حصو يارهون
مسيت سان گڏ خانقاھ ھئي جتي شاھ عنايت صوفيءَ نماز کان پوءِ درس ٿي ڏنو. ھو به خانقاھ ۾ گھڙيو. پڙڇن تي ماڻھو ويٺا ھئا ۽ انھن ۾ صوفي سائينءَ جو آواز ٿي آيو.
وجود ڇا آھي ۽ وحدة الوجود ڇا آھي؟
ڪابه شيءِ نيستيءَ مان ھستيءَ ۾ ۽ نانھن مان وجود ۾ اچي نٿي سگھي. وجود جو سبب وجود آھي ۽ اھو واجب الوجود آھي. واجب الوجود اھو آھي جيڪو پنھنجي ھجڻ لاءِ ڪنھنجو محتاج نه آھي ۽ ممڪن الوجود اھو آھي جيڪو پنھنجي ھجڻ لاءِ ڪنھن ٻئي وجود جو محتاج آھي. واجب الوجود، ممڪن الوجود جو ڪارڻ آھي. ڪارڻ نتيجي ۾ سمايل ھوندو آھي ۽ واجب الوجود ممڪن الوجود ۾ سمايل آھي.
منصور چئي ٿو ته ڪائنات جي تخليق کان اڳ خدا پنھنجي شان، جلال، حمد ۽ توصيف م ٻڏل ھو. اھا توصيف عشق آھي. پنھنجي وحدانيت جي حالت ۾ ھن جي دل ۾ عشق پيدا ٿيو ۽ ھن پنھنجي ذات جي اظھار ۾ خوشي محسوس ڪئي ۽ آدم پيدا ٿيو. لاھوتَ (خدا جي خدائي) ناسوتَ (آدم) ۾ حلول ڪيو. ان حلول کي ھن ھُوَ ھُوَ سڏيو. انسان ڪامل ھُوَ ھُوَ آھي ۽ اھو رسولِ عربي آھي.
ابن عربيءَ چيو ته ڪابه شيءِ عدم، نيستي ۽ نانھن مان وجود ۾ اچي نٿي سگھي انڪري ھي عالم ازل کان موجود آھي. ھن عالم جون سڀ موجود شيون ڪنھن نه ڪنھن ڳالھ ۾ ھڪ ٻئي کان مختلف آھن. انھن ۾ رڳي ھڪ ڳالھ جي ھڪ جھڙائي آھي ۽ اھا ھڪ جھڙائي وجود جي آھي. انڪري اسان کي وجود جي وحدة کي مڃڻو پوندو.
قديم اھو آھي جيڪو ازل کان موجود آھي ۽ حادث اھو آھي جيڪو پيدا ڪيو ويو آھي. قديم حادث جو سبب ٿي نٿو سگھي انڪري حادث جو وجود حقيقي نه آھي. حقيقي وجود رڳو ھڪ آھي جيڪو قديم آھي. اھو حقيقي وجود خدا آھي جيڪو عالم جي ھر شيءِ ۾ موجود آھي.
قرآن ۾ آيل آھي ته جڏھين خدا ”ڪن“ چيو ته ٿيءُ ڪائنات ٿي پئي (فيڪون) ابن عربي پڇي ٿو ته خدا ڪنھن کي چيو ته ٿي پئه. خدا جو مخاطب ڪير ھو. ڇا خدا مادي کي حڪم ڏنو ته ٿي پئه. ڇا مادو ان وقت موجود ھو. جي مادي کي موجود مڃبو ته پوءِ مادي کي به قديم مڃڻو پوندو ۽ خدا جي ذات کانسواءِ ڪنھن به شيءِ کي قديم مڃڻ شرڪ آھي. ابن عربي چوي ٿو ته خدا پنھنجي صفتن کي حڪم ڏنو ته ٿي وڃ ۽ سندس صفتون ڪائنات جي شڪل اختيار ڪري ويون. انڪري ڪائنات ذات کان جدا نه آھي. خدا جون صفتون خدا جي ذات کان جدا نه آھن، ڪائنات صفتن مان ٺھي، انڪري ڪائنات ذاتِِ خداوندي کان جدا نه آھي.
سالڪ کي جڏھين ذات ۽ ڪائنات جو عرفان ٿيندو آھي تڏھين ھن جي وات مان ڪي اھڙا جملا به نڪري ويندا آھن جن کي اھلِ ظاھر شطحيات يعني خلافِ شريعت چوندا آھن.
