پختونخواهه مان نئين لڏپلاڻ

سنڌ ۾ ويجهن سالن اندر پختونخواهه ۽ فاٽا مان آباديءَ جي هڪ لهر سنڌ ڏانهن آئي آهي. ان لڏپلاڻ جو مکيه ڪارڻ قبائلي علائقن ۾ دهشتگردن خلاف آرمي آپريشن آهي. سنڌ ۾ پٺاڻ آبادي گهڻي ڀاڱي ڪراچيءَ ۾ چڱي موچاري انگ ۾ رهي ٿي. جڏهن ته ويجهن سالن دوران ان سنڌ جي ٻهراڙين خاص طور تي ساحلي ضلعن ۾ به پکڙجڻ شروع ڪيو آهي. 2008ع جي چونڊن ۾ عوامي نيشنل پارٽي ڪراچيءَ جي پختون آباديءَ مان صوبائي اسيمبليءَ جون به سيٽون کٽڻ ۾ ڪامياب ٿي هئي. ٽرانسپورٽ، ڪاروبار ۽ جائيداد جي ڏيتي ليتيءَ وارن شعبن ۾ پختون ڪراچيءَ اندر ڇانيل آهي. 80ع واري ڏهاڪي ۽ ويجهن سالن دوران اردو آباديءَ سان سندس ٽڪراءَ کان پوءِ ان پاڻ کي وڏي حد تائين منظم ڪيو آهي. ڪراچيءَ ۾ پٺاڻن جو چڱو موچارو انگ ورهاڱي وقت به موجود هو. ڪراچيءَ ۾ جڏهن 1952ع ۾ بمبئيءَ جي ميمڻ گهراڻي پاران دائود ڪاٽن ملز ڪم شروع ڪيو ته ان ۾ اٽڪل ٽي هزار کن ملازم هئا، جن ۾ هڪ وڏو تعداد سرحد مان آيل پٺاڻن جو هو، جيڪي ڪراچيءَ ۾ صنعتڪاريءَ جي شروعات سان ئي وڏي انگ ۾ اچڻ شروع ٿي ويا هئا. ايوب پاران 1958ع ۾ مارشل لا لڳائڻ کان پوءِ سرڪاري سرپرستيءَ هيٺ پٺاڻن کي ڪراچيءَ ۾ مضبوط ڪيو ويو. چار مارچ 1958ع تي ناظم آباد ۾ پٺاڻن ۽ پناهگيرن وچ ۾ خوني جهيڙو ٿيو، جنهن ۾ سرڪاري رپورٽ موجب ٻه ۽ غير سرڪاري رپورٽن موجب ٻارهن ماڻهو مارجي ويا. ناظم آباد جي صنعتي علائقي ۾ پٺاڻ مزدورن جو هڪ وڏو انگ رهندڙ هو، جن جو پناهگير آباديءَ سان مختلف معاملن تي ٽڪراءُ هلندڙ هو. پناهگير، پٺاڻن کي وحشي ڪوٺيندا هئا ۽ موٽ ۾ پٺاڻ وري کين حقارت وچان هندستاني ڪوٺيندا هئا.
1951ع ۾ سنڌ اندر پشتو ڳالهائيندڙن جو انگ 51،754 هو جيڪو 1981ع ۾ وڌي 650،791 ٿي ويو ۽ 1998ع جي آدمشماريءَ ۾ پختون آبادي وڌي 1,276,445 ٿي چڪي هئي. ان کان پوءِ گذريل 15 سالن اندر سنڌ ۾ پٺاڻ آباديءَ جي آمد تيزيءَ سان جاري آهي پر ان جا اصل انگ اکر ملي نه پيا سگهن. 2009ع ۾ سوات ۾ ٿيل فوجي آپريشن ۽ 2014ع ۾ اتر وزيرستان ۾ ٿيل آپريشن کان پوءِ سرحد ۽ فاٽا مان پشتو ڳالهائيندڙ آبادي وڏي انگ ۾ سنڌ منتقل ٿي آهي. ويجهن سالن دوران اها حقيقت سامهون آئي آهي ته پختون هاڻي ڪراچيءَ جي معاملن ۾ هڪ اهم ڌر ٿي اڀريا آهن.

تاريخ، فلسفو ۽ سياست

ڌاري آبادڪاري ۽ سنڌ جو مستقبل