منھنجو گڏڙو منھنجي گڏڙي: ڊاڪٽر ذوالفقار سيال
ھوري ھوري تيز ڦري ٿي.
رُسي، پرچي، سڀ پئون ٿا،
پنھنجي گهر ڏي پوءِ وڃون ٿا.
ننڍ پڻ جي زندگي باغ جي حسن وانگر آهي ۾ تمام حسين لمحا پنھنجي وقت سان وڏيون ٻرانگهون پائي جواني طرف پھچي وڃن ٿا. جيئن باغ ۾ سلو، پن، ڏانڍيون، وڻ ۽ ميوا باغ جو حسن هوندا آهن، اهڙي طرح ننڍپڻ بہ حسين ٿئي ٿو. اهڙن حسين لمحن جا نظم بہ حسين ٿين ٿا، اهڙو ئي حسين لمحن جو 13هون ڪتاب ڊاڪٽر ذوالفقار سيال پنھنجي اڻٿڪ محنت سان ٻاراڻي ادب لاءِ سرجيو آهي. دنيا جي اندر جتي بہ ڪتاب شايع ٿئي ٿو، ان کان پوءِ ئي ان تي راءِ آسان سان ڏئي سگهجي ٿي. ڇو جو اهو ڪتاب پڙهندڙ جي ميراث ۾ شامل ٿي وڃي ٿو.
ڊاڪٽر ذوالفقار سيال جو ڪتاب "منھنجو گڏڙو، منھنجي گڏڙي" سنڌي ادب سان گڏ جيڪي بہ سنڌي ڄاڻيندڙ لکندڙ آهن. اُهي ڪتاب بابت پنھنجي راءِ ڏئي سگهن ٿا. ڪتاب تہ پھريان ڊاڪٽر ذوالفقار سيال کي ڪتاب جون مبارڪون ان لاءِ تہ ڊاڪٽر مسلسل ٻاراڻي ادب لاءِ پاڻ موکي رهيو آهي. ڪتاب جي منھن ڏسائي اها آهي تہ، هي ڪتاب سمبارا پبليڪيشن جو 287هون ڪتاب منھنجو گڏڙو، منھنجي گڏڙي فيبروري 2021ع ۾ شايع ڪيو آهي. ڪتاب ۾ سھڪار چانڊوڪي پبليڪيشن لاڙڪاڻي جو آهي. ڪتاب جي ارپنا ليکڪ پنھنجي ڀيڻ ۽ ساري دنيا جي ٻارن جي نالي ڪئي آهي. ڊاڪٽر ذوالفقار سيال جي دل ۾ ٻارن لاءِ محبت سمنڊ جي اونائي جيڏي ڀاسجي ٿي.
مينھڙا - نظم ۾ ڊاڪٽر ذوالفقار سيال ٻار کي زماني جي سڌ هن ريت ڏئي رهيو آهي.
دوکو جو ڪري ٿو
ٻُڌي سو مري ٿو
سڄي جڳ ۾ هر دم
خُواري کڻي ٿو
لوٽي ۾ آ پاڻي
پوري ٿي ڪھاڻي.
ڪتاب جو مھاڳ ناليواري ادب شناس ڊاڪٽر هوندراج بلواڻي لکيو آهي، ڊاڪٽر بلواني لکي ٿو تہ: "مجموعي ۾ ٻارن جي دنيا جا ڪيترائي رنگ ۽ عڪس آهن، مٽيءَ جا رانديڪا بہ آهن تہ تارن جي چمڪ ڌمڪ بہ آهي. چنڊ جي چانڊوڪي بہ آهي تہ سياري جو سيءُ بہ آهي. ڦرڻي بہ آهي، جيڪا ڏاڍي ڦرڻي گهڙڻي آهي، ٻار هٿ هٿ ۾ ڏئي اکٻوٽ راند جو مزو بہ وٺن ٿا. چيڪلو بہ آهي تہ ٻليءَ جي ميائون ميائون بہ آهي ۽ مزيدار جهولو بہ آهي. "
ڪتاب جو سڄو مھاڳ پڙهندڙ ۽ ٻڌندڙ ٻاراڻي راندين کان علاوہ سماجي پاسن کي بہ خوب سمجهي ويندا.
