پريالوءِ جو شهزادو راڳي سرمد سنڌي

هو، جنهن جو ڄمڻ وقت روئڻ جو آواز ته سکر جي هڪ ٽرسٽ جي اسپتال ۾ ئي گونجيو هو، پر سندس سريلن سرن ۽ آلاپن جي گونج نه رڳو سنڌ اندر پر پرڏيهه ۾ به گونجي ۽ جڏهن فوت ٿيو ته سنڌ جي هر اک آلي ٿي ۽ ڪيترن ئي گهرن ۾ غم جو تڏو وڇايو ويو. ڪيترن ئي الهڙ جوان نارين ڪيترن ويلن تائين ماني کائڻ ڇڏي ڏني . ائين لڳو پئي ڄڻ هو ڪو ”پريالوءِ“ جو شهزادو نه پر هر غمزده گهر جو ڀاتي هجي. هُو جنهن جي ڇٺيءَ جو نالو هاليجوي جي بزرگن رکيو ڇو ته هن جو پيءُ حيات علي مغل انهن بزرگن جو پوئلڳ هو ۽ مذهبي خيالن جو ماڻهو هوندو هو. ان ڪري ئي چاچو حيات علي نه چاهيندو هو ته سندس اولاد مان ڪو ڳائي . سندس والدين پنهنجي البيلي پٽ جي اسڪول ۾ ڄمڻ جي تاريخ ته 7 جولاءِ 1961ع لکرائي ڇو ته هو وڏو ٿي ويو هو ان ڪري سندس عمر ٿوري لکرائڻ والدين جي مجبوري هئي. هونئن سندس ڄمڻ جي اصل تاريخ ستين مئي 1958ع آهي. هُو جيڪو ننڍي لاڪون سُرن کان وڌيڪ ساز طرف مائل هو . ساز به چنگ. ابل واهه ۾ دوستن سان گڏ نٽهڻ اس ۾ گهر وارن کان لڪ چوريءَ ۾ ترڻ جو شوقين هو ان کي ان وقت اها خبر ڪو نه هئي ته ان ساز ۽ آواز سان سندس ناتو رشتو اهڙو ته مضبوظ ۽ اٽوٽ بڻجي ويندو جو بقول استاد بخاريءَ جي ”تنهنجو منهنجو ناتو رشتو شايد موت ڇني“ هو جنهن جي ابتدائي تعليم ته کجين، ڦارون ۽ گلابن واري شهر پريالوءِ ۾ ٿي پر ٽيڪنيڪي ۽ فني تعليم جي ابتدا ٽيڪنيڪل ڪاليج خيرپور ۽ ان جي هاسٽل ۾ پروان چڙهيس. هو جيڪو ڀائرن ۽ ڀينرن ۾ پنجون نمبر رکندڙ ”ثور“ اسٽار جو مالڪ هو ان سان جمعي جي ڏينهن جو ڏاڍو ويجهو تعلق هو. سندس شادي به سندس امڙ جي مرضيءَ سان 24 ڊسمبر 1993ع ۾ پاڙي جي سنڌي پٺاڻن مان هڪ قرآن پڙهيل نينگريءَ سان ٿي ۽ اهو به جمعي جو ئي ڏينهن هو، جڏهن ڪراچي ۽ ٺٽي جي وچ ۾ بدين کان واپسيءَ تي اسر مهل حادثو پيش آيس ۽ صبح جو چئين وڳي دم پنهنجي ڌڻيءَ جي حوالي ڪيائين. اهو به جمعي جو ڏينهن هو. انتهائي ويجها ذريعا ٻڌائين ٿا ته بدين ۾ سندس زندگيءَ جي آخري محفل جيڪا هڪ شاديءَ جي محفل هئي، ان ۾ جڏهن هن سڄي رات ڳايو ته مٿس نوٽن جي ايتري ته برسات ٿي جو شايد زندگيءَ ۾ ڪنهن محفل ۾ نه ٿي هوندس. ان محفل ۾ سندس پرستار ۽ نشي ۾ ڌت ٿيل ماڻهو کيس بار بار تنگ ڪري رهيا هئا. کيس چميون ڏئي رهيا هئا، ڀاڪر پائي رهيا هئا پر هُو پنهنجي ملنسار ۽ هر دلعزيز طبيعت جي ابتڙ انهن پرستارن کان بيزار ٿي جان ڇڏائڻ جي ڪوشش به ڪري رهيو هو ۽ محفل ۾ اهڙي انداز سان ڳائڻ ۾ مشغول ۽ محو رهيو ڄڻ کيس اها خبر هجي ته هيءَ محفل سندس زندگيءَ جي آخري محفل آهي. هن کي ڪهڙي خبر هئي ته چاهتن سان ڏانهس نهاريندڙ خماريل ۽ آسائتين اکڙين ۾ موجود موت جو راڪاس به تارا ڦوٽاري سندس واپسيءَ جو انتظار ڪري رهيو آهي. هو جنهن جي زندگي ۽ فن قومي خدمت لاءِ ارپيل هو. ان جي زندگيءَ جي آخري مهل جو آخري ڪلام به ”او قاتل...... بدلو وٺنداسين“ ئي آهي. هو رات جو محفل پوري ڪري ۽ پئسن جي مرادي ڳڻائي رهيو هو ته ان کي ڪجهه نوجوان ڦري آيا۽ چوڻ لڳا: ”اسان جو حصو ڪٿي آهي؟