حضرت علي رضه خطبو ڏيندي فرمايو:
مان ئي اسم الله جي طرفان لفظ آھيان
مان ئي الله جو جنب آھيان جنھن ۾ اوھان گھٽ ۽ وڌ ڪئي آھي
مان ئي قلم آھيان مان ئي لوح آھيان
مان ئي ست آسمان آھيان
مان ئي ست زمينون آھيان
امام زين العابدين فرمايو:
اي منھنجا رب! جيڪڏھين مان علم جا جوھر ظاھر ڪيان ته مونکي چيو ويندو ته تون انھن مان آھين جيڪي بُتن کي پوڄيندا آھن.
امام جعفر رضه کان ڪنھن پڇيو ته اوھين متڪبر ڇو آھيو؟ پاڻ فرمايائون ته منھنجو تڪبر ۽ پندار ھليو ويو ۽ حق تعاليٰ جو تڪبر اچي ويو.
شيخ معروف عرضيءَ چيو:
وجود ۾ الله کان سواءِ ٻيو ڪو ڪونھيئ
شيخ بايزيد بسطاميءَ چيو:
سبحاني ما اعظم شاني. مان سبحان آھيان منھنجو شان اعليٰ آھي.
سھيل بن عبدالله شتري چيو:
زبان سان ذڪر ڪرڻ بڪواس آھي. دل ۾ ذڪر ڪرڻ وسوسو آھي. صوفي اھو آھي جنھن جو قتل حلال ۽ مال مباح آھي.
حسين بن منصور چيو:
عارف تيستائين مومن نٿو ٿئي جيستائين ھو ڪافر نه ٿي وڃي. ڪنھن پڇيس ته ڇا تون پيغمبريءَ جي دعويٰ ٿو ڪرين. وراڻيائينس:- افسوس تو منھنجو شان گھٽائي ڇڏيو، مان ته خدائيءَ جي دعويٰ ٿو ڪريان.
احمد غزاليءَ چيو:
رسول ٿيڻ اسان جي سنت آھي ۽ خدا ٿيڻ اسان جو فرض آھي.
حضرت محبوب سبحاني شيخ عبدالقادر جيلانيءَ فرمايو:
جنھن خدا جي وصال کان پوءِ عبادت ڪئي تنھن تحقيق خدا سان شرڪ ڪيو.
شاھ عالم کان ڪنھن پڇيو:
”اوھان جو نالو ڇا آھي؟“
چيائين ”محمد“
”اوھان جو حال ڇا آھي؟“
چيائين ”الله الصمد“
”اوھان جي صفت ڇا آھي؟“
چيائين ”لم يلد ولم يولد“
”اوھان جو قدر ڇا آھي؟“
”لم يڪن لہ ڪفوا احد“
ڪائنات جي ھر شيءِ واجب الوجود يا حسنِ ازل ڏانھن حرڪت ٿي ڪري. انھيءَ عشق سان ئي ڪائنات جو تناسب قائم آھي. عشق ئي ھن ڪائنات جي تخليق ۽ اسان جي روحاني تڪميل جو سبب آھي. حواسن کان سواءِ به عشق جي ھڪ ڪيفيت آھي ۽ جڏھين ان ڪيفيت ۾ تون ۽ مان جا ويڇا ختم ٿي ويندا آھن تڏھين سالڪ جي واتان اھڙا اکر نڪرندا آھن جن کي اھل ظاھر شطحيات چوندا آھن.
سارنگ ڪنڌ جھڪائي صوفي سائينءَ جو درس ٻڌندو رھيو ۽ پوءِ جڏھين خانقاه مان نڪتو ته ھن کي ساري ڪائنات بدليل نظر آئي. ھر طرف کان ھمه اوست جون صدائون ٿي آيون. ھر دل ڪعبة الله ھئي ۽ ھر انسان کي ربوبيت جو رتبو حاصل ھو.
سارنگ پنھنجي خيالن ۾ ھو ته ڪنھن ھن جي ڪلھي تي ھٿ رکيو. ھن ڪنڌ ڦيري ڏٺو. ھن جي سامھون ھڪڙو نوجوان بيٺو ھو. ڪاري ڏاڙھي، وڏا وار، گيڙو ڪپڙا، چپن تي مرُڪ.
