آزاد قومن جي پورهيت بين الاقواميت
ان ڪري ئي مزدورن ۽ ٻي قومي اڪثريت بورجوا قوم پرستي ۽ سرمائيدارانه بين الاقواميت جي مقابلي ۾ پورهيت بين الاقواميت جو نظريو پيش ڪيو آهي. جنهن جو مقصد آهي، هر قسم جي طبقاتي توڙي قومي ڦرلٽ جو خاتمو، مڙني قومن جي بنا شرط شروط جي مڪمل آزادي ۽ خودمختياري ۽ سندن قومي حقن جي حفاظت، نه صرف ڌارين قومن جي سرمائيدارن کان پر پڻ پنهنجي ملڪي سرمائيدارن جي استحصال ۽ ڦرلٽ کان، ۽ پوءِ مڙني آزاد ۽ خودمختيار قومن جو هڪ آزادانه اتحاد قائم ڪرڻ ۽ پورهيت عوام کي هڪ پليٽ فارم تي گڏ ڪري عالمي سامراج ۽ سرمائيداري خلاف جدوجهد ڪرڻ. اهڙيءَ طرح ان ئي نعري هيٺ پوري دنيا جي تختي تان ڏاڍ، ظلم ۽ جبر ختم ڪرڻ لاءِ مڙني قومن جي پورهيتن کي هڪ پليٽ فارم تي گڏ ٿي جدوجهد ڪرڻي آهي. ان ڪري مزدور طبقي جي بين الاقوامي برادريءَ جو نعرو آهي ته: “دنيا جا مزدور هڪ ٿي وڃو.” ان ئي نعري هيٺ مزدور طبقو هر قسم جي استحصال ۽ ڦرلٽ خلاف متحد ٿي جنگ ڪري رهيو آهي، ۽ هن سرمائيدارانه ڏاڍ ۽ ڏهڪاءَ کان جند آزاد ڪرائڻ لاءِ دنيا جي مظلوم قومن جي مزدورن ۽ ٻين پرتن جهڙوڪ: هارين، ننڍن صنعتڪارن، ملازمن، دوڪاندارن کي پاڻ سان ملائي قومي ظلم خلاف به جدوجهد ڪرڻ لاءِ پنهنجي ان نعري ۾ واڌارو ڪيو آهي ته: “دنيا جا مزدور ۽ مظلوم قومون هڪ ٿي وڃو.” اڄ مظلوم قومون پڻ دنيا جي انصاف پسند مزدورن سان ڪلهو ڪلهي ۾ ملائي سامراجين سان مهاڏو اٽڪائي رهيون آهن. اهڙيءَ طرح اڄ سرمائيدارن جي خلاف ٻه محاذ کلي پيا آهن. هڪ مزدورن جو بين الاقوامي محاذ ٻيو مظلوم قومن جو محاذ. انهن ٻنهي محاذن گڏجي ڦرلٽ تي ٻڌل سرمائيدارنه سماج جا پير اکوڙي ڇڏيا آهن. هنن پنهنجي ملڪن ۾ سوشلزم کي روڪڻ لاءِ جيڪي بند ٻڌا هئا ۽ مظلوم قومن جي ڪري، جيڪي چالاڪيون ۽ مڪاريون ڪيون هيون، اڄ اهي سندن چالاڪيون ۽ حرفتون سندن موت جو پروانو بنجي ويون آهن.
ڪي بورجوا دانشور مزدور طبقي جي “پورهيت بين الاقواميت” واري نعري کي غلط رنگ ڏئي، ماڻهن ۾ ان لاءِ نفرت پيدا ڪن ٿا ته پورهيت بين الاقواميت، قومي انڪاريت تي ٻڌل آهي ۽ پورهيت “وطن جي حب” جي مذمت ڪن ٿا ۽ ان کي ڪابه اهميت ڪونه ٿا ڏين. ان ڪري اسان کي بورجوا دانشورن جي ان چال کي سختيءَ سان منهن ڏيڻ گهرجي. پورهيت بين الاقواميت جو نعرو نه قومي انڪاريت تي ٻڌل آهي، ۽ نه وري حب الوطني جي خلاف آهي. نه ئي وري پورهيت طبقو قومي وطن ۽ مفادن جو انڪاري آهي. پر اصل ۾ پورهيت طبقو ئي نه صرف محب وطن آهي، پر هو صحيح معنى ۾ سچو وطن دوست آهي. هو پنهنجي وطن، ٻولي، تاريخ ۽ تهذيب سان اڻ کٽ پيار ۽ محبت ڪندو آهي. ڇو جو اها اصل ۾ سندس ئي ميراث هوندي آهي. پر مزدور طبقو قومي بورجوازي جي مقابلي ۾ پنهنجي وطن لاءِ پيار کي قومي تڪبر ۽ هٺ ۾ تبديل ٿيڻ نه ڏيندو آهي. ڇو جو قومي تڪبر، قومي برتري کي جنم ڏيندو آهي. جيڪو عالمي امن ۽ ڀائيچاري جي راهه ۾ رڪاوٽ هوندو آهي. اصل ۾ پورهيت طبقو سڄي قوم جو صحيح وارث هوندو آهي. ڇو جو هو هر قسم جي ڦرلٽ ۽ پرماريت خلاف وڙهي نه رڳو پنهنجي طبقي لاءِ فائدو حاصل ڪندو آهي، پر هو اهي فائدا پوري قوم جي ٻين پرتن يعني هارين، ننڍن کاتيدارن، ننڍن ملازمن وغيره لاءِ به حاصل ڪري ڏيندو آهي. ان ڪري بورجوا دانشورن جي اها مڪاري ته پورهيت بين الاقواميت قومپرستي ۽ حب الوطني سميت قومي مفادن جي خلاف آهي، سراسر بڪواز آهي. مارڪسٽ ڪنهن به قوم جي جائز قومي مفادن کان انڪار ناهن ڪندا، پر اٽلندو هو انهن جي حاصلات لاءِ جدوجهد ڪندا آهن، ۽ انهن قومي مفادن کي پورهيتن جي عالمي طبقاتي مفادن سان ڳنڍي ڇڏيندا آهن. مارڪسٽ هر قوم جي قومي تشخص جا واهرو هوندا آهن ۽ هو هر قوم جي خودمختياري جي جذبي جو احترام ڪندا آهن ۽ ان جي پنهنجي رياست جي تخليق، پنهنجي زبان ۽ ثقافت ۽ ان جي پنهنجي قومي طرز زندگيءَ جي تحفظ جي ضمانت مهيا ڪندا آهن.
