گيت گلڙن لاءِ : استاد گل دايو
حمد باري تعالي جي حسناڪي ٻارن جي مَنَ لاءِ اولين ترجيح آهي، جنھن سان ٻار پنھنجي مالڪ حقيقي جي هيڪڙائي کان واقف ٿئي ٿو.
ڪتاب جي شروعات ۾ حمد پيش ڪيل آهي.
مولا سائين همت ڏي تون،
جبلن جيڏي طاقت ڏي تون.
سنڌ سڄيءَ جي ڪر سڻائي،
ڌرتي ٿئي جيئن ساري سائي.
منھنجا مٺڙا مولا سائين،
سڀ جي تون ٿو آس پُڄائين.
سرسوتي ساهت گهر، ڏوڪري جي 58هين ڪتاب "گيت گلڙن لاءِ" جي اداري ۾ عيسي ميمڻ لکي ٿو تہ : "استاد گل دايو اهڙو ئي امُلھہ ڪردار آهي جنھن سموري ڄمار ٻارن لاءِ لکڻ ۽ انھن جي ترتيب ۾ گذاريو آهي. استاد گل دايو، هڪ استاد کان وٺي هڪ اديب ۽ شاعر تائين، هڪ ادبي ورڪر کان وٺي سماجي خدمتن تائين جيڪو نور نچيو آهي اها خود هڪ الڳ تاريخ آهي".
استاد گل دايو جي ٻارن لاءِ شاعريءَ جو محور گل گلزاري، ڪومل جذبا، ڌرتيءَ جو اونو ۽ ٻارن جي ذهن کي سگهاري مُصوري پيش سان گڏ خوشحالي جو دڳ بہ مھيا ڪندو ٿو رهي.
ٻارن جي دعا، جي نظم جو ڪجهہ حصو پڙهندڙن جي نظر تہ :
وٺنداسين سڀ مٽيءَ هڳاءُ،
مولا منھنجو عرض اگها ءِ،
وسندو مِينھن تہ اَنُ بہ ٿيندو،
چاڙهيندا سين ٻوڙ پُلاءُ،
مولا منھنجو عرض اگهاءِ،
ديس منھنجي تي مينھن وساءِ.
علي حسنين ميمڻ، استاد گل دايو جو مختصر تعارف بہ پيش ڪيو آهي.
استاد گل دايو 21سيپٽمبر 1960ع تي جنم ورتو، تعليم ايم اي سنڌي ۽ ايم ايڊ اٿس، شعوري طور استاد گل جن ڳالھين کي زندگيءَ ۾ اوليت ڏني آهي انھن ۾ پاڻ، استاد، اديب ،شاعر ،اسڪائوٽ ليڊر، ريڊيو ڪمپيئر، ڪرڪيٽ ڪمينٽريٽر، ڪرڪيٽر ۽ پاڪستان ڪرڪيٽ بورڊ جو ڪواليفائيڊ امپائر آهي. ڊسمبر 2019ع ۾ استاد گل، اسڪائوٽنگ ۾ پوسٽ گريجوئيٽس (AlT) اسسٽنٽ ليڊر ٽرينر جي ڊگري حاصل ڪئي آهي. استاد گل دايو 1974ع کان سنڌي ادب ۾ ٻارن لاءِ شاعري ۽ ڪھاڻين تي طبع آزمائي ڪري رهيو آهي. 1980ع کان سنڌي ادبي سنگت سان سلھاڙيل آهي.
چيني چوڻي آهي تہ: "جھڙي طرح موتي تراشڻ کان سواءِ پالش نہ ٿيندو آهي، تھڙي طرح انسان بہ تڪليفن کان سواءِ مڪمل نہ ٿيندو آهي" اهڙي سوچ جا گل ۽ حوصلا استاد گل، سنڌي ٻوليءَ ۽ ادب لاءِ نڇاور ڪيا آهن، جنھن سان ٻارن کي جستجو ۽ وقت تي ڪم ڪرڻ جي صلاحيت ۽ سگهہ پيدا ٿي.
نظم
وئڪيشن جو ڪم اڪلايون.
اچو تہ ٻارو فيئر بوڪ ٺاهيون،
وئڪيشن جو ڪم اڪلايون.
پاڻي نظم ۾ استاد گل ٻارڙن کي هوشيار ڪري ٿو.
پِيو پِيو اي ٻارو پاڻي،
اَوٻاري ۽ ڇاڻي پاڻي.
سمنڊ جو پاڻي کارو آهي،
ندين مان ٿو واھ وهائي.
پاڻي هر هنڌ پاڪ نہ آهي،
سارو پاڻي صاف نہ آهي.
شاھ لطيف جو پڙهون رسالو، نظم ۾ هن ريت ٻارن کي اتساھ ڏئي ٿو.
هن جو رسالو حق جي وائي،
ٻارن سنڌ سڄيءَ ۾ ڳائي.
چيڪلو - نظم ۾ استاد گل ٻارن جي ڪيفيت تي گهيري نظر رکي، هيءُ نظم سرجيو آهي، مختصر سٽون :
چيڪلو جيئن جيئن گول ڦري ٿو،
ٻارن کي تئين مزو اچي ٿو.
ٻار کِلي کِلي ٿين ٿا کيرا،
چيڪلو جيئن جيئن بيھڻ لڳي ٿو،
ٻارن جو منھن لهڻ لڳي ٿو.
ڳڻپ جو قاعدو - "نظم" ڳڻپ جو قاعدو دنيا جي اندر بھترين نظام آهي، استاد گل ڳڻپ جي انداز کي شين ۾ ورهائي گهڻن منظرن ۽ شين کي آساني سان روشناس ڪرايو آهي. پورهيت ٻار، ڌرتي ۽ سج، چڍڙي، ڇننن ڇن، ڇننن ڇن ۽ ٻيا نظم ٻارن جي طبيعت جي عڪاسي ڪن ٿا.
ڪتاب جو مھاڳ پروفيسر مختيار سمي جو لکيل آهي، هو هن ڪتاب بابت راءِ جوڙيندي لکي ٿو، ”استاد گل دايو ٻارن جي تعليم لاءِ تعليمي ادارن ۾ وڃي اتي ڪلاس روم ۾ پڙهائي پنھنجو ڪردار ادا نہ ٿو پر اسڪول کان ٻاهر بہ تعليم، تدريس ۽ تربيت جا ذريعا تخليق ڪندو رهي ٿو. استاد گل دايي پنھنجي پاران ۾ "ماستر" لفظ تي خوب لکيو آهي ۽ اهو مضمون پڙهڻ جھڙو آهي“.
ڪتاب جو بيڪ ٽائيٽل سنڌ جي جاکوڙي شخص، منظور آزاد شيخ لکيو آهي، شاعري جماليات جو لکت ۾ اظھار آهي، جيڪا ٻارَ جي معصوم مرڪ ۾ بہ سمايل آهي تہ ڪائنات جي ڪھڪشائن ۾ بہ! اهڙو اظھار استاد گل دايو گيت گلڙن لاءِ ۾ ڪيو آهي.
آخر ۾ استاد گل دايو لاءِ "هو جمالو" نظم جون ڪجهہ سٽون :
اسين سنڌي ٻارڙا سنڌ جا، هو جمالو،
اسان کي پڙهڻ تي ناز آ، هو جمالو،
پنھنجي ٻولي ڀي ممتاز آ، هو جمالو،
اسان جو شان ڀريو انداز آ، هو جمالو،
هو جمالو واھ واھ جمالو،
هو جمالو واھ واھ جمالو.