ٻاراڻو ادب

ثاقب جي آئيسڪريم

ڊاڪٽر پروين موسيٰ جون ڪھاڻيون پڙهي ايئن لڳندو آهي تہ ڄڻ هوءَ ٻارڙن جي ڀَرِ ۾ ويھي ٻارن سان سندن ئي ٻوليءَ ۾ ڳالھائي رهي آھي. هن ڪتاب ۾ تيرهن ٻاراڻيون انوکيون ۽ دلچسپ ڪھاڻيون ڏنيون ويون آهن ۽ هر هڪ ڪھاڻيءَ ۾ عقل ۽ ڏاهپ جا ٻُڪ ڀري وڌا اٿس. هھڙا ڪتاب ٻارن جي هٿن ۾ ايندا تہ ٻارن ۾ ڪتاب پڙھڻ جو شوق جاڳندو ۽ اهو شوق کين علم جي دروازي تي وٺي ويندو.

Title Cover of book ثاقب جي آئيسڪريم

ڏاڍو گهر

بخشاپور جي ويجهو دريا جي پاسي کان هڪ ٽہ ماڙ وڏو گهر ٺھيل هو پر انھيءَ گهر ۾ ڪڏهن بہ ڪنھن نہ بتي ٻرندي ڏٺي ۽ نہ ئي ڪنھن جاندار جي موجودگي محسوس ڪئي، الائي ڪيترن سالن کان هيءُ ويران بنگلو خالي ئي خالي هو. وڏي ڳوٺ بخشاپور جا ماڻھو باخبر هئا تہ، ”ان جو ڪھڙو سبب آهي؟“ پر جيڪڏهن ڪو ٻيءَ جڳھہ کان هتي ايندو هو تہ ھھڙي سٺي گهر کي خالي ڏسي پڇا ضرور ڪندو هو. بادامي رنگ جي هن ٽہ ماڙ بنگلي جي لاءِ اهو بلڪل مشھور ٿي چڪو هو تہ اهو گهر ڏاڍو اهي هتي جنات رهن ٿا ۽ مالڪ خود ڊپ ۾ خالي ڪري ڳوٺ جي وچ ۾ هڪ نئين گهر ۾ رهندڙ آهن ۽ ڏهن سالن کان انھيءَ ڏاڍي گهر ۾ جنھن بہ رهڻ جي ڪوشش ڪئي ان کي نقصان ٿيو آهي هفتي اندر اهي گهر خالي ڪري روانا ٿي ويا آهن.
هي ڳوٺ بہ نہ بلڪہ هڪ ننڍو شھر هو جنھن ۾ هڪ سئو کان مٿي گهر هئا گهڻي ڀاڱي پڪا گهر ٺھيل هئا. هيءُ بنگلو رئيس سڪندر پنھنجي ٻن پٽن لاءِ اهو سوچي ٺھرايو تہ هيٺ هو پاڻ رهندو تہ مٿيئن ٻنھي طبقن ۾ پنھنجي ٻن پٽن کي شاديون ڪرائي آباد ڪندو. سندس گهڻيون زمينون بخشاپور جي ويجهيون ئي هيون، چوندا آهن، ”هڪڙي بندي جي مَنَ ۾ تہ ٻي ڪري خدا“ سو سڪندر رئيس اڃا بنگلو ٺھرائي بس مَسَ ڪئي تہ سخت بيمار ٿي پيو پٽن کي اعليٰ تعليم لاءِ ٻاهر موڪليو هئائين، ايتري مھلت ئي نہ مليس جو اولاد جو منھن ڏسي سگهي، راھہ رباني وٺي رب ڏي هليو ويو. پٽن پيءُ جو منھن تہ ڪونہ ڏٺو پر پوءِ ماءُ سان اچي ملاقات ڪيائون. سڄو ڳوٺ وٽن عذر خواهي ڪرڻ پئي آيو، جڏهن پندرهن ڏينھن ٿيا تڏهن ڀائر پاڻ ۾ صلاح مشورو ڪرڻ لڳا تہ هاڻي ڇا ڪجي؟ ماءُ بہ اڪيلي آهي تہ پويان پڙهائي پڻ وچ تي آهي؟ ڪو حل ڪڍجي هڪدم ماءُ کي وٺي وڃڻ بہ تمام ڏکيو هو تہ ٻنيون ۽ گهر ڇڏي بہ نٿي سگهيا آخر صلاح اها بيٺي تہ هڪ ڀاءُ پڙهائيءَ جي قرباني ڏيئي هتي رهي گهر گهاٽ سنڀالي تہ ٻيو وڃي تعليم مڪمل ڪري، وڏي ڀاءُ مرتضيٰ ننڍي ارتضيٰ کي چيو تہ ”تون يورپ هليو وڃ آئون امان وٽ ترسي ٿو پوان“ ارتضيٰ پريشان ٿي ويو تہ ادا جي پڙهائيءَ ۾ باقي هڪ سال آهي ان ڪري بھتر آهي تہ اهو هليو وڃي ۽ آئون امان وٽ ترسي پوان پر ڀاڻس نہ مڃيس هُن وڏي هئڻ جو فرض ادا ڪندي کيس زوريءَ روانو ڪيو پاڻ ٽِڪي پيو، ان ريت زمينن جا کاتا بہ وڃي ڏٺائين گهر جو رهيل ڪم بہ مڪمل ڪرايائين پر ماڻس بہ اللھ کان ڪا ٿوري حياتي لکائي آئي هئي جيئن ئي رئيس سڪندر اکيون پوريون ادي زليخا ڏينھون ڏينھن پوئتي هٽندي ويئي ظاهري طور ڪا بيماري بہ ڪونہ هئس وزن ڪرندو پئي ويو. ڊاڪٽر ڪينسر جي موذي مرض جو خدشو ڏيکاريو ۽ واقعي رپورٽن ۾ اها تصديق ٿي وئي. هاڻي تہ بيماري بہ اهڙي جو بچڻ جو آسرو ئي نہ هجي، آخر ويچاري ڇهن مھينن ۾ رئيسياڻي بہ پوٽن کي پينگهي ۾ لوڏڻ جي آس دِل ۾ ئي رکي هن فاني دنيا مان رحلت ڪري وئي. مرتضيٰ تہ صفا پريشان ٿي ويو، ڇهن مھينن ۾ پيءُ بہ ويو تہ ماءُ بہ موڪلايو کيس ڪجهہ نہ سمجهہ ۾ اچي، خادم ۽ ڪمدار وهم ڏيڻ لڳا تہ، ”هيءُ گهر ڏاڍو“ آهي، سائينءَ سڪندر بہ آساس ڪونہ ورتي بھتر آهي يا وڪڻي ڇڏيو يا مسواڙ تي ڏيئي ماڻھن جي وچ ۾ شھر ۾ رهو هتي اڪيلا رهي ڇا ڪندا؟ مرتضيٰ پھريائين تہ نھڪر ڪئي هو پڙهيل ڳڙهيل هو کيس ڪو بہ وهم هرو ڀرو ڪونہ پئي ٿيو پر اڪيلائي ۽ خاص طور ماءُ ۽ پيءُ جي يادگيرين جي سبب کيس هتي رهڻ ۾ ڏکيائي پئي ٿي ننڍو ڀاءُ ٻاهران آيو، گڏ جي حال اوريائون مرتضيٰ کيس وري بہ سندس بھتر مستقبل جي لاءِ ٻيھر واپس موڪلي ڇڏيو.
نيٺ ڪمدار جي چوڻ تي شھر ۾ هڪ سٺو ۽ جديد نموني جو گهر مسواڙ تي وٺي هو رهڻ لڳو، سندس پري جي هڪ چاچي جو گهر بہ اُنھيءَ گهر کي ويجهو هو اهي اچڻ وڃڻ لڳا، هاڻي سندس مَن بہ لڳڻ لڳو سال کن ۾ چاچي جي نياڻيءَ زھرہ سان سندس شادي ٿي هڪ پٽ، هڪ ڌيءُ جو اولاد ٿيس خوش رهڻ لڳو. ڀاڻس اُتي ئي يورپ ۾ شادي ڪري ڇڏي. ڪڏهن ڪڏهن کيس پنھنجو بنگلو ياد ايندو هو. ٻہ دفعا مسواڙ تي ڏنائين جيڪا ڌر انھيءَ گهر ۾ رهڻ وڃي انھيءَ سان ڪونہ ڪو مسئلو ٿيئي ايئن ڪندي ڪندي اهو چو طرف مشھور ٿي ويو تہ ”بادامي بنگلو ڏاڍو “ آهي، ڪير انھيءَ جي پاسي کان گذرڻ بہ پسند نہ ڪندو هو ۽ نہ ئي گهر مسواڙ تي ئي لڳو نہ ڪو خريدار وٺڻ لاءِ ٿي آيو.