ان ڪري اصل ۾ پورهيت بين الاقواميت محب وطني جي خلاف نه پر سرمائيدارانه عالمي اتحاد خلاف هڪ بين الاقوامي مورچو هوندي آهي. پورهيت بين الاقواميت جو تصور تڏهن کان جڙڻ شروع ٿيندو آهي، جڏهن کان سرمائيداري سماج وجود ۾ ايندو آهي ۽ هو بين الاقوامي طور تي مزدورن جو بنا ڪنهن رنگ، نسل، زبان جي فرق جي استحصال ڪرڻ شروع ڪندو آهي. هر قوم ۽ هر ملڪ جا ڪارا توڙي گورا سرمائيدار ۽ ڦورو پنهنجن طبقاتي مفادن جي بچاءَ لاءِ گڏجي عالمي ليول تي اتحاد ڪري مزدور طبقي جو استحصال ڪندا آهن. ان استحصال ۽ ڦرلٽ جي خلاف ئي پورهيت طبقو عالمي سطح تي اتحاد ڪري “ پورهيت بين الاقواميت” جي جهنڊي هيٺ جدوجهد ڪندو آهي. اها جدوجهد نه صرف عالمي ليول تي سرمائيدارانه ڦرلٽ جي خاتمي ڪرڻ تائين ٻڌل هوندي آهي پر ان جو دائرو سرمائيدارانه سماج ۾ پيدا ٿيل ٻين ظلمن جهڙوڪ: نوآبادياتي نظام وغيره جي خاتمي تائين وسيع هوندو آهي.
ان ڪري پورهيت بين الاقواميت حقيقي معنى ۾ قومن جي آزادي ۽ برابري جي بنياد تي رضاڪارانه اتحاد کي پختو بنائي ٿي ۽ هر قوم لاءِ هڪجهڙا حق، موقعا ۽ هڪجهڙيون خوشحاليءَ جون راهون کولي ٿي. بين الاقوامي مزدور طبقي جي گڏيل مفادن جي حفاظت ڪندي، مڙني قومن جي حقيقي مفادن کي پنهنجو ڪري ٿي.
هاڻ سوال ٿو اٿي ته ان پورهيت بين الاقواميت جي منزل تائين ڪيئن رسڻو آهي؟ سرمائيدارن جي بين الاقواميت جو اصول ته اهو آهي ته هر قسم جي زور زبردستي، مڪاري ۽ ٺڳي سان قومن کي هڪ ٻئي سان ملائي، هڪ ٻئي ۾ ضم ڪيو وڃي. پوءِ ڇو نه هڪ قوم ٻي تي قابض رهي، هڪ قوم جي آزادي ۽ خودمختياري صلب ٿئي يا ان جي ٻولي ۽ ڪلچر کي تباهه ٿيڻو پوي، جيئن سامراجي نظام هيٺ ڪيو وڃي ٿو. پر سوشلسٽ ان سڄي عمل جي خلاف ۽ ان جا ڪٽر دشمن آهن. هو قومن جي ان قسم جي ميلاپ کي ٺڳي ۽ مڪاري تصور ڪن ٿا. قومن جو پاڻ ۾ ملي هڪ ٿيڻ وارو عمل تڏهن شروع ٿيندو آهي، جڏهن مڙئي قومون آزادي ۽ خودمختياري ماڻينديون، ڪابه نوآبادياتي بيٺڪيت نه بچندي. ان پورهيت بين الاقواميت جي منزل تي پهچڻ لاءِ ضروري آهي ته پهريان محڪوم قومن جي آزادي ۽ خودمختياري لاءِ جدوجهد ۽ جستجو ڪجي ۽ ان جدوجهد کي تيستائين ترسائي نه رکجي، جيستائين سوشلزم جو قيام عمل ۾ اچي، جنهن تحت مڙئي قومون آزادي ۽ خودختياري ماڻينديون. پر لينن جي لفظن ۾ ته: “اسان ڪنهن انداز ۾ نه، اجاين ڏٽن ساڻ نه، سوشلزم جي قائم ٿيڻ تائين، انهيءَ کان پوءِ کڻڻ جي ڳالهه ڪري نه، پر صاف صاف چٽي نموني ۽ توريل تڪيل انداز ۾ سياسي پروگرام مرتب ڪري مظلوم ۽ محڪوم قومن جي آزاديءَ جو مطالبو ڪيون. هڪ اهڙو پروگرام مرتب ڪريون، جيڪو ظالم ۽ جابر قومن جي سوشلسٽن جي بزدلي ۽ رياڪاري کي به نظر ۾ رکي...... ٺيڪ اهڙي نموني اسان قومن جي کير کنڊ ٿي وڃڻ واري اڻ ٽر منزل تائين، مڙني مظلوم ۽ محڪوم قومن جي مڪمل آزادي يعني سندن آزاد علحدگي جي عبوري دور مان ئي گذري پهچي سگهون ٿا.”