گلدستو نظم جا ٻہ بيت :-
ٻار سڄي دنيا جو ساڳيو
جيئن گلن جو هار بہ ساڳيو
ساري دنيا جي ٻارن جو
گلدستو گلزار بہ ساڳيو
فارسي ٻوليءَ جو مقبول شاعر شيخ سعدي جون ڪجهہ سٽون ٿيون ياد اچن جنھن جي معني آهي تہ، "سڀ دعوي ڪندڙ علم جا بي خبر آهن، جنھن کي ڪجهہ پتو پيو ان کان خبر ٻاهر نہ نڪتي. اي خيال، قياس، گمان ۽ سمجهہ کان مٿي هستي، جيڪي چيو اٿم، ٻڌو اٿم يا پڙهيو اٿم، ان ۾ ساري عمر گذري چڪي آهي. ليڪن آئون تنھنجي وصف جي ڄاڻ ۾ اهڙو رهيو آهيان جھڙو اول ۾ هيس."
ڊاڪٽر ذوالفقار سيال - گُلڙا نظم ۾ پنھنجي من جي سونھن ٻارڙن کي هن ريت پسائي ٿو.
سڀني رنگن وارا آهن،
منھنجا جيءَ جيارا گُلڙا
مالھي ڀريا گلدستي ۾
نيلا، پيلا ڳاڙها گُلڙا
ڄڻ تہ حسن جو نالو آهن،
ڌرتي، چنڊ، ستارا گُلڙا.
ٻاراڻي ادب لاءِ لکندڙ غلام محمد غازي لکي ٿو تہ، "ڊاڪٽر ذوالفقار سيال 1970ع کان ٻاراڻي ادب کي لکڻ جي شروعات ڪئي، هيل تائين 12 ڪتاب ڇپائي ٻارڙن جي هٿن تائين پھچايا آهن، سندن ئي 13هون ڪتاب" منھنجو گڏڙو منھنجي گڏڙي "اوهان جي هٿن ۾آهي. مون کي اميد آهي تہ پھريان ڇپيل ڪتاب ٻارڙن پسند ڪيا ۽ انھن گيتن کي ڳايو، هي بہ انھن کي پسند ايندو. "
عوامي شاعر گل حسن گوپانگ شاد جون سٽون آهن تہ :
مٺڙا مٺڙا ٻول ٻڌائڻ ڪو ڄاڻي،
ماڻڪ موتي لعل ورهائڻ ڪو ڄاڻي.
لُوڻ ڦٽن تي ٻُرڪڻ ايندو سڀ ڪنھن کي،
زخمي دل جا زخم ڇٽائڻ ڪو ڄاڻي.
پيغام نظم ۾ ڊاڪٽر ذوالفقار سيال پيار، پريت ۽ وحدانيت جو درس عام فھم ۾ ٻارن کي سمجهائي ٿو.
ڪيني نفرت واري ٻولي،
پيار محبت ساڻ مٽاءِ
انسانيت جو نانءُ ڪو روشن
اهڙي ڪا خوشبوءِ ڦھلاءِ
هڪڙو آ ﷲ تنھنجو
گيت ڌڻيءَ جا ھر ھر ڳاءِ.
سنڌ جو ناليوارو ليکڪ ۽ شاعر ملھار سنڌي لکي ٿو تہ : ”سنڌ ۾ صرف هڪڙو نامور شاعر ۽اديب آهي جيڪو پنھنجي ذميواري انتھائي خوبصورت انداز ۾ نڀائي رهيو آهي، جنھن سموري زندگي لڳاتار ٻارن لاءِ لکيو آهي. جنھن لاءِ لاتعداد دلفريب نظم لکيا آهن. حيرت جھڙي ڳالھہ آهي تہ ٻہ هزار نظم لکڻ جي باوجود بہ سندس نظمن جا موضوع الڳ الڳ آهن ".
راڻي ڌيءَ - نظم ۾ ڊاڪٽر صاحب لکي ٿو تہ :
منھنجي مٺڙي منھنجي راڻي،
ڌيءُ آ منھنجي ڏاڍي سياڻي.
