8. اٺون حصو

جنگ مان ڇوٽڪارو، پورهيتن ۽ هارين جي لاءِ ڏاڍو فائديمند ثابت ٿيو، ان موقعي مان کين پنهنجي طاقت کي گڏ ڪرڻ، انقلاب کي مضبوط ڪرڻ جو موقعو مليو، ۽ ان ڪم ۾ لينن سڀ کان وڌيڪ داد جو حقدار هو، جو هن جي بالغ نظري، فولادي عزم ۽ بااصول سياست سوڀاري ٿي، ‘برسٽ جو امن وارو ٺاهه’ سندس ان حڪمت عمليءَ جي قابل عمل هئڻ جو ثبوت هو. 11مارچ 1918ع تي حڪومت جو مرڪز پيٽروگراڊ کان کڻي ماسڪو آندو ويو. عوامي ڪميسارن جي ڪائونسل ۽ پارٽيءَ جي مرڪزي ڪميٽيءَ جي آفيس ڪريملن ۾ قائم ڪئي ويئي، ان وقت کان وٺي اڄ تائين ماسڪو روس جي گاڌي جو هنڌ آهي. سويتن جي چوٿين غير معمولي ڪُل روس ڪانگريس جيڪا 14 مارچ 1918ع تي ماسڪو ۾ سڏائي ويئي، تنهن ۾ لينن جي امن واري قرارداد جي توثيق ڪئي ويئي. هاڻي لينن ۽ سندس ساٿين کي امن جي زماني مان وڌ ۾ وڌ فائدو وٺڻ جو موقعو مليو. هنن جي اڳيان سويت اقتدار کي مضبوط ڪرڻ ۽ سوشلسٽ سماج جي اڏاوت جو ڪم هو ۽ اهو ڪو سولو ڪم نه هو. سرمائيدارن ۽ جاگيردارن جي حڪومت ختم ڪرڻ کانپوءِ هڪ نئون رياستي ڍانچو قائم ڪرڻ ضروري هو. معيشيت کي جاري رکڻو هو ۽ سڀ کان وڌيڪ رياست کي هلائڻ جو ڪم سکڻو هو. مزدور، هاري ۽ ٻيا پورهيت طبقا سڀني وسيلن جا مالڪ بنجي چڪا هئا، پر کين اِها ڳالهه سيکارڻي هئي ته عوام جي ملڪيت کي محفوظ ڪرڻ ۽ ان ۾ واڌارو ڪرڻ بنهه ضروري آهي. عوام کي سوشلزم جو درس ڏيڻ به ضروري هو، ته جيئن هو نين حالتن ۾ ڪم ڪرڻ جا اهل بنجي وڃن. 21اپريل 1918ع تي لينن ڪل روس مرڪزي ڪميٽيءَ جي اجلاس ۾ سويت حڪومت جي فوري ذميوارين تي رپورٽ پيش ڪندي چيو ته، ‘اصل ڪم سماج جي سوشلسٽ اڏاوت آهي’ ۽ اهو ڪم سولو ڪونهي، ڇو ته ان جو مطلب ڪروڙين ماڻهن جي زندگيءَ ۾ بنيادي تبديلي پيدا ڪرڻ آهي، جيڪا گذريل سڀني تبديلين کان وڌيڪ همه گير هجي. اهو ڪم ان لاءِ به اهم آهي ته جيستائين ان جي شروعاتي خاڪي تي عمل شروع نه ٿو ٿئي، تيستائين روس کي هڪ سوشلسٽ رياست چئي نه ٿو سگهجي. هو اڪثر چوندو هو ته “مزدورن ۽ هارين ۾ تنظيمي صلاحيتن جي حامل ماڻهن جو هڪ خزانو آهي.” ڪم فقط ان خزاني کي صحيح نموني استعمال ۾ آڻڻ جو آهي ۽ پوءِ هو پنهنجي صلاحيتن جو خود ڌاڪو ڄمائي ڇڏيندا. سو شلزم جي اڏاوت عوام خود ڪندو ۽ اهڙي طرح ڪروڙين عوام تاريخ سازي ۾ پنهنجو حصو ادا ڪندو ۽ پنهنجي ڳجهين صلاحيتن جو بهترين مظاهرو ڪندو. لينن پيداوار جو حساب ۽ تنظيم ڪرڻ تي زور ڏنو. هن مزدورن کي تعليم ڏني ته هو پنهنجي تخليقي قوت وڌائين، وڏيون وڏيون صنعتون قائم ڪن، عوام