پورهيت بين الاقواميت جي ڏس ۾ خاص ڪري ظالم قومن جي مزدورن کي اعلى ۽ اهو ڪم سرانجام ڏيڻو آهي، جيڪو آهي، پنهنجي حاڪم قوم جي هٿ هيٺ بيٺڪن ۽ نيم بيٺڪن جي آزادي ۽ خودمختياري جو نعرو بلند ڪرڻ. ڇو جو جيستائين دنيا جون قومون، حاڪمن ۽ محڪومن ۾ ورهايل هونديون، اوسيتائين مزدور طبقو پڻ حاڪمن ۽ محڪومن جي اڻ ڇڪيل ديوار ۾ ورهايل هوندو. بيٺڪي نظام جي موجودگيءَ ۾ پورهيت طبقي ۾ عالمي اتحاد نه مضبوط ٿي سگهندو ۽ نه وري موثر ۽ جٽادار. ان ڪري ظالم قومن جي مزدورن کي ان ڏس ۾ وڌيڪ اڳڀرو ٿيڻ گهرجي. ڇو جو جيستائين ظالم قوم جو مزدور پنهنجي حاڪم سرمائيدارن جي بيٺڪي ظلم ۽ ڏاڍ خلاف جدوجهد نه ٿو ڪري، تيساتين هو ان بين الاقوامي برداري جو ٺلهو همدرد به بنجي نه ٿو سگهي. جيڪڏهن هو پنهنجي ظالم قوم کان مظلوم قوم جي آزاديءَ جي گهر نه ٿو ڪري ته اڻ سڌيءَ طرح هو به ان سان ظلم ۽ ڏاڍ ۾ شريڪ سمجهيو وڃي ٿو. ٻيو ته ڇڏيو پر حاڪم قوم جو مزدور، جيستائين محڪوم قوم جي قومي آزاديءَ لاءِ جدوجهد نه ٿو ڪري تيستائين هو لکها ڪوششن جي باوجود پاڻ به آزاد ٿي نه ٿو سگهي ۽ نه وري پورهيت بين الاقواميت جي اصول هيٺ مظلوم قوم جي پورهيت عوام جو دوست ۽ ساٿي ٿي سگهي ٿو. ڇو ته جيستائين مظلوم قومون آزادي ۽ خودمختياري نه ماڻينديون، تيستائين مڙني قومن جي مزدورن ۾ عالمي اتحاد پيدا ٿيڻ ناممڪن آهي. ان ڪري ڪامريڊ لينن حاڪم قوم جي مزدورن کي پنهنجي هم قوم حاڪم ڌر خلاف مظلوم قومن جي حق ۾ آواز اٿارڻ جي نه صرف بار بار تلقين ڪئي آهي، پر سندن ان عمل کي صحيح ۽ سچي پورهيت بين الاقواميت جي واٽ سڏيو آهي. ان بابت ڪامريڊ لينن لکي ٿو ته: “ظالم ۽ جابر ملڪن جي مزدورن جي بين الاقوامي جذبي جي تعليم جو زور لازمي طور تي ان ڳالهه تي هئڻ گهرجي ته مظلوم، محڪوم ملڪن جي علحدگي جي آزادي جو جهنڊو بلند ڪيو وڃي ۽ انهيءَ جي وڪالت ڪئي وڃي. انهيءَ کان سواءِ بين الاقواميت ٿي ئي ڪانه ٿي سگهي. هيءُ اسان جو حق ۽ فرض آهي ته اسان ظالم جابر قوم جي هر انهيءَ سوشل جمهوريت پسند کي سامراجي ۽ بدمعاش سمجهون جيڪو هن قسم جي پرچار نه ٿو ڪري. چاهي سوشلزم جي قيام کان اڳ علحده هئڻ جو موقعو ۽ امڪان هزارن منجهان هڪ ڇو نه هجي.”