بابا مون کي ڪر نہ ڌنار!: مور مغيري
ويهي گذاريون ڇو ٿا واند.
پڙ تي جيڪو بيهندو ٻار،
تنھن کي رهڻو آ هوشيار.
(مور مغيري )
قرآن پاڪ ۾ غور ۽ فڪر ڪرڻ وارن کي وڏي درجي وارو شمار ڪيو ويو آهي. جيڪو غور ۽ فڪر ڪري ٿو اهو سنئين واٽ کان ڪڏهن بہ ڪونہ ٿو ڀٽڪي. ٻار ۾ هڪڙي اهڙي ڪماليت هوندي آهي جو، جنھن بہ نئين شيءَ کي ڏسندو ان جي باري ۾ بار بار سوال ڪندو. پڇڻ کان پوءِ سمجهڻ چاهيندو آهي. تڏهن ئي هن دنيا ۾ غور ۽فڪر جي ڪمال تي رسندو آهي. جيڪڏهن ڪوبہ ٻار گهر ۾، اسڪول ۽ مارڪيٽ ۾ سوال ڪري يا ڪنھن شيءِ جي معلومات وٺي تہ ان کي آساني سان سمجهائڻ گهرجي. مور مغيريءَ جي ڪتاب "بابا مونکي ڪر نہ ڌنار" اهو هڪ سوال بہ آهي ۽ التجا پڻ.
مور مغيري ٻاراڻي شاعريءَ ۾ زمانيءَ جي گهڻن مسئلن کي نظر ۾ رکندي قلم کي جنبش ۾ آندو آهي ۽ ڪافي هنڌن تي ڪامياب بہ ويو آهي. جيئن "علم جي دولت" نظم ۾ هوشيارپ جو درس ڏئي ٿو.
علم جي دولت آهي انمول،
علم جو ڪوئي ناهي مول.
علم ذهن جو آهي نور،
علم ڪندو تڪليفون دور.
علم وارا سارا ٿئي بھتر،
ڄڻ هي چنڊ، ستارا ٿئي بھتر.
علم وارن جي صحبت ۾ رهڻ، سو سالن جي گهڙين کان بهتر آهي. ڪنھن فارسي دان شاعر جو شعر آهي تہ :
"يڪ زمانا صحبت با اوليا، بھتر از صد ساله طاعت بي ريا.".
مور مغيري جي " پيار" واري نظم ۾ بہ علم جي پرچارڪ خوب ڪري ٿو. جيڪا ٻار کي مستقبل لاءِ اتساھہ بخشي ۽نظم بہ اهڙا ئي هجن گهرجن.
اَبي، اَمان جو تو سان پيار،
ٻالڪ تون بي ٿيءُ هوشيار.
اَبي، امان جي چوڻ تي هَلُ،
ايندئي ڪين آڏو مشڪل.
علم جو توکي دڳ ڏنائون،
راھ سُٺڙي ساڻ لاتائون.
هيءُ ٻاراڻو ڪتاب، سرسوتي ساهت گهر ڏوڪري 2020ع ۾ شايع ڪيو آهي، ڪتاب جو ٽائيٽل ۽ لي آئوٽ مصور منگي ٺاهيو آهي. اداري پاران عيسيٰ ميمڻ لکيو آهي تہ :- مور مغيري سنڌي ادب جو خدمتگار آهي جنھن پنھنجي حال آهر سنڌي ادب ۽ ٻوليءَ لاءِ ڪوشش ڪئي آهي.
"اکين جا تارا" نظم ۾ مور مغيري ٻارن لاءِ هن ريت محبت ڀريا ٻول لکي ٿو تہ :
گلابن کان پيارا وڻن ٻار ٿا،
هي اکين جا تارا وڻن ٻار ٿا.
خدا سونھن تن ۾ سمائي آهي،
هي دلڪش نظارا وڻن ٻار ٿا.
مٺي مرڪ تن جي ماکي جھڙي،
هر سِر جا سھارا وڻن ٻار ٿا.
ڪتاب "بابا مون کي ڪر نہ ڌنار" ۾ منير سومري، مور مغيري جو مختصر تعارف ڪرايو آهي، لکي ٿو تہ :
سندس اصل نالو غلام عمر ذت مغيري آهي، ادبي نالو مور مغيري اٿس. تاريخ 13جنوري 1976ع تي ڳوٺ قمبر ڪوٽ مغيري تعلقي وارھہ ضلعي قنبر شھدادڪوٽ ۾ جنم ورتو. تعليم :ايم. اي (سنڌي ۽ پوليٽيڪل سائنس) (ايم. ايڊ، ايم فل (سنڌي ادب ) 2020ع، ايم فل عنوان: "صوفي سيد رکيل شاھ جي سنڌي شاعريءَ جو فني ۽ فڪري جائزو. " پاڻ تعليم جي پيشي سان لاڳاپيل آهي. ادب ۾ وجھہ شھرت: شاعر، ڪھاڻيڪار، ڪالم نويس ۽ محقق اٿس. سنڌ جي مقبول فنڪارن مور مغيري جي ڪلام کي آواز جو روپ ڏنو آهي. مور مغيري جو پھريون شعري مجموعو "ڳوڙها ڳوڙها ڳل "شايع ٿيل آهي.