”مونکي سڃاتئه؟“
”نه“
”منھنجو نالو ماڻڪ آھي. مان اھو جوڳي آھيان جيڪو ھڪ رات توسان ڦِٽل مڙھيءَ ۾ مليو ھو ۽ جنھن اڳڪٿي ڪئي ھئي ته پاڻ جھوڪ ۾ ملنداسين. اڄ مان تنھنجو ھتي آڌرڀاءُ ٿو ڪيان.“
ماڻڪ سارنگ کي پنھنجي جھڳيءَ ۾ وٺي آيو. ھن کي پڙڇ تي ويھاري، ٺڪر جي ڪُنيءَ ۾ ساڳ ۽ چانورن جي ماني پچائي آڻي ھن جي اڳيان رکيائين. ٻئي ماني کائي رھاڻ ڪرڻ لڳا.
ھاڻي صبح جي نماز کانپوءِ خانقاه ۾ صوفي سائينءَ جو درس ٻڌي ھو ٻنيءَ ۾ ڪم ڪار ڪرڻ ويندا ھئا. ٻنھي رڳو قلم ھلايو ھو. سارنگ تلوار به ھلائي ھئي پر ھاڻي کيس خبر پئي ته ھر ھلائڻ ٻنھي ڪمن کان ڏکيو ھو. ڪوڏر ته چيلھ ٿي ورتي. ٻئي پرائي پورھئي تي پليا ھئا ۽ ھاڻي پاڻ پورھيو ڪيائون ته کين خبر پئي ته پورھيو به عبادت آھي. ٻئي ٿورڙو ڪم ڪرڻ سان ٿڪجي پوندا ھئا. پر ان ٿَڪ ۾ به عجيب مزو ھو. زندگيءَ جا سمورا سُور وسري ويندا ھُين. آھستي آھستي کين ڪم ڪرڻ جي عادت پوندي وئي. ھرڦار ھلائڻ به سکي ويا. اڻ سڌي زمين سڌي ٿي. اڃايل مٽيءَ پاڻي پيتو ۽ ساوا ساوا سَلا اُسريا ته ٻنھي جا ھانوَ ٽڙي پيا. اھو سندن پگھر جو پورھيو ھو.
شاھ عنايت ڏکويل، ايذائيل ۽ ڏاڍ جي ماريل سنڌ جو مسيحا ھو. ظلم کان ڀڄي، گھرگھاٽ ساڙي، برن ۾ ڀٽڪندڙ سنڌين جا راڄ، پنھنجي مسيحا جي سڏ تي، قافلن ۾ جھوڪ اچڻ لڳا. اُٺن، گھوڙن، گڏھن، بيل گاڏين تي ۽ پنڌ، جبل جھاڳيندا، جھوڪ ٿي پھتا. سڀني گڏجي سندن سامان ٿي لاٿو. رات جو لنگر ۾ رھائي صبح جو مَنھ ٺاھي ٿي ڏنائون ۽ پوءِ سڀني کي سندن وِتَ آھر ٻني ٿي ملي. ھاري ناري، واڍا، لوھر، ڪوري، موچي سڀ اچي گڏ ٿيا. ھنڌ ھنڌ ھوڪارا ۽ تڙ تڙ تي تنوار ھئي ته جھوڪ ھلو.
ھڪڙي ڏينھن جبل تان نومڙين جو قافلو لٿو. مڙسن جا ڏونگرن جھڙا ڏيل، ڀنڀيون ڏاڙھيون، وٽيل شھپر، اکين ۾ اھڙي حشمت جو گھوري نھارين ته ڪنبڻي وٺي وڃي پر جي سِڪ سان ڏسن ته اندر ۾ قربن جا ڪوٽ اڏجي وڃن. جبل جيڏي آن، ارڏا ۽ اڻموٽ. پر مٺڙو ڳالھائجين ته مکڻ وانگر پگھري پون. ماکيءَ کان به مٺا، ٻاھران کھرا ۽ اڻ گھڙيل پر اندران نسورا پَٽُ. سندن زالن کي ڏسي جابلو پٽن جون چانڊوڪيون ٿي ياد پيون. سندن جوڀن ڄڻ چانڊوڪيءَ ۾ جھلندڙ ٻاجھريءَ جون ٻنيون ۽ سندن سَتُ ۽ عصمت ڄڻ چانڊاڻ ۾ جبل جون اڀيون چوٽيون جيڪي پنھنجيون محافظ پاڻ ھيون.