“ هو کين پيار واري انداز ۾ سمجھائي رهيو هو ته: ”ڀاءُ! مون سڄي زندگي اوهان سان گڏ قوم جي خدمت ڪئي آهي. فنڪشن ۾ مفت ۾ ڳايو آهي، اوهان مون کان ڇاجو حصو گهري رهيا آهيو؟“ ـــ ٿورڙو گوڙ ٿيو ته ميزبانن انهن شاگردن کي اهو چئي ٽاري ڇڏيو ته صبح جو سوير اچجو توهان کي حصو وٺي ڏينداسين. صبح جو هن امر راڳيءَ کي بدين کان ٻاهر ڪنهن دوست وٽ ناشتو ڪري پوءِ ڪراچيءَ واپس ٿيڻو هو. پر انهن لالچي ۽ بگڙيل نوجوانن جي ڊپ کان هو امن پسند شخص اسر سان ئي ڪراچيءَ جو راهي بڻيو. گويا اجل جي راهه جو پانڌيئڙو بڻيو. هن جو پهريون حادثو جيڪو اپريل 1993ع ۾ سکر روڊ تي ”نائچن“ وٽ ٿيو هو اهو به اتفاق سان هڪ شاديءَ کان واپسيءَ تي ئي ٿيو هو. اهو ته ايترو شديد هو جو سندس بچڻ مشڪل هو ۽ مداحن جي بي حساب دعائن۽ سندس چوڻ موجب هن جي امڙ جي دعائن ۽ خدا جي مهربانيءَ سان بچي ويو هو ۽ جڏهن ان حادثي کان بچي ويو ته هو خود ته ڪجهه عرصي لاءِ اپاهج بڻجي ويو پر سندس فن اپاهج نه بڻيو هو. هيڪر اڪبر شاهه جي ورسيءَ ۾ ميهڙ ۾ ويل چيئر تي ويٺي ويٺي ڳائيندي، سندس جذبن ۾ جوت اچي وئي ۽ باهه وانگر ڀڙڪو کائي، ويل چيئر کي پري ڌڪي پهريان ٿڙندي ۽ پوءِ پاڻ سنڀاليندي ٻيهر بيهي ڳائڻ شروع ڪيائين ته پنڊال ۾ ويٺل هزارين پرستارن سيٽين ۽ هوڪرن سان خوشيءَ جو اظهار ڪيو هو. هو ان حادثي مان بچي ويو هو جيڪو موتمار به هو ۽ وڌيڪَ خطرناڪ به ــ بدين کان واپسيءَ تي پيش آيل حادثي کانپوءِ به هو ڳالهائيندو رهيو. هم سفرن سان ڪچهري ڪندو رهيو. جڏهن پيرن تي آلاڻ محسوس ڪيائين ته ڏٺائين ايترو خون وهي چڪو هو جيڪو موت جو ڪارڻ بڻجي ويو. هو جنهن جي ميڊيائي زندگيءَ جو آغاز هڪ لولي ـــ شيخ اياز جي گيت ”رات آئي وئي“ ـــ ۽ سميع بلو چ جي گيت ”تنهنجي ياد جي وري آ وير“ سان ٿيو، پوءِ هزارين گيت اسان جي سماعتن کي گلن وانگر آڇيائين. هو جيڪو ڪلاڪار به عجيب هو ته انسان به عجيب هو. گلوڪار به منفرد هو ته ماڻهو به منفرد ـــ ان جي وفات کي اڄ 19 سال پورا ٿي رهيا آهن پر اڄ به ان جي شخصيت ۽ گيتن جو سحر سنڌي ماڻهوءَ جي دل ۽ دماغ مان ٽٽي ۽ نڪري ناهي سگهيو. هو جيڪو عزيز الرحمان ۽ ماريه جو پيءُ ته ضرور هو پر ڪروڙين سنڌين جي دل جي ڌڙڪن هو. پريالوءِ ۾ مخدوم اسماعيل رحه جي دامن ۾ موجود قبرستان ۾ پنهنجي والد جي پيرانديءَ کان ابدي آرامي آهي ـــ ان جي قبر جي ڪتبي تي لکيل آهي:

جڏهن هن دنيا مان گذاري وينداسي
گهڻن کي اسان به روئاري وينداسي

عبدالرحمان مغل
المعروف سرمد سنڌي
وفات 16 شعبان بروز جمعو طلوع سحر 4 وڳي
27-12-1996



مختلف موضوع

لفظَ آوارا بادل