اک جي روشني رنگيني جي عاشق آهي، انھيءَ رنگيني کي مور مغيري جي دل ۽ اک آساني سان پسي ٿي، تڏهن تہ پوپٽ نظم سرجيو اٿس.
پوپٽ ڪيڏا پيارا ٻارو،
سھڻا آهن سارا ٻارو.
رنگ تنين جا آهن رنگيلا،
واهجو وڻندڙ سھڻا سريلا.
پر تني جا ڳوڙها ۽ پيلا،
ساوا سونھن سُراپا نيلا.
سنڌ جي ناليواري غزل جي شاعر اياز گل لکيو آهي تہ: "مور مغيري بهترين شاعر، محقق ۽ سٺو استاد هئڻ ناتي، ٻارن جي نفسيات کان گهڻي حد تائين واقف آهي. مور ٻاراڻين ڪيفيتن کي سمجهي ٿو تڏهن تہ هن پنھنجي گيتن ۽ نظمن ۾ اهڙن ئي موضوعن کي آندو آهي. "
ڀٽائي سرڪار فرمايو تہ :
پڙهيو ٿا پڙهن، ڪڙهن ڪين قلوب ۾،
پاڻان ڏوھ چڙهن، جيئن ورق ورائن وترا.
مور مغيري پنھنجي فڪر ۽ غور ۾ پڙهيل سان گڏ ڪڙهيل پڻ نظر اچي ٿو.
علم وارا انسان ٿيندا هن،
روشن جيڪي دنيا ڪندا هن.
صبح جو ساجھر اُٿي وڃن ٿا،
تتيءَ ٿڌيءَ ۾ پورهيو ڪن ٿا.
ٻئي تي ڀاڙي ڪين ويهن ٿا،
سچ جا هيءَ ساٿاري آهن.
ڪتاب جو مھاڳ ناليواري شاعر، ڪالم نويس ۽ تعليمدان پروفيسر مختيار سمون لکيو آهي، لکي ٿو تہ: "سٺي تعليم ۽ تربيت ڪارج ڀريو علم ۽ معياري ادب مثبت تبديلي جا محرڪ هوندا آهن، جيڪي ماڻھن انھن مان چڱي طرح مستفيض ٿي چڪا آهن يا ٿيندا سي پنھنجي نئين نسل کي بہ اھا ئي سرت ۽ ساڃاھہ واري واٽ وٺرائڻ لاءِ ڪوشان رهن ٿا. ان ئي حوالي کان، ٻارن لاءِ مور مغيري جا لکيل نظم گهڻا دلچسپ آهن جن کي ٻار ورجائي ورجائي پڙهڻ سان بہ نہ ٿڪبا. اهڙن مختلف نظمن مان ڪجهہ بند کڻي هڪ گلدستو جوڙيون ٿا ۽ پوءِ ڏسو تہ انھن جو سڳنڌ دل ۽ دماغ کي ڪيئن نہ واسي ڇڏي ٿو. "
ڳوٺ بہ ٻارن جي جذبن جو بھترين حسن آهن، انھيءَ حسن کي مور مغيري شاعراڻي انداز ۾ هن ريت بيان ڪيو آهي.
سارين جو آهي ديرو تيار،
اَنَ جا ٿيندا هاڻي انبار.
بٽئي تي اچو گڏجي هلون،
اَنُ اَبي کان سڀئي وٺون.
ابو منھنجو آهي زميندار،
سارين جو آهي ديرو تيار.
ڪتاب جو بيڪ ٽائيٽل سنڌي ادب جي مستقل مزاج ۽ گڻ پاسائي شخصيت ڊاڪٽر ادل سومري لکيو آهي. "مور مغيري بہ انھيءَ جذبي جي آڌار تي "بابا مونکي ڪر نہ ڌنار" ڪتاب ۾ ٻارن کي پنھنجي تخليقن جا گل ارپيا آهن. مور نئين ٽھيءَ جو سڃاڻ شاعر آهي. هن کي ٻار جي ذهني اوسر جو اونو ۽ احساس آهي.
آخر ۾ مور مغيري لاءِ سنڌ جي مھان ڪوي شيخ اياز جون سٽون تہ :
واري ڇڏيو مون، توسان ملڻ آسرو،
پوءِ بہ تون ئي تون، ڇا جي لاءِ تنوار ۾.