سڀئي گڏجي نون آيل مھمانن جو سامان لاھڻ لڳا. سارنگ ۽ ماڻڪ به ھڪڙي بيل گاڏيءَ جي ڀر ۾ اچي بيٺا. بيل گاڏيءَ تي رکيل سامان جي مٿان زالون ويٺيون ھيون. زالون لٿيون. آخر ۾ ھڪڙي جواڻ جماڻ ڇوڪري ٽپ ڏيئي لٿي. ھن جي بت ۽ منھن تان چني ترڪي وئي. پازيبن ۽ ڪنگڻن جو ڇمڪو ٿيو. پنڙا لڏيا ۽ ڇوڪريءَ ڇرڪي سارنگ ڏانھن نھاريو. سارنگ جون اکيون سندس اکين ۾ کپي ويون. دل جي لام تي پره پکيئڙو لات لنوڻ لڳو. پکين جا ولر اڏاڻا ۽ ڪونجون ڪرڪڻ لڳيون. عنايتيءَ جو آواز آيو. سر لوھيڙا ڳڀيا...... اتر لڳا آءُ پرين...... آيل ڪريان ڪينئن، منھنجو نينھن اُپليو نه رھي.
سياري جي چوڏھينءَ جو چنڊ سھاڳڻ جي جوڀن جھڙو ٿي لڳو. چنڊ کي ڏسي سارنگ کي سنڌو ياد پئي. شاديءَ رات سنڌو به چنڊ جھڙي لڳندي ھوندي. وري ھن کي مھاڻيءَ جي موتئي جھڙي مُرڪ ۽ گيتا جو قرب ياد پيو. ھن کي اھا جابلو ڇوڪري ياد پئي جنھن کي ڏسي ھن جي دل جي لام تي پره پکيئڙي لات لنوڻ شروع ڪئي ھئي.
”سارنگ.....!“ ھن جي پٺيان آواز آيو. ھن ڪنڌ ڦيري ڏٺو. ماڻڪ ھن جي پٺيان بيٺو ھو.
”اندر ھل، ٻاھر سيءُ نه لڳي وڃيئي.“
ماڻڪ ھن کي منھ ۾ وٺي آيو ۽ باھ ۾ ڪاٺيون وجھي، مچ مچائي، بت کي کٿو ويڙھي، وھاڻي کي ٽيڪ ڏيئي سارنگ کان پڇيائين:
”ڇا واقعي تنھنجو ان جابلو ڇوڪريءَ سان موھ ٿي ويو آھي؟“
سارنگ ھن کي جواب نه ڏنو ۽ ماٺ ڪري باھ جي مچ ڏانھن ڏسندو رھيو.
”ماڻھو ڪڏھين ڪڏھين پنھنجي جذبن کان دوکو به کائيندو آھي. ڪي اکيون، ڪا صورت جيءَ ۾ جڙجي وينديون آھن. پر ماڻھو رڳو سھڻيون اکيون ۽ سھڻي صورت ته نه آھي. ماڻھو ننڍيون ننڍيون ڪميڻ پايون، ڪوتاھيون، اوڻائيون، اوڳڻ ۽ عيب به آھي. اکڙين يا صورت جي سونھن ماڻھوءَ جي شخصيت جو رڳو ھڪڙو رخ آھي. ھن جي شخصيت جا ٻيا به گھڻا رخ آھن. سھڻا ۽ بڇڙا، اُجرا ۽ ميرا، وڻندڙ ۽ اڻ وڻندڙ، بلند ۽ پست. پر محبت ڪرڻ وارو پرينءَ جي اکڙين ۽ صورت کي ئي ھن جو پورو وجود سمجھندو آھي پر جڏھين پرين پنھنجي وجود جي سموري خامين ۽ خوبين، چڱائين ۽ مندائين سان حاصل ٿيندو آھي ته محبت ڪرڻ وارو سندس مندائين کي قبول نه ڪندو آھي ۽ پوءِ پرينءَ جون انساني مندائيون، پرينءَ جي سونھن تي حاوي ٿي وينديون