منھنجي گهر جي رونق آهي،
هيرو، چاندي، سونڪ آهي.
سنڌي ادب جي سرزمين ذرخيز آهي، جنھن ۾ فنون لطيفه جون تصنيفون سرجيو وڃن ٿيون جيڪي موجودہ دور ۾ پنھنجو اوج ماڻي چڪيون آهن. جن مان پيار، احساس ۽ حب الوطني جون رچنائون ڀروسيءَ جي صورت ۾ ملن ٿيون. جيئن "چنڊ" نظم ۾ ڊاڪٽر ذوالفقار سيال لفظن جي مالھا ۾ پوپٽن ڀريا حسين لفظ پويا آهن.
چنڊ آ ڄڻ گدري جي ڦار،
ليڪ سنھي ڪڏهن پلڪار.
لکين ڪروڙين تارا گڏجن،
هن جا آهن چوڪيدار.
چنڊ بہ ڄڻ ڪو مامو آهي،
سڀني جي لھي ٿو سار.
اُڀ تي هي نہ جڏهن اُڀري ٿو،
هن بن ٿئي ٿي انڌوڪار.
نظم جي حسن ۾ تشبيھون، استعارا، ۽ رڌم سان شاعريءَ ۾ ويتر نکار پيدا ٿئي ٿو، جنھن جي ڪري جمالياتي حسن مان دل کي ويتر سرور ملي ٿو.
ڪتاب جو بيڪ ٽائيٽل آواز جي دنيا جي سريلي نانءُ شبنم مجيد لکيو آهي، دل جي ڳالھہ لکي ٿي تہ :"مان ڊاڪٽر ذوالفقار سيال جي ٿورائتي آهيان، جنھن منھنجي زندگيءَ جو پھريون گيت مون کان ٽي وي پروگرام "روشن تارا" ۾ ڳارايو. ان وقت منھنجي عمر 8-9 سال مس هئي ۽ مون پنھنجي سنگسنگ ڳائڻ جي شروعات ڊاڪٽر ذوالفقار سيال جي سنڌي ڪلام ۽ ٻارن لاءِ لکيل شاعريءَ سان ڪئي. اڄ جڏهن شبنم مجيد آهي تہ اها سنڌي پروگرام روشن تارا جي سنڌي گيت جي ڪري آهي. "ڪتاب منھنجو گڏڙو منھنجي گڏڙي جي 40هين پيج تي ڊاڪٽر ذوالفقار سيال جا ٻاراڻي ادب ۾ شايع 12 ڪتابن جا عڪس سن وائيز ڏنل آهن. مزدورن جي هٿن دنيا جي بلند ترين عمارتن کي سنواريو آهي. مزدور دنيا جي اندر اهم ترين فرد آهي، جيڪو سڀني لاءِ محنت ڪري ٿو. اهڙن محنت ڪندڙ کي ڊاڪٽر سيال ڪونہ وساريو آهي. ڊاڪٽر ذوالفقار سيال جي نظم "کاٻر جھڙا هٿ" جا ڪجهہ بيت :
بابا سان گڏ ڪم ڪيان ٿو،
ٻاٽڙن سان، دلا ڀريان ٿو.
ميرا سيرا ڦاٿل ڪپڙا،
واھ ۾ وهنجي پاڻ ڌوئان ٿو.
گدلو سدلو لوڪ چوي ٿو،
ٻارڙو آهيان چپ رهان ٿو.
ٻارڙن لاءِ شاعري ۾ قافيو ۽ رديف آسان ۽ ترنم وارو هجڻ گهرجي، اهو سليس نظم ٻار کي دير تائين ذهين نشين رهندو آهي. اهڙي روايت کي ڊاڪٽر ذوالفقار سيال نھايت خوبصورت انداز ۾ برقرار رکيو آهي. دنيا "گل گلزار" رواني وارو نظم آهي، جنھن جو آخري حصو اوھان جي نظر :
دنيا جي هن باغيچي ۾،
پنھنجي حصي جو ٻوٽو پوکي،
دنيا گل گلزار بڻيايون،
ساري جڳ جي سونھن وڌايون.