ماستر جميل جي بخشاپور جي اسڪول ۾ بدلي ٿي کيس رهائش لاءِ گهر گهرجيو ٿي. ننڍن شھرن يا ڳوٺن ۾ عام طور مسواڙ تي گهر ملڻ ڏکيا هجن ٿا جو اُتي هرڪو پنھنجي ئي گهرن ۾ رهندڙ هوندو آهي، ماستر جميل ٻن پٽن ۽ گهر واري خديجه سان في الحال تہ اسڪول جي هڪ ڪمري ۾ رهڻ لڳو پر آخر ڪيترو وقت هو اسڪول ۾ رهي سگهيا ٿي سو پنھنجي لاءِ گهر جي ڪوشش ڪرڻ ۾ جنبي ويا آس پاس جي ماڻھن تي بہ ڪم رکيائون پر ڪو بہ گهر خالي ئي ڪونہ هو جو کين کڻي مسواڙ تي ملي، ماستر جميل پنھنجي وڏي پٽ امين سان گڏ پنڌ ڪندي اچي انھيءَ ڏاڍي گهر وٽان گذري جان کڻي ڏسي تہ مالڪ جي نالي جي تختيءَ سان گڏ هڪ تختيءَ تي لکيل هو تہ، ”مسواڙ لاءِ گهر خالي آهي“. هُو حيران ٿي ويو تہ هيءُ گهر مسواڙ تي ڇوڪونہ ويو آهي هيترو سٺو گهر شايد ان ڪري ڪير نٿو مسواڙ تي کڻي جو ضرور مسواڙ وڌيڪ هوندي. اهڙا ٻيا سوال سوچيندي سامھون لکيل ايڊريس پڙهي پاڻ وٽ لکي ڇڏيائين. ٻئي ڏينھن انھيءَ جڳھہ تي مالڪ وٽ پھتو، مرتضيٰ خود ئي دروازي تي آيو گرمي تمام گهڻي هئي ٽاڪ منجهند جو دَرَ تي ايندي سندس موڊ تہ خراب ٿي وئي پر وري بہ ضبط ڪندي پڇيائين تہ ”ڪنھن سان ملڻو آهي؟“، ماستر جميل سڄي پيرائتي ڳالھہ ڪري ٻڌايس هن بہ کين اندر ويھاري، شربت پاڻي پياري حقيقت ٻڌائي تہ ”هيءُ گهر ڏاڍو ۽ ڳرو آهي اسان ان ۾ سک جو ساھہ ڪونہ کنيو ، توهان کڻندا تہ صحيح پر چند ئي ڏينھن ۾ مون کي چاٻيون واپس ڪري ويندا سو آئون ڪيتري مسواڙ ۽ ڪھڙي سوٿي يا ايڊوانس ٻڌايان؟ منھنجو خيال آهي تہ توهين انھيءَ ڳالھہ تان لھي وڃو!“ ماستر جميل چيو، ” اللھ جو نالو وٺي اسان کي چاٻيون ڏيو اسين انشاء اللھ رهي وينداسين نہ تہ بہ اسان کي ڪو بہ گهر رهڻ لاءِ نٿو ملي وڌيڪ کٽي اسان جو نصيب، جيئن لکيل هوندو جي چڱائي بخت ۾ هوندي تہ لڱائي ڪڏهن بہ ڪونہ ٿيندي“. مرتضيٰ کين خوشيءَ سان اندران بنگلي جون چاٻيون آڻي ڏنيون، ٻئي ڏينھن ماستر جميل اسڪول مان ٻن ڏينھن جي موڪل وٺي سامان کڻي بادامي بنگلي تي پھتو پھرين تہ دروازا ئي نہ کُلن وڏيءَ مشڪل سان دَرَ کولي اندر ويا چئو طرف ڄارا ۽ مٽيءَ جا مڻ هئا، ڪئا ۽ ماڪوڙا پئي گهر ۾ هليا سندن تہ وايون ئي بتال ٿي