آھن ۽ پريت ختم ٿي ويندي آھي. دنيا جي ساري عظيم شاعري پرينءَ کي حاصل ڪرڻ جي تڙپ ۽ حاصل نه ڪري سگھڻ جي بي وسيءَ مان ڦٽي آھي. روح ۽ جسم جڏھين ڍاپجي ٿو تڏھين ڪجھ ڪونه ٿو رھي. عشق مجازيءَ کان عشق حقيقيءَ جو سفر به ان ڪري آھي ۽ عشق حقيقي اھڙي طرح حاصل نٿو ٿئي جو ماڻھوءَ جو روح ۽ جسم ٻئي ڍاپجي وڃن. ميران ٻائيءَ جي شاعري اڃايل آتما ۽ اڃايل جسم جي شاعري آھي. جيڪڏھين ميران کي ڪرشن جسماني روپ ۾ ملي ھا ته ميرا جو تصور ڪنھن ٻئي تصوراتي ڪرشن جي مورتي تراشي ان جي پوڄا ڪري ھا. جيڪڏھين واقعي توکي ھن سان موھ ٿي ويو آھي ۽ اھو موھ جذبن جو فريب نه آھي ته پوءِ مان سڀاڻي ئي نومڙين سان سڱ جي ڳالھ ڪندس.“
ٻئي ڏينھن ماڻڪ چار چڱا گڏ ڪري نومڙين سان سڱ جي ڳالھ ڪئي. ھنن کي ڪھڙي ناھڪار ٿي ٿي سگھي. ھتي ڪو ڪنھن کان مٿڀرو نه ھو. ڪو بدو، عيوضو نه ھو. ڪو ذات پات ۽ ننڍ وڏائيءَ جو ويڇو نه ھو. ھنن ھاڪار ڪئي ۽ سڀني وات مٺو ڪيو.
سارنگ جو ڪو مِٽ مائٽ نه ھو. ڪا ڀيڻ يا ڀاڄائي نه ھئي جيڪا شاديءَ جا سگن ساٺ ڪري. پر سارنگ ڏٺو ته ھتي سڀ ھن جا مائٽ ھئا. سڀ زالون ڀينر ڀاڄايون ھيون. سھاڳڻين ڳيچ ڳائي ھن کي ميندي لاتي. سُجاتيءَ جي سڳي، لوھ جي ٽن ڇلڙن ۽ سُرھي موڙيءَ وارو ڳاڙھو ڳانو ھن جي ڪرائيءَ ۾ ٻڌو. سرھي تيل ۽ ماکيءَ ۾ آڱريون ٻوڙي، سندس مٿي سان ڇھي، کيس منجيءَ تي ويھاري، ساٺ ڳيا ڳاتائون. دوستن ھنکي ڏک ويھاريو. ڪيسريي ۽ ڀرٿ ڀريل بوڇڻي جي ٻٽ ڪرائي کيس موڙ ٻڌائون.
ڄڃ رواني ٿي. ڍڳي گاڏيون، اُٺ، گھُوڙا. ڍڳن کي موڙ، سِڱن ۾ مھرا ۽ ڳچين ۾ چنگ. مھري اٺن کي جھلون ۽ جھاٻا، گوڏن ۾ ڇيريون ۽ گھنگھرا، گھوڙا پنج سنجيءَ سان سينگاريل. سارنگ گھوٽ ٿي ماڻڪ سان گڏ مھري اٺ تي ويٺو. ڪنواريتن ۾ چئن سھاڳڻين گھوٽ مٿان چادر جھلي ۽ ٻيون سھاڳڻيون ڳيچ ڳائينديون گھوٽ کي ڳوٺ کان ٻاھر ڀرو وٺي ويون. گھوٽ ڪنڊي وڍي ۽ وڍيل ڪنڊي ڪنواريتن جي در تي آڻي کوڙيائون..... آڌيءَ رات جو نڪاح پيو. زالون ڳيچ ڳائينديون، گھوٽ جا ڪپڙا، تيل ۽ ميٽ ڇني ۾ ڏيئي ويون. گھوٽ وھنجي سھنجي ڪپڙا پائي، ڪلھن تي اجرڪ ۽ مٿي تي پَڳ پاتي. ماڻڪ ھن کي ڇڪي سيني سان لاتو ۽ ٻنھي جون اکيون آليون ٿي ويون.
