مالدار، سخي ۽ مهربان ڪردار : رُهيل بڪڪ (ڀوراڻي)
سندس لباس جي باري ۾ سندس پوٽو عمر بڪڪ (جنهن جي ڄمار به سؤ سالن کان مٿي آهي). چوي ٿو ته، هو رڍن جي اُنَ ۽ ٻڪرين جي ڏاس مان ٺهيل لباس پائيندو هو. جيڪو هو پاڻ ئي رڍون ٻڪريون لُڻي، ڪَتي، تاڃي، اُڻي ۽ سِڀِي پائيندو هو. چون ٿا ته اهو اوني ڊگهو چوغي جهڙو لباس پائي هو بلڪل رومي ۽ يوناني نسل جو لڳندو هو.
وڏو مالدار هو. وٽس هزارن جي تعداد ۾ ڌڻ، ڪيراڳ ۽ وڳ هئا (رڍن، ٻڪرين ۽ اٺن جا ميڙ).
هو پنهنجي مال سان پاڻ ئي ڌراڙن سان گڏ ويندو هو. اهو ئي سندس شوق ۽ اها ئي سندس مصروفيت هئي. مال ۾ ساهه هوندو هئس. مال جي سک لاءِ جتي ڪٿي وانڍو ٿي وڃي رهندو هو.
هڪ ڀيري مال سان گڏ پنهنجي علائقي کان ٻاهر وانڍو ٿي ويل هو. ڪوهستان مڙيئي ڪوهستان، ڪنهن جي ذاتي ملڪيت نه هئي. وڏو جهنگ هو جتي گاهه پاڻي هو. مال چاريندي اچي هڪ هنڌ پاڻي جي تلاءَ تي پهتو. مال کي پاڻي پيئڻ لاءِ ڇڏي پاڻ پنهنجي ڪلهي تان لسيءَ جي کَلي لاهي پيئڻ لڳو. اوچتو گهوڙي جي هڻڪ ٻڌائين ۽ ڇرڪي اٿي بيٺو.
ڏسي ته هڪ ٺهيو ٺڪيو همراهه گهوڙي تي چڙهيو وٽس آيو. رهيل بڪڪ ڪاوڙ جي چيس، ”بنا هڪل جي کَرَ کَرَ (گڏهه جي) ڪندو آيو آهين ڇو؟ پوئتي ٿي منهنجو مال ٿو ٽاهين (ڇڙو ڇڙڪرين).“
گهوڙي سوار رعب مان چيو، ”هي علائقو منهنجو آهي. آئون وڏيرو آهيان ۽ تون بنا موڪل جي اچي مال ٿو چارين!“ وري هزارن جي تعداد ۾ سندس مال ڏانهن نهاري چيائين، ”هنن مان جيڪو به سٺو پهرو (مال) هجي اهو چونڊي ڏي“.
رُهيل بڪڪ جيڪو اهڙي لهجي جو رهيگ (عادي) نه هو. اهو تپي باهه ٿي ويو. هڪدم گهوڙي سوار کي ٻانهن کان جهلي وٺي جو سَٽَ ڏنائين ته همراهه اچي پَٽَ تي ٻُوٿَ ڀَرَ ڪريو.
رُهيل بڪڪ چڙي چيو، ”ڪهڙو پڻهين جو علائقو اٿئي؟ جهڙو تون تهڙو آئون، سڀني جو ساڳيو پَٽُ آهي. هي وري مڙس ڌڻي ٿي آيو آهي گهوڙي تي چڙهي پِنَ گهرڻ، تون ته گهرجائو آهين، گهوڙي تان هيٺ لهي نوڙت سان گُهر ته پِنَ به ملئي هيئن ٿو هٺ سان پنين؟ پڻهين جو مال آهي جو چُونڻَا هَو (جوان مال) چونڊي ڏاڙهي کي ڏيان؟“
وري همراهه جي منهن ۾ نهاري جيڪو رنگ جو سانورو، بت ۾ اڀرو ۽ سندس قد جي اڌ جيترو مسَ هو، جيڪو هيٺ ڪرڻ جي ڪري پاڻ تان مٽي ڇنڊي رهيو هو، ۽ هٿ تي ڪو ڌڪ هئس ان کي کنهي به رهيو هو. تڏهن پڇيائينس،”نالو ڇا اٿئي؟“ همراهه جيڪو هيسيل هو تنهن جواب ڏنو، ”ڪالَوخان!“ رُهيل بڪڪ منهن ۾ گهنج وجهي ناگواري مان چيو، ”ڪالَو، اهو ڪهڙو نالو آهي؟“ جواب ڏنائين، ”مائٽن اهو نالو رکيو آهي.“ وراڻيائين، ”مائٽن ڌوڙ وڌي اٿئي“. وري ڏانهسن نهاريائين ته هو پنهنجي هٿ کي يڪو کَنُهِي رهيو هو ته چيائينس، ”هٿ کي ڇا اٿئي يڪو پيو کنهين؟ ”جواب ڏنائين، پِتَ ڦُرُڙي آهي.“
رُهيل بڪڪ جيڪو پاڻ نهايت صحت مند هو اهو نفرت مان پوئتي هٽيو ۽ چيائين، ”پري ٿي ڏاڙهي (چڙمان جبل ۾ ڪنهن کي ڏاڙهي چئبو ته معنيٰ هن کي لئز ڪيائين يا گار ڏنائين)، گَرَ (چمڙيءَ جي بيماري) اٿئي، پري ٿي منهنجي مال کان به، نه ته موچڙا ڏئي ٻاهر ڪڍندو سانءِ.“
پوءِ هن کي گهوڙي تي چڙهڻ به نه ڏنائين ۽ هو گهوڙي جي واڳ هٿ ۾ جهلي تيستائين پيدل ويندو رهيو جيستائين رُهيل بڪڪ نظرپي آيس.
چون ٿا ته اهو وڏيري جو پٽ هو، جنهن وڃي جڏهن اها ڳالهه سربستي پنهنجي پيءَ کي ٻڌائي ته سندس پي مٿس ڪاوڙجي پيو ۽ کيس ڇڙٻ ڏيندي چيو، ”اڙي تو رُهيل بڪڪ سان وڃي ائين ڳالهايو آهي؟ جنهن کان اسين کانهاري کانهاري (پيار مان هٿ گهمائي) پوءِ ئي ڪجهه وٺندا آهيون. هو وڏو مالدار آهي، مهربان آهي، سخي آهي. جيڪو گهربو اٿس ڏئي ڇڏيندو آهي ۽ تو.... اڙي ڀاڳ وارو هئين جو توکي وڃڻ ڏنائين، نه ته اڳ ڪنهن ائين تو وانگي ساڻس ڳالهايو هوندو، ته ان کي اگهاڙو ڪري وڻ سان ٻڌي پاڻ مال ڪاهي هليو ويو هو، ۽ پوءِ سندس ماڻهن ڏي چوائي موڪليائين ته، ”فلاڻي هنڌ تي اوهان جو همراهه ٻڌو پيو آهي. کولي وڃو نه ته ڀڳاڙ ڀيرا ڀيري ڇڏيندس.“
اهڙا به ڪردار جبل جا هئا جن کي ياد ڪندي، ساريندي خوشي ۽ فخر محسوس ٿيندو.
اَڄُ گُهرِ جَين تُون، بَڊَا ماڻي پُنِرا
مَٿان اَچِي مُون، وَيرِين وَاٽُون لاَئِيُون.
(شاهه رح)