7. جسماني علاج سان گڏ روحاني علاج بابت پھاڪا ۽ چوڻيون
واذا مرضت فھو يشفين.
دوا به ڪجي، دعا به ڪجي.
جسماني علاج سان گڏ روحاني علاج به ڪجي.
ڀيٽيو؛ ۴.۷ دوا سان گڏ، دعا به ڪجي.
7.1 اگهن مڙي اڄ، ڪِئو سڏ صحت کي،
ڏور ڏکندا ڀڄ، مھريءَ منھن ڏيکاريو. (شاهه، چوڻي)
بيمار ماڻھن کي پاڻ ۾گڏجي، خدا کان شفا حاصل ڪرڻ لاءِ، دعا گهرڻ گهرجي. ڇو جو اللھ جي امر کان سواءِ نه ڪو پن چري ٿو ۽ نه ڪا بيماري جان ڇڏي ٿي.
مطلب:
بيماريءَ کان نجات حاصل ڪرڻ، ھرڪو چاھي ٿو.
7.2 تون حبيب، تون طبيب، تون درد جو دارون،
تون ڏئين تون لاھين، ٻڪي ٻينئون نه ٿئي. (شاهه، چوڻي)
اصل سڄڻ ۽ بيماريءَ کان نجات ڏياريندڙ، فقط هڪڙو ئي رب آهي. جيڪو نالي مٺڙو ۽ شفا ڏيندڙ آهي. اهو ئي دک، درد، بيماري لاهيندڙ آهي. کانئس ئي درد دفع ٿيڻ لاءِ دعا گهرجي. اهو ئي دافع آهي ۽ اھو ئي شافع آهي.
مطلب:
شافع ۽ دافع، اللھ جي ذات آھي.
7.3 ٺلھو ڦيڻو، ٻرو ٻيڻو (لاڙ، پھاڪو، چوڻي)
بيماريءَ دفع ڪرڻ لاءِ مليل دوا به تڏهن اثر ڪندي، جڏهن مريضن لاءِ گهريل دعا اثر ڪندي. دعا به تڏهن اثر ڪندي، جڏهن اللھ تعالى جي بارگاه ۾ قبول پوندي. دعا به اها قبول پوندي جيڪا صدقِ دل سان گهري ويندي. صدقِ دل سان دعا اهو گهرندو، جنھن جي دل ٺريل هوندي. دل ٺارڻ لاءِ ضروري آهي، جنھن کان دعا ڪرائجي، ان کي ٿورو گهڻو نذرانو ڏجي. اللھ تعالى هر ڪنھن جي لاءِ روزگار مھيا ڪرڻ جو ذريعو بڻايو آهي. ائين نه ٿئي جو، اڳلي جو مفت ۾ وقت وڃائجي ۽ دعا جا در ئي سڙي وڃنس. پوءِ بجاءِ چاق ٿيڻ جي ماڻھو ويندو ويتر جُهرندو ۽ جهڄندو.
مطلب:
سکڻي دعا، پِٽ برابر.
دل ٺري، دعا ڦري.
7.4 دوا سان گڏ، دعا به ڪجي. (سنڌ، چوڻي)
دوا، بيماريءَ جي علاج لاءِ خلقيل آهي. تنھن هوندي به شفا لاءِ اللھ تعالى کي ٻاڏائڻ گهرجي. ڇو جو دوا، مرض، مريض ۽ حڪيم وغيره، مڙني جو خالق هڪڙو ئي آهي. ان جي اَمر يا حڪم کان ٻاهر، منجهانئن ڪو به ڪونھي. جيستائين مالڪ جي مھرباني نه ٿيندي تيستائين دنيا جي شين مان نفعو ڪين ملندو. ان ڪري دوا به ڪجي، دعا به گهرجي ۽ اللھ تعالى جي رحمت ۾ اميد پڻ رکجي.
مطلب:
دوا تڏھن اثر ڪري ٿي، جڏھن ساڻس دعا ڪجي ٿي.
دل ٺري، دوا/ دعا ڦري.
7.5 دوائن کي، ويساه اثر وارو ڪري ٿو. (سنڌ چوڻي، پھاڪو)
دوا ۽ دعا، تڏهن اثر ڪنديون، جڏهن منجهن ويساه هوندو. جنھن دعا يا دوا ۾ اعتقاد نه ويھي، سا نه وٺڻ گهرجي. ڇو جو اها اثر نه ڪندي. ٻين جي زور ڀرڻ تي جيڪڏهن دوا وٺبي به ته اھا بي دليءَ سان هوندي. بي دليو ڪم، ڪڏهن به ڪارائتو ڪينھي. اهڙيءَ طرح دوا به ان حڪيم جي اثر ڪندي، جنھن حڪيم ۾ اعتقاد هوندو.
مطلب:
ڀلو طبيب، ڪي ڀلو ويساه
ڀلو پير، ڪي ڀلو ويساه
سپ نه ماري، سپ جو سراپ ماري
7.6 ڊڀن ڀري هٿڙا، دارون دوست ڪريج. (شاه، يمن ڪلياڻ، چوڻي)
اي سڄڻ! ڊڀ/ دوا به ڪجانءِ، مھر وارو ھٿ رکندي شفا به ڏجانءِ.
مطلب:
واذا مرضت فھو يشفين.
7.7 صاحب ڏي شفا، ميان مريضن کي. (شاهه، چوڻي)
ڀٽائي سڳورو اسان کي سيکاري ٿو ته؛ اسان اللھ تعالى کان ئي شفا گهرون. ڇو جو شفا جو اصل سر-چشمو، اللھ تعالى پاڻ آهي. جيئن ڀٽائيءَ چيو آھي؛
تون حبيب، تون طبيب، تون درد جي دوا،
جانب منھنجي جيءَ ۾، آزار جا انواع،
صاحب ڏيج شفا، ميان مريضن کي.
مطلب:
ڀيٽيو؛ ۲.۷ تون حبيب، تون طبيب، تون درد جو دارون.
7.8 ڦڪيون تڏهن فرق ڪن، جڏهن امر ٿيئن الله جو. (شاهه، چوڻي)
دوا به تڏهن اثر ڪندي، جڏهن اللھ تعالى جو حڪم يا امر هوندس. ٻيءَ صورت ۾ ڪڏهن به اثر نه ڪندي.
مطلب:
اللھ جي امر کانسواءِ، دوا اثر نه ٿي ڪري.