گھوٽ کي ڪنوار جي در تي، منجيءَ تي ويھاريائون ۽ سندس ٻُٽ لاھي وڃي ڪنوار جي مٿان وڌائون. گھوٽ چانئٺ ٽپيو ته ھڪڙي سھاڳڻ پنھنجي چنيءَ جي ڇانوَ ھن جي مٿان ڪئي. ڏانوڻ ڏائڻ ۽ ٻيا ٻرٻ پورا ڪري گھوٽ ڪنواز لائون لڌيون ۽ پوءِ کين منھ ۾ نويڪلو ڇڏي آيا.
ٻاھر ٿر مان چارڻ فقير آيا ھئا تن ڄاڃين جي وندر لاءِ ڍولا ماروءَ جي ڳالھ کنئين. اندر گھوٽ ۽ ڪنوار سھاڳ ٿي ماڻيون ۽ ٻاھر چارڻن جو آواز ٿي اُڀريو:
آسلوند اُتاريئه، ڌڻ ڪنچوو گلانھ
گھوميئه پڙيا ھنسڙا، ڀولا مانسرانھ
سڄڻ مليا، من امنگيئه، اوڳڻ سہُ گلياه
سوڪ اڻاسو سو پالھويا، پالھويا ڦلياه
سيج رمتا ماروي، کن مليھڻي مَ جاءِ
ڄاڻ ڪو ڪسي ڪيتڪي ڀمرو نيئه آءِ
مھين تي جونبيا ڍوليا، لونگي لڪڙبيہ
مھاني پرءُ جو ماريا، چمپاري ڪليہ
مھين تي ڍوليا جونبيا، مھانون آوي ريس
چو وا ڪيري ڪونپلي، ڍولي صاحب سيس
پھلي پوھري ريڻ ڪي، ڍولا انبر ڊول
وڻ کستوري ھئه رھي، پرو چمپا رئه ڦول
دوجئه پوھري ريڻ ڪي، مليت گٿا گڌ
ڌڻ ٻالي، پيته با ڪريئه، ڌن ڀلا پڙ يڌ
تريجي پوھري ريڻ ڪي، مليا تيھا تيھ
ڌن تنھن ڌرتي ھئه رھي، ڪنت سھاوي ميھ
چوٿي پوھري ريڻ ڪي، ڪوڪر ميلي زال
ڌڻ سنڀاليئه ڪنچوري، پري موڇان رابال
پنچمي پوھري ديھريءَ، سا ڌڻ ديئه بھار
رم جھم رم جھم ھئه رھي، ھئه ڌڻ تيري جھار.
ڍولي اُڪير ۽ آس منجھان ماروءَ جي گلي مان کنجري لاٿي ھئي ته ٻه ھنج ھئا جن کان مانسرور وسري وئي ھئي سڄڻ مليا، من ۾ اُمنگ جاڳيا، عيب اوگڻ ختم ٿيا سوڪ زمين آلي ٿي ۽ آلي ڦلاري
مارئيءَ کي سيج مان اھڙو مزو اچي ويو جو پل لاءِ به سيج نٿي ڇڏي
ڀانءِ ته ڪيتڪي ڦٽي آھي ۽ ڀنورو منجھس ويٺو آھي
مونکي ڍولو لونگ جي ٽاريءَ سان جنبي ويو
مونکي پرينءَ چمپا جي مکڙيءَ سان مار ڏني
مونکي جو ڍولو ائين جنبي ويو، مونکي به ريس آئي
مون به رسيل ڪونپل سان صاحب جو مٿو ڌوڻيو
رات جي پھرين پھر ۾ آسمان ٿي لڏيو
ڪنوار کستوري ۽ پريتم چمپا گل ٿي پيو
رات جي ٻي پھر ۾ ٻئي جنبي ويا
ڪنوار پيدل، گھوٽ سوار، لڙائي لڳي
رات جي ٽئين پھر ۾ ھو پاڻ ۾ ائين ملي ويا
جو ڪنوار ڌرتي ٿي پئي ۽ گھوٽ مينھن
رات جي چوٿين پھر ۾ ڪڪڙ ٻانگ ڏني
ڪنوار پنھنجي چولي سنڀالي ۽ گھوٽ مڇن جا وار وٽڻ لڳو
پنجين پھر ۾ ڪنوار ھار جا ڇڳل داڻا پئي ٻھاري
سندس پيرن جا پازيب پيا رم جھم ڪن. اي ڪنوار!
توکي سلام.
..........................................