.
پهرين نقطي جي سلسلي ۾، اسان تفصيل سان ڪجھ روشني وجهڻ چاهيون ٿا. اسان نہ ٿا سمجهون تہ ظاهري شڪل ۾ اهڙي ڪا ويڙھ هلي رهي آهي جيڪا لکي وئي آھي.
بحرالحال اسان کي خبر نہ آهي تہ جنگ جي ڀڃڪڙي ڪندي عدالت جو ڪهڙو ارادو آهي؟ پر اسان ان تعبير کي قبول ڪريون ٿا ۽ ساڳئي وقت ان کي ان جي مناسب تناظر ۾ بيان ڪرڻ چاهيون ٿا. اسان اهو چوڻ چاهيون ٿا تہ جنگ جاري آهي ۽ اها جنگ ان وقت تائين هلندي رهندي، جيستائين هندستاني عوام ۽ مزدورن جي آمدنيءَ جا ذريعا طاقتور ماڻهن جي قبضي ۾ آهن، چاهي اهي ماڻهو انگريز سرمائيدار هجن، انگريز هجن يا خالص هندستاني. انهن گڏجي ڦرلٽ جاري رکي آهي. جيتوڻيڪ غريبن جو رت خالص هندستاني سرمائيدار چوسي رهيا آهن، ان صورتحال ۾ ڪو بہ فرق نٿو پوي. جيتوڻيڪ توهان جي حڪومت هندستاني سماج جي ڪجھ اڳواڻن يا سربراهن تي اثر رسوخ حاصل ڪرڻ ۾ ڪامياب ٿي وڃي، ڪجھ سهولتون حاصل ڪري، يا معاهدو ڪري، صورتحال تبديل نہ ٿي سگهي، ۽ عوام تي ان جو ٿورو اثر پوي ٿو. اسان کي ان ڳالھ جي بہ پرواھ ناهي تہ نوجوانن کي هڪ ڀيرو ٻيهر ڌوڪو ڏنو ويو آهي ۽ نہ ئي ڊڄون ٿا تہ اسان جا سياسي اڳواڻ گمراھ ٿي ويا آهن ۽ انهن بيگناھ، بي گهرن ۽ لاچارن جي قربانين کي وساري ويهي رهيا آهن، جيڪي هڪ ڀيرو ٻيهر انقلابي پارٽيءَ جا ميمبر مڃيا وڃن ٿا. اسان جا سياسي اڳواڻ بي گھر، بي دوست، بيروزگار عورتن ۽ مردن کي پنهنجو دشمن سمجهن ٿا ڇو تہ انهن جي نظر ۾ اهي تشدد تي يقين رکن ٿا، اسان جي هيروز سڀ ڪجھ قربان ڪري ڇڏيو آهي. انهن پنهنجن مڙسن کي قربان گاھ تي پيش ڪيو، پنهنجن ڀائرن کي پيش ڪيو، ۽ انهن هر شي کي قربان ڪيو. هنن پاڻ کي بہ قربان ڪيو پر توهان جي حڪومت هن کي باغي سمجهي ٿي. توهان جا ايجنٽ ڀلي انهن کي بدنام ڪرڻ لاءِ ڪوڙيون ڪهاڻيون ٺاهي ۽ پارٽي جي شهرت کي نقصان پهچائڻ جي ڪوشش ڪن، پر اها جنگ جاري رهندي.
اها ويڙھ مختلف وقتن ۾ مختلف صورتون وٺي سگهي ٿي. ڪڏهن اها ويڙھ پڌري صورت اختيار ڪري ٿي، ڪڏهن لڪ ۾ هلي ٿي، ڪڏهن خوفناڪ صورت اختيار ڪري ٿي، ڪڏهن هاري جي سطح تي جنگ جاري رهي ٿي ۽ ڪڏهن هي واقعو ايترو تہ خوفناڪ ٿي وڃي ٿو جو زندگي ۽ موت خطري ۾ پئجي وڃي ٿو. ڪا بہ صورتحال ڪهڙي بہ هجي، اهو توهان تي اثر انداز ٿيندو. اهو توهان تي آهي تہ توهان ڪهڙي پوزيشن چاهيو ٿا، پر اها ويڙھ جاري رهندي. ان ۾ ننڍين شين جو خيال نہ رکيو ويندو. اهو تمام گهڻو ممڪن آهي تہ اها جنگ هڪ خوفناڪ شڪل اختيار ڪري. پر يقينن اها ختم نہ ٿيندي جيستائين سوشلسٽ جھموريت قائم نہ ٿئي ۽ سماج جو موجودہ ڍانچو مڪمل طور نئين سماجي نظام سان تبديل نہ ٿئي. ڪنھن بہ صورت ۾ تبديلي يا انقلاب ختم نہ ٿيندو ۽ انساني دنيا ۾ هڪ نئون دور شروع ٿيندو. آخري جنگ ويجهي مستقبل ۾ وڙهڻي پوندي ۽ اها جنگ فيصلو ڪندڙ هوندي.
سامراج ۽ سرمائيداري چند ڏينهن جا مهمان آهن. هي اها جنگ آهي جنهن ۾ اسان سڌو سنئون حصو ورتو آهي ۽ اسان کي فخر آهي تہ اها جنگ نہ اسان شروع ڪئي آهي ۽ نہ ئي اسان جي جانين سان ختم ٿيندي. اسان جون خدمتون تاريخ جي ان باب ۾ لکيون وينديون، جنهن کي محترم داس ۽ ڀگوتي چرن جي قربانين سان خاص طور تي اسان جي پياري جان باز آزاد جي قرباني سان روشن ڪيو ويو آهي. انهن جون قربانيون وڏيون آهن.
جيتري تائين اسان جي قسمت جو تعلق آهي، اسان توهان کي ٻڌائڻ چاهيون ٿا تہ توهان اسان کي ڦاسي ڏيڻ جو فيصلو ڪيو آهي. توهان اهو ڪندا، توهان جي هٿن ۾ طاقت آهي ۽ توهان جو حق آهي. پر اهڙي طرح توهان اهو اصول اختيار ڪري رهيا آهيو ”جيڪو ڏاڍو سو گابو“ ۽ توهان ان تي پابند آهيو. اسان جي فرد جرم جو ٻڌڻ اهو ثابت ڪرڻ لاءِ ڪافي آهي. اسان اوهان کي رڳو اها گذارش ڪرڻ چاهيون ٿا تہ اوهان جي حڪومت پاڻ ئي عدالت جي فيصلي موجب اسان خلاف جنگ جاري رکڻ جو الزام هڻي رهي آهي. ان صورتحال ۾ اسين جنگي قيدي آهيون، ان بنياد تي اسان مطالبو ٿا ڪريون تہ اسان سان جنگي قيدين جهڙو سلوڪ ڪيو وڃي ۽ اسان کي ڦاسي ڏيڻ بدران گوليون هڻي قتل ڪيو وڃي.
هاڻي اهو توهان جو ڪم آهي تہ توهان ثابت ڪيو تہ توهان جي حڪومت کي عدالت جي فيصلي تي يقين آهي. ان جو ثبوت توهان پنهنجي ڪم مان ڏيو. اسان توهان کي عاجزي سان گذارش ڪريون ٿا تہ توهان پنهنجي فوج جي کاتي کي حڪم ڏيو تہ اسان کي گوليون هڻڻ لاءِ فورس موڪلي.
مخلص،
ڀڳت سنگھ، راج گرو، سکديو