ويون پر پوءِ همٿ ڪري سڀ گڏجي هيٺين حصي جي صفائيءَ ۾ جنبي ويا. وڏيءَ جاکوڙ کانپوءِ پورو هفتو محنت ڪرڻ سان گهر کي ڏسڻ جھڙو ڪيائون فرش تمام دلپذير ٺھيل هئا تہ ڇتين جي گل ڪاري بہ ڏسڻ جهڙي هئي، ڪاٺ جا دروازا ۽ دريون سمورا سھڻا شاهڪار هئا. دِل ئي دِل ۾ رئيس سڪندر جي ذوق ۽ شوق کي داد ڏنائون. وٽن مٿين ٻنھي حصن جون بہ چاٻيون هيون پاڻ ۾ صلاح ڪيائون تہ هر هفتي هڪ طبقو گهر جو صاف ڪندا وينداسين، ماستر جميل ۽ سندس گهر واري خديجه پنج وقت جا نمازي هئا خديجه اڳ ۾ ٻارن کي گهر ۾ قرآن پاڪ بہ پڙهائيندي هئي.کيس عادت هئي تہ رات جو روز قرآن پاڪ پڙهي سڄي گهر تي شوڪاري پوءِ سمھندي هئي. شروع ۾ ٻہ ٽي ڏينھن کين بي چيني ٿي. ٿورو ٻين جو ڏنل ڊپ بہ هو پر وري بہ سندن ايمان مضبوط هو اللھ جو نالو وٺي ڪلام اللھ ۽ درود پاڪ پڙهي سمھي رهندا هئا. هنن کي گهڻو ڊپ ۽ وهم اڳ بہ ڪونہ هو. گهر سٺو صاف ٿيڻ سان سڪون محسوس ٿيڻ لڳن، ٻئي ۽ ٽئي هفتي ۾ پروگرام مطابق مٿيئن حصن جي صفائي ڪيائون ڪم لاءِ هڪ نوڪر بہ رکيل هئن مھيني ۾ سڄو گهر صاف سٿرو ٿي چمڪڻ لڳو، ماڻھن بہ ڏٺو تہ بادامي بنگلي جون بتيون رات جو ٻري رهيون آهن. مرتضيٰ کان پڇا ڪيائون هن سڄي سر بستي ڳالھہ ٻڌائي. ماستر جميل پھرين تاريخ تي اچي مرتضيٰ سان ملاقات ڪئي ۽ مسواڙ ڏيڻ لڳو، مرتضيٰ کانئس مسواڙ ڪونہ ورتي ۽ چيائين تہ، ”اللھ جو وڏو ڪرم ٿيو آهي جو توهين بلڪل خوش آهيو توهان منھنجي اباڻي گهر کي آباد ڪيو آهي آئون توهان جو شڪر گذار آهيان باقي جيڪڏهن توهان جي رهائش کان گهر وڏو آهي تہ مٿيان ٻئي حصا ڀلي پنھنجي مرضيءَ سان مناسب مسواڙ تي ڏيئي ڇڏيو تہ جيئن اوهان جي بدلي ٿي وڃڻ کان پوءِ بہ بنگلو آباد هجي“.
ماستر جميل کلي چوڻ لڳس، ” توهان فڪر نہ ڪريو آئون بلڪل ان ريت ئي ڪندس جيئن توهان چوندا اصل احسان تہ مون تي توهان جو آهي جو جڏهن آئون بلڪل بي گهر ٿي گهر لاءِ پريشان ٿي پئي هليس توهان مون کي بنا ڪنھن تصديق، ايڊوانس ۽ مسواڙ جي گهرجون چاٻيون ڏنيون“ ان ريت ماستر جميل ۽ مرتضيٰ پاڻ ۾ سٺا دوست ٿي ويا، ڪجهہ عرصي کانپوءِ مرتضيٰ پنھنجا ٻار ٻچا وٺي بادامي بنگلي”ڏاڍي گهر“ ۾ خوشيءَ سان منتقل ٿي آيو.