جو تعليمي ۽ تهذيبي معيار بُلند ڪن ۽ ضابطي ۾ واڌارو ڪن. هُن ٻڌايو ته محنت جي تخليقي صلاحيت وڌائڻ سولو ڪم ڪونهي، ان لاءِ ڪافي وقت ۽ محنت جي ضرورت آهي. لينن جون اهي هدايتون سوشلزم جي تعمير ۾ ڏاڍيون مفيد ثابت ٿيون. سوشلسٽ اڏاوت جي رٿا کي عملي جامو پهرائڻ لاءِ ڪميونسٽ پارٽيءَ کي ڏاڍي گهڻي جاکوڙ ڪرڻي پئي. 1918ع جي گرمين جي موسم ۾ غذائي کوٽ پيدا ٿي وئي. امير هارين ۽ ننڍن زميندارن اناج جي ذخيري اندوزي ڪرڻ شروع ڪئي، ائين پي لڳو ڄڻ انقلاب کي بُکن جي ذريعي شڪست ڏني پئي وڃي. انهن حالتن ۾ لينن نئون نعرو ڏنو، ‘مانيءَ جي لاءِ جدوجهد سوشلزم جي لاءِ جدوجهد آهي.’ پارٽي ٻهراڙيءَ ۾ پنهنجا ڪارڪن موڪليا، هزارن جي تعداد ۾ پارٽي ڪارڪن جن ۾ سڀ کان وڌيڪ نمايان پيٽروگراڊ جا ڪارڪن هئا. غذائي پيداوار جي دستن جي شڪل ۾ ٻهراڙيءَ ۾ پکڙجي ويا ۽ جون جي مهيني ۾ غريب هارين جي ڪميٽي جوڙي ويئي، جيڪا اڳيان هلي، خوشحال آبادگارن جي خلاف جدوجهد ۾ مُهڙ واري دستي جو ڪم سرانجام ڏيڻ واري هئي. ان ڪميٽيءَ جي ڪري ئي وچولن هارين جون پارٽيءَ کي همدرديون حاصل ٿيون. جولاءِ 1918ع ۾ سويتن جي پنجين ڪانگريس جمهوريه روس جي آئين جي جوڙجڪ ڪئي. جنهن ۾ انقلاب جي ڪاميابين کي قانوني شڪل ڏني وئي.
امن ۽ تعمير جو اِهو دور بنهه مختصر ثابت ٿيو. هارين ۽ مزدورن جو لڳايل انقلاب جو اِهو ٻوٽو سڄي دنيا جي رجعت پسند حلقن جي لاءِ پريشانيءَ جو ڪارڻ بڻجي ويو. ان ‘باهه’ کي وسائڻ لاءِ برطانيا، فرانس ۽ آمريڪا جا سرمائيدار انهن اربين روبلن (روس جو سڪو-مترجم) جي واپسيءَ لاءِ به فڪر مند هئا، جيڪي هنن زار جي حڪومت کي قرض طور ڏنا هئا ۽ هنن پنهنجن انهن فائدن کان به محروم رهڻ نه ٿي چاهيو، جيڪي هو انقلاب کان اڳ روس جي عوام جي ڦرلٽ ڪري ڪمائي رهيا هئا. 1918ع جي بهار جي مُند ۾ آمريڪا، فرانس، برطانيا ۽ جاپان جي سامراجيت سويت جمهوريه جي خلاف جارحيت جي شروعات ڪئي، هنن هن نئين رياست کي هٿيارن جي زور تي ڪچلڻ ٿي چاهيو. پرڏيهي مدد سان ملڪ ۾ موجود انقلاب دشمنن ۽ سفيد محافظن انقلاب دشمن سرگرميون شروع ڪري ڇڏيون. ائين گهرو لڙائيءَ جي شروعات ٿي. ڪميونسٽ پارٽي ۽ سوويت عوام هڪ دفعو وري پنهنجي وطن جي بچاءُ لاءِ ٻاهر نڪري آيا. ان موقعي تي لينن قوم کي للڪاريو، دشمن کي هر حالت ۾ شڪست ڏينداسين ۽ سڄي قوم اُن نعري کي هينئنءَ سان هنڊايو. ان مقصد جي لاءِ مزدورن ۽ هارين جي هڪ ‘بچاءُ جي ڪائونسل’ لينن جي اڳواڻيءَ ۾ قائم ڪئي ويئي.
*

شخصيتون ۽ خاڪا

لينن : جنهن تقديرون مٽايون