شاگردن لاءِ تقريرون: عبدالحليم سومرو
پروفيسر ستار سومرو، مَنَ اندر جون ڳالھڙيون ۾ لکي ٿو تہ : دنيا جي وڏن ڏاھن، تقرير بازن، مقررن، شعلہ بيان خطيبن، اديبن، فلاسفر، سياستدان تقريرن، ۽ تحريرن ۾ ستل ذهنن کي سجاڳ ڪري، اتساھہ جو روح ڦوڪي سماج کي تبديل ڪرڻ جا مضبوط ۽ سگهارا بنياد رکيا. اداري پاران عيسيٰ ميمڻ لکيوآهي تہ، تقرير انساني تربيت ۾ اهم ڪردار ادا ڪيو آهي، انسان جڏهن لکڻ جو فن نہ سکيو هو تڏهن ڳالھہ ٻول جي ذريعي ئي پنھنجي خيالن جو اظھار ڪندو هو. ڪتاب جي ارپنا لکيڪ پنھنجي اولاد جي نالي ڪئي آهي، جنھن ۾ ڊاڪٽر صبا ناز، ملھار (اسد)، تصور حسين، شاھ زيب حسن ۽ زين عباس شامل آهن. استاد عبدالحليم سومرو جو ڪتاب ۾ تعارف پڻ شامل آهي، جيڪو ادب جي پانڌيئڙا لاءِ اتساھہ جو سبب آهي. ڪتاب جي حصي پھرين ۾ 32 شاندار تقريرون شامل آهن جنھن ۾ پھرين تقرير خيرالوري'، شمس الضحي'، سيدالثقلين احمد مجتبي، محمد مصطفيٰﷺ جي شان ۾ عقيدت جا گل نڇاور ٿيل آهن، ٻئين تقرير سنڌي ٻوليءَ جي وارث شاھہ عبداللطيف ڀٽائي جي شاعري، سچ، صداقت ۽ پيار جي پيغام تي آڌاريل آهي.
ڪاتب! لکين جيئن لايو لام الف سين،
اسان سڄڻ تيئن رهيو آهي روح ۾. ( شاھہ )
مضمون نويسي، نثري اها صنف آهي جنھن ٻوليءَ جي واڌ ويجهہ ۾ اهم ڪردار ادا ڪيو آهي، مختصر مضمون ۾ زندگيءَ جي جامع ڳالھہ ٿيل آهي. اهڙو ئي تحقيقي، اصلاحي ۽ تجرباتي ڪم استاد عبدالحليم سومري بہ سٺي مھارت سان پيش ڪيو آهي. مضمون نويسيءَ جي بنيادي عنصرن ۾ ٻوليءَ ۾ مھارت حاصل ڪرڻ، جملن جي درست جوڙجڪ ۽ انھن جو صحيح استعمال، بيھڪ جي نشانين جي ڄاڻ جا سڀ پاسا عبدالحليم سومري شامل رکيا آهن. حصي پھرين جي تقريرن ۾ ڪرپشن سماج ۾ نوجوان جو ڪردار ۽ آخري سنڌي تقرير وڌندڙ آدمشماري جو معيشت تي اثر شامل آهي، جيڪو سڄي دنيا لاءِ مسئلو آهي، آدمشماري تي عبدالحليم سومرو لکي ٿو تہ، جڏهن فطرت جي خوبصورت تخليق هن ڌرتيءَ جي معيشت لاءِ ٻوجهہ، وزن ۽ بار ٿي پوي تہ پوءِ انسان کان وڌيڪ هاڃيڪار ۽ نقصانڪار ٻيو ڪونہ پر خود انسان ئي ٿي پوي ٿو،يعني وڌندڙ آبادي جنھن جو بيلنس نہ رکي سگهجي ڪنھن کي نوڪرين ۾ مشغول نہ رکجي، جنھن لاءِ موقعا ميسر نہ هجن تہ پوءِ ظاهر آهي تہ معيشت تي منفي اثر ئي پوندا. عبدالحليم سومرو مسلسل محنت ڪري تقريرن ۾ خوبصورت رنگ ڀريا آهن، جيڪي ٻڌندڙن ۽ پڙهندڙن تي پنھنجو اثر ضرور ڇڏينديون، تقريرن جي حصي ٻئين ۾ اردو تقريرون شامل آهن، جنھن جو تعداد سٺو آهي جنھن ۾ پھرين تقرير ماءُ جي عنوان سان آهي، ان مختصر تقرير ۾ ماءُ جي عظمت، فضيلت ۽ عزت تي جامع نموني روشني وڌي وئي آهي. ٻنھين جھانن جي سردار حضرت محمد صلي ﷲ عليہ وسلم جو فرمان عاليشان بيان ٿيل آهي تہ، جيڪڏهن مونکي نماز ۾ منھنجي ماءُ سڏي تہ مان نماز ترڪ ڪري ماءُ وٽ پھچي وڃان. اهڙي طرح پنھنجي ملڪ لاءِ لکيو آهي تہ، پاڪستان مانگ رها هي، يوم دفاع، 6 سيپٽمبر۽ يوم آزادي سان گڏ کوڙ سارن مضمونن کي هن سيڪشن ۾ جاءِ ڏني آهي.
ڪتاب جي ٽئين ۽ آخري پورشن ۾ انگريزي ٻوليءَ ۾ تقريرون شامل آهن جنھن ۾ زندگي جي هر مسئلي تي قلم کنيو ويو آهي 14 تقريرن جا اسم شامل ڪري شاگردن جي اڃان وڌيڪ حوصلا افزائي ڪئي وئي آهي. ڪتاب جو بيڪ ٽائيٽل ناليواري ليکڪ ساجد مسڻ لکيو آهي جنھن ۾ عبدالحليم سومري کي لفظن جي ڀيٽا هن ريت پيش ڪئي آهي تہ، هر تقرير گھرائي سان لکيل آهي جنھن ۾ لفظ ائين ترتيب سان وڏ ڦڙي مينھن وانگر وسن ٿا، جيڪي ماڻھوءَ جي جيءَ کي جهوري وجهن ٿا، جيڪا ڳالھہ تقرير لکڻ واري جو ئي ڪمال آهي. آخر ۾ عبدالحليم سومرو لاءِ عجب شيخ جون هيءُ سٽون تہ :
عشق! تنھنجي حضور ۾ آهيان،
مان صدين کان سرور ۾ آهيان.
يادگيرين جي باھ ڀڙڪي ٿي،
روز پھچندو تَنُور ر ۾ آهيان