6. ڇهون حصو
ان قانون موجب نجي ملڪيت جي جاءِ تي جمهوري ملڪيت يا رياستي ملڪيت جو تصور رائج ٿيو، جنهن جي نتيجي ۾ زراعت جو اهو قانون جو مسودو تاڙين جي گونج ۾ منظور ٿيو. سوويتن جي ان ٻي ڪانگريس ۾ مزدورن ۽ سپاهين جي نمائندن جي مرڪزي ڪميٽي چونڊي ويئي ۽ حڪومت جي جوڙجڪ ڪئي ويئي. حڪومت جو نالو ‘عوامي ڪميسارن جي ڪائونسل’ هو ۽ لينن کي ان جو پهريون چيئرمن چونڊيو ويو. عوام، بالشويڪ پارٽيءَ تي پنهنجي اعتماد جو اظهار ڪري ڇڏيو هو، سوويتن جي ڪانگريس جي نمائندن لينن جي اڳواڻيءَ ۾ دنيا جي پهرين مزدورن ۽ هارين جي حڪومت قائم ڪئي. ان سڄي عمل جي دوران لينن هڪ عظيم مارڪسي مفڪر، ڪامياب سياستدان، عظيم اڳواڻ ۽ انقلاب جي فن جي ماهر طور نمايان ٿيو. جيئن ئي بالشويڪ پارٽي اقتدار ۾ آئي ته هُن عوام سان ڪيل واعدا پورا ڪرڻ شروع ڪيا. کين زمين ۽ آزادي ٻئي مليون، پر اڃان ته ڪم جي شروعات هئي، اڃان ته پورهيت طبقي جي قوت کي گڏ ڪرڻو هو، کيس جوابي انقلاب کان محفوظ ڪرڻو هو ۽ لينن ان پهلوءَ تي هڪدم ڌيان ڏنو. مزدورن ۽ هارين نئين سماج جي اڏاوت هڪ ڏکي صورتحال ۾ شروع ڪئي، انقلاب هڪ ملڪ ۾ ڪامياب ٿي چڪو هو ۽ هڪ اهڙي ملڪ ۾ جيڪو وڌيڪ پٺتي پيل هو ۽ جنهن جي آباديءَ جي گهڻائي هارين تي مشتمل هئي. سرحدن تي جنگ جا ڪڪر ڇانيل هئا، هڪ تباهه ڪندڙ جنگ جيڪا قومي معيشيت کي اڏوهيءَ جيان کائي رهي هئي، ملڪ ۾ ڪيترائي انقلاب دشمن، سازشن، بغاوتن ۽ ڀڃ ڊاهه جي ڪارروائين ۾ رڌل هئا. ان کانسواءِ بالشويڪن جي صفن ۾ به اهڙا ماڻهو موجود هئا، جيڪي هر سُٺي شيءَ جي مخالفت ڪري رهيا هئا، تنهنڪري دشمن جي سرگرمين کي ڪچلڻ، شهرين کي غذائي شيون مهيا ڪرڻ، بند ڪارخانن کي چالو ڪرڻ ۽ نئين رياست کي باقاعده منظم ڪرڻ اهم ڪم هئا. لينن هارين، مزدورن ۽ ٻين انقلاب دوست طبقن جي ماڻهن کي حڪومت جي ڪاروبار ۾ شامل ڪرڻ شروع ڪيو ته اقتدار فقط ڪجهه اعليٰ گهراڻن جي شخصن جي ملڪيت نه رهيو. هڪ ڀيري هڪ ڪارخاني جي مزدورن جي وفد لينن کي شڪايت ڏني ته هو نئين ڪارخاني ۾ ڪم نٿا ڪري سگهن، کين واپس سندن پراڻي ڪارخاني ۾ موڪليو وڃي. ‘مان به ڪڏهن ڪنهن رياست جو سربراهه نه رهيو آهيان، پر اها ذميواري مونکي عوام سونپي آهي، جنهن کي نڀائڻ جو آئون پختو ارادو رکان ٿو، مان اميد ٿو ڪريان ته اوهين به ائين ئي ڪندا.’ لينن مزدورن کي جواب ڏنو، نومبر 1917ع ۾ لينن ‘ملڪ جي آباديءَ جي نالي اپيل’ ۾ چيو: ‘ڀائرو’ اوهين سويتن جي چوڌاري متحد ٿي وڃو، سوشلزم فقط مٿان قانون ٺاهڻ سان نه ٿو اچي. هو بار بار زور ڏيئي چوندو هو ته سوشلزم جي اڏاوت عوام جي تخليقي صلاحيتن جي اظهار سان ٿيندي. انقلابي حڪومت جو مرڪز پيٽروگراڊ ۾ ‘سمولني’ واري هنڌ تي هو، اها جاءِ رات ڏينهن عمل ۾ رڌل رهندي هئي، چوڌاري هدايتون موڪليون وينديون هيون ۽ ملڪ جي ڪُنڊ ڪُڙڇ کان ماڻهو ايندا رهندا هئا. ان سڄي ڪم ڪار جو مرڪز لينن جي ذات هئي. هو مزدورن، ملاحن، سپاهين ۽ هارين جي نمائندن سان ملاقاتون ڪندو رهندو هو ۽ ملڪ جي پٺتي پيل علائقن مان ماڻهو پنهنجي حڪومت جي سربراهه سان ملڻ ايندا هئا، صلاحون مشورا ڪندا، ڏک سک اوريندا ۽ انهن جو ازالو ڪندا هئا. لينن هر ڪنهن سان ملندو هو، هر ڪنهن جي مسئلن جو نبيرو ڪرڻ جي ڪوشش ڪندو هو، هر ڪنهن کي صلاحون مشورا ڏيندو هو ۽ ان عمل ۾ پاڻ پنهنجي ڄاڻ ۽ تجربي ۾ واڌارو ڪندو هو.
انقلاب کانپوءِ ٿوري ئي عرصي ۾ زبردست سياسي ۽ اقتصادي تبديليون رونما ٿيون، لينن جي قانون جو مسودو جنهنجي آڌار تي پيداوار تي مزدور طبقي جو ڪنٽرول ٿيو، اڳ ۾ ئي منظور ٿي چڪو هو، ڪارخانن ۽ آفيسن جا چونڊيل نمائندا پنهنجن ادارن جا انتظام سنڀالي چڪا هئا ۽ سندن ذميواري هڪ طرف پيداوار کي جاري رکڻ ۽ ٻي طرف پيداواري عمل ۾ پوندڙ رڪاوٽن کي منهن ڏيڻ هو، اهو پيداوار تي پورهيتن جي ڪنٽرول قائم ڪرڻ جو پهريون قدم هو. فوجن جي بارڪن ۾ واپسي، آباديءَ جي سماجي طبقن ۾ ورهاست جي خاتمي جا قانون جڙندا ويا، ريلوي، جهاز راني، بئنڪ ۽ سمورو پرڏيهي واپار رياست جي هٿ ۾ آيا ۽ عوام جي ملڪيت بنجي بئنڪ ۽ سمورو پرڏيهي واپار رياست جي هٿ ۾ آيا ۽ عوام جي ملڪيت بنجي ويا. جلد ئي ڪارخانا به قومي ملڪيت ۾ ورتا ويا. سوويت رياست جا سڀئي ادارا ۽ عوامي ڪميٽيون قائم ڪيون ويون. اڳتي هلي لينن اعليٰ اقتصادي ڪونسل جي قيام جو خاڪو جوڙيو، جيڪا قومي معيشيت جي رٿا بندي ۽ انتظام جو پهريون پرولتاري ادارو هو. ان کان علاوه ‘قوميت جون عوامي ڪميٽيون’ ۽ انقلاب دشمن جي مقابلي جو غير معمولي ڪميشن به قائم ٿيو. لينن پرماريت جو شڪار ٿيل مظلوم قوميتن جي آزاديءَ جو اعلان نامون تيار ڪيو جنهن روس جي سڀني قوميتن کي هڪجهڙا حق عطا ڪيا ۽ اهو ئي اعلان روس جي آئين جو بنياد بنيو ۽ سڀني قومن کي جدا ٿيڻ جي حد تائين حق خود اختياري ملي ويئي. ان اعلان نامي روس جي گهڻ قومي رياست جي سڀني قومن ۾ آزادي ۽ برابريءَ جي بنياد تي ڀائيچارو قائم ڪيو. پارٽيءَ جي انهن قدمن سان پورهيت عوام تي ڏاڍو سُٺو اثر ٿيندو رهيو ۽ وڌ ۾ وڌ تعداد ۾ عوام سويت اقتدار جي حمايت ڪرڻ لڳو.
*